Pomoc związana z wystąpieniem szkód wywołanych niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi - WODR Poznań
11 grudnia 2012

SZKOLENIE CHEMIZACYJNE W CZARNKOWIE

Przygotowane przez

W dniach 06-07.12.2012r.  w  PCROL w Czarnkowie odbyło się dwudniowe szkolenie z zakresu stosowania środków  ochrony roślin przy użyciu opryskiwaczy.   Organizatorem szkolenia było Stowarzyszenie  Naukowo –Techniczne  Inżynierów i Techników Rolnictwa Oddział w Kaliszu.  Wykładowcami  na szkoleniu  byli pracownicy Wielkopolskiego Inspektoratu Ochrony  Roślin w Poznaniu Oddział  w  Czarnkowie . W szkoleniu uczestniczyli rolnicy z  naszego powiatu .

Szkolenie  zakończyło się  egzaminem  oraz  wydaniem zaświadczeń, które zachowuje ważność  przez okres 5 lat od dnia ukończenia szkolenia.

Sporządziła  B.Bukowska

Ostatnio zmieniany 11 grudnia 2012
10 grudnia 2012

Poza żywieniowe przyczyny zaburzeń w rozrodzie krów mlecznych

Przygotowane przez

Wraz  ze wzrostem wydajności krów obserwuje się często tendencje do pogorszenia ich płodności.

Główne przyczyny niepłodności związane są najczęściej  z  powtarzającymi się błędami natury organizacyjnej, żywieniowej, weterynaryjnej oraz występowaniem  wad wrodzonych  i schorzeń narządów rodnych samic, a także słabą opieką nad zwierzętami  oraz niedostateczną wiedzą hodowcy.

 

Bez oceny stanu rozrodu w stadzie nie da się prowadzić nowoczesnej hodowli. Do tej oceny może służyć szereg wskaźników.

 

Wskaźnik

Wartość prawidłowa

Długość okresu międzywycieleniowego

375-390

Dni do 1 rui

< 40

% krów u których ruja wystąpiła w ciągu pierwszych 60 dni laktacji

> 90

Liczba porcji nasienia na skuteczne pokrycie

< 1,7

Skuteczność 1 inseminacji,

% pierwiastek

65-70

Skuteczność 1 inseminacji,

%  wieloródek

50-60

Procent krów brakowanych w wyniku zaburzeń w rozrodzie

< 10

 

Niewłaściwa opieka w trakcie porodu i po porodzie może stanowić przyczynę powstawania schorzeń narządów rozrodczych krów. Należą do nich:

- ostre zapalenie błony śluzowej macicy, której powodem może być niehigienicznie udzielona pomoc porodowa, nie leczone ropomacicze lub niedokładnie odklejone łożysko;

-  stany zapalne pochwy i szyjki macicy, które mogą powstawać między innymi na wskutek niehigienicznego lub nieumiejętnego wykonania sztucznego unasieniania.

 

Powodem niezadowalającej płodności mogą być zaburzenia cyklu rujowego i czynności jajników, w tym  brak rui. Zdarza się, że młode jałówki rodzą się z brakiem jajników lub ich niedorozwojem. Dotyczy to zwłaszcza jałówek pochodzących z ciąż bliźniaczych różnych płci ( frymartynizm), w związku z tym nie zaleca się przeznaczania takich jałówek do dalszego chowu. Brak rui może być również spowodowany występowaniem licznych torbieli jajnikowych, na pojawienie się których oprócz błędów żywieniowych i  utrzymania  mają też wpływ czynniki dziedziczne i zaburzenia hormonalne.

 

Najważniejszą rolę w kierowaniu płodnością odgrywa prawidłowa obserwacja rui – jest ona kluczem do dobrej płodności, a początek rui jest ważnym sygnałem, kiedy należy przeprowadzić zabieg inseminacji lub krycia.

Problem  cichej rui w wielu przypadkach nie  jest spowodowany zaburzeniami cyklu rozrodczego u zwierząt lecz błędną obserwacją i jej złą interpretacją przez hodowcę.

W związku z tym bardzo ważny jest sposób obserwacji zwierząt.

Przy dwukrotnej w ciągu dnia obserwacji, zwierzęta o bardzo wyraźnej, ale krótkiej rui mogą zostać nie zauważone i traktowane będą jako sztuki bez objawów. Ponadto przy dwukrotnej kontroli trudno jest ustalić początek głównego okresu rui.

Wraz ze wzrostem częstotliwości obserwacji zwierząt wzrasta udział zauważonych krów z objawami rui. Dopiero czterokrotna kontrola pozwala na wykrycie wszystkich krów z jej objawami.

Zwierzęta muszą być obserwowane w okresach spokoju. Szczególnie ważna jest kontrola późnym wieczorem i wcześnie rano, gdyż aż 70%  zwierząt wykazuje aktywność podczas nocy.

Obok dokładnej kontroli rui istotnym warunkiem wysokiej płodności stada i pojedynczych zwierząt jest wybór optymalnego momentu unasieniania.

Najlepsze wyniki osiąga się przy wykonywaniu zabiegu unasieniania po 12 – 20 godzinach od pierwszego zauważenia głównych objawów rui (pozytywny odruch tolerancji na inne krowy – tzw. „ruja stojąca”, „ruja właściwa”). Krowy charakteryzujące się krótką rują należy inseminować wcześniej, z długą później.

Inseminacja powinna być przeprowadzana w optymalnych warunkach środowiskowych, należy unikać hałasu i niepokojenia - u zwierząt będących pod wpływem stresu utrudniony jest transport plemników do jajowodu – miejsca zapłodnienia.

Podczas krwawienia ( poowulacyjne krwawienie) inseminacja jest bezcelowa, ponieważ komórka jajowa nie jest już zdolna do zapłodnienia. Krwawienie stanowi wyłącznie wskaźnik przebytej owulacji i rui.

 

Spośród wielu przyczyn wpływających na obniżenie płodności stada, coraz częściej wymieniane są stany zapalne gruczołu mlekowego. Stwierdzono, że  istnieje silny związek czynnościowy między gruczołem mlekowym, a układem rozrodczym. Zmiany w układzie hormonalnym oraz immunologicznym wywołane stanami zapalnymi gruczołu mlekowego prowadzą do zaburzeń w przebiegu cyklu płciowego, owulacji i wczesnego zamierania zarodków. Ostry stan zapalny gruczołu mlekowego objawiający się nierzadko dużym  bólem stanowi czynnik stresogenny zaburzający aktywność płciową u samic. To niekorzystne zjawisko może mieć szczególne znaczenie, gdy wystąpi w okresie poporodowym.

 

Kulawizna krów ma negatywny wpływ na rozród – u krowy kulawej zwiększa się wydzielanie hormonów stresu, a zmniejsza się wydzielanie hormonu luteinowego LH. Wskutek tego dochodzi do zaburzeń owulacji.

 

Przyczyną zaburzeń płodności może być stres cieplny. U krów narażonych na działanie wysokiej temperatury otoczenia (pow. 25 stopni) obniżeniu ulega poziom estradiolu i progesteronu we krwi – w efekcie czas trwania rui skraca się, a słabiej wyrażone objawy utrudniają jej rozpoznanie. Ponadto występuje wyższa śmiertelność zarodków.

 

Ogromną rolę odgrywają właściwe warunki utrzymania stada - mają decydujący wpływ na zwiększenie odporności zwierząt, co skutkuje dobrym zdrowiem i płodnością. Ważna jest rola światła (promieni ultrafioletowych), dlatego zwierzęta muszą przebywać w dobrze oświetlonych obiektach inwentarskich i mieć  możliwość dostępu do wybiegów, okólników czy pastwisk.

 

Podsumowując zagadnienie należy stwierdzić, że  decydującą rolę w procesie rozrodu odgrywa przede wszystkim wiedza hodowcy pozwalająca na zapewnienie zwierzętom warunków niezbędnych do osiągania pożądanych parametrów płodności.

 

Maria Rozwadowska

WODR Poznań

Pobierz załącznik:
10 grudnia 2012

Zasady ubezpieczenia w KRUS

Przygotowane przez

Zasady ubezpieczenia w KRUS w przypadku jednoczesnego prowadzenia działalności rolniczej i pozarolniczej działalności gospodarczej.

Pozarolniczą działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. nr 50, poz. 291, ze zm.) jest działalność prowadzona na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby fizyczne na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, z wyłączeniem:

  1. wspólników spółek prawa handlowego
  2. oraz osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu:

     a. w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych    przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,                                                                               

     b. z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przez rozpoczęcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej rozumie się także:

  • wznowienie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej po jej okresowym zawieszeniu,
  • zmianę rodzaju lub przedmiotu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej,

Przez rozpoczynającego współpracę przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej rozumie się tylko tego rolnika lub jego domownika, który w stosunku do osoby prowadzącej taką działalność jest: małżonkiem, dzieckiem własnym lub dzieckiem przysposobionym, dzieckiem drugiego małżonka, matką, ojcem, macochą, ojczymem lub osobą przysposabiającą i pozostaje z tą osobą we wspólnym gospodarstwie domowym.

Zgodnie z art. 5a ww. ustawy rolnik lub domownik,  który rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczyna współpracę przy prowadzeniu tej działalności, może nadal podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników, jeśli: 

  1. 1. Podlegał temu ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata i nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników,
  2. 2. Złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu tej działalności.

Niezachowanie terminu na złożenie oświadczenia jest równoznaczne z ustaniem ubezpieczenia od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub  współpracy przy prowadzeniu tej działalności. Oświadczenie to można złożyć na wniosku o wpis do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej CEIDG -1.  Złożenie wniosku w tej formie do organu ewidencyjnego traktowane jest jak dotrzymanie terminu złożenia oświadczenia w KRUS.

  1. 3. Nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,
  2. 4. Nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
  3. 5. Kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza określonej kwoty granicznej (za  rok 2012 – 3011 zł).  Roczna kwota graniczna, podlega corocznej waloryzacji

Zaświadczenie naczelnika urzędu skarbowego lub oświadczenie o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy rolnik lub domownik prowadzący w poprzednim roku podatkowym pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązany jest złożyć w KRUS wraz z oświadczeniem, o którym jest mowa w pkt. 2.

Kwota podatku od prowadzonej działalności pozarolniczej ma także wpływ na możliwość pozostania przez rolnika lub domownika w ubezpieczeniu społecznym rolników w kolejnych latach. Do dnia 31 maja każdego roku, po rozliczeniu roku podatkowego, rolnik lub domownik podlegający ubezpieczeniu rolniczemu, prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujący przy jej prowadzeniu, ma obowiązek złożyć w KRUS zaświadczenie naczelnika właściwego urzędu skarbowego albo oświadczenie, że kwota  należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyła rocznej kwoty granicznej.

Jeśli kwota tego podatku przekroczy "roczną kwotę graniczną", a także jeżeli nie zostanie zachowany powyższy termin złożenia zaświadczenia albo oświadczenia, ubezpieczenie rolnika lub domownika ustanie z dniem, do którego rolnik lub domownik zobowiązany był złożyć zaświadczenie/oświadczenie/ w KRUS, chyba że ten rolnik lub domownik zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób trwały lub okresowy przed upływem tego terminu. Osoba ubezpieczona winna w ciągu 14 dni zgłosić fakt zaprzestania wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej.

Rolnik lub domownik prowadzący dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą będzie zobowiązany do opłacania miesięcznej składki podstawowej na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w podwójnym wymiarze. Natomiast na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie składka za te osoby opłacana jest w pojedynczej wysokości, tak samo jak za pozostałych ubezpieczonych, którzy pozarolniczej działalności gospodarczej nie prowadzą.

Opracowanie: Czesława Klonowska

na podstawie materiałów KRUS

10 grudnia 2012

Sprzedaż bezpośrednia produktów roślinnych z gospodarstwa rolnego

Przygotowane przez

Sprzedaż żywności wyprodukowanej w gospodarstwie rolnym bezpośrednio konsumentowi to dobre rozwiązanie, głównie dla rolników posiadających niewielkie tradycyjne gospodarstwa rolne. Korzyści ze sprzedaży bezpośredniej odnoszą zarówno rolnicy jak i konsumenci. Rolnicy zamiast oddawać surowce po niskich cenach do skupu sprzedają je po cenach rynkowych, natomiast konsumenci nabywają w dobrej cenie żywność wiadomego pochodzenia. Bezpośrednio konsumentowi można sprzedawać produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego w stanie nieprzetworzonym, które pochodzą wyłącznie z własnych upraw lub hodowli. Wprowadzając do obrotu żywność wyprodukowaną w gospodarstwie rolnym należy przestrzegać obowiązków wynikających z Ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r. (Dz. U. Nr 171, poz. 1225) a w przypadku  produktów roślinnych także Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2007r. w sprawie dostaw bezpośrednich środków spożywczych (Dz. U. z dnia 27 czerwca 2007 r.). Rozporządzenie to określa zakres działalności prowadzonej w ramach dostaw bezpośrednich środków spożywczych, w tym wielkość i obszar oraz szczegółowe wymagania higieniczne.

Działalność w ramach dostaw bezpośrednich dotyczy wyłącznie surowców, czyli żywności nieprzetworzonej i obejmuje produkty produkcji pierwotnej pochodzenia roślinnego, takie jak: zboża, owoce, warzywa, zioła, grzyby, produkty uprawne, pochodzące wyłącznie z własnych upraw lub hodowli producentów produkcji pierwotnej, nie stanowiących działów specjalnych produkcji rolnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz pozostałe surowce pochodzące z dokonywanych osobiście zbiorów ziół i runa leśnego. Dostawy bezpośrednie obejmują również środki spożywcze pochodzące z tych produktów w postaci kiszonej lub suszonej.

W ramach dostaw bezpośrednich dopuszcza się stosowanie takich czynności jak, np. mycie warzyw czy usuwanie liści, natomiast niedopuszczalne jest np.: obieranie ziemniaków, krojenie marchewek, pakowanie sałaty w woreczki.

Dostawy bezpośrednie środków spożywczych mogą być realizowane bezpośrednio przez producentów produkcji pierwotnej, którzy dostarczają małe ilości środków spożywczych konsumentowi finalnemu, tj. osobom fizycznym – indywidualnym, np. na targowiskach, placach targowych, w bramach własnych gospodarstw rolnych, handlu obwoźnym, jak również lokalnym sklepom i zakładom gastronomicznym (restauracje, bary, stołówki szkolne i inne). Zakład działający na rynku spożywczym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej nie może wprowadzać do obrotu produktów pierwotnych ramach dostaw bezpośrednich .

Rolnicy prowadzący działalność w ramach dostaw bezpośrednich obowiązani są przestrzegać wymagań higienicznych, określonych w Rozporządzenia (WE) nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych, w zakresie odnoszącym się do surowców pochodzenia roślinnego. W myśl tego rozporządzenia urządzenia, sprzęt, wyposażenie i narzędzia, które są lub mogą znaleźć się w bezpośrednim kontakcie z żywnością, powinny być czyszczone i dezynfekowane, z częstotliwością niezbędną dla zapewnienia bezpieczeństwa środków spożywczych oraz w stanie technicznym i higienicznym niewpływającym negatywnie na spełnianie wymagań zdrowotnych żywności.

Działalność okazjonalna obejmująca przygotowywanie, przechowywanie i serwowanie żywności przez osoby fizyczne w trakcie imprez, takich jak np.: jarmarki, czy święta kościelne, szkolne, miejskie, wiejskie, gdzie żywność jest przygotowywana czasami, sporadycznie i na małą skalę nie jest uznawana za działalność podlegającą wymaganiom prawodawstwa higienicznego Wspólnoty.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi działalność w ramach dostaw bezpośrednich wymaga rejestracji. W związku z tym producent zobowiązany jest co najmniej na 14 dni przed dniem rozpoczęcia prowadzenia tej działalności złożyć do właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego wniosek o wpis do rejestru zakładów (podając zakres i wielkość produkcji oraz rodzaj produktów pochodzenia roślinnego) wraz z dołączonym zaświadczeniem o wpisie do ewidencji gospodarstw rolnych. Na tej podstawie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wydaje zaświadczenie o wpisie do rejestru zakładów prowadzących sprzedaż bezpośrednią. Dodatkowo każdy podmiot wpisany do rejestru jest zobowiązany do informowania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, o każdym przypadku zmiany działalności w terminie 30 dni od dnia powstania zmiany. Działalność w ramach dostaw bezpośrednich może być prowadzona na terenie województwa, w którym prowadzona jest produkcja pierwotna, lub na terenie województw przyległych.

Rolnicy prowadzący sprzedaż surowców roślinnych zobowiązani są również do prowadzenia dokumentacji i udostępniania jej organowi urzędowej kontroli żywności lub zakładowi detalicznemu, do którego realizowane są dostawy bezpośrednie. Na wezwanie tych instytucji zobowiązani są do składania pisemnych oświadczeń o stosowanych środkach ochrony roślin, występowaniu szkodników lub chorób, które mogą zagrozić bezpieczeństwu produktów pochodzenia roślinnego, oraz innych informacji istotnych ze względu na zdrowie człowieka.

 

Opracowanie:

Czesława Klonowska

WODR Poznań

10 grudnia 2012

Dolegliwości bólowe cz.I

Przygotowane przez

Nie można zapobiec wszystkim bólom, a wszyscy wiemy, że w życiu codziennym mogą zdarzyć się wypadki. Niemniej jednak, możesz zminimalizować ryzyko i utrzymać sprawne i zdrowe ciało, zachowując proste środki ostrożności.

Oto kilka kluczowych aspektów, które pozwolą Ci zachować zdrowe ciało i pozostać aktywnym, jednocześnie minimalizując ryzyko wystąpienia urazów:

Ogólna sprawność

Bycie jak najbardziej sprawnym i zdrowym oznacza, że Twoje ciało jest w stanie poradzić sobie skutecznie z wyzwaniami stawianymi przez życie codzienne. Departament Zdrowia zaleca, by, dbając o zdrowie, dorośli ćwiczyli 30 minut dziennie, pięć razy w tygodniu. Zła ogólna sprawność może mieć wpływ na Twoją zdolność skutecznego wykonywania różnych czynności i sprawiać, że będziesz odczuwał większe zmęczenie, co czyni Cię bardziej podatnym na bóle podczas wykonywania aktywności fizycznych. Proste rzeczy, np. częstsze chodzenie, używanie schodów zamiast windy czy jazda na rowerze, są tylko przykładami czynności, jakie możesz wykonywać, by zwiększyć ilość swoich codziennych ćwiczeń.

Bądź giętki

Jeśli długo siedzisz lub walczysz z urazem, stajesz się mniej giętki, a zatem należy utrzymywać stawy i mięśnie w ciągłym ruchu, by zapobiegać uczuciu sztywnienia. Spięte mięśnie często mogą powodować problemy związane ze stawami, ponieważ wywierają one zbyt duży nacisk na ten obszar; proste ćwiczenia rozciągające mogą jednak pomóc poradzić sobie z tymi problemami.

Dobra równowaga

W zapobieganiu urazom równie istotna jest równowaga. Badania wykazały, że osoby z niższym poczuciem równowagi, częściej mają problemy z bólem i urazami, np. w stawie kostkowym. Proste czynności, takie jak stanie na jednej nodze, gdy jesteś w domu, mogą poprawić równowagę, jeśli jednocześnie próbujesz robić coś innego, np. myć zęby czy rozmawiać przez telefon!

Zachowanie właściwej postawy

Czasy, w jakich żyjemy, często wiążą się z koniecznością długiego przesiadywania przed komputerem, w samochodzie czy pociągu. Zła postawa przy siedzeniu lub staniu dodatkowo obciąża Twoje ciało, które w miarę upływu czasu, zaczyna boleć, co często wiąże się z bólem stawów w okolicy pleców czy szyi. Zachowanie odpowiedniej postawy i regularne ćwiczenia są prostymi sposobami zapobiegania różnym dolegliwościom i radzenia sobie z nimi. Wstawanie i ruszanie się przez kilka minut, skręty ramion, szyi czy pleców pomogą zapobiegać uczuciu sztywnienia i dolegliwościom bólowym.

Ponieważ mięśnie rdzenia stanowią główny punkt podparcia dla całego ciała, ważne jest, by były silne i pracowały dobrze. Sposób, w jaki pracują Twoje mięśnie bioder, pleców i brzucha, może zapobiegać powstawaniu dolegliwości bólowych oraz wspomagać powrót do zdrowia w przypadku wielu schorzeń, co w sposób szczególny dotyczy bólu pleców. Ćwiczenie w pozycji klęczącej obejmujące cztery etapy pomoże Ci rozpocząć pracę nad poprawą siły mięśni kręgosłupa.

 

Dodatkowe porady dotyczące zapobiegania bólowi

Następujące porady mogą sprawić, że codzienne czynności będą bardziej przyjazne dla Twoich pleców:

  • Pozostań w ruchu. Aktywność sportowa, np. pływanie, Nordicwalking czy jazda na rowerze, dobrze wpływają na ciało.
  • Nie stój na wyprostowanych nogach. Lekko uginaj kolana, by zapewnić lepsze podparcie i odciążyć kręgosłup lędźwiowy.
  • Unikaj podnoszenia ciężkich przedmiotów.
  • Równomiernie rozłóż ciężar przedmiotów przy przenoszeniu  i trzymaj je blisko ciała.
  • Codziennie wykonuj ćwiczenia, by wzmocnić mięśnie kręgosłupa.
  • Unikaj nadmiernego wysiłku. Dobrze planuj swoją pracę i nie zapominaj o przerwach.

 

Możesz również unikać przeciążenia, wykonując domowe czynności, przy pomocy kilku prostych sposobów:

  • Unikaj powtarzających się sekwencji ruchów. Długotrwałe powtarzające się ruchy oraz praca bez zmiany pozycji szybko prowadzą do napięcia mięśni i bólu pleców.
  • Zawsze wykonuj ruchy w kierunku ciała, kiedy zamiatasz, prasujesz, wycierasz stół czy kurze. Chroni to stawy i zapobiega dalszemu uczuciu dyskomfortu.
  • Wybieraj elektryczne urządzenia, takie jak krajalnice, sokowirówki, miksery czy otwieracze do puszek. A nawet więcej: urządzenia kuchenne, których nie musisz trzymać.
  • Unikaj okrężnych ruchów stawów dłoni. Nie wyżymaj ścierek rękami; możesz znacznie łatwiej wycisnąć je, mając do dyspozycji wiaderko ze specjalną nakładką.
  • Jeśli odczuwasz ból szyi, pleców, mięśni lub kolan na skutek przeciążenia, zastosuj przeciwbólowy żel Voltaren® Emulgel® 1
  • Postaraj się nie siedzieć zbyt długo na krześle, ponieważ obciąża to kręgosłup i uciska dyski, co może prowadzić do problemów z dyskami.
  • Podnosząc ciężkie przedmioty, używaj największych i najsilniejszych stawów i mięśni, np. obydwu rąk tak, by nacisk na jeden tylko obszar ciała nie był zbyt duży.
  • Rozgrzewka poprzedzająca ćwiczenia jest niezbędna, by zapobiegać kontuzjom i bólowi. Bezpośrednio przed rozpoczęciem ćwiczeń zalecana jest 5-10-minutowa rozgrzewka w postaci lekkich ćwiczeń aerobowych.
  • Odpoczynek lub rozciąganie po wykonaniu ćwiczeń są równie istotne jak rozgrzewka. Rozciąganie pomaga rozluźnić mięśnie, które są przyczyną bólu pleców.

Słuchaj swojego ciała. Jeśli odczuwasz ból, który utrzymuje się przez ponad dwie godziny po wykonaniu danej czynności lub ćwiczenia, oznacza to, że czynności te były zbyt intensywne i następnym razem musisz zachować większą ostrożność.

  • Unikaj czynności, które powodują ból. Poprzez ból, Twoje ciało daje Ci znać, że coś jest nie w porządku – słuchaj tych sygnałów i unikaj tych czynności do momentu ustąpienia bólu.
  • By uniknąć czynności, które mogą uszkodzić stawy, stosuj urządzenia takie jak otwieracze do słoików, wysięgniki oraz urządzenia wspomagające zapinanie guzików.
  • Pij dużo wody, by uniknąć uczucia zesztywnienia i poprawić wysokość dysków międzykręgowych, które wchłaniają siłę uderzenia skierowanego na kręgosłup.
  • Wzmocnienie mięśni brzucha może wzmocnić kręgosłup oraz zmniejszyć prawdopodobieństwo występowania bólów pleców. By unikać zesztywnienia i bólu, w plan dnia włącz ćwiczenia rozciągające.
  • Zachowaj prawidłową masę ciała, by uniknąć ucisku na dyski międzykręgowe i nadmiernego obciążenia kręgosłupa oraz by uniknąć wad postawy.
  • Giętkość i siła pomagają w zmniejszeniu skutków większości kontuzji. Zwiększenie ogólnej siły pomaga wzmacniać mięśnie i ścięgna; poprawa giętkości przyczynia się do zwiększenia zakresu ruchu stawów bez skutków w postaci kontuzji.

Oprac.EwaTuliszka

WODR w Poznaniu

10 grudnia 2012

Znaczenie potasu dla roślin

Przygotowane przez

Potas jest jednym z najważniejszych składników pokarmowych roślin, który decyduje o plonie i jakości uprawianych roślin. Okazuje się, że w Polsce nawożenie potasem jest niewystarczające, a przecież ma on bardzo ważną rolę do spełnienia w roślinie.  Stanowi  42% wszystkich minerałów, jakie zawiera popiół roślinny. Całkowita zawartość potasu w glebach waha się od 0,8 do 2,5% i zależy od ilości części pylistych i składu mineralnego gleby. Przeważająca ilość potasu w glebie występuje w postaci glinokrzemianu i krzemianu, lecz forma ta nie jest bezpośrednio dostępna dla roślin. Największe ilości potasu występują na glebach ciężkich. W glebie potas występuje w 4 formach jako: potas aktywny, wymienny, silnie związany oraz potas w sieci krystalicznej. Rośliny pobierają potas w postaci jonu K+ występującego jedynie pod postacią aktywną.

Bardzo ważne jest zbilansowane nawożenie potasem. Na glebach lżejszych potas łatwo ulega  wymywaniu.

Potas wpływa  na wiele ważnych procesów, a mianowicie:

-          zwiększa krzewienie roślin i pobudza do wytwarzania nowych łodyg,

-          zwiększa odporność roślin na suszę,

-          zapobiega spadkom plonu w pochmurne i chłodne lato,

-          zwiększa zawartość skrobi, białka, cukru, pektyn, tłuszczu w roślinach,

-          poprawia jakość bulw ziemniaka i warzyw korzeniowych, pomidorów, ogórków i sałaty,

-          zwiększa odporność roślin na choroby i wyleganie  oraz mrozoodporność,

-          odgrywa ważną rolę w otwieraniu i zamykaniu aparatów szparkowych,

-          jest aktywatorem ponad 50 enzymów,

-          bierze bezpośredni udział w gospodarce azotowej w roślinie,

-          transportuje jony azotowe w ksylenie.

 

Niedobór potasu w roślinie powoduje ograniczenie transformacji azotu mineralnego do białek. Przy niedoborze potasu wzrost roślin zostaje zahamowany, przyrosty są cienkie a międzywęźla skrócone. Na liściach pojawiają się nekrotyczne plamy między nerwami, które wyglądają różnie u różnych roślin np. sadowniczych. Początkowo liście stają się ciemne i matowe, żółkną na wierzchołkach i brzegach starych, dolnych liści. Blaszki liściowe fałdują się, od brzegów zwijają, pękają a później brunatnieją. Objawy braku potasu w roślinie łatwo poznać po charakterystycznych nekrozach brzegów liści.

 

Na niedobór potasu szczególnie wrażliwe są: pomidory, papryka, zboża, buraki, ziemniaki, rzepak, groch, bobik, fasola, kapusty, kalafior, por, cebula, sałata, drzewa i krzewy owocowe oraz rośliny jagodowe. Nadmierne nawożenie potasem może także powodować pogorszenie jakości plonu np. gorzką plamistość podskórną jabłek lub suchą zgniliznę pomidorów względem zasolenia podłoża. Przenawożenie potasem jest bardzo niebezpieczne dla sadów i plantacji roślin jagodowych, gdyż stymuluje występowanie niedoboru magnezu, boru i wapnia.

Zbyt wysokie nawożenie potasem prowadzi do występowania charakterystycznych objawów braku magnezu na liściach. Natomiast przenawożone potasem owoce są kwaśne. Zbyt duże dawki potasu powodują nadmierne jego gromadzenie się w roślinie, głównie w części zielonej i korzeniach (oprócz nasion). Wpływa to w dużym stopniu na pogorszenie wartości technologicznej, biologicznej i przechowalniczej plonu.

Potas jest antagonistą w stosunku do magnezu, dlatego też blokuje pobieranie magnezu jak i jego przemieszczanie w roślinie. Aby uniknąć kłopotów z magnezem w sadzie czy na plantacji roślin jagodowych (porzeczki, truskawki) należy nie nawozić potasem bez potrzeby. Dlatego opłaca się robić analizy chemiczne gleby, aby uniknąć takich pułapek.

Warto pamiętać o zasadzie, że dobre zaopatrzenie roślin w potas zwiększa reakcję na nawożenie azotem, a dobre zaopatrzenie roślin w azot zwiększa efektywność nawożenia potasem.

 

Dorota Piękna-Paterczyk

SPD
10 grudnia 2012

Przechowywanie warzyw

Przygotowane przez

Decydując się na przechowywanie warzyw powinniśmy poznać wymagania i wybrać tylko takie warzywa, które spełniają cechy jakościowe, odmianowe i agrotechniczne.

Ważnym elementem jest zdrowotność warzyw. Wiadomo, że już po zbiorze następuje obniżanie jakości warzyw z powodu zachodzących procesów życiowych i utraty wody. Do przechowywania wybieramy więc warzywa zdrowe, dobrej jakości, nieuszkodzone. Tylko takie gwarantują nam, że w trakcie przechowywania nie rozwiną się choroby przechowalnicze takie jak: szara pleśń, czerń krzyżowych, mokre gnicie bakteryjne i wiele innych w zależności od przechowywanego gatunku.Istotnym elementem jest również wybór odmiany. Należy wybierać tylko takie które są do tego przeznaczone tzn. cechują się długą trwałością przechowalniczą.

Warto wiedzieć, że do przechowywania nie nadają się odmiany wczesne, jedynie czerwone buraki można przechowywać bez względu na to czy są wczesne czy też późne. Warzywa przeznaczone do długotrwałego przechowywania powinny być uprawiane na glebach lżejszych, wolnych od chorób i szkodników, z zachowaniem odpowiedniego zmianowania. Należy stosować regularną ochronę warzyw w czasie wegetacji. Wiadomo, iż cebula porażona przez mączniaka rzekomego wcześniej wyrasta w szczypior i korzenie a zaatakowana przez zgniliznę szyjkową gnije podczas przechowywania nawet w  odpowiednich warunkach. Nawożenie warzyw powinno być wykonane zgodnie z zaleceniami nawozowymi oraz wymaganiami pokarmowymi. Późne nawożenie dużymi dawkami azotu pogarsza  trwałość przechowalniczą.  Natomiast wyższe dawki fosforu i potasu wpływają korzystnie na warzywa. Ważnym elementem w przechowywaniu warzyw jest termin ich zbioru.  Warzywa należy zbierać podczas suchej, słonecznej i bezdeszczowej pogody. Cebula i czosnek po zbiorze muszą być dobrze dosuszone. Stopień dojrzałości warzyw jest kolejnym ważnym czynnikiem. Najlepiej przechowują się warzywa wyrośnięte, ale nie przejrzałe. Zebrane za wcześnie lub za późno mają gorszą trwałość, np. warzywa korzeniowe wysiane w późnym terminie (II połowa maja lub początek czerwca) przechowują się lepiej i są mniej porażane przez choroby. Do przechowywania nie należy wybierać warzyw, które były narażone na przymrozki, jedynie kapusta toleruje krótkotrwałe przymrozki, jednak gdy wystąpią silniejsze i długotrwałe mrozy taka kapusta nie nadaje się już do przechowywania.Duże znaczenie podczas przechowywania warzyw ma temperatura i wilgotność powietrza.

Ważne jest, utrzymywanie stałej temperatury przez cały okres przechowywania warzyw. Skoki temperaturowe powodują wzrost intensywności oddychania, pogorszenie jakości i skrócenie okresu składowania. Najlepsza temperatura do przechowywania warzyw to 0-10C. Jedynie warzywa ciepłolubne, czyli pomidory, ogórki, papryka, oberżyna nie powinny być ze względu na uszkodzenia chłodowe przechowywane w tak niskiej temperaturze.  Przy temperaturze 1-70C i niskiej wilgotności dobrze przechowuje się cebula i czosnek. Warzywa korzeniowe mogą być przechowywane w warunkach wysokiej wilgotności i temperaturze 1-40C. Aby te warzywa nie wysychały warto ułożyć je w skrzynkach i przesypać piaskiem, który od czasu do czasu można polać niewielką ilością wody. Kapustę warto ułożyć w skrzyniach na warstwie słomy. Ziemniaki, buraczki czerwone i seler można przechowywać w przewiewnych workach.

Istniejąca baza przechowalnicza w Polsce jest ciągle za mała i nadal znaczne ilości warzyw przechowywane są w kopcach, piwnicach, altanach. Najlepsze warunki przez cały okres przechowywania można zapewnić tylko w nowoczesnych chłodniach, przechowalniach z kontrolowaną atmosferą. Barierą są wysokie koszty budowy i eksploatacji takich obiektów. Warzywa tam przechowywane zachowują dobrą jakość i mogą być w przypadku produkcji na dużą skalę produktem konkurencyjnym na rynku.

 

Dorota Piękna-Paterczyk – główny specjalista ds. ogrodnictwa Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu Oddział w Marszewie

10 grudnia 2012

WODR w Poznaniu organizuje konkurs wiedzy o Odnawialnych Źródłach Energii z nagrodami.

Przygotowane przez

WODR w Poznaniu organizuje konkurs wiedzy o Odnawialnych Źródłach Energii z nagrodami.

 

Cel konkursu:

Zwiększenie poziomu wiedzy mieszkańców wsi i obszarów wiejskich z zakresu odnawialnych źródeł energii, zainteresowanie społeczeństwa odnawialnymi źródłami energii oraz popularyzacja odnawialnych źródeł energii.

Kto może wziąć udział:

Pełnoletni rolnicy, mieszkańcy wsi i obszarów wiejskich, którzy posiadają adres mailowy i maja dostęp do Internetu.

Uczestnikami konkursu nie mogą być pracownicy WODR w Poznaniu, członkowie ich rodzin oraz inne osoby biorące bezpośredni udział w przygotowaniu i przeprowadzeniu Konkursu.

Co zrobić, aby wziąć udział:

Aby przystąpić do konkursu należy pobrać formularz zgłoszeniowy (poniżej), wypełnić a następnie odesłać na adres wskazany w formularzu.

Na wskazany przez uczestnika adres mailowy zostanie przesłane hasło oraz login umożliwiający dostęp do konkursu.

Od kiedy:

Konkurs będzie przebiegał w terminie 10 - 16 grudnia 2012 roku.

Formularz zgłoszeniowy należy przesłać do 14 grudnia do godz. 12.00

 

 

Ostatnio zmieniany 10 grudnia 2012
07 grudnia 2012

Szkolenie z zakresu wymogów wzajemnej zgodności w powiecie chodzieskim

Przygotowane przez

 

„SZKOLENIA Z ZAKRESU WYMOGÓW WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI W POWIECIE CHODZIESKIM"

 

  dsc00117  dsc00118  dsc00119   

Na terenie powiatu chodzieskiego w miesiącach październik i listopad 2012 r. zostało zorganizowanych i przeprowadzonych 5 szkoleń z zakresu „Zasad wzajemnej zgodności cross-compliance". Szkolenia te odbyły się na terenie poszczególnych gmin: Chodzież, Szamocin, Margonin, Budzyń. Ogółem w szkoleniach uczestniczyło 82 osoby. W ramach szkolenia uczestnicy otrzymali materiały szkoleniowe i wyżywienie.     
Były to szkolenia współfinansowane przez UE z działania „Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie " pod patronatem: Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA i Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Natomiast zrealizowało je konsorcjum w składzie: Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu, Wielkopolska Izba Rolnicza, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie – Oddział w Poznaniu.     
Każde szkolenie trwało dwa dni i przeznaczone było dla rolników z powiatu chodzieskiego, którzy ubiegają się przyznanie dopłat bezpośrednich i realizują inne działania PROW 2007-2013.Tak więc pierwszego dnia szkolenia uczestnicy zapoznawani byli z obowiązującymi przepisami z zakresu: produkcji roślinnej i ochrony środowiska naturalnego, zdrowia publicznego ludzi, zdrowia zwierząt, zdrowotności roślin oraz identyfikacji i rejestracji zwierząt, dobrostanu zwierząt, dobrą kultura rolną, sankcjami stosowanymi w zakresie niespełniania wymogów wzajemnej zgodności. Natomiast drugiego dnia odbywały się warsztaty szkoleniowe w przykładowych gospodarstwach rolnych, gdzie omawiane były zagadnienia związane z zachowaniem BHP w gospodarstwie, połączone z przeglądem gospodarstwa w oparciu o zestaw list sprawdzających i urządzenia pomiarowe w budynkach inwentarskich.


    dsc00120     dsc00121

 

 

 

Ostatnio zmieniany 07 grudnia 2012
07 grudnia 2012

Raport dla Generalnej Dyrekcji ds. Rolnictwa w sprawie wpływu energetyki odnawialnej na europejskich rolników.

Przygotowane przez

Raport dla Komisji Europejskiej, Generalnej Dyrekcji ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich w sprawie wpływu energetyki odnawialnej na europejskich rolników.

                Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa (DG Agri) Komisji Europejskiej opublikowała raport nt. korzyści jakie mogą odnieść rolnicy w efekcie rozwoju odnawialnych źródeł energii w UE, w tym w Polsce. Dotychczas brakowało badań, które dotyczyłyby bieżącej produkcji oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii w gospodarstwach rolnych w skali całej Unii Europejskiej. Opublikowany raport przedstawia pierwsze wyniki badań dotyczących wpływu OZE na europejskich rolników zarówno dziś, jak i w stosunku do celów na rok 2020.
Biorąc pod uwagę wyniki i wnioski z tych badań, w treści raportu znajdziemy następujące rekomendacje:
1. Obecnie brakuje wiarygodnych danych statystycznych dot. produkcji OZE w gospodarstwach rolnych w ramach całej Unii Europejskiej. Zaleca się zbieranie danych dot. OZE w rolnictwie w zorganizowanej strukturze, przy użyciu podobnych metod dla całej UE. Idealnie byłoby, gdyby zbieranie danych uwzględniało obecny wzorzec FADN (ang. Farm Accountancy Data Network) - europejski system zbierania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych.
2. Podczas gdy Krajowe Plany Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych (KPD) zostały przygotowane przez Państwa Członkowskie w końcu 2010 roku, w większościprzypadków nie traktują one sektora rolnictwa jako oddzielnej kategorii dla produkcji energii, mimo tego często opierają się na rolnictwie jako głównym źródło OZE. To połączenie jest niefortunne i zaleca się sformułowanie dodatkowych wymagań w przyszłych planach działania w odniesieniu do energii OZE z rolnictwa.
3. Nasze badania wyraźnie wskazują, że taryfy gwarantowane (feed-in tariffs) są bardzo skuteczne w odniesieniu do inwestycji OZE w gospodarstwach rolnych. Dotacje inwestycyjne wykazują niższy wpływ. W celu skutecznej stymulacji produkcji OZE w rolnictwie, powinno zaoferować się rolnikom stabilne, najlepiej gwarantowane ceny dla stałych okresów, dedykowane przede wszystkim małoskalowym (na potrzeby gospodarstwa rolnego) OZE. Rolnicy są gotowi zaakceptować niższe ceny taryf, o ile są one zagwarantowane w dłuższym czasie.
4. Zależność pomiędzy OZE a rozwojem obszarów wiejskich nie jest dobrze sformułowana w KPD. Takie typy OZE jak: turbiny wiatrowe, PV, biomasa stała i roślin energetyczne mogą znacząco przyczynić się do wzrostu dochodów gospodarstw rolnych. PV i en. wiatrowa stanowią bezpieczne opcje, które nie wymagają dodatkowego zarządzania. Z kolei biomasa drzewna i biogaz mogą dostarczyć dodatkowych miejsc pracy w gospodarstwach rolnych. Zaleca się dalszą integrację programów rozwoju obszarów wiejskich i OZE, zwłaszcza na szczeblu regionalnym.
5. W świetle kryzysu gospodarczego, a co za tym idzie wzrostu bezrobocia w wielu krajach członkowskich, technologie niskoemisyjne, w tym produkujące OZE zostały zidentyfikowane jako bardzo obiecująca alternatywa dla tworzenia nowych miejsc pracy. Realizacja inwestycji OZE w gospodarstwach rolnych mogłaby przyczynić się do ratowania zatrudnienia na terenach wiejskich lub tworzenia nowych miejsc pracy w rolnictwie (głównie dot. biomasy stałej i biogazu). Z kolei potencjalny wpływ OZE na rozwój zatrudnienia poza rolnictwem wymaga dalszego zbadania. Definiowanie oraz realizacja polityki mającej na celu wykorzystanie tego potencjału powinna stać się jednym z zadań programów mających na celu rozwiązanie kryzysu gospodarczego.
6. Polityka dot. stymulacji rozwoju roślin energetycznych drugiej generacji są stosunkowo słabo rozwinięte, natomiast znaczenie upraw energetycznych w KPD są często znaczące. KPD oparte głównie na biomasie powinny także bardziej wyraźnie i jasno odzwierciedlać ten fakt w kierowanych środkach na rozwój energii z biomasy. To samo dotyczy, w pewnym stopniu, wykorzystania rolniczych odpadów do produkcji OZE.
7. Skuteczność redukcji gazów cieplarnianych z biopaliw pierwszej generacji i biogazu wytwarzanego z roślin o wysokiej koncentracji energii jest bardzo ograniczona. Produkcja biogazu w oparciu o duże ilości roślin energetycznych może zagrażać terenom cennym ze względu na walory przyrodnicze, dużą różnorodność biologiczną czy zasoby węgla w glebie (np. obszary użytków zielonych, tereny podmokłe) i powinno się tego rodzaju inwestycje ograniczać. Zatem należałoby bardziej wspierać produkcję biogazu z odchodów zwierzęcych (gnojowicy, obornika), niż odpadów rolniczych pierwszej generacji, takich jak uprawy kukurydzy, ponieważ może to znacznie zwiększyć skuteczność redukcji emisji gazów cieplarnianych.
8. Choć perspektywy rozwoju zdecentralizowanej produkcji energii ze źródeł odnawialnych są duże w wielu krajach, wymagania infrastrukturalne w celu dostosowania jej produkcjibędą musiały być dopiero gwarantowane. Komisja Europejska może odegrać znaczącą rolę w zachęcaniu Państw Członkowskich do inwestowania w rozwój sieci elektroenergetycznych (gwarancja stabilności systemu), np. poprzez rozwój i unowocześnienie sieci niskiego napięcia na obszarach wiejskich, finansowanie instalacji demonstracyjnych / projektów pilotażowych, gdzie uwzględnia się rozwój inteligentnych sieci na obszarach wiejskich z wysokim udziałem OZE w gospodarstwach rolnych, rozwijanie systemów mikro-pożyczek na poziomie krajowym (gwarantowane przez Fundusze UE) na instalacje OZE w gospodarstwach rolnych.
9. Procedury uzyskiwania pozwoleń na wytwarzanie OZE często stanowią barierę dla rolników chętnych do zainwestowania w OZE. Procedury powinny być zoptymalizowane iuproszczone, zagwarantowane przez stabilność regulacji obowiązujących wzorców, najlepiej przez okres co najmniej 10 lat.
10. Dogłębne zbadanie kompleksowego wpływu Europejskiego rolnictwa na wskaźnik emisji dwutlenku węgla (carbon footprint) - biorąc pod uwagę różne scenariusze rozwoju OZE- powinny ujawniać skutki emisji gazów cieplarnianych w skali globalnej.
11. W celu zapewnienia, że potencjalne korzyści wynikające z produkcji OZE na obszarach wiejskich będą korzystne dla rolnictwa, sektor ten powinien rozwijać dobrze zdefiniowaną strategię rozwoju sektora rolnictwa, aby odpowiedzieć wyzwaniom przejścia Europy od paliw kopalnych w kierunku OZE. Może to wymagać zmian w systemie działalności rolniczej, jak i przedsiębiorstw związanych z rolnictwem, a z pewnością na pewno wymaga większej współpracy między rolnikami.
12. Wizerunek sektora rolnictwa w Europie może znacznie skorzystać na wykorzystaniu OZE do produkcji energii tylko wtedy, gdy społeczeństwo jest dobrze poinformowane o ichwpływie. Może to wywrzeć pozytywny wpływ na klimat inwestycyjny oraz jakość życia na obszarach wiejskich. Aby ten cel osiągnąć, ważne jest, aby reagować na negatywne efekt uboczne możliwie najwcześniej, gdyż te negatywne doświadczenia są zawsze wielokrotnie szybciej rozpowszechniane w społeczeństwie, aniżeli te pozytywne, co tyczy się głównie obszarów wiejskich.

   Dalsze badania oraz problematyka zaopatrzenia rolnictwa w energię z wykorzystaniem źródeł odnawialnych prowadzone są w demonstracyjnym projekcie „OZERISE –Integracja odnawialnych źródeł w rolnictwie i inteligentych sieciach" koordynowanym przez Instytut Energetyki Odnawialnej.

Ze streszczeniem w języku polskim i pełną wersją raportu Komisji Europejskiej można zapoznać się klikając na adres: http://www.ieo.pl/pl/raporty/doc_details/627-korzyci-jakie-mog-odnie-rolnicy-w-efekcie-rozwoju-oze-w-ue-w-tym-w-polsce.html

Strona 507 z 590