Najważniejsze zmiany w ubezpieczeniach obowiązkowych w rolnictwie w okresie ostatnich dwóch lat oraz propozycje na rok 2017.

I. KRUS

Świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna

Od 1 października 2015 r. rolnik, małżonek rolnika lub domownik, który prowadził gospodarstwo rolne lub w nim pracował i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników, a następnie dostał pomoc finansową w związku z opieką nad niepełnosprawnym krewnym, będzie mógł zdecydować, gdzie chce podlegać i gdzie będą odprowadzane jego składki emerytalno-rentowe – KRUS czy ZUS.

W przypadku wybrania ubezpieczenia emerytalno-rentowego w KRUS, rolnik, małżonek rolnika lub domownik pobierający świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna może w ciągu 30 dni od wydania decyzji przyznającej odpowiedni zasiłek lub świadczenie złożyć w dotychczasowej jednostce organizacyjnej KRUS wniosek w tej sprawie.

Natomiast rolnicy, małżonkowie rolników i domownicy, którzy na podstawie dotychczasowych przepisów mają odprowadzane składki do ZUS, mogli wrócić do KRUS. Dla tej grupy czas na podjęcie decyzji wynosił 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustaw, tj. do 1 kwietnia 2016 r. Wniosek o odstąpienie od ubezpieczenia w ZUS i objęcie ubezpieczeniem emerytalno-rentowym w KRUS należało złożyć wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, który opłaca składki.

Składki za wyżej wymienione osoby będzie opłacał do KRUS wójt, burmistrz lub prezydent miasta do czasu uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego osób pobierających świadczenie dla opiekuna oraz obowiązek opłacania składek na to ubezpieczenie ciąży na wójcie, burmistrzu lub prezydencie miasta.

Podstawa prawna:

Zasiłek macierzyński

Od  1 stycznia 2016 r. zmieniły się zasady przyznawania i wypłaty zasiłków macierzyńskich dla ubezpieczonych rolników i domowników.

Zasiłek macierzyński przysługuje osobie podlegającej ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy lub na wniosek, która:

• jest matką albo ojcem dziecka;
• przysposobiła dziecko w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia;
• przyjęła dziecko w wieku do 7. roku życia na wychowanie, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia, jeżeli w tym czasie został złożony wniosek o przysposobienie;
• przyjęła dziecko w wieku do 7. roku życia na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia.

Ubezpieczony – ojciec dziecka będzie mógł ubiegać się o zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia przez matkę dziecka tylko w przypadku:

• skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego na wniosek matki dziecka po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka,
• śmierci matki dziecka,
• porzucenia dziecka przez matkę.

Zasiłek macierzyński jako świadczenie okresowe przysługuje przez okres 52 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka. Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego ulegnie wydłużeniu w przypadku urodzenia przy jednym porodzie większej liczby dzieci. Osobie uprawnionej do zasiłku macierzyńskiego będzie przysługiwał w tym samym czasie jeden zasiłek macierzyński bez względu na liczbę wychowywanych dzieci.

Zasiłek macierzyński od 1 stycznia 2016 r. jest wypłacany w kwocie 1000 zł miesięcznie. Kwota zasiłku macierzyńskiego przysługującego za niepełny miesiąc zostanie ustalona proporcjonalnie do liczby dni, za które przysługuje zasiłek macierzyński.

Podstawa prawna:

2. Ubezpieczenia dotowane do upraw i zwierząt gospodarskich w 2016 r.

Dopłaty wynoszą:

• do 65% składki z tytułu ubezpieczenia upraw, jeżeli określone przez zakłady ubezpieczeń stawki taryfowe ubezpieczenia nie przekraczają:
  • przy ubezpieczeniu upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku jarego, rzepiku, ziemniaków lub buraków cukrowych – 3,5% sumy ubezpieczenia upraw; w przypadku rozdzielenia rodzajów ryzyka suma ubezpieczenia danej uprawy dotyczy wszystkich rodzajów ryzyka;
  • przy ubezpieczeniu rzepaku ozimego, warzyw gruntowych, chmielu, tytoniu, drzew i krzewów owocowych, truskawek lub roślin strączkowych – 5% sumy ubezpieczenia; w przypadku rozdzielenia rodzajów ryzyka suma ubezpieczenia danej uprawy dotyczy wszystkich rodzajów ryzyka;
• do 65% składki z tytułu ubezpieczenia zwierząt, jeżeli określone przez zakłady ubezpieczeń stawki taryfowe ubezpieczenia nie przekraczają 0,5% sumy ubezpieczenia.

Zakłady ubezpieczeń mogą określić stawki taryfowe ubezpieczenia wyższe niż określone w ustawie. W przypadku, gdy stawki taryfowe ubezpieczenia są wyższe niż określone, ale nie przekraczają 6% sumy ubezpieczenia, dopłaty do składek przysługują w wysokości 3,5% i 5% sumy ubezpieczenia dla poszczególnych upraw.

Jeżeli stawki taryfowe przekroczą 6% sumy ubezpieczenia, w przypadku umów ubezpieczenia:

• warzyw gruntowych oraz drzew i krzewów owocowych – dopłaty do składek przysługują w wysokości do 5% sumy ubezpieczenia;
• upraw innych niż wymienione w pkt 1 – dopłaty do składek nie przysługują.

Zakłady, z którymi należy zawierać umowy ubezpieczeń dotowanych w 2016 r.:

• PZU S.A. w Warszawie,
• Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych TUW w Warszawie,
• Concordia Polska TUW w Poznaniu.

Projekt na rok 2017

Resort rolnictwa przygotował projekt ustawy o ubezpieczeniach upraw i zwierząt gospodarskich. W stosunku do obecnych przepisów nowe regulacje wprowadzają ubezpieczenia pakietowe, zmienią się też progi, które decydują o tym, czy składka będzie refundowana z budżetu państwa.

Według projektu nowelizacji ustawy dopłaty do składek ubezpieczenia upraw rolnych będą udzielane do polis, które będą obejmować pakiet rodzajów ryzyka albo pojedyncze ryzyko, a zakład ubezpieczeń określi stawkę taryfową na poziomie maksymalnie 9% sumy ubezpieczenia. W przypadku natomiast, gdy uprawy będą prowadzone na gruntach klas V i VI, stawka może stanowić wyższy odsetek sumy ubezpieczenia, tj. 12% w przypadku użytków rolnych klasy V oraz 15% – klasy VI. Jeśli zostanie wyliczona przez ubezpieczyciela stawka wyższa niż 9, 12 i 15%, dopłata z budżetu nie będzie przysługiwać, a rolnik będzie musiał pokryć całość ze swojej kieszeni. Ubezpieczenia zwierząt pozostają bez zmian. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2017 r.

3. Ubezpieczenie obowiązkowe OC

OC rolnika

Ubezpieczenie OC rolników dotyczy nie tylko właścicieli, ale również dzierżawców czy najemców gospodarstw, posiadających areał użytków rolnych przekraczający łącznie 1 ha i opłacających w części lub w całości podatek rolny. Z tego ubezpieczenia dostaną odszkodowanie osoby trzecie, jeśli coś złego stanie im się na terenie gospodarstwa lub np. jeśli zwierzęta rolnika wyrządzą komuś szkodę. Warto zaznaczyć, że osobami trzecimi nie są członkowie rodziny zamieszkujący i wspólnie prowadzący gospodarstwo czy też pracownicy rolnika. W przypadku braku obowiązkowego ubezpieczenia OC rolników od 1 stycznia 2016 r. wysokość kary z tytułu niespełnienia obowiązku ubezpieczenia wynosi równowartość jednej dziesiątej minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. 190 zł.

OC pojazdów

Od marca 2015 r. poszkodowani kierowcy mają możliwość bezpośredniej likwidacji szkód. To znaczy, że ich uszkodzonym samochodem zajmie się ubezpieczyciel, u którego wykupili polisę OC, a nie jak dotąd firma, w której ubezpieczony jest sprawca kolizji. W bieżącym roku mają wejść w życie również wytyczne Komisji Nadzoru Finansowego, które zapewnią jednolite standardy wyliczania szkód przez ubezpieczycieli.

Zgodnie z warunkami ubezpieczeń, kary za brak polisy ubezpieczenia OC w 2016 roku wynoszą:

• w ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych:
  • samochody osobowe – równowartość dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (3 700 zł),
  • samochody ciężarowe, ciągniki samochodowe i autobusy – równowartość trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (5 550 zł),
  • pozostałe pojazdy – równowartość jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia za pracę (620 zł),
• w ubezpieczeniu OC rolników – równowartość jednej dziesiątej minimalnego wynagrodzenia za pracę (190 zł).

Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2016 r. wynosi 1 850 zł.

4. Ubezpieczenie budynków

To ubezpieczenie  zapewni odszkodowanie, jeśli np. w wyniku powodzi, pożaru czy gradu zniszczeniu ulegną budynki składające się na gospodarstwo rolne. Obowiązkowi ubezpieczenia podlegają zarówno budynki mieszkalne gospodarstwa, jak i budynki gospodarcze, np. obory czy stodoły. Ubezpieczenie chroni od zdarzeń losowych, takich jak: pożar, huragan, podtopienie, deszcz nawalny, powódź, grad, opady śniegu, wyładowania atmosferyczne. Zgodnie z prawem budowlanym budynkiem rolniczym, który należy ubezpieczyć, jest będący w posiadaniu rolnika obiekt o powierzchni powyżej 20 m², który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. W przypadku braku obowiązkowego ubezpieczenia budynków rolniczych, od 1 stycznia 2016 r. wysokość kary z tytułu niespełnienia obowiązku ubezpieczenia wynosi równowartość jednej czwartej minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r., tj. 460 zł.

Podstawa prawna:

Źródło informacji:

W dniu 25 kwietnia 2016 r. biuro wielkopolskiej Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich zorganizowało spotkanie w Centrum Innowacji i Transferu Technologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz pracownicy Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu.

Pracownicy WODR w Poznaniu przedstawili główne obszary działalności doradztwa rolniczego oraz przedstawili założenia Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Spotkanie miało na celu wypracowanie założeń wspólnych działań, które przyczyniłyby się do efektywniejszego transferu wiedzy z ośrodków naukowych do praktyki rolniczej poprzez doradztwo rolnicze.

Rola doradztwa rolniczego jest wskazana w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, w którym znajdują się następujące zapisy: „Zasadnicze znaczenie dla rozwoju sfery rolnictwa ma wzmocnienie mechanizmów transferu wiedzy i innowacji m.in. poprzez doradztwo. System doradztwa rolniczego stanowić będzie ogniwo pośrednie pomiędzy ośrodkami naukowymi a sferą rolnictwa”.

Centrum Innowacji i Transferu Technologii zostało powołane, aby wspomagać rozwój innowacyjnych i konkurencyjnych rozwiązań opracowywanych na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu oraz efektywny transfer wyników badań i prac rozwojowych do gospodarki oraz wspieranie rozwoju nowych firm. Centrum rozpoczęło działalność 1 maja 2014 roku.

W dniach 18-19.04.2016 r. w Centrum Doradztwa Rolniczego w Radomiu odbyła się konferencja „Praktyczne wykorzystanie wyników badań naukowych we wdrażaniu innowacji w produkcji ogrodniczej”. Konferencję rozpoczęły panie Iwona Obojska i Justyna Piluch z CDR w Brwinowie, które omówiły zasady i sposoby funkcjonowania sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich w Polsce. Przedstawiły działanie „Współpraca w ramach PROW 2014-2020. 

Głównym celem SIR jest ułatwienie tworzenia oraz funkcjonowania sieci kontaktów pomiędzy rolnikami, podmiotami doradczymi, jednostkami naukowymi oraz pozostałymi podmiotami wspierającymi wdrażanie innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich.

Wykład na temat innowacji w zakresie ochrony roślin warzywnych przed chorobami omówił Józef Robak z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach. W dużym stopniu skupił się na innowacyjnej metodzie monitorowania i zwalczania kiły kapustnych w uprawach roślin kapustowatych z zastosowaniem technik biologii molekularnej. Zaznaczył, że zagrożenie tą chorobą może poważnie się zwiększyć z chwilą podjęcia na szeroką skalę produkcji biopaliw w Polsce w oparciu o rośliny oleiste z rodziny kapustowatych: rzepak, gorczyca i inne. Poinformował, że Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach prowadzi intensywne prace badawczo-rozwojowe w opracowaniu efektywnych metod zwalczania tej choroby przy współpracy międzynarodowej.

Waldemar Treder z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach omówił zasady wykorzystania serwisu nawodnieniowego do optymalizacji nawadniania i fertygacji upraw warzywniczych. Zaznaczył, że Polska ma najgorszy bilans wodny w Europie. Na statystycznego Polaka przypada prawie trzy razy mniej dostępnej czystej wody niż średnio na obywatela UE. Pomimo niewielkich opadów mamy stosunkowo wysoki odpływ powierzchniowy i bardzo małą ilość zgromadzonej wody w zbiornikach naturalnych i sztucznych. Omówił zasady działania internetowej platformy wspomagania decyzji nawodnieniowych. Poinformował, że do nawadniania roślin uprawnych stosowane są na świecie różne systemy nawodnieniowe. Najszerzej na świecie rozpowszechnione są systemy zalewowe, bruzdowe i deszczowniane. Jednak ze względu na wysoką efektywność wykorzystania wody najdynamiczniej przyrasta powierzchnia upraw, na których stosowane są systemy mikronawadniania. Z powodu małych zasobów wody w Polsce praktyczne zastosowanie mają tylko deszczownie i nawadnianie kroplowe.

O wykorzystaniu lamp LED do doświetlania warzyw mówiła Jadwiga Treder z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach. Zaznaczyła, że intensywna uprawa warzyw pod osłonami w systemie całorocznym sprawia, że w naszej strefie klimatycznej konieczne jest doświetlanie roślin sztucznym światłem, gdy natężenie światła, a także długość dnia w miesiącach jesienno-zimowych są niewystarczające. W odróżnieniu od lamp sodowych, ciągle jeszcze intensywnie wykorzystywanych w uprawie roślin pod osłonami, jak również w uprawie rozsady warzyw, lampy LED dają możliwość regulacji składu spektralnego widma. Najprostsze lampy LED zawierają przede wszystkim diody o barwie czerwonej i niebieskiej, podstawowe dla procesu fotosyntezy, transportu asymilatów oraz tworzenia chlorofilu.

Na temat nowych technologii przechowywania owoców miękkich mówił Krzysztof Rutkowski z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach. Omówił szczegółowo pojęcia zdolność przechowalnicza, wartość przechowalnicza i trwałość przechowalnicza. Zwrócił uwagę na główne wyróżniki jakości owoców, czyli na wygląd, teksturę, smakowitość, wartości odżywcze i bezpieczeństwo spożycia. Mówiąc o jakości produktów ogrodniczych należy zwrócić uwagę na wymagania jakościowe. Truskawki klasyfikowane są w następujących trzech klasach jakości: klasa extra, klasa I, klasa II. We wszystkich tych klasach jakości z zastrzeżeniem przepisów szczególnych dla danej klasy i dopuszczalnej tolerancji, truskawki muszą być: całe, nieuszkodzone, zdrowe, czyste, o świeżym wyglądzie, ale niemyte, wolne od nadmiernego zawilgocenia zewnętrznego i innych. Podsumowując swoje wystąpienie stwierdził, że stosując nowoczesne technologie przechowalnicze można znacznie wydłużyć okres podaży owoców jagodowych. Schładzanie wstępne owoców po zbiorze jest krytycznym etapem przechowywania dla większości gatunków. Zastosowanie nowoczesnych technologii wymaga znajomości i przestrzegania zasad ich stosowania.

Bardzo ciekawy wykład przedstawił Paweł Dąbrowski – właściciel gospodarstwa Agronom Berries, które zlokalizowane jest we wschodniej Polsce, w województwie lubelskim. Historia gospodarstwa sięga lat 90 poprzedniego stulecia. Od tamtego czasu gospodarstwo z typowo rodzinnego przeobraziło się w jedno z największych producentów owoców jagodowych oraz materiału szkółkarskiego w Polsce. Obecnie gospodarstwo zajmuje powierzchnię około 600 ha. Dominują w nim dwa główne kierunki produkcji: produkcja owoców oraz produkcja szkółkarska. Dzięki dość dużej powierzchni gospodarstwa plantacje mateczne znajdują się w znacznej odległości od plantacji owocujących. Uświadomił, jak ważny przy produkcji wysokiej jakości owoców jest materiał nasadzeniowy oraz jakie cechy powinien spełniać . Dlatego wychodząc naprzeciw rosnącym wymaganiom klientów wprowadzają nowe technologie i stale pogłębiają wiedzę uczestnicząc w wielu konferencjach na całym świecie. Omówił, jak funkcjonuje jego gospodarstwo, jak przygotowuje się stanowiska pod truskawkę, jakie i dlaczego wybiera się do uprawy odmiany truskawki. Pokazał w prezentacji, jakie odmiany malin przedsiębiorstwo wybiera do dalszej produkcji. Zwrócił uwagę na podstępnego wirusa malin o nazwie RBDV.

Konferencja poruszała bardzo ciekawe zagadnienia przydatne w pracy z zakresu produkcji ogrodniczej.

Opracowano na podstawie otrzymanych materiałów konferencyjnych.

Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu prowadzi badania sytuacji ekonomicznej i społecznej gospodarstw rolnych na terenie Wielkopolski. Ankiety przeprowadzają raz na kwartał doradcy rolniczy wśród rolników z obszaru obsługiwanej gminy. Następnie specjaliści do spraw ekonomiki tworzą zbiorczą ankietę, która opracowywana jest w Dziale Ekonomiki.

Aktualna ankieta przeprowadzana była w kwietniu 2016 roku. Na jej podstawie widoczne są stopniowe zmiany w gospodarstwach rolnych, których sytuacja finansowa nie jest najlepsza.

Wyniki ankiet przeprowadzonych w gospodarstwach rolnych na terenie powiatu kaliskiego kształtują się następująco:

Przychody finansowe w kwietniu 2016 roku nie zmieniły się lub były mniejsze w porównaniu ze styczniem 2016 roku u 70% ankietowanych gospodarstw rolnych i w oszczędnościach jest podobna sytuacja 72 % gospodarstw deklaruje mniejsze lub takie same oszczędności, a 21% nie miało oszczędności w tym czasie.

Pytamy również w ankietach o przewidywania gospodarzy i uważają, że w lipcu przychody pieniężne będą takie same lub mniejsze u 76% z nich, czyli ich sytuacja finansowa nie wygląda dobrze.

33% ankietowanych rolników wydało na zakupy nawozów mineralnych wiosną 2016 roku mniej pieniędzy porównując do wiosny 2015 roku.

Inwestycje w gospodarstwach w budynki i budowle nie zamierza podejmować prawie 90% osób wypowiadających się, a w maszyny i urządzenia nie zamierza inwestować 75% ankietowanych, a świadczy to o niekorzystnej sytuacji finansowej, która przekłada się na zmniejszenie tempa postępu technicznego, szczególnie w mniejszych gospodarstwach.

Rolnicy wykazują w ankietach, że dostępne są kredyty, lecz ponad 70% z nich nie zamierza  korzystać, ponieważ jak już wcześniej wspominałam w najbliższej przyszłości przewidują ankietowani, iż sytuacja finansowa nie poprawi się, a wręcz przeciwnie – pogorszy.

Ważną częścią przeprowadzanej ankiety jest ocena perspektyw gospodarstwa, w której zawarta jest wizja rodziny jak patrzy w przyszłość swojego gospodarstwa rolnego:

Wyniki tej oceny są bardzo negatywne. Prawie 90% ankietowanych osób obawia się przyszłości gospodarstwa, głównie spowodowane jest to niską opłacalnością produkcji.

Środki finansowe pozyskiwane z Unii Europejskiej przeznaczane są w 59% na środki do produkcji, a 26% na potrzeby życiowe, a tylko 15% zamierza wykorzystać na inwestycje lub zakup ziemi.

Wśród ankietowanych rolników ponad połowa posiada wykształcenie średnie lub pomaturalne zawodowe, a 11 % ma wyższe wykształcenie.

Prowadzący gospodarstwo rolne to głównie osoba w przedziale wiekowym 31-60 lat i rozkłada się to równomiernie ok. połowa osób jest w wieku do 45 roku życia, a pozostała część ma 46 lat i więcej. Bardzo mało jest osób kierujących gospodarstwem poniżej 30 roku życia tylko 3%, a 12% to osoby powyżej 61 lat, co świadczy o późnym przekazywaniu gospodarstw na naszym terenie.

Sytuacja rynkowa w rolnictwie oraz niska opłacalność produkcji wpływa na aktualną sytuacje finansową w gospodarstwach rolnych oraz negatywne nastroje ludności rolniczej, co obrazują prezentowane dane ankietowe.

Ankietowane były gospodarstwa głównie zajmujące się uprawą roślin innych niż wieloletnie, chowem i hodowlą zwierząt lub działalnością mieszaną. Wyniki oparte są na bazie 55 ankiet z terenu powiatu kaliskiego. Gospodarstwa te prowadzą działalność rolniczą na łącznie 1970,18 ha.