Woda to jeden z naturalnie występujących związków chemicznych, który w przyrodzie znajduje się nieomal wszędzie (w atmosferze, na powierzchni Ziemi oraz pod nią). Dodatkowo substancja ta spełnia szereg ról. A jedną z podstawowych jej funkcji jest życiodajna rola, bez której nie byłoby możliwe istnienie życia.

Niestety wraz z upływem czasu zasoby wodne na Ziemi ulegają znacznym przekształceniom a niedobory wody to jeden z podstawowych problemów dzisiejszej gospodarki wodnej. Dodatkowo coraz częściej występujące zjawiska ekstremalne w postaci suszy czy powodzi oraz potrzeba zwiększania dość skromnych zasobów wodnych wymaga podejmowania działań w kierunku retencjonowania wody. Retencja ta umożliwi zmagazynowanie wody w czasie jej nadmiarów (najczęściej roztopów wczesnowiosennych) a następnie wykorzystanie jej w okresach niedoborów (bezopadowych). Ponadto coraz częściej w wyniku prowadzonej działalności człowieka (wycinanie lasów; zrzut zanieczyszczeń rolnych, komunalnych oraz przemysłowych) ludzie przyczyniają się do zanieczyszczenia wód oraz ich deficytów ilościowych. Zatem receptą na uzdrowienie tak złej kondycji zasobów wodnych niech będzie prowadzenie odpowiedniej gospodarki. W tym celu niezbędne jest rozpoczęcie pewnych przedsięwzięć, które ukierunkowane głównie będą w stronę ochrony wód a wykonywane przez każdego człowieka w perspektywie czasu mogą dać spektakularny efekt.

Pierwszą z znaczących metod zwiększenia retencji wodnej przedstawioną przez Ryszkowskiego i in. (2003) jest wykorzystanie istniejących małych śródpolnych zbiorników wodnych jak i odtwarzanie zniszczonych oczek wodnych. Zbiorniki śródpolne doskonale spełniają wiele ról. Z jednej strony magazynują wodę i zwiększają retencję gleby otaczającej zbiornik. Z drugiej przyczyniają się do podniesienia poziomu wód gruntowych oraz zwiększają szansę wyższych opadów (duże parowanie z małych zbiorników wodnych powoduje kondensację pary wodnej i tym samym przyczyniają się do zwiększenia opadów). Natomiast oczka wodne oprócz zwiększania retencji powierzchniowej pełnią również ważną rolę w zakresie ochrony środowiska. Poprzez swoje zdolności do przechwytywania zanieczyszczeń i niewykorzystanych przez rośliny nawozów z pól ograniczają zanieczyszczenie wód powierzchniowych. Również Mioduszewski (2005) podkreśla, że rośliny występujące w płytkich wodach usuwają z wody nawet do 90 % zanieczyszczeń biogennych (azotu i fosforu). Zmniejszają również zawartość pestycydów oraz metali ciężkich, które przetransportowane byłyby do rzek i jezior, dlatego jakże istotnym elementem staje się próba rozwoju tego rodzaju ”biofiltrów” zwłaszcza w obrębie pól.

Następny bardzo ważny czynnik dla retencjonowania wody pełni zwiększanie retencji glebowej poprzez poprawę struktury gleby oraz odpowiedni układ pól uprawnych. I tutaj najważniejszym punktem będzie zawartość materii organicznej. Przeprowadzone badania przez Ryszkowskiego i in. (2003) wykonane na glebie zbudowanej z piasków gliniastych o różnej zawartości materii organicznej wykazały, iż już przy jej 1% wzroście o 10 mm zwiększa się zapas wody w warstwie ornej. Fakt ten powoduje, że poprzez takie działanie w szczególności zwiększają się zapasy wody glebowej. Dodatkowo przy działaniach z zakresu agrotechniki poprawią się warunki wilgotnościowe gleby, co następnie przyczyni się do wzrostu roślin oraz aktywności fauny glebowej. Również należy pamiętać, że postępowanie zgodnie z zasadami Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej w znaczący sposób chroni zasoby wodne.

Kolejnym ważnym elementem, który z znaczący sposób poprawia lokalne zasoby wodne jest właściwe kształtowanie krajobrazu a w szczególności tworzenie barier biogeochemicznych, które ograniczają rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w środowisku.  Najlepszym sposobem są zadrzewienia śródpolne, pasy łąk oraz zabudowa brzegów jezior roślinnością. Bariery biogeochemiczne w postaci łąk powinny mieć szerokość, co najmniej 10 m, ponieważ analizy efektywności tego rodzaju barier wykonane przez Ryszkowskiego i in. (2003) wykazały, że przy wielkości bariery od 8-10 m w okresie wegetacji zarówno łąki usuwają średnio ponad 85% azotanów. Jeżeli chodzi o zadrzewienia śródpolne to powinny być one lokalizowane na gruntach o słabej przydatności do produkcji rolniczej, . usytuowanie ich powinno być prostopadłe do kierunków dominujących wiatrów oraz także poprzecznie do kierunku spływu wód powierzchniowych. Również nasadzenia drzew w terenie należy tak ukształtować, aby spełniały one funkcję wiatrochronną (1-2 rzędowe pasy zadrzewień) oraz wodochronną (3-5 rzędowe pasy zadrzewień o szerokości 8-15 m). Według Ryszewskiego i in. (2003) krajobraz pól, który pocięty jest pasami zadrzewień powoduje, że z terenu tego wyparowuje mniej wody w porównaniu z terenem gdzie nie ma szaty roślinnej i zmniejsza się tym samym parowanie potencjalne. Także mikroklimat ulega zmianie, gdyż zadrzewienia wpływają na zmniejszenie nawet o 40 % prędkości wiatru.

Pamiętajmy ważnym posunięciem dla wspólnej przyszłości będzie skuteczne przeciwdziałanie różnego zagrożeniom poprzez całościowe i ekologiczne traktowanie niewymiernych dóbr nas otaczających, jakim jest woda.

Opracowanie:

Monika Dryjer

ZD w Śremie

Literatura:

Mioduszewski W. (2005): Mała retencja. Ochrona zasobów wodnych i środowiska naturalnego. Poradnik, Wyd. IMUZ, Falenty.

Ryszkowski L., Bałazy S., Kędziora A. (2003): Kształtowanie i ochrona zasobów wodnych na obszarach wiejskich, Wydawnictwo- Drukarnia Prodruk, Poznań.

Choć do końca roku 2015 pozostał jeszcze ponad miesiąc to miejscowi rolnicy określają bieżący rok jako trudny. Mimo należytego  wiosną stanu wegetacji rzepaku ozimego i zbóż ozimych oraz w miarę terminowych prac wiosennych i wysiewu zbóż jarych, jak i kukurydzy dalszy okres wegetacji roślin nie był już tak pomyślny. Już w miesiącu maju nadszedł okres braku większych opadów deszczu. Dał się zauważyć niedobór wody początkowo dla zbóż jarych, a następnie również dla ozimych, które lepie wykorzystują wilgotność gleby po zimie. Również w czerwcu nie wystąpiły należyte opady deszczu. Po wystąpieniu opadów w pierwszej połowie lipca sytuacja tylko nieco się poprawiła. Dalsze dni lipca i sierpień były okresem suchym i odbiło to się na spadku plonów. Ten okres suszy bardzo negatywnie wpłynął na wegetację kukurydzy, okopowych i użytków zielonych. Wystąpił problem z wysiewem i wschodami poplonów, które rolnicy zadeklarowali w ramach „zazielenienia”. Dalszy brak większych opadów deszczu utrudnił przygotowanie gleby do zasiewów rzepaku ozimego i zbóż ozimych. Ich wschody były nierównomierne. Dopiero wystąpienie opadów w październiku i sprzyjające temperatury w tym czasie poprawiły stan wegetacji zasiewów ozimych. Obecnie stan ozimin jest zadawalający. Rolnicy są rozczarowani plonami upraw kukurydzy na ziarno – wiele upraw kukurydzy plonowało w granicach 4 ton ziarna z 1 ha. Niższe plony ziarna kukurydzy wpłynęły na wyższy poziom cen skupu niż w ubiegłych latach. Niskie plony kukurydzy na kiszonkę są dużym problemem dla hodowców bydła. Mniejsze są też zimowe zapasy sianokiszonek. Największe jednak rozgoryczenie występuje obecnie wśród rolników hodowców trzody chlewnej. Spadek cen skupu tuczników do poziomu  3,00 zł za kg wagi żywej tucznika czyni ten kierunek produkcji rolnej praktycznie nieopłacalnym,  a zdaniem większości rolników muszą teraz „dokładać” do trzody chlewnej. Grozi to dalszym spadkiem pogłowia trzody chlewnej wśród miejscowych rolników. Jest to duży problem z uwagi na to, że gleby na terenie gminy Skoki skłaniają do uprawy zbóż paszowych i produkcja trzody chlewnej jest dla większości gospodarstw podstawowym źródłem przychodu.                                             

Wszystko to razem składa się na to, że bieżący rok rolnicy oceniają jako zły. Oby zbliżający się nowy 2016 rok okazał się dla rolników bardziej pomyślny.

Stanisław  Kida

Każde państwo członkowskie Unii Europejskiej ma obowiązek prowadzenia

rachunkowości w gospodarstwach rolniczych. Systemem rachunkowości rolnej

funkcjonującym w Unii Europejskiej jest  Sieć  Danych Rachunkowości Gospodarstw

Rolniczych FADN. Jej skrótowa nazwa FADN pochodzi od nazwy angielskiej Farm

Accountancy Data Network. Dane gromadzone w ramach tej rachunkowości

wykorzystywane są przede wszystkim dla: corocznego określania dochodów gospodarstw

rolnych funkcjonujących na terenie Wspólnoty. Polski FADN jest tworzony w ramach

dostosowań prawno-organizacyjnych Polski do standardów obowiązujących w krajach

Unii Europejskiej. W województwie wielkopolskim funkcję Biura Wojewódzkiego

ds. FADN pełni Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego.

W powiecie czarnkowsko-trzcianeckim na potrzeby FADN jest objętych 41

gospodarstw rolnych. Wybrane gospodarstwa do prowadzenia rachunkowości

są reprezentatywne dla określonych kryteriów np. siły ekonomicznej, określonych

kierunków, typu produkcji, wielkości gospodarstw, itp. Polem obserwacji FADN są

gospodarstwa towarowe, czyli takie, które mogą zapewnić rolnikowi zatrudnienie

oraz wielkość dochodu niezbędną do utrzymania rodziny rolniczej.

Dla zaliczenia gospodarstwa do grupy gospodarstw towarowych musi ono przekroczyć

określone minimum wielkości ekonomicznej.

Szczegółowe informacje o Polskim FADN są dostępne na stronie internetowej IER iGŻ www.fadn.pl.

Woźnicki Kazimierz- doradca w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim

Za oknem szaro i buro…Za chwilę z drzewa za naszym oknem spadnie ostatni liść…Tak , tak powoli zbliża się ten czas, który powoduje u wielu spadek nastroju i brak energii. Na szczęście jest prosty sposób, by do naszego otoczenie wprowadzić nieco barw - w domu, czy biurze możemy uprawiać rośliny doniczkowe. Obecnie mamy bardzo szeroki wybór gatunków i odmian, które odpowiednio dobrane do otoczenia (pamiętając oczywiście o wymaganiach roślin), podkreślą charakter wnętrza, a czasem ukryją też niektóre jego mankamenty. Rośliny doniczkowe mają również wyjątkowo korzystny wpływ na nasze zdrowie i psychikę, poprawiają samopoczucie, dodają energii . Ma to duże znaczenie szczególnie  w biurach, ponieważ rośliny poprawiają stosunek do miejsca pracy, redukują skutki stresu, a także podnoszą ,,produktywność’’ i poziom optymizmu pracowników.

Przeprowadzone badania dowiodły, że rośliny doniczkowe usuwają z powietrza szkodliwe substancje lotne, m. in. formaldehyd, ksylen, amoniak, benzen, metylobenzen, które znajdują się materiałach budowlanych i wykończeniowych pomieszczeń. Mogą one być przyczyną bólu głowy, spadku koncentracji, zmęczenia, alergii. Najlepszymi filtrami powietrza są: figowce(Ficus beniamina, Ficus binnendijkii, Ficus elastica), bluszcze (Hedera), draceny (Dracaena marginata) , skrzydłokwiat (Spathiphyllum). Urządzenia elektroniczne taki jak drukarki, fotokopiarki, monitory emitują szkodliwe promieniowanie elektromagnetyczne, które szczególnie skutecznie przejmowane jest przez Ficus beniamina. Udowodniono również, że rośliny doniczkowe uprawiane w pomieszczeniu podnoszą poziom korzystnych jonów ujemnych ,które dostając się do naszego krwioobiegu, wywołują reakcje biochemiczne zwiększające poziom seratoniny – hormonu szczęścia. Szczególnie polecana jest tutaj, nie co zapomniana dziś, paproć – Nephrolepsis exaltata, która również świetnie podnosi wilgotność  w pomieszczeniu.  Rośliny obniżają także poziom hałasu i poprawiają akustykę pomieszczeń (Ficus beniamina, Dracena fragrans, Scheflera arboricola, Philodendron scandens, Spathiphyllum wallisi, Dracena marginata). W miejscach gdzie występują większe skupiska ludzi , w biurach i salach konferencyjnych, warto umieścić anturium (Anthurim x andreanum, Anthurium x scherzerianum), skrzydłokwiat (Spathiphyllum wallisi) , scindapsus(Scindapsus pistus), które produkują w procesie fotosyntezy zwiększone ilości tlenu. Nie wskazane jest stawianie roślin w sypialniach, ponieważ w nocy ustaje proces fotosyntezy i rośliny przestają wydzielać tlen, pobierając go z powietrza. Wyjątek stanowią tu aleoes , a także guzmania języczkowata (Guzmania lingulata), storczyki (np. Phalaenopsis) i eszeweria (Echeweria). Zawarte w roślinach olejki eteryczne stymulują nasze zmysły. Zapach kwiatów i liści drzewka pomarańczowego i cytrynowego poprawia koncentrację i działa uspokajająco,  a zapach gardenii (Gardenia jasminoides) działa antydepresyjnie. Pelargonia zwana, również geranium oraz wężownica – Sansevieria trifasciata maja ponadto właściwości antyseptyczne. Warto zwrócić uwagę też na to, że już sam kształt  i kolor liści wywołuje u nas określone emocje. Rośliny o liściach okrągłych i miękkich wprowadzają spokój i dobrą energię, np.  fiołki afrykańskie i begonie, polecane są w szczególności dla osób starszych. Natomiast rośliny o twardych, ostrych i szpiczastych kształtach liści (Sansewieria trifasciata) wywołują  pobudzenie i niepokój.

Nie sposób przecenić wszystkich korzystnych walorów jakie daje nam uprawa roślin doniczkowych. Zmniejszają zanieczyszczenie powietrza. Redukują ryzyko wystąpienia wielu problemów zdrowotnych. Ciesząc się widokiem zielonych liści i kolorowych kwiatów stajemy się bardziej kreatywni i radośni. Pamiętajmy, kupując roślinę doniczkową, by zapewnić jej odpowiednie do wymagań stanowisko, odpowiednią wilgotność podłoża i nawożenie, a wówczas na pewno odwdzięczy się nam bujnym wzrostem i wspaniałym kwitnieniem.

Romana Wachowiak