Niektóre normy i wymogi wzajemnej zgodności obowiązują także w okresie zimowym. Za brak ich przestrzegania, ARiMR może naliczyć kary.

2. Rolników którzy wykorzystują osady ściekowe jako nawóz, obowiązuje zakaz ich stosowania na terenach zmarzniętych i pokrytych śniegiem;

3. Wszystkich rolników, a przede wszystkich tych, których gospodarstwo lub jego część jest położone na obszarze szczególnie narażonym na zanieczyszczenia azotanami tzw. OSN, obowiązuję zakaz stosowania nawozów naturalnych oraz organicznych w postaci stałej i płynnej w okresach: od 1 grudnia do końca lutego (dotyczy wszystkich gospodarstw), oraz od 16 listopada do końca lutego (gospodarstwa położone na OSN);

4. Każdy rolnik przechowujący nawozy naturalne ma obowiązek zabezpieczyć gospodarstwo w taką pojemność płyty obornikowej lub zbiorników na gnojówkę i gnojowicę, aby zapewnić możliwość ich gromadzenia oraz przechowywania przez okres co najmniej 4 miesięcy (dotyczy każdego gospodarstwa) lub 6 miesięcy (gospodarstwa położone na OSN);

5. Nie można przekroczyć dopuszczalnej dawki 170kgN/ha/rok zastosowanej w nawozach naturalnych. W przypadku zbyt dużej produkcji nawozów w stosunku do powierzchni gruntów rolnych będących w posiadaniu rolnika, powinien on sprzedać nadprodukcję nawozu naturalnego innemu rolnikowi spisując z nim umowę zbytu;

6. Należy również przestrzegać obowiązku zabezpieczenia kiszonek przed wyciekiem soków do gruntu;

7. Rolnik ma obowiązek przechowywać środki ochrony roślin zgodnie z zaleceniami zawartymi na etykiecie - instrukcji stosowania. Prowadzić ewidencję zabiegów wykonywanych przy użyciu środków ochrony roślin. Pamiętać o posiadaniu aktualnego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin (ważne 5 lat) oraz posiadać atest potwierdzający sprawność techniczną opryskiwaczy (ważne 3 lata). Zachęcamy sprawdzić aktualność wyżej wymienionych zaświadczeń i w razie ich braku uzupełnić je w najbliższym terminie.

Źródło:farmer.pl

Jaka jest bieżąca opłacalność najważniejszych kierunków produkcji rolniczej i czy są perspektywy jej poprawy?

Sytuacja na rynku trzody chlewnej jest ustabilizowana, choć słaba, ze względu na niskie ceny skupu w stosunku do cen tzw. minimalnych, czyli opłacalnych dla tego kierunku produkcji. Koszt produkcji 1 kg tucznika to ok. 6,03 zł (w cyklu zamkniętym, w grudniu br., bez robocizny), a cena rynkowa skupu (19 grudnia br.) to ok. 5,25 zł/kg brutto wagi żywej, czyli że cena skupu nie pokrywa koszty produkcji, a gdzie tu jeszcze opłacalność tej produkcji, choć od maja br. jest tendencja wzrostowa tych cen w skupie, ale aktualnie nastąpił ich spadek. Bieżąca cena skupu tuczników tzw. opłacalna to ok. 6,47 zł/kg żywca. Przewidywania na najbliższą przyszłość są nie  określone, tzn. wzrost cen skupu spowodować może mniejszy skup tuczników w wyniku najniższego aktualnie pogłowiem trzody chlewnej od 5 lat, tj. ok. 11,5 mln szt., co z kolei jest wynikiem nieopłacalności tej produkcji również w poprzednich latach.

Sytuacja na rynku bydła mięsnego nie jest stabilna, bo od tego roku ze względu na spadające ceny skupu w stosunku do cen tzw. minimalnych, czyli opłacalnych dla tego kierunku produkcji, opłacalność ta spadała. Spowodowane jest to w głównej mierze spadającym eksportem mięsa wołowego w wyniku zakazu w kraju uboju rytualnego. Aktualnie (grudzień br.) koszt produkcji 1 kg żywca wołowego, byki kl. A, bez robocizny, to ok. 6,84 zł, a średnia cena rynkowa skupu (19 grudzień br.) to ok. 6,97 zł/kg brutto wagi żywej, czyli że cena skupu pokrywa koszty produkcji, lecz nie daje opłacalność produkcji na poziomie parytetu dochodu, którą daje dopiero cena ok. 7,38 zł/kg żywca. Przewidywania na najbliższą przyszłość są raczej złe, bo ceny skupu dające opłacalność tej produkcji nie będą raczej kształtowały się na dużo większym od obecnego poziomie i mogą mieć tendencję stałą bez wznowienia eksportu wołowiny z uboju rytualnego, co w aktualnej sytuacji prawnej w kraju będzie raczej niemożliwe, a stracą na tym głównie rolnicy, jak też zakłady przetwórcze.

Sytuacja na rynku mleka w trzech kwartałach br. była słaba, ze względu na niskie  ceny skupu w stosunku do cen tzw. minimalnych, czyli opłacalnych dla tego kierunku produkcji, choć od października br. jest poprawa w opłacalności. Aktualnie koszt produkcji 1 litra mleka to ok. 1,20 zł, a bieżąca cena rynkowa skupu mleka kl. ekstra (19 grudnia br.) to ok. 1,37 zł brutto za litr, czyli że cena skupu pokrywa koszty produkcji, i daje opłacalności produkcji. Cena tzw. opłacalna dla mleka to ok. 1,30 zł/litr. Przewidywania na najbliższą przyszłość są nieokreślone tzn. wzrost cen skupu mleka, czyli opłacalność produkcji może prawdopodobnie utrzymać większe spożycie lub eksport wyrobów mleczarskich.

Uwaga: wyliczenia sporządzone z uwzględnieniem dopłat obszarowych (JPO, UPO) płatności do powierzchni paszowej, tzw. paliwowej i do materiału siewnego, dla gospodarstw zrównoważonych nakładami pracy do normy UE.

Stąd wniosek, że w br. jedynie produkcja żywca wołowego w I kwartale dawała zadawalającą opłacalność produkcji, czyli parytet dochodu, porównywalny do średniego wynagrodzenia krajowego netto (wg GUS), a produkcja tuczników i mleka była nieopłacalna, choć ceny skupu tych kierunków produkcji mają z okresowymi wahnięciami tendencję zwyżkową. Aktualnie, od października br. produkcja mleka daje dobrą opłacalność. Na wzrost opłacalności wszystkich kierunków produkcji w bieżącym roku duży wpływ będzie mieć sytuacja na rynku rolnym w kraju, czyli głównie koszty produkcji i ceny skupu, również sytuacja na rynku unijnym i światowym w rolnictwie będzie mieć wpływ na tę opłacalność.

Stabilizacji i rozwojowi sektora mleczarskiego służy funkcjonujący w Polsce od 2004 roku mechanizm kwotowania produkcji mleka. Jego głównym celem jest zachowanie równowagi na rynku mleka oraz zapewnienie dostawcom zbytu na wyprodukowany surowiec i uzyskanie za niego korzystnej ceny. Od stycznia 2007 r. wprowadzono wyższe wymagania co do jakości mleka. Był to impuls do szukania szansy w chowie i produkcji bydła mięsnego. Obecnie po ustabilizowaniu się rynku mleka Unia Europejska podjęła decyzję o likwidacji kwotowania produkcji w roku 2015. Wywoła to bezsprzecznie wiele zmian w rolnictwie, jedni na tym stracą inni jak zwykle zyskają. Rolnik będzie musiał dalej pracować i podjąć decyzje o kontynuowaniu produkcji mleka czy też żywca wołowego, lub obydwu kierunkach utrzymania zwierząt. Kraj nasz ma szansę stać się przodującym producentem wołowiny. Utrzymanie bydła mięsnego różni się od mlecznego i nie konkuruje z nim, jest jedynie racjonalnym sposobem pełniejszego wykorzystania zasobów gospodarstwa.

Technologia chowu bydła mięsnego zakłada:

• odchów cieląt przy matkach do wieku około 7 miesięcy
• żywienie zwierząt bez paszy treściwej lub znaczne jej ograniczenie
• dobre wykorzystanie trwałych użytków zielonych
• sezonowość krycia jałówek i krów
• wysoką wydajność pracy (duża liczba zwierząt przypadająca na jedną osobę obsługi)
• niskie nakłady na budynki i utrzymanie zwierząt

Bardzo wielu rolników zastanawia się i pyta, od czego zacząć przy tworzeniu gospodarstwa, które rasy bydła mięsnego są najlepsze w jaki sposób je nabyć. Istnieją trzy możliwości pozyskania zwierząt.

1. Zakup sztuk czystorasowych – najkorzystniejszy z punktu widzenia hodowlanego mniej z ekonomicznego.
2. Zakup mieszańców – pochodzą one zwykle od krów mlecznych zacielonych nasieniem buhajów ras mięsnych.
3. Wyhodowanie własnych mieszańców – rekompensatą za długi okres wyprowadzania stada są niższe koszty.

Przy wyborze bydła mięsnego należy przestrzegać zasady ,,jedności założeń genetycznych rasy do warunków środowiska”, na które składa się:

• klimat
• pomieszczenia
• system żywienia

Wprowadzenie np. do prymitywnych warunków, krów holsztyńsko-fryzyjskich prowadzi do nieprzewidzianych strat. Dlatego ważna jest w tym przypadku znajomość przydatności ras bydła mięsnego do danego systemu produkcji.

Charolaise, Limousine, Blond d Aquitaine, Belgian Bleu, Piemontese, Simentale – najodpowiedniejsze rasy w warunkach intensywnego żywienia. Półintensywnego- Angus, Hereford, Shothorn. Ekstensywnego – Salers, Galloway oraz Higland.

Doświadczenia wykazały, że mieszańce pochodzące z krzyżowania towarowego krów mlecznych buhajami mięsnymi w porównaniu do zwierząt czystorasowych wykazują większe tempo wzrostu, lepsze wykorzystanie paszy, a także wyższą wydajność rzeźną i korzystniejszy skład tuszy. Korzyścią tego krzyżowania jest 15% zwyżka produkcji mięsa z tej samej ilości pasz. W krzyżowaniu wypierającym, gdzie w czwartym pokoleniu otrzymujemy potomstwo o dolewie krwi bydła mięsnego powyżej 90%, wykorzystuje się istniejącą rasę bydła mlecznego w gospodarstwie. System produkcji wołowiny w stadach krów mlecznych oparty na mieszańcach mięsnych umożliwia nie tylko uzyskanie cieląt o dużej przydatności opasowej ale skłania hodowców do:

• ostrej selekcji krów
• wyboru najlepszych pierwiastek na remont stada
• właściwego doboru buhaja do kojarzeń

Cielęta pozyskane z krzyżówek krów mlecznych z buhajami mięsnymi można:

• odchowywać do wagi ciężkiej
• sprzedać buhajki po odsadzeniu w wadze 200 – 250 kg do dalszego tuczu
• jałówki  zostawić do chowu we własnym stadzie i dalej  krzyżować buhajami ras mięsnych, tworząc grupę mamek, a buhajki tuczyć do wagi ciężkiej.

Założenie gospodarstwa bydła mięsnego z pozoru łatwe może okazać się ogromnym rozczarowaniem. Doić nie trzeba, istniejących obór przerabiać nie trzeba, wystarczy dach nad głową oraz większe obszary trwałych użytków zielonych i ,,interes kwitnie’’. W praktyce jednak bez znajomości zagadnienia chowu i hodowli poszczególnych ras bydła mięsnego narażeni jesteśmy na wiele problemów. Prowadzenie stada bydła mięsnego jest łatwiejsze od produkcji mleka, wymaga jednak innej wiedzy. Dlatego zanim podejmiemy decyzję należy konsultować ją, a najlepiej zacząć współpracę z grupą producentów bydła mięsnego.

Czynniki wpływające na opłacalność produkcji bydła mięsnego to:

• rozród
• technologia chowu i produkcji
• dobór ras

Krycie jałówek i krów buhajami jest metodą powszechnie zalecaną w stadach mięsnych. Sztuczne unasiennianie może być stosowane w gospodarstwach małych, zaczynających mięsny kierunek produkcji, uzupełniających produkcję mleczną jak i w stadach większych, po wcześniejszej synchronizacji rui w stadach gdzie nie stosuje się inseminacji, przez cały sezon krycia, który trwa około trzech miesięcy (od kwietnia do czerwca) buhaj przebywa z krowami. W grupie samic o liczebności 20-25 sztuk powinien chodzić jeden rozpłodnik, który może być użytkowany przez trzy lata. Ważnym elementem jest termin zacieleń jałówek, który nie da się sprowadzić tylko do wieku i wagi, ale również należy brać pod uwagę inne czynniki. Generalnie jednak nie powinno się zacielać jałówek wcześniej niż w wieku 18 miesięcy, ponieważ jest to młody organizm, który rośnie. ( 20-22 miesiące przy masie 460-500kg limusine, 2 lata i 550kg charolaise)

Bydło mięsne powinno bazować przede wszystkim na użytkach zielonych, które dostępne są od maja do listopada. W miesiącach kiedy jest dużo urozmaiconej runi zielonej, żywienie należy uzupełnić sianem i słomą. Pod koniec okresu pastwiskowego zaleca się dokarmianie cieląt paszą treściwą. Zimą żywienie jałowizny i krów matek oparte jest głównie na paszach objętościowych z uwzględnieniem niewielkich ilości pasz treściwych i dodatków mineralnych szczególnie ważnych dla wysoko cielnych zwierząt. Wyliczenie zapotrzebowania na pasze oraz możliwości produkcyjne pomogą podjąć decyzję o systemie chowu i wyborze rasy bydła dla naszego gospodarstwa.

Ważny element chowu i hodowli bydła mięsnego stanowią zabiegi pielęgnacyjne. Mają one duże znaczenie dla uzyskania dobrej jakości surowca, odpowiednich przyrostów oraz zdrowotności zwierząt. Stada mięsne o silnie rozwiniętym instynkcie macierzyńskim i obronnym mogą stwarzać wiele problemów przy zabiegach zootechniczno-weterynaryjnych. Dlatego zdecydowanie i stanowczość obsługi z zachowaniem ograniczonego zaufania sprzyja bezpieczeństwu pracy, jak i też pozwala zoptymalizować nakłady siły roboczej.

Gospodarstwo demonstracyjne K.J. Just ze Śmiłowa

Gospodarstwo położone we wsi Śmiłowo, gminie Szamotuły. Prowadzona jest w nim działalność rolnicza z dziada pradziada, a od około 30-stu lat gospodarze zajmują się produkcją olejów tłoczonych na zimno. W głowach Państwa Just pojawiła się myśl, aby swoją wiedzą na temat prowadzonej działalności podzielić się z innymi i tak powstało gospodarstwo edukacyjne. Tak też prowadzone są zajęcia dla uczniów szkół średnich rolniczych, którzy w końcowym procesie nauki napisali około 20 prac zaliczeniowych wybierając tematy związane z uprawą roślin oleistych, jak i produkcją olejów. Ponadto właściciele przyjmują też studentów zagranicznych na pokazach upraw polowych, są to wycieczki jednodniowe.

Z momentem otrzymania certyfikatu Gospodarstwa Demonstracyjnego WODR Poznań gospodarstwo rozszerzyło ten zakres o kształcenie nauczycieli zawodu w tzw; „ tygodniowych zderzeniach z rolnictwem”. W okresie od momentu otrzymania certyfikatu do końca 2013 roku w gospodarstwie przewinęło się około 530 osób w grupach tematycznych.  W  przypadku szkół podstawowych i średnich odbywają się pokazy prowadzenia upraw rolniczych. Wycieczki w grupach polskich, a także mieszanych niemiecko – szwedzko – polskich mają okazję poznać różnorodność prac prowadzonych w gospodarstwie. Do specjalistycznych grup  należy zaliczyć Ogólnopolską Wycieczkę Pracowniczą Instytutu Ochrony Roślin jak i Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z profesorami prowadzącymi wykłady.

Gospodarze wyjeżdżają także ze swoimi prelekcjami w teren z Uniwersytetem Trzeciego Wieku do Obornik, Kłodawy i do Nowego Tomyśla, gdzie w dawnej fabryce narzędzi chirurgicznych (Chifa) odbył się pokaz dla lekarzy. Tematyka prezentowana podczas tych wyjazdów to z jednej trony zakład olejarski z jego procesem produkcji,  a z drugiej uprawa roślin oleistych. Szczególne zainteresowanie budzi produkt oznaczony europejskim znakiem Gwarantowana Tradycyjna Specjalność dla oleju rydzowego.

Państwo Just ubiegają się o następny znak europejski dla oleju lnianego. Posiadają także inne oznaczenia gwarantujące jakość wytwarzanego produktu jak: Jakość i Tradycja, Orzeł Agrobiznesu i inne.

Należą do organizacji SLOW FOOD, która zajmuje się ochroną oraz wspieraniem niewielkich regionalnych producentów żywności – szczególnie żywności oryginalnej produkowanej w sposób niespotykany w innych miejscach na świecie. Gospodarstwo znajduję się w sieci Nasze Kulinarne Dziedzictwo,  której celem jest rozwój regionów poprzez regionalną żywność i tradycje kulinarne.

Przebywające grupy w ramach wyświetlanego filmu mogą zaznajomić się z całością zdarzeń produkcyjnych i hodowlanych w gospodarstwie. Wykład o znaczeniu olejów  w dietetyce poszerzony jest o wartość olejów, zastosowanie ich i przechowywanie. Prezentują produkty z których uczestnicy mogą sporządzać własnoręcznie potrawy w ramach warsztatów konkursowych. Takie spotkania z degustacją są płatne, ponieważ gospodarstwo nie ma na to innych środków.

Inną gałęzią działalności są uprawy polowe. Właściciele posiadają własną zarejestrowaną w Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roślin Uprawnych odmianę lnianki siewnej „Śmiłowska” i przyjęli do hodowli niemiecką cebulę STUTTGARTER RIESEN.

Prezentują pierwsza w Polsce plantacje miłorzębu japońskiego. Warto też wspomnieć o gorczycy białej odmiany „Warta” wyhodowanej przez Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin -  PIB w Poznaniu posiadającej bardzo korzystne właściwości dietetyczne. Wyeliminowano z niej kwas erukowy, zredukowano glukozynolany i zrównano w proporcjach kwasy Omega 3 do Omega 6 co jest ewenementem hodowlanym. Wytłoki z tej gorczycy mogą być wykorzystane jako wysokobiałkowa pasza dla zwierząt. Pięcioosobowy zespół pracujący nad uszlachetnieniem tej gorczycy dostał Nagrodę Ministra Rolnictwa. Produkowane są tez takie uprawy jak : len, konopie, dynia oleista, rzepak, ogórecznik, czarnuszka czy wiesiołek.

Współpracują z uczelniami i instytucjami: Uniwersytetem Przyrodniczym, Uniwersytetem Ekonomicznym, Uniwersytetem Medycznym , Instytutem Roślin i Przetworów Zielarskich, Instytutem Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich ciągle poszerzając swoje wiadomości, a jednocześnie dając możliwość uczelniom i instytucjom badania rynku i przeglądu możliwości innowacyjnych.

Właściciele walczą o rynek olei tłoczonych na zimno, mimo że rynek zaczyna być coraz bardziej chłonny na niszowe produkty. Przedsiębiorstwa handlowe zagraniczne jak i odbiorcy indywidualni zwracają się do nich, aby nawiązać współpracę  w ten sposób rozszerzają  tę sieć i kontynuują export niektórych swoich produktów.

20 listopada 2013 w Sielinku odbyła się konferencja „Rola i znaczenie Gospodarstw demonstracyjnych w transferze nauki do praktyki” poświęcona była przedstawieniu programów jakimi mogą się zająć gospodarstwa demonstracyjne. W wyniku dyskusji najwięcej nacisku położono na konieczność skodyfikowania prawnego działań tych gospodarstw i podstaw uzyskiwania środków na ich rozbudowę.

Przebywając w  gospodarstwie można się zorientować, że napotyka ono na pewnego rodzaju trudności finansowe ze względu na konieczność przystosowania gospodarstwa do zadań wytyczonych na konferencji.  Przykładem może być sala wykładowo-konferencyjna, która powinna być większa bowiem w tej chwili można w niej przyjąć około 50 osób.

Gospodarstwo Demonstracyjne państwa Just jest  rozwojowe ponieważ w sposób nieprzerwany poszukuje nowych rozwiązań i technologii. Cały czas jest otwarte na otoczenie chcące skorzystać z ich doświadczeń.

 Anna Czarnecka

ZD Szamotuły