Historia doradztwa


Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu jest spadkobiercą 50-letniej historii państwowego systemu upowszechniania postępu i doradztwa rolniczego w Wielkopolsce.

Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny w Sielinku rozpoczął działalność na początku 1957 roku. Siedemnastego stycznia nastąpiło przejęcie gospodarstwa rolnego w Sielinku od Zespołu Państwowych Gospodarstw Rolnych w Kotowie. W pierwszym roku w pionie naukowym Zakładu pracowało tylko 10 osób, w drugim 16 osób. Pracownicy przygotowywali bazę do wykonywania zadań naukowych i dydaktycznych. Powstawały pracownie naukowe, zakładano pierwsze doświadczenia polowe dla potrzeb badawczych IUNG i IHAR. Od początku działalności Zakładu uzyskiwany w wyniku doświadczeń materiał siewny był przekazywany rolnikom głównie indywidualnym. Prowadzono również doświadczenia zootechniczne z bydłem, owcami, trzodą chlewną oraz zorganizowano pasiekę. W utworzonej pracowni ekonomicznej podjęto badania nakładów pracy wybranych roślin rolniczych w spółdzielniach produkcyjnych oraz analizę kosztów produkcji w gospodarstwach indywidualnych. Obserwacje i doświadczenia były prowadzone w ścisłej współpracy z autorami badań naukowych z instytutów i wyższych uczelni rolniczych. Wyniki przekazywano autorom i do praktyki rolniczej. Ogniwem pośrednim w przekazywaniu - upowszechnianiu wyników badań byli dobrze przygotowani specjaliści z Terenowych Punktów Informacji (TPI), którzy współpracowali z gromadzką służbą rolną i bezpośrednio z rolnikami. Terenowe Punkty Informacji pełniły funkcję lokalnych ośrodków upowszechniania postępu rolniczego. Podstawowymi formami stosowanymi w upowszechnianiu postępu wśród rolników były: wdrożenia, demonstracje, pokazy, szkolenia oraz wydawnictwa. Gospodarstwa rolne, z którymi nawiązano współpracę nazywano "gospodarstwami wdrożeniowymi", a ich właściciele podpisując stosowne porozumienia o współpracy stali się z czasem tzw. "agronomami społecznymi". To właśnie spośród tych rolników tworzono na początku lat 70 pierwsze gospodarstwa specjalistyczne.

W 1973 roku w RRZD w Sielinku podjęto nowy kierunek działalności upowszechnieniowej, mianowicie wspieranie rozwoju wiejskich gospodarstw domowych. Zaczęto zatrudniać panie - specjalistki ds. wiejskiego gospodarstwa domowego (wgd). Specjalistki wgd zajmowały się zagadnieniami z zakresu unowocześniania gospodarstw domowych i przyzagrodowych. Propagowały racjonalne sposoby żywienia kładąc szczególny nacisk na wykorzystanie ogródków przydomowych, ekonomiczne gospodarowanie zasobami i środkami domowymi. Namawiały gospodynie domowe, aby w większym zakresie urozmaicić dietę, aby w żywieniu rodziny wykorzystać warzywa, mleko, jajka, aby stół wyglądał kolorowo i zachęcał do spożywania posiłków. Kolejna grupa zagadnień upowszechnianych wśród kobiet na wsi dotyczyła poszerzania kwalifikacji zawodowych, zwłaszcza w zakresie warzywnictwa, drobiarstwa, robót ręcznych (hafty, suche bukiety). Odbywały się spotkania, podczas których poruszane były problemy ochrony zdrowia, higieny, kultury sanitarnej, a także wychowywania dzieci i młodzieży. W 1975 roku województwo poznańskie było pierwszym w kraju, w którym we wszystkich gminach pracowały instruktorki wgd. Na wsiach we współpracy z kołami gospodyń wiejskich organizowano liczne pokazy żywieniowe, kursy, reaktywowano zespoły ludowe i zwyczaj obchodzenia dożynek.

W związku z nowym podziałem administracyjnym kraju w 1976 r. RRZD został przekształcony w Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego (WOPR) w Sielinku, a w nowo powstałych województwach utworzono WOPR-y: w Kościelcu, Bojanowie, Marszewie i Starej Łubiance.

Przełomem w działalności WOPR-ów był rok 1981. Wówczas przejęto pracowników gminnej służby rolnej i od tego czasu obok upowszechniania zaczęto prace doradcze. Znacznie zwiększona liczba pracowników, terenowych WOPR-ów pozwalała na bezpośrednie kontakty z rolnikami, doradcy stali się stałymi gośćmi w gospodarstwach rolników. W latach osiemdziesiątych WOPR-y wdrażały i upowszechniały tak zwane kompleksowe technologie produkcji roślinnej. Polegały one na intensywnym sposobie uprawy, nawożenia, ochrony roślin, stosowano kwalifikowany materiał siewny. Nie liczono się z kosztami produkcji, gdyż ceny zbytu przy powszechnym braku produktów rolnych na rynku były wysokie. Rolnicy stosujący kompleksowe technologie byli objęci specjalnym programem doradczym, mieli zapewnione doradztwo odmianowe, nawozowe oraz w zakresie ochrony roślin. Szacowano, że stosowanie kompleksowych technologii zwiększyło plony o 15-20 proc. Kompleksowe technologie były adresowane głównie do rolników posiadających sprzęt do zapewnienia właściwej agrotechniki i chemicznej ochrony roślin. Wprowadzanie tych technologii zaprzestano w 1989 roku wraz z wprowadzeniem gospodarki rynkowej.

Z dniem 1 stycznia 1991 r. utworzono na bazie WOPR Ośrodek Doradztwa Rolniczego Sielinko (ODR) a centralę przeniesiono 1 czerwca tego roku do Poznania na ul. Sieradzką 29. Decyzją Ministra Rolnictwa zlikwidowano gospodarstwa rolne należące do WOPR, pozbawiając w ten sposób doradców i rolników korzystających z usług doradczych bazy doświadczalnej. Nowo utworzony ODR stanął przed koniecznością dostosowania zadań do wprowadzanego systemu gospodarki wolnorynkowej w rolnictwie. Zmiany wymuszała również redukcja o około 50 proc. stanu zatrudnienia pracowników doradztwa rolniczego. Ograniczono doradztwo indywidualne i zastosowano grupowe metody pracy. Doradztwo ekonomiczno-organizacyjne było nowym zagadnieniem, które od 1983 roku upowszechniano wśród rolników. Specjaliści ds. ekonomiki zostali przeszkoleni przez Centralny Ośrodek Oświaty i Postępu w Rolnictwie w zakresie stosowania metod optymalizacyjnych do opracowywania projektów reorganizacji gospodarstw rolnych. Następnie pracownicy terenowi zostali przygotowani do posługiwania się metodą planowania programu przy opracowywaniu projektów reorganizacji gospodarstw, dzisiaj nazywanych biznesplanami. Podjęto pierwsze próby wykorzystywania techniki komputerowej. W gospodarstwach prowadzono zapisy zaszłości gospodarczych w zeszycie pod nazwą "Uproszczona książka rachunkowości rolnej" wg Tadeusza Maciołka z IERiGŻ. W następnych latach aż do chwili obecnej zespół specjalistów z działu ekonomiki i przedsiębiorczości prowadzi badania rynku. Wydawane są "Notowania cen", "Kalkulacje rolnicze podstawowych kierunków produkcji" oraz "Analiza ekonomiczna opłacalności produkcji rolniczej". Obecnie na terenie naszego województwa prowadzone są badania w ponad 1800 gospodarstwach rolnych w ramach programu Polski FADN.

Z chwilą powstania w 1999 r. Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu Ośrodki z byłych województw: Kościelec, Leszno, Marszew, Sielinko, Stara Łubianka stały się Oddziałami WODR. Zakres pracy powiększył się wprost proporcjonalnie do obszaru województwa. W ostatnim pięcioleciu Ośrodek przeprowadził łącznie ponad 21 tys. szkoleń, w których uczestniczyło około 470 tys. słuchaczy, w 7317 pokazach udział wzięło ponad 100 tys. rolników. W tym czasie Polska weszła w struktury Unii Europejskiej, wystąpił problem pierwszych płatności bezpośrednich do gruntów rolnych. Nasi pracownicy ucząc rolników wypełniania stosownych wniosków przeprowadzili 1510 spotkań, w których uczestniczyło 41 126 rolników. Wielość problemów związanych z nowym Planem Operacyjnym Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, z możliwościami pozyskiwania funduszy z Unii Europejskiej stawia przed naszymi pracownikami ogromne wyzwanie organizacyjne i konieczność permanentnego podnoszenia kwalifikacji. 50 lat temu wystarczyła tablica i kreda, obecnie musimy mieć nowoczesne komputery z pełnym oprogramowaniem oraz szerokopasmowy dostęp do Internetu.