„Przemysł chemiczny zdominował świat, jeśli chemia na stałe wejdzie do naszych domów, my niestety z tych domów będziemy musieli odejść” – Stefania Korżawska, poetka, przyjaciółka ziół.

I znów mamy wiosnę, zieloną, kwietną, pachnącą, a także zdrową, jeśli tylko z tego skorzystamy. Najczęściej mamy niewiele czasu i ochoty, aby zająć się swoim organizmem, tak jak robiły to nasze praprababki, nadbaby – czyli prababki albo chociaż nasze babki. Dla ludzi tamtych czasów wszystko było uporządkowane, miało swój czas, nikt nie działał w pośpiechu, ale niestety człowiek także doświadczał różnych chorób, które jak dawniej uważano, mogły być spowodowane urokiem, złym spojrzeniem, a także zwykłym niedomaganiem. Opisy chorób, z jakimi zmagali się ludzie w starożytności, średniowieczu, znajdziemy w dziełach pisanych, niektóre choroby możemy nawet zobaczyć np. na obrazach lub rzeźbach z tamtych epok. Na wsi mieszkały znachorki, babki i w razie potrzeby zwracano się do nich o pomoc. Natomiast w większych osadach, grodach, miastach byli medycy, lekkie choroby leczył cyrulik.

Stosowano leki proste, występujące w stanie naturalnym, powstałe w większości na bazie roślin dziko rosnących, czyli ziół. Wzmiankuje się około stu pięćdziesięciu różnego rodzaju gatunków roślin o zastosowaniu leczniczym, wykorzystywanych do przygotowania wielu rozmaitych lekarstw, które w większości były łatwo dostępne na rynku lokalnym.

Były to plastry, proszki, maści lub przyprawy do różnych potraw w połączeniu z winem, piwem i wódką. Najczęściej stosowano rośliny, które dzięki swoim właściwościom pełniły funkcje oczyszczające organizm i odstręczające chorobę. Ich przykry zapach, smak(cebula, czosnek, kminek) lub ból, jaki sprawiały przy dotyku (pokrzywa), miały prowadzić do usunięcia choroby i dawały nadzieję na szybkie wyzdrowienie. Powszechnie wykorzystywano również zioła zachowujące wieczną zieleń liści, np. rozmaryn, ruta, które, ponieważ nie podlegały zmianom zgodnym z rytmem czterech pór roku, łączono z ideą nieśmiertelności i wiecznego odradzania się.

Obserwacje zwierząt przez ludzi także dały wiele informacji o roślinach dziko rosnących. Wilk po ukąszeniu przez żmiję wygrzebuje z ziemi i zjada kłącze rdestu wężowego, niedźwiedź po przebudzeniu poszukuje w lesie specjalnej odmiany czosnku, dlatego nazwanej niedźwiedzim, a nasze domowe pupile, czyli psy i koty, z natury przecież mięsożerne, w razie zatrucia pokarmowego zajadają trawę.

Zoolodzy obserwujący na Syberii stado wilków zauważyli, że jedna z samic – stara już i o sztywnych łapach, gdy tylko pojawiły się pierwsze zielone pędy i liście koziej stopki –podagrycznika (Aegopodium podagraria), zaczęła się w nich regularnie, dzień po dniu tarzać, a także podjadać zieleninę. Nie do końca wiadomo, czy to z tego powodu (choć przecież bez przyczyny tego nie robiła!), ale faktem jest, że ruchy zwierzęcia w ciągu 3 tygodni stały się bardziej sprężyste, a sztywność stawów zmalała i wilczyca bez problemów zaczęła dotrzymywać kroku reszcie watahy. Nazwa botaniczna chwastu wskazuje na jego moc leczniczą. Podagraria znaczy „leczący podagrę”. W „Księdze ziół” z 1625 roku napisano, że „aczkolwiek kozia stopka jest zielem lekceważonym i niezauważalnym, znalazła uznanie w sztuce leczenia, szczególnie podagry, bólu stawów i biodra”. Obserwacja zwierząt, a także roślin z łąk i pól, które były wykorzystywane przez ludzi, dały wiele możliwości w ich zastosowaniu zarówno w leczeniu, jak i w sztuce kulinarnej.

Żywokost został nazwany urokliwym paniczem Ziemi Polskiej, który troskliwie opatrywał żołnierskie rany. Najskuteczniejszy w stosowaniu jest:

Olej żywokostowy

3 szklanki oleju lnianego wlać do garnka, wsypać 50 g korzenia żywokostu i podgrzewać na małym ogniu ok. 30 minut. Następnie zdjąć z ognia i pozostawić do naciągnięcia na całą noc. Rano nieco podgrzać, przecedzić i przelać do butelki. Wzmacnia kręgosłup, smarować nim chory kręgosłup od dołu do góry, masować szczególnie chore miejsca, osłabione. Pozostałości oleju wytrzeć papierowym ręcznikiem. Po nacieraniu nosić starą podkoszulkę lub bieliznę, bo raz zaplamiona nie puszcza w praniu. Można smarować także bolące stawy łokci, rąk, barków. Również można smarować gazikiem twarz – po czasie znikają przebarwienia na skórze. (Zaczerpnięto z książki pani Stefanii Korżawskiej pt. „Wytrwać w zdrowiu”.)

Skoro już mamy kręgosłup, to podam jeszcze inne sprawdzone przepisy na pozbycie się bólu.

Masło klarowane na przeciążony kręgosłup – dźwiganie ciężarów w pracy

Wiejskie masło włożyć do garnka, gotować, zbierać pianę, a gdy masło będzie już czyste, dodać garść dziurawca świeżego (jest w maju) lub 4-5 łyżek suszonego, po czym podgotować i przecedzić. Następnie przygotować 1 małe piwo, dodać 2 łyżki masła z dziurawcem, zagotować. Wypić bardzo ciepłe. Stosować przez tydzień. Przyjemne z pożytecznym, a ból kręgosłupa po dźwiganiu ciężarów mija.

Mikstura na wzmocnienie kręgosłupa

10 białych jaj umyć i sparzyć gorącą wodą, włożyć do 3-litrowego słoja, zalać sokiem z 3 kg cytryn. Postawić w lodówce na 1 tydzień. Następnie całość wylać na sito i przetrzeć, pozostaną tylko białe błonki z jajek. Dodać 1 koniak – 0,75 litra i 1 litr rozpuszczonego miodu. Ajerkoniak stosujemy 3 łyżki dziennie. Zawiera Ca, witaminę C, lecytynę, cholinę, lepiej pracuje wątroba, następuje wzrost mięśni związanych z kręgosłupem.

A teraz trochę o naszej zielonej pietruszce. Coraz bardziej popularne jest winko na serce – to prawdziwy rarytas, wzmacnia serce, poprawia krążenie, czyni organizm silnym i zdrowym. A sama Hildegarda pisała: „Kto w sercu czy w trzustce lub boku ma bóle, niech gotuje pietruszkę w winie i doda trochę miodu, octu, a następnie przecedzi przez płótno. Niech pije często, a będzie ono go leczyć”. Nic dziwnego, że winko św. Hildegardy staje się coraz bardziej popularne. Można je pić przez dłuższy czas, jeśli trzeba serce wzmocnić i zregenerować. Winko również z bardzo dobrym skutkiem można stosować przy bezsenności – jeden kieliszek przed snem wycisza myśli, uspokaja serce.

Winko św. Hildegardy

Dobra garść natki pietruszki, 4 łyżki owoców głogu (do kupienia w sklepie zielarskim), 2 butelki wina białego, gronowego, wytrawnego (2 x 750 ml), ½ szklanki octu jabłkowego własnej produkcji lub 2-4 łyżki soku z cytryny, ½ litra miodu naturalnego, 1 pokruszona laseczka cynamonu lub opcjonalnie 2 łyżki mielonego.

Garść rozdrobnionej natki pietruszki i owoce głogu wsypujemy do garnka, wlewamy wino. Zagotowujemy, a następnie na małym ogniu ogrzewamy 15 minut. Zostawiamy do naciągnięcia pod przykryciem około ½ godziny. Przecedzamy, dodajemy ocet jabłkowy lub sok z cytryny, miód i pokruszoną laseczkę cynamonu. Zagotowujemy i na małym ogniu ogrzewamy 5 minut. Gorące rozlewamy do butelek. Pijemy 3-4 razy dziennie po 1 łyżce. Autorka zaleca wlewać winko do ciepłej herbatki ziołowej, wówczas działa skuteczniej.

Winko, dzięki zawartości bogactwa witamin i minerałów ma działanie wzmacniające, odbudowujące organizm i dodające witalności i energii. W razie bólów serca, zmian pogody, złego samopoczucia zażywamy od 1 do 3 łyżek stołowych.

Niezwykle cenne jest też wino z kwiatów mniszka. To ziołowe wino dodaje także siły i energii do życia. Sprawia również, że cera będzie piękna i młoda.

Wino z kwiatów mniszka

0,5 kg kwiatów, 2 kg nieoczyszczonego cukru, 4 litry wody i 1 porcja drożdży winnych. Nastawia się w ciemnym miejscu na kilka tygodni. Gdy kwiaty opadną na dno, wino zlewa się do butelek i przechowuje zawsze w ciemnym miejscu. Popijać 2 x dziennie mały kieliszek przed jedzeniem.

Również lecznicze są kwiaty mniszka. Pobudzają czynność żołądka, ogólnie wzmacniają, działają żółciopędnie. Zawierają luteinę i dzięki temu stosuje się je od wieków w różnych problemach kobiecych. Można kwiatki zaparzać. Kilka świeżych lub suszonych kwiatków mniszka zalać wrzącą wodą, podgotować 2-3 minuty, przecedzić, pić 2-3 szklanki dziennie. Ale jeszcze skuteczniej podziała syrop z mniszka, prosty do wykonania, a w smaku znakomity.

Syrop z mniszka

5-6 garści kwiatów mniszka wraz z łodygami rozłożyć najpierw na papierze, najlepiej na świeżym powietrzu, żeby wyszły muszki. Następnie zalać 3 litrami wody, zagotować, gotować na małym ogniu 20 minut, po czym odstawić na noc. Rano przecedzić, wycisnąć kwiatki i do płynu dodać 1,5 litra miodu, gotować na małym ogniu ok. 2 godziny. Pod koniec gotowania dodać 6 łyżek octu jabłkowego własnej produkcji lub sok z 1 cytryny. Zagotować, następnie wlać gorące do słoików, wstawić pod koc, żeby się zawekowały. Syrop ten jest także znakomitym środkiem na kaszel, chrypkę, wszelkie przeziębienia. Podawać z ciepłą wodą.

Olej z tulipana przeciw guzkom nowotworowym

Pół litra oleju lnianego, cebulki (bez korzeni), liście, łodygi, kwiaty z dwóch żółtych tulipanów, garść liści babki lancetowatej, 5 liści szczawiu końskiego (kobylaku). Wszystkie składniki dokładnie umyć, osączyć, drobno pokroić, wsypać do słoika, wlać pół litra oleju lnianego, postawić na słońcu. Latem eliksir może stać na balkonie, od jesieni do wiosny na parapecie. Energia słońca wzmocni jego działanie. Nie przecedzać, odlewać tylko tyle, ile w danej chwili potrzebujemy.

Maść z tulipana przeciw guzkom nowotworowym

Korę z brzozy białej, ususzyć i spalić na popiół. Cebulkę (bez korzeni) i część naziemną żółtego nierozwiniętego tulipana utrzeć na miazgę. Połączyć z popiołem w proporcji 1:1, przełożyć do słoika i zakonserwować wódką. Lek powinien mieć konsystencję pasty. Może być przechowywany przez kilkanaście lat. Można kilka razy dziennie przemywać rozlewający się guz mocnym wywarem z krwawnika, a następnie smarować maścią z tulipana.

Natomiast do wewnątrz najlepsza jest wspaniale oczyszczająca krew:

Herbatka ziołowa

50 g ziela bratka polnego i 50 g liścia orzecha włoskiego. Zioła te mieszamy, a następnie 4 łyżki ziół należy wsypać do garnka, wlać do niego 5 szklanek wody, całość zagotować, naciągać przez 15 minut, później przecedzić i pić ciepłe w ciągu dnia, najlepiej małymi łykami.

Natura pozwala nam na korzystanie ze swojej spiżarni. Wszystko zależy od nas, na ile zdołamy zainteresować się, co w tej spiżarni jest i jak z tego korzystać. Przepisy zamieszczone powyżej to tylko sygnał, że rośliny dziko rosnące i te uprawiane w naszych ogrodach służą ludziom, jeśli tylko po nie sięgniemy. Stosujemy je, jako leki i jako przyprawy. Jedna i druga forma pomaga zachować lub odzyskać zdrowie. Zioła to niekończące się zastosowanie w kuchni, aromaterapii, homeopatii. Zioła – to zdrowsze życie.

W dniu 2 czerwca 2016 roku w Pawłowicach, w gminie Krzemieniewo, odbyła się impreza „Zielone Pola Pawłowice 2016”. Organizatorem byli: Instytut Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego Zakładu Doświadczalnego Pawłowice oraz firma Osadkowski S.A.

Na 85 ha poletek doświadczalnych zobaczyć można było efekty indywidualnych technologii ochrony roślin. Prezentowano różne warianty ochrony fungicydowej oraz nawożenia dolistnego. Uczestnicy mogli zapoznać się z kolekcją kilkudziesięciu odmian zbóż i rzepaku.  Można było dokonać porównania różnych systemów uprawy i siewu rzepaku ozimego.

Producenci maszyn rolniczych przedstawiali ofertę swoich produktów i możliwości finansowania zakupu maszyn.  Każdy uczestnik imprezy mógł poszerzyć swoją wiedzę z zakresu szczegółowej uprawy roślin, poznać nowinki techniczne oraz  skorzystać z  profesjonalnego doradztwa.

Zbigniew Kaczmarek

Maria Cicha

ZD Leszno

W polu obserwacji Polski FADN znajdują się gospodarstwa towarowe, a minimalna wielkość ekonomiczna 4 000 euro, po przekroczeniu której włącza się gospodarstwo rolne do pola obserwacji FADN, ustalana jest od 2010 roku obrachunkowego na podstawie analizy sum Standardowej Produkcji (SO) z danych GUS w poszczególnych klasach wielkości ekonomicznej. Standardowa Produkcja jest to średnia z pięciu lat wartość produkcji określonej działalności rolniczej (roślinnej lub zwierzęcej) uzyskana z 1 ha lub od 1 zwierzęcia w ciągu 1 roku, w przeciętnych dla danego regionu warunkach produkcyjnych. W celu wyeliminowania wahań wartości produkcji powodowanych np. warunkami pogodowymi czy też zmianami cen produktów, do obliczeń przyjmowane są średnie z pięciu lat odpowiedniego okresu, na podstawie uśrednionych danych rocznych z określonego regionu. Wielkość ekonomiczna gospodarstwa rolnego określana jest jako suma wartości SO wszystkich działalności rolniczych występujących w gospodarstwie. Wielkość ekonomiczna gospodarstwa wyrażana jest wartością SO w euro. Na podstawie tak ustalonej wielkości ekonomicznej dane gospodarstwo rolne zaliczane jest do odpowiedniej klasy wielkości ekonomicznej. W Polskim FADN jest sześć klas wielkości ekonomicznej gospodarstw rolnych. Niniejszy artykuł oparty jest na danych prezentowanych w opracowaniu IERiGŻ PIB Warszawa „Wyniki standardowe uzyskane przez indywidualne gospodarstwa rolne (GR) uczestniczące w Polskim FADN – Region Wielkopolska i Śląsk” w latach 2010-2013. Przedstawione wyniki zawierają wartości średnie ważone dla grup gospodarstw rolnych wyłanianych według typów rolniczych i klas wielkości ekonomicznej.

Tabela nr 1. Rozkład gospodarstw rolnych w polu obserwacji obejmujących Region Wielkopolska i Śląsk według typów rolniczych i klasy wielkości ekonomicznej – „średnio-duże”.

Źródło: GUS

Tabela nr 2. Wybrane informacje o gospodarstwie rolnym.

LU – jednostka przeliczeniowa zwierząt
​AWU – jednostka przeliczeniowa pracy według współczynników stosowanych w UE

Wśród omawianej grupy gospodarstw rolnych średnia powierzchnia użytków rolnych wynosiła 45-52 ha. Liczba gospodarstw w tej grupie zwiększyła się (Tabela 2), a ich udział procentowy w stosunku do ogólnej liczby gospodarstw towarowych w rejonie o minimalnej wielkości ekonomicznej 4 000 euro wzrósł o 2% z 6% do 8%. Według typów rolniczych (Tabela nr 1, Wykres nr 1) wyraźnie dominują gospodarstwa z produkcją mieszaną – 39-40%, wyraźny wzrost liczby gospodarstw w typie rolniczym „Krowy mleczne” – z 8,9% do 18,1% i z produkcją „Uprawy polowe” – z 11,5% do 16,3% oraz znaczny spadek liczby gospodarstw z produkcją zwierzęcą – zwierzęta ziarnożerne (trzoda chlewna, drób) z 31% do 14,6%. Najmniej gospodarstw w rejonie, w klasie wielkości ekonomicznej „średnio-duże” specjalizowało się w uprawach trwałych – 0,3-0,5%.

Wykres nr 1. Rozkład gospodarstw rolnych w polu obserwacji obejmujących Region Wielkopolska i Śląsk według klasy wielkości ekonomicznej – „średnio-duże”.

Bazując na danych rachunkowych Polski FADN, w gospodarstwach regionu Wielkopolska i Śląsk odnotowano, że w strukturze własnościowej użytków rolnych dominowały grunty własne. Niemniej jednak udział dodzierżawionych użytków rolnych był znaczny i wynosił od 30% do 35%. Z analizy danych rachunkowych wynika, że w gospodarstwach rolnych „średnio-duże” w zasiewach dominują zboża – 59-65%, uprawy pastewne – ponad 13-19%, oraz niewielki udział warzyw i kwiatów – 1,4-2,0% i uprawy trwałe i sady – 0,3-0,7%. Pozostałe uprawy to ponad 17-20%. Jeżeli chodzi o produkcję zwierzęcą, to dominował chów trzody chlewnej – 53-67% i bydło pozostałe – 16-24%. Produkcja mleka – krowy mleczne to 14-20% oraz niewielki udział drobiu – 2-3%.

Tabela nr 3. Wybrane informacje o produkcji gospodarstwa rolnego.

Z danych Polski FADN w kraju wynika, że dochody z pozarolniczych źródeł wystąpiły w 11% gospodarstw z przedziału gospodarstwa „średnio-duże” i stanowiły 9% udział dochodu spoza gospodarstwa rolnego w dochodzie rodziny rolniczej. Pozostała część dochodu gospodarstw domowych – średnio 91% to dochód uzyskany z rodzinnego gospodarstwa rolnego. Najważniejszym źródłem dochodów spoza gospodarstwa rolnego gospodarstw domowych były emerytury i renty, średnio 43% dochodów pochodziło z tego źródła, drugim co do ważności źródłem dochodów, które przysparzało około 28% dochodów w gospodarstwach domowych była praca najemna .

Wykres nr 2. Dochody rodziny rolniczej w polu obserwacji Polski FADN według klasy wielkości ekonomicznej – „średnio-duże”.

Wykres nr 3. Dochody spoza gospodarstwa rolnego w polu obserwacji Polski FADN według klasy wielkości ekonomicznej – „średnio-duże”.

W niniejszym artykule bazując na danych Polski FADN podjęto próbę krótkiego scharakteryzowania gospodarstw rolnych według klasy wielkości ekonomicznej „średnio-duże”. Wyniki prezentowane w niniejszym opracowaniu są średnimi arytmetycznymi dla gospodarstw towarowych prowadzących rachunkowość rolną w ramach Polskiego FADN. Z tego względu nie mogą być uznawane za wyniki reprezentatywne dla ogółu gospodarstw rolnych.

Materiał źródłowy:

• Wyniki uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN w latach 2010-2013, IERiGŻ PIB Warszawa.
• Lech Goraj, Stanisław Mańko „Rachunkowość i analiza ekonomiczna w indywidualnym gospodarstwie rolnym”.

Komisje konkursowe, powołane przez dyrektorów oddziałów regionalnych KRUS, w całym kraju wizytowały gospodarstwa zakwalifikowane do udziału w XIV edycji Ogólnokrajowego Konkursu Bezpieczne Gospodarstwo Rolne 2016.

Zgodnie z obowiązującym regulaminem, komisje te sprawdzały przede wszystkim stopień występowania zagrożeń wypadkowych, ale również ocenią estetykę gospodarstw oraz wykonane przez ich właścicieli udogodnienia zwiększające bezpieczeństwo pracy.

Podczas wizytacji komisje przypominały o zwiększonym zagrożeniu wypadkami w czasie spiętrzenia sezonowych prac. Im mniej będzie takich zagrożeń, tym większa szansa na zwycięstwo.

Warto, by nie tylko rolnicy uczestniczący w dorocznym konkursie o miano najbezpieczniejszego poświęcili trochę czasu na dokonanie przeglądu całego gospodarstwa i na bieżące usuwanie zagrożeń, które mogą stać się przyczyną wypadku przy pracy. Każdy natomiast uczestnik konkursu, który poczynił starania, aby zmniejszyć ryzyko zagrożenia wypadkami podczas czynności związanych z prowadzeniem gospodarstwa, zadbał o estetykę  i ład, może uważać się za osobę wygraną - ponieważ jego praca będzie dużo bardziej bezpieczna.

Zespół Doradczy w Gostyniu również w tym roku zaangażował się w rozpropagowanie tej inicjatywy. W efekcie zgłosił gospodarstwa rolne, które zasługują na uwagę. Podsumowanie konkursu w naszym regionie nastąpiło podczas Regionalnych Targów Rolniczych w Gołaszynie dnia 21-05-2016r. Wyróżnienie przyznano dla gospodarstwa rolnego państwa Mariusza i Magdaleny Foltynowiczów z Głuchowa w gminie Pogorzela. Natomiast pierwszą nagrodę w naszym regionie zdobyło gospodarstwo rolne należące do państwa Jerzego i Eweliny Frąckowiaków z Tworzymirek, gmina Gostyń.

Laureaci konkursu otrzymali nagrody ufundowane przez organizatorów i sponsorów.

Wkrótce, bo już pod konie czerwca, poznamy szesnastu laureatów wojewódzkich. Podsumowanie etapu wojewódzkiego konkursu odbędzie się podczas Wielkopolskich Targów Rolniczych na terenach wystawowych Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Sielinku. I te gospodarstwa będą w lipcu wizytowane przez Centralną Komisję Konkursową, powołaną przez Prezesa KRUS. Tradycyjnie Prezes KRUS zapewnia główną nagrodę dla zdobywcy I miejsca w etapie centralnym.

Nagrodzonym jak i startującym w konkursie gratulujemy!