Mączniak prawdziwy jest jedną z wielu chorób grzybowych, którą spotykamy na uprawach zbożowych. Powszechnie występuje na plantacjach pszenicy i jęczmienia. W pszenicy może powodować straty w plonie dochodzące nawet do 30%. W integrowanej ochronie roślin posługujemy się progami szkodliwości. I tak dla pszenicy próg ten w fazie krzewienia (BBCH 21-29) wynosi 50-70% roślin z pierwszymi objawami porażenia, w fazie strzelania w źdźbło (BBCH 30-39) – 10% roślin z pierwszymi objawami porażenia, a w fazie kłoszenia (BBCH 51-59) – pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym, flagowym lub na kłosie. Sprawcą choroby są grzyby z rodzaju Blumeria graminis (dawniej Erysiphe graminis). Wśród nich wyróżniamy formy, które występują na konkretnym gatunku żywicielskim:
- Blumeria graminis f.sp.tritici występuje na pszenicy,
- Blumeria graminis f.sp.hordei występuje na jęczmieniu.
Dana forma grzyba nie rozprzestrzenia się pomiędzy gatunkami zbóż. Rozwijająca się choroba na liściach ogranicza fotosyntezę, wpływa na wzrost transpiracji, a tym samym powoduje obniżenie plonu i jakości ziarna.
Choroba rozwija się na żywych roślinach, objawy widoczne są na zbożach ozimych jesienią w postaci białego lub jasnobrunatnego nalotu. Watowate skupienia grzyba występują na liściach, pochwach liściowych, a później na źdźbłach i plewach. W kwietniu następuje szybki rozwój choroby, poszczególne skupienia grzyba łączą się i opanowują całą powierzchnię liścia. Najsilniej atakowane są najstarsze liście roślin. Z biegiem czasu grzybnia staje się bardziej zbita i ciemniejsza. W czerwcu na grzybni widoczne są czarne lub ciemnobrązowe punkty – są to owocniki grzyba – chasmotecja (dawniej nazywane klejstotecjami). Następuje znaczne ograniczenie procesu fotosyntezy, zwiększa się transpiracja, w wyniku czego liście żółkną i zamierają. Patogen atakuje również kłosy od ich wewnętrznej strony. Ziarno jest złej jakości, ma mniejszą zawartość węglowodanów i nieco więcej białka.
Patogen występuje w stadiach: stadium workowym i konidialnym. W stadium workowym powstają ciemnobrunatne owocniki. Tworzą się w nich zarodniki workowe pod koniec lata lub na początku jesieni. Podczas opadów deszczu pękają dojrzałe owocniki i uwolnione zostają zarodniki workowe. Zakażeniu ulegają trawy, samosiewy zbóż i zboża ozime, na których zimuje patogen. Wiosną grzybnia wytwarza zarodniki konidialne, które porażają liście zbóż. Infekcja odbywa się w temperaturze 5-30°C i wilgotności od 50 do 100%. Sucha i ciepła pogoda (temperatura 10-20°C w dzień, 5-12°C w nocy) oraz minimum 5 godzin nasłonecznienia sprzyja zarodnikowaniu. Utajony okres rozwoju choroby zależy od temperatury powietrza i wynosi około 5 dni, po tym czasie widoczne są pierwsze objawy choroby na roślinie. Pod koniec lata i na początku jesieni grzyb może rozprzestrzeniać się za pomocą askospor. Zarodniki te uwalniane są przez otocznie w tym samym okresie wegetacyjnym. Otocznie – chasmotecja wiosną porażają rośliny.
Jest wiele sposobów, aby zapobiegać występowaniu mączniaka prawdziwego zbóż poprzez wykonywanie następujących zaleceń:
- podorywki, orki głębokie (powodują całkowity rozkład resztek pożniwnych, na których występuje patogen),
- siać odmiany odporne na chorobę,
- siać zaprawiony materiał siewny zaprawami fungicydowymi,
- przestrzegać właściwego terminu i normy wysiewu,
- stosować płodozmian,
- odpowiednie nawożenie azotem (zbyt wysokie sprzyja rozwojowi choroby),
- stosować izolację przestrzenną zbóż ozimych od zbóż jarych.
Jeśli wystąpi choroba i przekroczone zostaną progi ekonomicznej szkodliwości, należy wykonać zabiegi środkami ochrony roślin. Fungicydy stosujemy w fazie strzelania w źdźbło i na początku kłoszenia. Przy kilkukrotnym stosowaniu fungicydów na danej plantacji należy pamiętać, aby stosować środki ochrony roślin z różnych grup chemicznych i o różnym mechanizmie działania, np. Capalo 337,5 SE dawka 1,4-2 l/ha, Fandango 200 EC dawka 1 l/ha, Tilt Turbo 575 SC dawka 0,8-1 l/ha, Impact 125 SC dawka 1 l/ha.