Potas jest jednym z najważniejszych składników pokarmowych roślin, który decyduje o plonie i jakości uprawianych roślin. Okazuje się, że w Polsce nawożenie potasem jest niewystarczające, a przecież ma on bardzo ważną rolę do spełnienia w roślinie.  Stanowi  42% wszystkich minerałów, jakie zawiera popiół roślinny. Całkowita zawartość potasu w glebach waha się od 0,8 do 2,5% i zależy od ilości części pylistych i składu mineralnego gleby. Przeważająca ilość potasu w glebie występuje w postaci glinokrzemianu i krzemianu, lecz forma ta nie jest bezpośrednio dostępna dla roślin. Największe ilości potasu występują na glebach ciężkich. W glebie potas występuje w 4 formach jako: potas aktywny, wymienny, silnie związany oraz potas w sieci krystalicznej. Rośliny pobierają potas w postaci jonu K+ występującego jedynie pod postacią aktywną.

Bardzo ważne jest zbilansowane nawożenie potasem. Na glebach lżejszych potas łatwo ulega  wymywaniu.

Potas wpływa  na wiele ważnych procesów, a mianowicie:

-          zwiększa krzewienie roślin i pobudza do wytwarzania nowych łodyg,

-          zwiększa odporność roślin na suszę,

-          zapobiega spadkom plonu w pochmurne i chłodne lato,

-          zwiększa zawartość skrobi, białka, cukru, pektyn, tłuszczu w roślinach,

-          poprawia jakość bulw ziemniaka i warzyw korzeniowych, pomidorów, ogórków i sałaty,

-          zwiększa odporność roślin na choroby i wyleganie  oraz mrozoodporność,

-          odgrywa ważną rolę w otwieraniu i zamykaniu aparatów szparkowych,

-          jest aktywatorem ponad 50 enzymów,

-          bierze bezpośredni udział w gospodarce azotowej w roślinie,

-          transportuje jony azotowe w ksylenie.

Niedobór potasu w roślinie powoduje ograniczenie transformacji azotu mineralnego do białek. Przy niedoborze potasu wzrost roślin zostaje zahamowany, przyrosty są cienkie a międzywęźla skrócone. Na liściach pojawiają się nekrotyczne plamy między nerwami, które wyglądają różnie u różnych roślin np. sadowniczych. Początkowo liście stają się ciemne i matowe, żółkną na wierzchołkach i brzegach starych, dolnych liści. Blaszki liściowe fałdują się, od brzegów zwijają, pękają a później brunatnieją. Objawy braku potasu w roślinie łatwo poznać po charakterystycznych nekrozach brzegów liści.

Na niedobór potasu szczególnie wrażliwe są: pomidory, papryka, zboża, buraki, ziemniaki, rzepak, groch, bobik, fasola, kapusty, kalafior, por, cebula, sałata, drzewa i krzewy owocowe oraz rośliny jagodowe. Nadmierne nawożenie potasem może także powodować pogorszenie jakości plonu np. gorzką plamistość podskórną jabłek lub suchą zgniliznę pomidorów względem zasolenia podłoża. Przenawożenie potasem jest bardzo niebezpieczne dla sadów i plantacji roślin jagodowych, gdyż stymuluje występowanie niedoboru magnezu, boru i wapnia.

Zbyt wysokie nawożenie potasem prowadzi do występowania charakterystycznych objawów braku magnezu na liściach. Natomiast przenawożone potasem owoce są kwaśne. Zbyt duże dawki potasu powodują nadmierne jego gromadzenie się w roślinie, głównie w części zielonej i korzeniach (oprócz nasion). Wpływa to w dużym stopniu na pogorszenie wartości technologicznej, biologicznej i przechowalniczej plonu.

Potas jest antagonistą w stosunku do magnezu, dlatego też blokuje pobieranie magnezu jak i jego przemieszczanie w roślinie. Aby uniknąć kłopotów z magnezem w sadzie czy na plantacji roślin jagodowych (porzeczki, truskawki) należy nie nawozić potasem bez potrzeby. Dlatego opłaca się robić analizy chemiczne gleby, aby uniknąć takich pułapek.

Warto pamiętać o zasadzie, że dobre zaopatrzenie roślin w potas zwiększa reakcję na nawożenie azotem, a dobre zaopatrzenie roślin w azot zwiększa efektywność nawożenia potasem.

Dorota Piękna-Paterczyk