Raport dla Komisji Europejskiej, Generalnej Dyrekcji ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich w sprawie wpływu energetyki odnawialnej na europejskich rolników.
Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa (DG Agri) Komisji Europejskiej opublikowała raport nt. korzyści jakie mogą odnieść rolnicy w efekcie rozwoju odnawialnych źródeł energii w UE, w tym w Polsce. Dotychczas brakowało badań, które dotyczyłyby bieżącej produkcji oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii w gospodarstwach rolnych w skali całej Unii Europejskiej. Opublikowany raport przedstawia pierwsze wyniki badań dotyczących wpływu OZE na europejskich rolników zarówno dziś, jak i w stosunku do celów na rok 2020.
Biorąc pod uwagę wyniki i wnioski z tych badań, w treści raportu znajdziemy następujące rekomendacje:
1. Obecnie brakuje wiarygodnych danych statystycznych dot. produkcji OZE w gospodarstwach rolnych w ramach całej Unii Europejskiej. Zaleca się zbieranie danych dot. OZE w rolnictwie w zorganizowanej strukturze, przy użyciu podobnych metod dla całej UE. Idealnie byłoby, gdyby zbieranie danych uwzględniało obecny wzorzec FADN (ang. Farm Accountancy Data Network) - europejski system zbierania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych.
2. Podczas gdy Krajowe Plany Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych (KPD) zostały przygotowane przez Państwa Członkowskie w końcu 2010 roku, w większościprzypadków nie traktują one sektora rolnictwa jako oddzielnej kategorii dla produkcji energii, mimo tego często opierają się na rolnictwie jako głównym źródło OZE. To połączenie jest niefortunne i zaleca się sformułowanie dodatkowych wymagań w przyszłych planach działania w odniesieniu do energii OZE z rolnictwa.
3. Nasze badania wyraźnie wskazują, że taryfy gwarantowane (feed-in tariffs) są bardzo skuteczne w odniesieniu do inwestycji OZE w gospodarstwach rolnych. Dotacje inwestycyjne wykazują niższy wpływ. W celu skutecznej stymulacji produkcji OZE w rolnictwie, powinno zaoferować się rolnikom stabilne, najlepiej gwarantowane ceny dla stałych okresów, dedykowane przede wszystkim małoskalowym (na potrzeby gospodarstwa rolnego) OZE. Rolnicy są gotowi zaakceptować niższe ceny taryf, o ile są one zagwarantowane w dłuższym czasie.
4. Zależność pomiędzy OZE a rozwojem obszarów wiejskich nie jest dobrze sformułowana w KPD. Takie typy OZE jak: turbiny wiatrowe, PV, biomasa stała i roślin energetyczne mogą znacząco przyczynić się do wzrostu dochodów gospodarstw rolnych. PV i en. wiatrowa stanowią bezpieczne opcje, które nie wymagają dodatkowego zarządzania. Z kolei biomasa drzewna i biogaz mogą dostarczyć dodatkowych miejsc pracy w gospodarstwach rolnych. Zaleca się dalszą integrację programów rozwoju obszarów wiejskich i OZE, zwłaszcza na szczeblu regionalnym.
5. W świetle kryzysu gospodarczego, a co za tym idzie wzrostu bezrobocia w wielu krajach członkowskich, technologie niskoemisyjne, w tym produkujące OZE zostały zidentyfikowane jako bardzo obiecująca alternatywa dla tworzenia nowych miejsc pracy. Realizacja inwestycji OZE w gospodarstwach rolnych mogłaby przyczynić się do ratowania zatrudnienia na terenach wiejskich lub tworzenia nowych miejsc pracy w rolnictwie (głównie dot. biomasy stałej i biogazu). Z kolei potencjalny wpływ OZE na rozwój zatrudnienia poza rolnictwem wymaga dalszego zbadania. Definiowanie oraz realizacja polityki mającej na celu wykorzystanie tego potencjału powinna stać się jednym z zadań programów mających na celu rozwiązanie kryzysu gospodarczego.
6. Polityka dot. stymulacji rozwoju roślin energetycznych drugiej generacji są stosunkowo słabo rozwinięte, natomiast znaczenie upraw energetycznych w KPD są często znaczące. KPD oparte głównie na biomasie powinny także bardziej wyraźnie i jasno odzwierciedlać ten fakt w kierowanych środkach na rozwój energii z biomasy. To samo dotyczy, w pewnym stopniu, wykorzystania rolniczych odpadów do produkcji OZE.
7. Skuteczność redukcji gazów cieplarnianych z biopaliw pierwszej generacji i biogazu wytwarzanego z roślin o wysokiej koncentracji energii jest bardzo ograniczona. Produkcja biogazu w oparciu o duże ilości roślin energetycznych może zagrażać terenom cennym ze względu na walory przyrodnicze, dużą różnorodność biologiczną czy zasoby węgla w glebie (np. obszary użytków zielonych, tereny podmokłe) i powinno się tego rodzaju inwestycje ograniczać. Zatem należałoby bardziej wspierać produkcję biogazu z odchodów zwierzęcych (gnojowicy, obornika), niż odpadów rolniczych pierwszej generacji, takich jak uprawy kukurydzy, ponieważ może to znacznie zwiększyć skuteczność redukcji emisji gazów cieplarnianych.
8. Choć perspektywy rozwoju zdecentralizowanej produkcji energii ze źródeł odnawialnych są duże w wielu krajach, wymagania infrastrukturalne w celu dostosowania jej produkcjibędą musiały być dopiero gwarantowane. Komisja Europejska może odegrać znaczącą rolę w zachęcaniu Państw Członkowskich do inwestowania w rozwój sieci elektroenergetycznych (gwarancja stabilności systemu), np. poprzez rozwój i unowocześnienie sieci niskiego napięcia na obszarach wiejskich, finansowanie instalacji demonstracyjnych / projektów pilotażowych, gdzie uwzględnia się rozwój inteligentnych sieci na obszarach wiejskich z wysokim udziałem OZE w gospodarstwach rolnych, rozwijanie systemów mikro-pożyczek na poziomie krajowym (gwarantowane przez Fundusze UE) na instalacje OZE w gospodarstwach rolnych.
9. Procedury uzyskiwania pozwoleń na wytwarzanie OZE często stanowią barierę dla rolników chętnych do zainwestowania w OZE. Procedury powinny być zoptymalizowane iuproszczone, zagwarantowane przez stabilność regulacji obowiązujących wzorców, najlepiej przez okres co najmniej 10 lat.
10. Dogłębne zbadanie kompleksowego wpływu Europejskiego rolnictwa na wskaźnik emisji dwutlenku węgla (carbon footprint) - biorąc pod uwagę różne scenariusze rozwoju OZE- powinny ujawniać skutki emisji gazów cieplarnianych w skali globalnej.
11. W celu zapewnienia, że potencjalne korzyści wynikające z produkcji OZE na obszarach wiejskich będą korzystne dla rolnictwa, sektor ten powinien rozwijać dobrze zdefiniowaną strategię rozwoju sektora rolnictwa, aby odpowiedzieć wyzwaniom przejścia Europy od paliw kopalnych w kierunku OZE. Może to wymagać zmian w systemie działalności rolniczej, jak i przedsiębiorstw związanych z rolnictwem, a z pewnością na pewno wymaga większej współpracy między rolnikami.
12. Wizerunek sektora rolnictwa w Europie może znacznie skorzystać na wykorzystaniu OZE do produkcji energii tylko wtedy, gdy społeczeństwo jest dobrze poinformowane o ichwpływie. Może to wywrzeć pozytywny wpływ na klimat inwestycyjny oraz jakość życia na obszarach wiejskich. Aby ten cel osiągnąć, ważne jest, aby reagować na negatywne efekt uboczne możliwie najwcześniej, gdyż te negatywne doświadczenia są zawsze wielokrotnie szybciej rozpowszechniane w społeczeństwie, aniżeli te pozytywne, co tyczy się głównie obszarów wiejskich.
Dalsze badania oraz problematyka zaopatrzenia rolnictwa w energię z wykorzystaniem źródeł odnawialnych prowadzone są w demonstracyjnym projekcie „OZERISE –Integracja odnawialnych źródeł w rolnictwie i inteligentych sieciach" koordynowanym przez Instytut Energetyki Odnawialnej.
Ze streszczeniem w języku polskim i pełną wersją raportu Komisji Europejskiej można zapoznać się klikając na adres: http://www.ieo.pl/pl/raporty/doc_details/627-korzyci-jakie-mog-odnie-rolnicy-w-efekcie-rozwoju-oze-w-ue-w-tym-w-polsce.html