Jaka jest bieżąca opłacalność najważniejszych kierunków produkcji rolniczej i jakie są perspektywy jej poprawy?

Sytuacja na rynku trzody chlewnej nadal jest bardzo trudna, głównie ze względu na niskie ceny skupu w stosunku do cen opłacalnych dla tego kierunku produkcji. Koszt produkcji we wrześniu 2015 r. 1 kg tucznika to ok. 5,28 zł (w cyklu zamkniętym, bez robocizny), a średnia rynkowa cena brutto skupu (22 wrzesień 2015 r.) to ok. 4,54 zł/kg za wagę żywą, czyli że cena skupu nie pokrywa kosztów produkcji, a tym bardziej nie zapewnia opłacalności tej produkcji. Główną przyczyną tak trudnej sytuacji w opłacalności tej produkcji jest z jednej strony mały eksport wieprzowiny i spadek skupu tuczników, a z drugiej strony duży import wieprzowiny, i to głównie powoduje spadek cen skupu tuczników i niską opłacalność produkcji. Ceny skupu tuczników wzrosły z ok. 3,88 zł w kwietniu do ok. 4,54 zł za 1 kg we wrześniu. Cena skupu tzw. opłacalna, która dałaby rolnikowi parytet dochodu, czyli poziom średniego krajowego wynagrodzenia netto wg GUS, to ok. 6,05 zł/kg wagi żywej, wyliczona dla gospodarstwa, które wielkością produkcji zapewnia unijną normę pracy rolnika, tj. 2120 godz. rocznie. Przewidywania na najbliższą przyszłość w tym kierunku produkcji nie są dobre, bo wzrost cen skupu spowodować może większy eksport i mniejszy import wieprzowiny, o co w aktualnej sytuacji rynkowej, spowodowanej tzw. embargiem, jest trudno.

Uwaga: wyliczenia sporządzone z uwzględnieniem dopłat obszarowych i tzw. dopłaty paliwowej i do materiału siewnego dla gospodarstw zrównoważonych nakładami pracy do normy UE.

Sytuacja na rynku bydła mięsnego jest dobra i aktualnie powyżej opłacalności produkcji. W ubiegłym roku ze względu na niskie ceny skupu w stosunku do cen tzw. minimalnych, czyli opłacalnych dla tego kierunku produkcji, opłacalność ta była słaba. Spowodowane to było w głównej mierze małym eksportem mięsa wołowego w wyniku prawnego zakazu w kraju tzw. uboju rytualnego. We wrześniu 2015 r. koszt produkcji 1 kg żywca wołowego dla byków kl. A bez robocizny to ok. 6,48 zł, a średnia cena rynkowa skupu (22 wrzesień 2015 r.) to ok. 7,09 zł/kg brutto wagi żywej, czyli że cena skupu pokrywa koszty produkcji i daje opłacalność w tej produkcji na poziomie powyżej parytetu dochodu rolnika, czyli średniego wynagrodzenia krajowego netto wg GUS, którą daje cena skupu ok. 7,06 zł/kg żywca, wyliczona dla gospodarstwa, które wielkością produkcji zapewnia unijną normę pracy rolnika, tj. 2120 godz. rocznie. Przewidywania na najbliższą przyszłość mogą być dobre, bo ceny skupu dające opłacalność tej produkcji mogą kształtować się na obecnym poziomie i mogą mieć tendencję wzrostową po wznowieniu eksportu wołowiny z uboju rytualnego, na czym zyskają głównie rolnicy producenci, jak też zakłady przetwórstwa. 

Uwaga: wyliczenia sporządzone z uwzględnieniem dopłat obszarowych i tzw. dopłaty paliwowej i do materiału siewnego dla gospodarstw zrównoważonych nakładami pracy do normy UE.

Sytuacja na rynku mleka była w trzech kwartałach 2014 r. dobra, ale od lipca ubr. miała tendencję spadkową ze względu na spadające ceny skupu mleka w stosunku do cen tzw. minimalnych, czyli opłacalnych dla tego kierunku produkcji. Spadek cen skupu w tym okresie wyniósł ok. 30 groszy na litrze. Aktualnie koszt produkcji 1 litra mleka to ok. 1,13 zł (bez robocizny), a bieżąca średnia cena rynkowa skupu mleka kl. ekstra (22 wrzesień 2015 r.) to ok. 1,10 zł brutto za litr, czyli że cena skupu nie pokrywa kosztów produkcji i nie daje opłacalności tej produkcji. Cena tzw. opłacalna dla mleka na parytet dochodu rolnika, czyli średnie wynagrodzenie krajowe netto wg GUS, to ok. 1,21 zł brutto za 1 litr, wyliczona dla gospodarstwa, które wielkością produkcji zapewnia unijną normę pracy rolnika, tj. 2120 godzin rocznie. Przewidywania na najbliższą przyszłość są nieokreślone ze względu na aktualny brak tzw. kwot mlecznych, a opłacalność produkcji może utrzymać większe spożycie w kraju wyrobów mleczarskich i głównie ich eksport na nowe rynki.

Uwaga: wyliczenia sporządzone z uwzględnieniem dopłat obszarowych i tzw. dopłaty paliwowej i do materiału siewnego dla gospodarstw zrównoważonych nakładami pracy do normy UE.

Stąd wniosek, że w 2015 r. produkcja żywca wołowego daje względną opłacalność produkcji, a produkcja mleka krowiego aktualnie nie daje opłacalności produkcji, czyli parytet dochodu porównywalny do średniego wynagrodzenia krajowego netto (wg GUS), i również produkcja żywca wieprzowego jest nadal nieopłacalna. Na wzrost opłacalności wszystkich kierunków produkcji w bieżącym roku duży wpływ będzie mieć sytuacja na rynku rolnym w kraju, czyli głównie koszty produkcji i ceny skupu, jak również pośrednio sytuacja na rynku unijnym i światowym w rolnictwie.

Jaka jest bieżąca opłacalność najważniejszych kierunków produkcji rolniczej i jakie są perspektywy jej poprawy?

Sytuacja na rynku trzody chlewnej nadal jest bardzo trudna, głównie ze względu na niskie ceny skupu w stosunku do cen opłacalnych dla tego kierunku produkcji. Koszt produkcji w lipcu 2015 r. 1 kg tucznika to ok. 5,28 zł (w cyklu zamkniętym, bez robocizny), a średnia rynkowa cena brutto skupu (16 lipiec 2015 r.) to ok. 4,17 zł/kg za wagę żywą, czyli że cena skupu nie pokrywa kosztów produkcji, a tym bardziej nie zapewnia opłacalności tej produkcji. Główną przyczyną tak trudnej sytuacji w opłacalności tej produkcji jest z jednej strony mały eksport wieprzowiny i spadek skupu tuczników, a z drugiej strony duży import wieprzowiny, i to głównie powoduje spadek cen skupu tuczników i niską opłacalność produkcji. Ceny skupu tuczników wzrosły z ok. 3,88 zł w kwietniu do ok 4,17 zł za 1 kg w lipcu. Cena skupu tzw. opłacalna, która dałaby rolnikowi parytet dochodu, czyli poziom średniego krajowego wynagrodzenia netto wg GUS to ok. 6,05 zł/kg wagi żywej, wyliczona dla gospodarstwa, które wielkością produkcji zapewnia unijną normę pracy rolnika, tj. 2120 godz. rocznie. Przewidywania na najbliższą przyszłość w tym kierunku produkcji nie są dobre, bo wzrost cen skupu może spowodować większy eksport i mniejszy import wieprzowiny, o co w aktualnej sytuacji rynkowej, spowodowanej tzw. embargiem, jest trudno.

Uwaga: wyliczenia sporządzone z uwzględnieniem dopłat obszarowych i tzw. dopłaty paliwowej i do materiału siewnego dla gospodarstw zrównoważonych nakładami pracy do normy UE.

Sytuacja na rynku bydła mięsnego jest dobra i aktualnie powyżej opłacalności produkcji. W ubiegłym roku ze względu na niskie ceny skupu w stosunku do cen tzw. minimalnych, czyli opłacalnych dla tego kierunku produkcji, opłacalność była słaba. Spowodowane to było w głównej mierze małym eksportem mięsa wołowego w wyniku prawnego zakazu w kraju tzw. uboju rytualnego. W lipcu 2015 r. koszt produkcji 1 kg żywca wołowego dla byków kl. A bez robocizny to ok. 6,48 zł, a średnia cena rynkowa skupu (16 lipiec 2015 r.) to ok. 7,16 zł/kg brutto wagi żywej, czyli że cena skupu pokrywa koszty produkcji i daje opłacalność w tej produkcji na poziomie powyżej parytetu dochodu rolnika, czyli średniego wynagrodzenia krajowego netto wg GUS, którą daje cena skupu ok. 7,06 zł/kg żywca, wyliczona dla gospodarstwa, które wielkością produkcji zapewnia unijną normę pracy rolnika, tj. 2120 godz. rocznie. Przewidywania na najbliższą przyszłość mogą być dobre, bo ceny skupu dające opłacalność tej produkcji mogą kształtować się na obecnym poziomie i mogą mieć tendencję wzrostową po wznowieniu eksportu wołowiny z uboju rytualnego, na czym zyskają głównie rolnicy producenci, jak też zakłady przetwórstwa. 

Uwaga: wyliczenia sporządzone z uwzględnieniem dopłat obszarowych i tzw. dopłaty paliwowej i do materiału siewnego dla gospodarstw zrównoważonych nakładami pracy do normy UE.

Sytuacja na rynku mleka była w trzech kwartałach 2014 r. dobra, ale od lipca ubr. miała tendencję spadkową ze względu na spadające ceny skupu mleka w stosunku do cen tzw. minimalnych, czyli opłacalnych dla tego kierunku produkcji. Spadek cen skupu w tym okresie wyniósł ok. 30 groszy na litrze. Aktualnie koszt produkcji 1 litra mleka to ok. 1,13 zł (bez robocizny), a bieżąca średnia cena rynkowa skupu mleka kl. ekstra (16 lipiec 2015 r.) to ok. 1,18 zł brutto za litr, czyli że cena skupu pokrywa koszty produkcji i daje małą opłacalność tej produkcji. Cena tzw. opłacalna dla mleka na parytet dochodu rolnika, czyli średnie wynagrodzenie krajowe netto wg GUS, to ok. 1,21 zł brutto za 1 litr, wyliczona dla gospodarstwa, które wielkością produkcji zapewnia unijną normę pracy rolnika, tj. 2120 godzin rocznie. Przewidywania na najbliższą przyszłość są nieokreślone ze względu na aktualny brak tzw. kwot mlecznych, a opłacalność produkcji może utrzymać większe spożycie w kraju wyrobów mleczarskich i głównie ich eksport na nowe rynki.

Uwaga: wyliczenia sporządzone z uwzględnieniem dopłat obszarowych i tzw. dopłaty paliwowej i do materiału siewnego, dla gospodarstw zrównoważonych nakładami pracy do normy UE.

Stąd wniosek, że w 2015 r. produkcja żywca wołowego daje opłacalność produkcji, a produkcja mleka krowiego daje względną opłacalność produkcji, czyli parytet dochodu porównywalny do średniego wynagrodzenia krajowego netto (wg GUS), a produkcja żywca wieprzowego jest nadal nieopłacalna. Na wzrost opłacalności wszystkich kierunków produkcji w bieżącym roku duży wpływ będzie mieć sytuacja na rynku rolnym w kraju, czyli głównie koszty produkcji i ceny skupu, jak również pośrednio sytuacja na rynku unijnym i światowym w rolnictwie.

 Szkody łowieckie w gospodarstwach sadowniczych  

       Problemy szkód łowieckich wracają corocznie jak bumerang o różnych porach roku. Najbardziej narażone na uszkodzenia przez zwierzynę są młode drzewka, zwłaszcza wiśnie i jabłonie, głównie te niskopienne. Ich pędy i kora są soczyste, stanowiąc bardzo atrakcyjny pokarm, a małe rozmiary powodują łatwą dostępność. Straty w drzewostanie odnotowuje się również w starszych nasadzeniach (we wszystkich gatunkach drzew i krzewów owocowych), są one jednak nieco mniejsze, gdyż z wiekiem zagrożenie tego typu szkodami znacznie maleje.

Zające najsilniej ogryzają korę drzew i krzewów zimą, zwłaszcza gdy jest śnieg, mniejsze zagrożenie jest wczesną wiosną, a najmniejsze latem, gdy pokarmu jest wystarczająco dużo. Natomiast zwierzyna płowa wyrządza większe szkody wiosną i latem. Sarna wyciera poroże w kwietniu, najwcześniej w lutym, a najpóźniej w czerwcu. Znakowanie terenu oraz inne związane z rozrodem, a niebezpieczne dla drzew i krzewów zachowania kozłów rozpoczynają się pod koniec czerwca i trwają do połowy sierpnia, czasem zdarzają się też ponownie w listopadzie i grudniu. Jeleń szlachetny wyciera poroże od czerwca do sierpnia, a młode byki robią to we wrześniu. Ruja u jeleni najczęściej wypada we wrześniu, rzadziej w październiku (przed nią zwierzęta intensywnie się odżywiają, są bardzo ruchliwe i agresywne).

     Uszkodzenia powodowane w sadach przez zwierzynę łowną są różnorakie. Zającowate ogryzają korę pni i grubszych gałęzi (nierzadko pnie i gałęzie okorowane są na całej powierzchni ponad śniegiem), ścinają gałązki, a w szkółkach wygryzają oczka i wyrastające z nich pędy. Zimą, kiedy kora silnie przylega do drewna, ogryzają ją nierównomiernymi płatami. Sarna, choć najmniejsza, ale najliczniejsza wśród jeleniowatych, nie ogryza kory (nie spałuje) jak pozostałe gatunki z tej rodziny ,lecz żeruje na roślinach do wysokości 1,2 m, preferując pokarm delikatny, wysoko energetyczny, zawierający duże ilości wody. Dlatego zgryza młode pędy, blaszki liści (ogonki pozostają) i kwiaty drzew owocowych. Jeleniowate grubsze pędy miażdżą zębami trzonowymi, zdzierają korę z drzew (postrzępione pasy kory różnej szerokości i długości), często pnie i gałęzie okorowane są aż do drewna.

    Chociaż w wielu gospodarstwach szkody łowieckie powodują znaczne straty materialne, zwierzynę łowną chroni prawo łowieckie.

W związku z tym można podejmować tylko takie działania, które nie szkodzą zwierzętom i są zgodne z ustawą. Zwierząt łownych niewolno chwytać ani zabijać, a także gonić  (polować mogą tylko myśliwi, w określonych przez ustawę warunkach i czasie). Z ogrodzonego terenu zwierzę można starać się usunąć, ale nie wolno go skrzywdzić.

Jesień to czas zabezpieczania sadów przed stratami powodowanymi przez zającowate i zwierzynę płową.

Jedną z podstawowych metod ochrony sadów przed zającowatymi i jeleniowatymi jest stosowanie środków odstraszających – repelentów. W sadach drzew owocowych na pnie drzew nanoszone są środki chemiczne o działaniu zniechęcającym do żerowania. Aplikacji dokonuje się zwykle w okresie bezlistnym na pęd główny drzewa.

Preparaty do oprysku  Emol-BTX LA (substancja czynna benzoesan denatorium)  i Pellacol10 PA –(substancja czynna tiuram) wymagają pracochłonnych (czasami trzykrotnych) zabiegów smarowania pni i podstaw gałęzi szkieletowych każdego drzewka. Są jeszcze perforowane osłonki (siatki), zakładane na każde drzewko i detonator na gaz propan-butan (1 sztuka na 0,5-2 ha). Częściej sadownicy wybierają zabezpieczanie pojedynczych drzew osłonkami wykonanymi z tworzyw sztucznych lub perforowane ochraniacze na pnie o wielkości oczek 3–4 mm. Najwygodniejszą formą osłonek jest rękaw (szerokość 9–30 cm), który naciąga się na drzewa zwykle przed ich posadzeniem w sadzie (drzewko sadzi się z założoną osłonką). Możliwe jest jednak także nakładanie osłon na drzewa już posadzone, jednakże wymaga to użycia rury PCV do osłonięcia koronki drzewa.

Na drzewa już rosnące można również zakładać osłonki samozaciskowe. Są one odpowiednie do zabezpieczenia młodych roślin, o średnicy pnia 3,5–5 cm. Osłonki z tworzyw sztucznych dostępne są w kilku kolorach: czarnym, zielonym, pomarańczowym i niebieskim (szczególnie odstraszający zające), a także białym. Zabezpieczenia te powinny pokrywać pień drzewa do wysokości 60–100 cm, w zależności od typu materiału szkółkarskiego do założenia sadu.

Ogrodzenie sadu jest niestety rozwiązaniem nie wszędzie możliwym do zastosowania i nie zawsze wystarczającym (powinno być wysokie- 1,2- 1,3 m przed zającami i królikami, do 2-2,5 m do ochrony przed większymi zwierzętami, a siatka wkopana w ziemię na głębokość 30 cm).

Można polecać również inne metody odstraszania zwierzyny.

Poza sadem na miedzach, w pobliżu zadrzewień śródpolnych – można tworzyć tzw. poletka ogryzowe ze zbędnego materiału szkółkarskiego (najlepiej gęsto posadzonych jabłoni) lub ze ściętych gałęzi, co zapobiega ogryzaniu drzew przez zające i dzikie króliki.

W niektórych sadach dobre efekty przynosi także zawieszanie mydełek toaletowych, które swoim aromatem odstraszają zwierzęta, przede wszystkim jelenie i sarny. Na gałęziach drzew należy powiesić silnie pachnące kawałki mydła, najlepiej na drzewach rosnących w skrajnych częściach kwater. Mydełka powinny znaleźć się w odległości 2–3 m od siebie i stworzyć swego rodzaju „ścianę”, która będzie barierą dla zwierząt.

Podczas nagłych opadów śniegu może sprawdzić się rozrzucanie w sadzie ściętych gałęzi jabłoni. Przed sarnami można zabezpieczyć drzewka zawieszając na wysokich palikach różne elementy odstraszające (duże kawałki kolorowego materiału, paski folii odblaskowej, białe płachty, pęczki włókien lub  pakuł konopnych), jednak zwierzęta szybko się z nimi oswajają i efekt jest krótkotrwały.
Jest jeszcze jedno rozwiązanie – tzw. pastuch elektryczny, złożony z trzech drutów „pod prądem” umieszczonych na różnych wysokościach (najczęściej polecane to 25, 60 i 110 cm).

        W zapobieganiu szkodom łowieckim duże znaczenie ma pozostawianie zwierzynie naturalnych miejsc ostojowych i alternatywnych żerowisk, np. śródpolnych kęp drzew i krzewów.

 Tekst i zdjęcia

 Monika Górzna

Główny Lekarz Weterynarii informuje o występowaniu w roku 2014 i 2015 licznych ognisk afrykańskiego pomoru świń (ASF) w państwach Europy Wschodniej i Środkowej oraz przypadkach stwierdzenia obecności wirusa ASF w produktach pochodzenia zwierzęcego, wyprodukowanych na terytorium państw trzecich, oraz przypomina o bezwzględnym zakazie przywożenia do UE produktów pochodzenia zwierzęcego.

W związku z powyższym Wielkopolski Wojewódzki Lekarz Weterynarii przekazuje w postaci ulotki (plik PDF do pobrania poniżej w części Pobierz załącznik) informację dla podróżnych wjeżdżających do Unii Europejskiej, a także informuje, że na terenie woj. wielkopolskiego nie zanotowano dotychczas żadnego przypadku tej choroby. Ostatni, siedemdziesiąty siódmy przypadek na terenie Polski wystąpił w pobliżu miejscowości Straszewo (gmina Gródek, powiat białostocki, województwo podlaskie), w odległości ok. 11 km od granicy polsko-białoruskiej (wynik otrzymano 29 października 2015 r.).