Na nasz organizm działają niekorzystne czynniki: stres, przepracowanie, zmęczenie, hałas, choroby, używki (alkohol, papierosy), które atakują układ  odpornościowy. Również z wiekiem maleje nasza odporność i jesteśmy narażeni na ataki bakterii, wirusów, pasożytów. Dlatego tak ważne jest dbanie o układ odpornościowy, a szczególnie jego wzmocnienie. Jak możemy to osiągnąć? Chcąc wzmocnić  organizm powinniśmy sięgnąć po warzywa i owoce, które mają dobroczynne właściwości i jeść je codziennie pod różnymi postaciami. A jest  w czym wybierać.

Wybrane warzywa – zawartość składników w 100 g

Brokuł- wartość energetyczna to 27 kcal, zawiera białko, witaminę C – 100 mg,B1, B2,B6, A, K, PP, sole mineralne – wapń, potas, fosfor, magnez, żelazo.Zawiera dużo chromu - wskazany dla cukrzyków, ma właściwości przeciwrakowe.

Cebula – wartość energetyczna to 40 kcal, zawiera białko, prowitaminę A, cukry, witaminy - B1, B2, C; zawiera wapń, żelazo, fosfor. Mobilizuje układ odpornościowy, działa bakteriobójczo, antygrzybiczo, a nawet przeciwwirusowo. Olejek cebulowy hamuje rozwój paciorkowców i gronkowców oraz różnych bakterii, w tym salmonelli. Stwierdzono działanie cebuli jako leku na serce ( flawonidy).Preparaty cebulowe są stosowane do usuwania blizn (np. Cepan). Cebula ma również działanie przeciwastmatyczne.

Czosnek – wartość energetyczna to 112 kcal, zawiera białko, tłuszcze, olejki eteryczne, substancje zawierające siarkę, witaminy C, B1, B2, B3, PP, sole mineralne (P, K, Ca, Mg, Mn, Cr) . Działa silnie bakteriobójczo i grzybobójczo, przeciwmiażdżycowo oraz ogólnie wzmacniająco.

Kapusta biała – wartość energetyczna to 30 kcal, zawiera 1,5 g białka, 0,2 g tłuszczu,5,7 węglowodanów, 30-40 mg witaminy C, 0,3 mg witaminy A, witaminy z grupy B-B1, B2, B6-, składniki mineralne (sód, potas, wapń, fosfor, żelazo,  magnez). Najbardziej wartościowa jest kapusta spożywana na surowo, gdyż przy gotowaniu traci dużo witamin, a głównie witaminy C. W okresie zimowym warto spożywać kapustę kwaszoną ze względu na zawartość witaminy C, bo gdy jest dobrze ukiszona to zachowuje ją  aż w 80-90%.

Kapusta brukselska - wartość energetyczna 44 kcal, zawiera białko o wysokiej wartości biologicznej ze względu na aminokwasy egzogenne. Zawiera  cukry, witaminę C, 1,36mg prowitaminy A, witaminy: B1, B2, E, K, PP, B3, B, H;  kwas foliowy, związki mineralne ( sód, potas, magnez, mangan, miedź, cynk, fosfor, wapń, żelazo).

Kukurydza – od 88 do 143 kcal, zawiera cukry, białko, tłuszcze oraz witaminy C, A, B1, B2, B3, E, PP, a także fosfor, potas, wapń, magnez oraz mikroelementy , w tym selen. Duża zawartość błonnika zapobiega zaparciom i działa przeciwmiażdżycowo. Nie zawiera glutenu i jest stosowana w diecie bezglutenowej.

Marchew – wartość energetyczna to 41 kcal, zawiera  dużo karotenu,1 g białka, 0,2 g tłuszczu,2,4 g błonnika,  witaminy B1, B2, B6, PP, potas, sód, wapń oraz żelazo. Należy do warzyw  lekko strawnych. Zapobiega chorobom nowotworowym przewodu pokarmowego, ma zastosowanie w leczeniu chorób skóry i oczu, anemii, reumatyzmie, cukrzycy, przeciw pasożytom przewodu pokarmowego i niedokrwistości. Marchew  gotowana leczy biegunki.

Natka pietruszki- wartość energetyczna to 41 kcal, zawiera białko, witaminę C, beta - karoten, witaminę E.

Papryka – wartość energetyczna to 30 kcal, zawiera od 100 do 300 mg witaminy C, beta - karoten i bioflawonidy - właściwości przeciwrakowe, zawiera dużo łatwo przyswajalnych cukrów, soli wapnia żelaza oraz witamin

Szpinak – wartość energetyczna to 19 kcal, źródło białka i cukrów,  dużo witamin- C, karotenu, B1, B2, PP, zawiera żelazo i  mangan, sole mineralne – wapń, magnez, potas, fosfor, arsen, miedź i jod.

Zimą warto szczególnie zwrócić uwagę na udział warzyw w codziennym jadłospisie. Wiele rodzimych warzyw jest dostępnych w sklepach w stanie świeżym, ale jest również bogata oferta mrożonek. Powinno się  urozmaicić posiłki, żeby organizmowi dostarczyć cenne składniki odżywcze.

Nasze przyzwyczajenia żywieniowe i tradycje kulinarne sprawiają, że w jadłospisie dominuje mięso, wędliny, podroby i tłuszcze zwierzęce. Szczególnie możemy to obserwować w okresie jesienno – zimowym. Dlatego tak ważne jest racjonalne ułożenie codziennej diety  uwzględniającej odpowiedni udział warzyw i owoców. A każdy statystyczny Polak powinien jeść około 40 – 50 dag warzyw i owoców w ciągu dnia, podzielonych na 4-5 porcji. Zima ogranicza możliwości spożywania krajowych owoców, ale w sklepach jest duży wybór owoców mrożonych   i warto też z tej oferty skorzystać.

Wybrane owoce – zawartość składników w 100 g owoców

Ananas-54 kcal, białko 0,4 g, tłuszcze 0,2 g, węglowodany str. 12,4 g. Zawiera potas 220 mg, wapń17 mg, fosfor 12 mg, 25 mg wit.C.

Banan - 95 kcal, białko 1 g, tłuszcze 0,3 g, węglowodany str.21,8 g. Zawiera witaminy E (27mg), B1, B2- wpływ na układ nerwowy, PP, C, magnez, żelazo, potas (395 mg) - reguluje pracę nerek, dużo beta - karotenu. Ma łatwo przyswajalne białko, zalecany przy biegunkach, obniża ciśnienie krwi, wpływa na stan psychiki - zawartość serotoniny i tryptofanu.

Borówka amerykańska-61 kcal, białko 0,6 g, węglowodany 15 g, tłuszcze 0,6 g, zawiera makroelementy potas, wapń, fosfor, magnez, sód 1 mg, żelazo 1mg, mało witaminy C, witaminy B1, B2, B3, witaminę A; zawiera enzymy obniżające poziom cholesterolu. Zapobiega występowaniu niektórych chorób nowotworowych i chorób serca. U osób starszych poprawia pamięć, opóźnia starzenie, ogranicza występowanie chorób układu moczowego. Owoce mrożone zachowują wszystkie właściwości owoców świeżych.

Czarna jagoda – 45 kcal, białko 0,8 g, tłuszcze 0,6 g, węglowodany str. 9 g, zawiera witaminę . C 14,7 g, działa na wzrok, leczy biegunki.

Czarna porzeczka – 35 kcal, białko 1,3 g, tłuszcze 0,2 g, węglowodany str. 7 g, potas 336 mg, wapń, fosfor, żelazo, magnez, witaminy C 182,6 mg. Działanie: przeciwbiegunkowe, wzmacnia naczynia krwionośne.

Grejpfrut-36 kcal, zawiera witaminy C, E, PP, z grupy B, kwas foliowy, pektyny, wapń, fosfor, żelazo, cynk, fluor, magnez, mangan, potas. Zawiera substancje obniżające poziom złego cholesterolu, obniża krzepliwość krwi- co powoduje silne działanie antymiażdżycowe, przeciwzawałowe, przeciwudarowe; wzmacnia kości. Zalecany w profilaktyce antynowotworowej. Ma silne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe.

Gruszka-54 kcal, białko 0,6 g, węglowodany 12,3 g, tłuszcze 0,2 g, zawiera dużo potasu, witaminy A, B2, C, E,  kwas foliowy, duże ilości cukrów prostych. Sok z gruszek zalecany przy gorączce, nudnościach, wymiotach, zaburzeniach pracy serca.

Jabłka -   50 kcal, zawierają witaminy A, B, C, żelazo, wapń, potas, fosfor, miedź, cynk, kobalt, nikiel, molibden, mangan. Jedzenie jabłek wskazane przy niedokrwistości, awitaminozach, wyczerpaniu fizycznym i psychicznym, schorzeniach przewodu pokarmowego. Sole zawarte w owocach korzystnie działają na pracę serca i nerek. Jabłka surowe zapobiegają zaparciom,  a pieczone leczą biegunki. Pektyny zawarte w jabłkach utrzymują stały poziom cholesterolu, przyspieszają gojenie ran. Substancje zawarte w jabłkach zapobiegają nowotworom. Najlepiej jeść jabłka ze skórką, rano i to na czczo. Późnym popołudniem i wieczorem lepiej jabłek  nie jeść, bo żołądek potrzebuje dużo czasu na strawienie.

Maliny - 29 kcal, białko 1,3g, tłuszcze 0,3 g, węglowodany str.5,3 g,  potas 203 mg, wapń, fosfor, wit . C  31,4 mg . Leczą przeziębienia, niestrawności i biegunki. Mają właściwości  przeciwmiażdżycowe. Potas reguluje pracę nerek- obniża ciśnienie krwi.

Truskawki- 28 kcal, białko 0,7 g, tłuszcze 0,4 g, węglowodany str.5,4 g, potas 133 mg, witamina C 66 mg.

Alicja Nowak

WODR w Poznaniu

Szkolenie w Romanowie Dolnym

Dnia 25 stycznia 2013 r. odbyło się szkolenie dla rolników z tematów:

• bhp w gospodarstwie rolnym,

• Racjonalna gospodarka na użytkach rolnych,

• Bieżąca informacja dotycząca ważnych przedsięwzięć rolniczych.

Porzeczki czerwone i białe

Porzeczki te są blisko ze sobą spokrewnione, ponieważ pochodzą od tych samych gatunków botanicznych. Owoce porzeczek czerwonych i białych spożywane są w stanie świeżym lub po przetworzeniu na kompot, dżem, galaretkę czy sok. Większość materiału szkółkarskiego porzeczek czerwonych i białych produkowana jest w formie krzaczastej. Dla potrzeb amatorskich produkowane są również formy pienne szczepione na porzeczce złotej lub wyprowadzone z pędu odmiany szlachetnej. Pienne formy porzeczek kolorowych sadzimy w rzędzie co 1,0 m.

Po posadzeniu umieszczamy przy drzewku palik, do którego w trzech miejscach przymocowujemy drzewko. Taśmę mocującą należy wiązać w kształcie ósemki, tak aby drzewko nie ocierało się korą o palik. Wiosną pędy koronki przycinamy nad drugim oczkiem (jeżeli w koronce jest jeden pęd to nad trzecim oczkiem).

Krzewy sadzimy w rzędzie co 1,2-1,5 m. Odstępy między rzędami powinny wynosić podobnie jak u porzeczki czarnej od 2,5 do 3,0 m. Porzeczki czerwona i biała zawiązują pąki kwiatowe na krótkopędach osadzonych na starszych wieloletnich gałązkach. Już od czwartego roku po posadzeniu trzeba wiosną krzewy prześwietlać tak jednak, aby w późniejszych latach w krzewie rosły również pędy starsze – do 6 letnich.

Uformowany krzew porzeczki czerwonej czy białej powinien zawierać 8-10 pędów w różnym wieku.

Porzeczki kolorowe można prowadzić również szpalerowo przy drutach. Sadzimy wówczas krzewy co 0,5 m w rzędzie i pozostawiamy w krzewie tylko dwa pędy szkieletowe, które silnie rosną – nawet do 1,7 m, przywiązujemy je do drutów. Uprawę szpalerową koniecznie należy nawadniać, a cięcie szpaleru polega na skracaniu bocznych pędów do długości 15-20 cm przy końcu czerwca, gdy zaczynają się przebarwiać pierwsze owoce.

W uprawie porzeczek czerwonych i białych dawki nawozów mineralnych są takie same jak dla porzeczek czarnych czyli przykładowe dawki nawozów mineralnych jakie można stosować w uprawie porzeczek czerwonych i białych mogą być następujące: jesienią wokół krzewów rozsiewamy na 100 m² 3 kg siarczanu potasu i 3 kg superfosfatu, w maju 4,5 kg saletry amonowej. Bardzo wygodne jest stosowanie wieloskładnikowych mieszanek nawozowych np. Polifoski, czy Azofoski wg zaleceń podanych na opakowaniu.

Odmiany o owocach czerwonych.

Jonkheer Van Tets – odmiana o owocach dużych, najwcześniej dojrzewająca. Tworzy grona luźne, długie lub bardzo długie. Odmiana wrażliwa na wiosenne przymrozki o średniej odporności na choroby grzybowe.

Heros – odmiana o owocach dużych, wczesna. Tworzy grona bardzo długie, dość luźne. Odmiana polecana do uprawy szpalerowej przy drutach, mało odporna na antraknozę.

Holenderska Czerwona – późna, plenna odmiana, której owoce dojrzewają pod koniec lipca. Główną zaletą Holenderskiej Czerwonej jest mała wrażliwość na choroby grzybowe. Z tego powodu jest chętnie sadzona w ogródkach. Krzewy rosną silnie i późno wchodzą w pełnię owocowania.

Macherauchs Rote Spatlese – odmiana o owocach średniej wielkości, zdecydowanie najpóźniejsza. Owoce dojrzewają dopiero na początku sierpnia i często wiszą do września. Tworzy grona bardzo długie, zwarte. Odmiana bardzo plenna, o dużej odporności na choroby.

Odmiany o owocach białych.

Biała z Juterbog – odmiana o owocach żółtobiałych, średniej wielkości o średniej porze dojrzewania. Tworzy grona średniej długości, zwarte. Odmiana plenna, o średniej odporności na choroby grzybowe, ceniona ze względu na słodkowinne, smaczne owoce, spożywane przeważnie w stanie świeżym.

Jarosław Górski

W dniu 03 stycznia 2013 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. U. L 343 z 14.12.2012, str. 1), które uchyla do tej pory obowiązujące rozporządzenie Rady (WE) nr 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami oraz rozporządzenie Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 scala dotychczasowe regulacje dotyczące unijnych systemów jakości żywności w jednolite ramy prawne.  Kluczowe kwestie zawarte w nowym rozporządzeniu dotyczą wzmocnienia istniejącego systemu chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych, wprowadzenia istotnych zmian do systemu gwarantowanych tradycyjnych specjalności oraz ustanowienia ram nowego systemu określeń jakościowych stosowanych fakultatywnie.

W odniesieniu do systemu chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych wzmocniony został zakres ochrony m.in. w przypadku gdy produkty ChNP lub ChOG są wykorzystywane jako składniki. System gwarantowanych tradycyjnych specjalności uproszczono poprzez zlikwidowanie możliwości rejestracji nazw bez ich zastrzeżenia. Na zmiany w stosunku do już zarejestrowanych takich nazw przewidziano okres przejściowy. Tradycyjny charakter nazwy ubiegającej się o rejestrację jako GTS, zgodnie z nowym rozporządzeniem, odnosi się do produktu będącego w użyciu na rynku krajowym przez okres nie krótszy niż 30 lat.

Zmiany dotyczące obu systemów związane są m.in. ze skróceniem procedur rejestracyjnych nowych nazw na poziomie unijnym, jasnym określeniem praw grup producenckich, a także doprecyzowaniem zasad znakowania produktów ChNP, ChOG i GTS symbolami unijnymi, które zacznie obowiązywać od dnia 04 stycznia 2016 r.

Dodatkowo rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 wprowadziło pojęcie Produkt górski jako określenie jakościowe stosowane fakultatywnie w celu ułatwienia producentom informowania o cechach i właściwościach stanowiących wartość dodaną produktów rolnych pochodzących z obszarów górskich. Rozporządzenie zapowiada zastrzeżenie w niedługim czasie kolejnego określenia jakościowego Produkt rolnictwa wyspiarskiego.

Źródło: Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych