Rok 2015 jest trudnym rokiem dla rolników w Polsce, a także w gminie Wronki. Brak zimy i okrywy śnieżnej uszczuplił zasoby wody  w użytkach rolnych naszego kraju. Sucha i chłodna wiosna z ograniczoną ilością opadów spowodowała  wolniejszy przyrost roślin i gorsze wykorzystanie składników pokarmowych – asymilacji przy udziale wody, która jest niezbędna w procesie przenoszenia składników do  roślin. Intensywne nawożenie przez rolników w tym czasie w dużej mierze nie zostało do końca wykorzystane przez rośliny. Przełomowym okresem był okres kwietnia i maja, gdzie mieliśmy ograniczoną ilość opadów w czasie kwitnienia i zawiązywania ziarniaków w zbożach i roślinach krzyżowych. Okres ten jest najintensywniejszym okresem wzrostu  roślin. Gleby  gminy Wronki są zróżnicowane pod względem zasobności i klas bonitacyjnych. Bardzo dobre gleby są w rejonie Samołęża, Starego Miasta, Ćmachowa i Biezdrowa. Gleby dobre to: Wierzchocin i  Wróblewo. Gleby słabe to rejon Głuchowa, Kłodziska , Pakawia, Dąbrowy, Pożarowa, Lubowa, Karolewa, Wartosławia, Pierwoszewa, Popowa, Chojna. Na przełomie lipca i sierpnia działała komisja suszowa powołana w gminie Wronki na początku roku przez Wojewodę. Na glebach bardzo dobrych straty wynosiły około  20%, na glebach dobrych do 30% natomiast na glebach słabych było to ponad 38 % strat .  Wielu rolników na pewno zapyta czy w wyniku zaistniałej suszy otrzymają jakąś rekompensatę. Każdy z rolników, który złożył wniosek suszowy i miał  ponad 30% strat, powinien otrzymać wsparcie finansowe. Ważną rolę spełniają  ubezpieczenia upraw od różnych nieprzewidzianych zjawisk, warto ubezpieczać uprawy by w jakimś stopniu zrekompensować powstałe straty. Jako doradca życzę rolnikom jak najmniej takich suchych lat jak ten rok.

Nadal obowiązuje stosowany dotychczas uproszczony system płatności bezpośrednich. Co do zasady wszyscy rolnicy ubiegający się od roku 2015 o jednolitą płatność obszarową (JPO) otrzymają także płatność z tytułu realizacji praktyk korzystnych dla klimatu i środowiska – czyli płatność za tzw. zazielenienie. Konieczne jest jednak przestrzeganie trzech obowiązkowych praktyk zazielenienia:

1. dywersyfikacja upraw;
2. utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ), w tym cennych przyrodniczo (C TUZ);
3. utrzymanie obszarów proekologicznych.

Z obowiązku realizacji powyższych praktyk zwolnione są:

1. gospodarstwa, które na części swych gruntów ornych prowadzą produkcję metodami ekologicznymi, pod warunkiem, że pozostała część stanowi powierzchnię do 10 ha;
2. gospodarstwa o powierzchni poniżej 10 ha gruntów ornych ogółem;
3. gospodarstwa, które zostaną włączone do systemu małych gospodarstw.

Pozostałe gospodarstwa muszą sprostać wymogom ... .

Obowiązek stosowania dywersyfikacji upraw (czyli różnicowania upraw) dotyczy rolników posiadających, co najmniej 10 ha gruntów ornych, z uwzględnieniem również gruntów ornych niedeklarowanych do JPO. Jeżeli grunty orne ogółem w gospodarstwie zajmują:

• od 10 do 30 ha wymagane są minimum dwie różne uprawy a uprawa główna nie może stanowić więcej niż 75% gruntów ornych; formy jare i ozime uznaje się, jako odrębne uprawy nawet, jeśli należą do tego samego rodzaju, np. pszenica jara i ozima,
• powyżej 30 ha wymagane są minimum trzy różne uprawy, z tym, że uprawa główna nie może stanowić więcej niż 75% GO, a dwie uprawy główne łącznie nie mogą zajmować więcej niż 95% gruntów ornych.

Obowiązek spełnienia maksymalnych progów dla upraw głównych nie dotyczy gospodarstw, w których trawa, inne rośliny zielne (z przeznaczeniem na pasze) lub grunt ugorowany zajmują więcej niż 75% gruntów ornych pod warunkiem, że uprawa główna na pozostałych GO nie zajmuje więcej niż 75% pozostałego gruntu ornego (z wyjątkiem przypadku, gdy ten pozostały obszar to trawa lub też grunt ugorowany).

Z dywersyfikacji wyłączone są gospodarstwa, w których ponad 75% kwalifikujących się gruntów rolnych to TUZ, trawa na GO lub uprawa pasz zielnych pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 ha.

Gospodarstwa realizujące program rolnośrodowiskowy w zakresie pakietu rolnictwo zrównoważone spełniają wymóg dywersyfikacji upraw, jako tzw. praktykę równoważną.

Obowiązek zachowania TUZ wiąże się przede wszystkim z zakazem zaorywania lub przekształcania łąk cennych przyrodniczo na obszarze Natura 2000. W przypadku zaorania rolnik ma obowiązek ponownego przywrócenia tego obszaru w trwały użytek zielony, nie później niż do dnia 31 maja roku następującego po roku złożenia wniosku o dopłaty. Zakaz zaorywania TUZ dotyczy również pozostałych gospodarstw, tych, których łąki położone są poza Naturą 2000, jeżeli wskaźnik udziału powierzchni TUZ ogółem w powierzchni użytków rolnych zmniejszy się o 5% w stosunku do wskaźnika ustalonego w roku referencyjnym (2015) na poziomie kraju, wtedy rolnik może otrzymać decyzję o obowiązku przywrócenia TUZ. Ww. wskaźnik ustalany jest corocznie.  

Obowiązek utrzymania obszarów proekologicznych (EFA) dotyczy rolników posiadających gospodarstwa o powierzchni powyżej 15 ha gruntów ornych. Rolnicy ci zobowiązani są do utrzymania na minimum 5% powierzchni gruntów ornych upraw bądź elementów uznanych, jako obszary EFA. Za obszary te uznaje się elementy krajobrazu występujące na obszarze gospodarstwa. Rolnik otrzymuje te elementy opisane na karcie informacyjnej i w załączniku graficznym udostępnionym przez ARiMR wraz z wnioskiem. Za obszary proekologiczne uznaje się min. poplony wysiewane w mieszankach składających się, z co najmniej dwóch gatunków roślin. Mieszankę można sporządzić z poniższych grup uprawnych: zboża, oleiste, pastewne, miododajne, bobowate drobno i grubonasienne a także uprawy wiążące azot np. łubiny, seradela, groch, wyka, koniczyna, lucerna, bób, bobik itd. występujące w plonie głównym.

Niedopełnienie wymogów dotyczących obowiązku zazielenienia skutkowało będzie zmniejszeniem powierzchni kwalifikującej się do płatności a następnie egzekwowaniem sankcji naliczanych przez ARiMR. W latach 2015-2016 nie będą stosowane kary administracyjne za niedochowanie obowiązku praktyk zazielenienia.

W roku 2015 rolnicy wnioskowali w ramach dopłat bezpośrednich także o dopłaty do produkcji (w tym płatność do zwierząt), płatność dla młodych rolników, płatność dodatkową. Jest to pierwszy rok wdrażania reformy z nowego budżetu UE na lata 2014- 2020.

Szczegółowe warunki oraz tryb przyznawania płatności bezpośrednich reguluje Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2015 oraz Ustawa z dnia 5 lutego 2015 r o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Dopłaty wg nowych zasad obowiązywać będą przez kolejne lata aż do roku 2020.

Starszy doradca rolny Wanda Nowak WODR w Koninie

Zdjęcie: www.portalsamorzadowy.pl