Obszary EFA w gospodarstwie od 2015 roku.

Producenci pomidorów gruntowych przygotowują się do zbioru owoców. Wysokie temperatury powodują, że zabiegi ochrony należy wykonywać w późnych godzinach wieczornych, a nawet nocą preparatami działającymi w temperaturze powyżej 20^oC. Jest to uzasadnione ze względu na możliwość uszkodzenia roślin. Każdego roku producenci pomidorów gruntowych zaskakiwani są pojawiającymi się na ich plantacjach chorobami i szkodnikami. W tym roku mieliśmy informacje od producentów pomidorów z okolic Jarocina i Pleszewa o „pojawieniu” się na ich polach roślin świadczących o rozwoju choroby o nazwie zgnilizna twardzikowa pomidora. Trudne warunki pogodowe panujące w maju i w czerwcu – niska temperatura jaka występowała nocą – negatywnie wpłynęły na kondycję zdrowotną pomidorów. Dlatego tak duże zagrożenie stwarzały choroby odglebowe typu zgorzele, zgnilizny. Sprawcą zgnilizny jest grzyb Sclerotinia sclerotiorum, który może atakować rośliny należące do ponad 360 gatunków. Grzyb należy do grupy workowców Jest to jedna z najgroźniejszych chorób rzepaku. „U pomidorów objawy choroby – w postaci mokrej zgnilizny szybko opanowują zdrowe komórki – występują najczęściej na łodydze i owocach. Miejsce zgnilizny pokrywa się białym, obfitym nalotem grzybni, w obrębie której tworzą się twardniejące, czarne grudki – sklerocja grzyba” (opis pochodzi z książki „Choroby i szkodniki warzyw” autorstwa J. Robak, K. Wiech). Plantatorów zaniepokoiły pojedyncze, zasychające krzaki, u których zaczął zamierać korzeń.

Po dokładnym obejrzeniu okazało się, że wewnątrz łodygi widoczne są czarne sklerocja, które rolnicy uważali za szkodniki lub ich odchody.

Można przypuszczać, iż pierwsze objawy tej choroby wystąpiły już na rozsadzie, a po wysadzeniu w pole nasiliły się. Sklerocja mogą przetrwać w glebie wiele lat, dlatego producenci powinni pamiętać o prawidłowym zmianowaniu. Ze względu na swój odglebowy charakter jest to choroba bardzo trudna do zwalczenia w uprawach warzyw. Wśród preparatów do zwalczenia tej choroby dominują preparaty systemiczne, które działają interwencyjnie na grzybnię zgnilizny, ale nie zwalczają ilości zarodników przetrwalnikowych w glebie. Warto również poinformować rolników o biopreparacie Contans, którego składnikiem czynnym jest grzyb Coniothyrium minitans, który jest nadpasożytem sklerocjów oraz grzybni patogena odpowiedzialnego za rozwój choroby.

Dorota Piękna-Paterczyk, SPD

Rokitnik pospolity (Hippophae rhamnoides) należy do rodziny oliwnikowatych. Łacińska nazwa pochodzi od greckich słów: hippis co znaczy koń i chaos w tłumaczeniu błyszczący. Wiedzieli o tym już w starożytności, i aby sierść koni była gęsta i błyszcząca, dodawali liście rokitnika do paszy dla koni. Jego owoce w czasie I wojny światowej zastępowały syntetyczną witaminę C. Rokitnik pospolity wykorzystuje się w leczeniu wielu schorzeń – krwotoków, zapalenia płuc, wysokiego ciśnienia. Z zebranych jagód można zrobić syropy, nalewki i dżemy lub wysuszyć i dodawać do herbat. Rokitnik jest bardzo ceniony za bogactwo związków antyutleniających, które są pomocne w profilaktyce chorób nowotworowych oraz hamujących proces starzenia. Dostępny w handlu olej z rokitnika polecany jest do wzmocnienia wzroku, działa przeciwmiażdżycowo, pomocny jest w chorobach serca, wrzodach oraz w kosmetyce.

Owoce są bardzo cenne, ponieważ zawierają 10 razy więcej witaminy C od pomarańczy i 4 razy więcej witaminy E od oleju z pestek słonecznika. W warunkach naturalnych krzew ten rośnie w Europie i w Azji. W Polsce jest gatunkiem chronionym. Rokitnik dorasta do 5-8 m, pędy zwłaszcza młode przybierają barwę srebrzystą, a starsze są brązowe, posiadają kolce. Korzenie rozrastają się szeroko, ale płytko. Warto zaznaczyć, że roślina ta żyje w symbiozie z promieniowcami, które wiążą wolny azot z powietrza, podobnie jak bakterie korzeniowe roślin motylkowych. Dlatego rokitnik może rosnąć na ubogich glebach. Lubi przepuszczalne podłoże o odczynie obojętnym i zasadowym. Cechuje go wysoka odporność na mróz. Formy syberyjskie rokitnika znoszą spadki temperatury do nawet -50^oC. Rokitnik jest rośliną, która kocha słońce. Kiedy go nie ma i rośnie w cieniu, zasycha i przestaje owocować. Prawidłowy wybór miejsca jest ważnym elementem uprawy tej rośliny. Co bardzo ważne – osobniki męskie i żeńskie muszą rosnąć blisko siebie, aby było owocowanie. Należy bowiem do gatunków rozdzielnopłciowych i dwupiennych. Wykształca mało atrakcyjne kwiaty, które nie są chętnie odwiedzane przez pszczoły. Jagody rokitnika są koloru pomarańczowego lub żółtego. Są soczyste, aromatyczne i mają ananasowy posmak. Osiągają wielkość od 6 do 10 mm. W Polsce owoce rokitnika dojrzewają od połowy sierpnia do października i są trudne do zrywania ze względu na liczne ciernie znajdujące się na krzewie. Najłatwiej zbiera się je po nastaniu mrozów. Jak podają dane, z jednego krzewu w zależności od odmiany i wieku rośliny można zebrać od 4-5 do 15-20 kg owoców. Owoce powinny być zbierane w fazie pełnej dojrzałości, ponieważ zawierają wtedy najwięcej substancji biologicznie aktywnych. Krzewy rokitnika można wykorzystać do nasadzeń wzdłuż ulic i autostrad, ponieważ wytrzymują zasolenie i zanieczyszczenia środowiska.

Dorota Piękna-Paterczyk, WODR w Poznaniu

Najważniejszym kryterium jakości tusz wołowych jest stosunek mięsa do tłuszczu i kości. W dalszej kolejności o jakości tuszy decyduje udział wyrębów wartościowych oraz cechy jakościowe mięsa i tłuszczu, a więc ich barwa, wodochłonność, kruchość, struktura. Wymienione cechy uzależnione są od wielu czynników, między innymi od właściwości genetycznych, wieku i płci zwierząt oraz poziomu żywienia. Żywienie stanowi najważniejszy czynnik w opasie bydła, który w dużym stopniu decyduje o efektywności, kosztach produkcji, ale również o jakości pozyskiwanej wołowiny w gospodarstwach utrzymujących bydło.

Uzyskanie dobrych efektów jest możliwe poprzez właściwe pokrycie potrzeb pokarmowych zwierząt na różnych etapach produkcji.

Opas można prowadzić w różny sposób, ale praktyka i ekonomika przemawiają za systemem opasu półintensywnym lub intensywnym, szczególnie buhajków, które przyrastają najszybciej. Intensywne żywienie opasów pozwala na maksymalne wykorzystanie potencjału genetycznego zwierząt, niezależnie czy to będą czyste rasy mięsne, np.: Limousine, Charolaise – najczęściej utrzymywane w stadach bydła mięsnego, czy krzyżówki bydła mlecznego z mięsnym, czy też opasane rasy mleczne.

W żywieniu intensywnym opasów należy unikać zmian dawki, a w dawce pokarmowej powinny znaleźć się wyłącznie te komponenty, które będą dostępne przez cały rok, a więc znacznie lepsze będą kiszonki zamiast sezonowo dostępnych zielonek czy niepewnej jakości siana.

Zwiększenie intensywności opasania jest możliwe niemal w każdych warunkach produkcyjnych, przy czym o jego poziomie decyduje końcowy efekt ekonomiczny, na który ma wpływ rasa, typ użytkowy, płeć opasanego bydła, końcowa masa ciała i zasoby paszowe gospodarstwa.

Większość z obecnie stosowanych metod opasania bazuje na młodych, rosnących zwierzętach, charakteryzujących się możliwością większego odkładania białka (mięsa) niż tłuszczu oraz dużą intensywnością wzrostu. Opas tych zwierząt opiera się na mniej lub bardziej intensywnym żywieniu w zależności od możliwości paszowych i opłacalności produkcji. Jednak poziom żywienia powinien zapewnić przyrosty dobowe na poziomie nie mniejszym niż 1000 gram, aby nie nastąpiło obniżenie wartości rzeźnej opasanych zwierząt. Przy niższej intensywności opasu wydłuża się czas do osiągnięcia pożądanej masy ciała, zwierzęta zużywają więcej energii na potrzeby bytowe, a w miarę starzenia się zwierząt większe jest również zapotrzebowanie energii na uzyskanie 1 kg przyrostu masy ciała.

Poziom zastosowanego żywienia powinien umożliwić optymalne wykorzystanie potencjału wzrostowego zwierzęcia w celu uzyskania odpowiedniego przyrostu tkanki mięsnej.

Prawidłowe żywienie (przy uwzględnieniu aspektów ekonomicznych) powinno dawać gwarancję  zakwalifikowania tusz przy uboju do klasy nie niższej niż „R” (w systemie klasyfikacji EUROP).

Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe zależy od rasy i płci zwierzęcia, masy ciała i zakładanych dziennych przyrostów masy ciała w poszczególnych okresach opasania oraz wieku przy uboju.

Zwierzęta dużego kalibru i późno dojrzewające, np.: Charolaise, Blonde d’Aquitaine, są najbardziej przydatne do intensywnego opasu i do wysokich mas ciała.

Faza wzrostu, którą charakteryzuje nasilające odkładanie tłuszczu, jest u nich przesunięta w czasie. Dlatego można je opasać do wysokiej masy ciała bez obawy obniżenia jakości tuszy wskutek przetłuszczenia.

Bydło małego kalibru i zakwalifikowane do ras wcześnie dojrzewających, np.: Aberdeen – Angus, Hereford, w większym stopniu odkładają tłuszcz niż białko. Z tego powodu są bardziej predysponowane do półintensywnego, a nawet ekstensywnego opasu (z wykorzystaniem trwałych użytków zielonych nawet gorszej jakości) i do niższych mas ciała.

W przypadku jałówek intensywne odkładanie tkanki tłuszczowej następuje znacznie wcześniej niż u samców, dlatego tusze jałówek są silniej przetłuszczone niż tusze buhajków. W celu przeciwdziałania temu niekorzystnemu zjawisku opas jałówek prowadzi się do niższej masy ciała niż buhajków, przy założeniu niższych norm żywieniowych. Jakość tusz wolców zajmuje pośrednią pozycję między buhajkami a jałówkami. Nie są tak silnie przetłuszczone jak tusze jałówek, ale nie dorównują tuszom buhajków pod względem umięśnienia.

Stosowane w kraju nowoczesne normy żywienia zwierząt przeżuwających IZ-INRA zakładają, że pokrycie zapotrzebowania na składniki pokarmowe dla rosnącego i opasanego bydła powinno nastąpić w wyniku maksymalnego pobrania paszy objętościowej dobrej jakości i stosunkowo niskiego zużycia paszy treściwej. Im lepszej jakości pasza objętościowa, tym więcej zwierzę może jej pobrać i w związku z tym zużyć mniej paszy treściwej do uzyskania zakładanego przyrostu masy ciała.

Ustalając dawki pokarmowe dla młodego bydła opasowego bierze się pod uwagę energetyczno-białkowe zapotrzebowanie zwierząt, w zależności od masy ciała i zakładanych dziennych przyrostów. Dawki pokarmowe zmienia się w określonych przedziałach masy ciała, zwykle co 50-60 kg.

W praktyce rolniczej pasze objętościowe soczyste skarmia się zazwyczaj do woli, a niedobór białka, energii i składników mineralnych uzupełnia się paszą treściwą oraz mieszankami mineralnymi. Pasze treściwe determinują gęstość energetyczną dawki (GED), co ma zasadniczy wpływ na wielkość dziennych przyrostów masy ciała.

W gospodarstwach wielkoobszarowych, o wysokiej skali produkcji, opasanie młodego bydła rzeźnego można prowadzić w oparciu o dawki pełnoskładnikowe – TMR. W tym systemie opasania następuje niejako samoregulacja pobrania paszy przez zwierzęta, co powoduje większe pobranie suchej masy, a tym samym i składników pokarmowych.

Aby jednak zapewnić maksymalne ich wykorzystanie przez mikroorganizmy żwacza oraz w przemianach tkankowych zwierzęcia, dawki TMR należy tak bilansować, aby zawierały białko i węglowodany o podobnym tempie rozkładu w żwaczu.

W kalkulacji kosztów pasze stanowią około 70% kosztów, należy więc w żywieniu szukać rezerwy poprawy opłacalności produkcji wołowiny.

Produkcja wołowiny dobrej jakości i o wysokiej wartości zdrowotnej wskazana jest przede wszystkim w rejonach o dużym udziale trwałych użytków zielonych. Produkowana w takich warunkach paszowych wołowina może pochodzić zarówno z gospodarstw hodujących bydło mleczne w cyklu zamkniętym, jak też z gospodarstw ukierunkowanych na typowy chów krów – mamek ras mięsnych.

Produkcja wołowiny w stadach bydła mięsnego wg prof. Henryka Jasiorowskiego

W zależności od ceny odsadków, wołowiny i mleka wartość produkcji uzyskiwanej rocznie od krowy mięsnej stanowi od 30-50% wartości produkcji uzyskiwanej od krowy mlecznej. W związku z tym, aby uzyskać opłacalność chowu, zwłaszcza stada towarowego, trzeba maksymalnie ograniczyć koszt żywienia, pomieszczeń i nakładów pracy.

Od wiosny do późnej jesieni zawsze pastwisko powinno stanowić podstawę żywienia jałówek i krów mamek z cielętami. Tylko taki sposób ich żywienia może zagwarantować opłacalność produkcji wołowiny pochodzącej od bydła czystorasowego. Do takiego wypasu w pierwszej kolejności predysponowane są rasy Hereford i Angus, ale pastwiskowy sposób żywienia sprawdza się także w przypadku pozostałych ras występujących w Polsce.

W okresie zimowym kiszonki, produkty uboczne przemysłu rolno-spożywczego i słoma mogą sprzyjać obniżaniu kosztów produkcji.

Opas jałówek lekkich

Ze względu na mniejszy potencjał wzrostu i większą skłonność do otłuszczania opas jałówek lekkich powinien być prowadzony do niższych mas ciała (w zależności od rasy od 400–500 kg). Lepiej wykorzystać je jeden raz do rozrodu, wychować 1 lub 2 cielęta (drugie cielę zakupić) i sprzedać jako razówki.

Po odsadzeniu od matek (po zejściu z pastwiska w wieku ok. 6 miesięcy) jałówki należy tak opasać, aby ich przyrosty kształtowały się na poziomie 900–1000 gram/dzień w zależności od rasy. Celem jest uzyskanie jak najlepszego umięśnienia i jak najszybsze osiągnięcie pożądanej masy ciała i ubój między 11 a 15 miesiącem życia. W żywieniu zimowym jałówek należy stosować kiszonkę z kukurydzy, sianokiszonkę, paszę treściwą oraz niewielkie ilości siana lub słomy.

Opas jałówek rzeźnych ciężkich

Należy zapewnić solidne przyrosty podczas żywienia pastwiskowego, które ma podstawowe znaczenie w opasie jałówek. Opóźnienia w przyrostach w tym okresie nie da się nadrobić ani w zimie, ani w końcowej fazie opasu. W okresie zimowym przyrosty (w zależności od typu genetycznego) powinny wahać się między 500 a 700 gram/dzień podczas pierwszej zimy i między 300 a 500 gram/dzień podczas drugiej zimy, ponieważ zbyt wysoki poziom przyrostów masy ciała prowadzi do małej opłacalności żywienia i do przedwczesnego otłuszczenia zwierząt.

Opas buhajków

Buhajki przyrastają najszybciej, dlatego powinny być opasane intensywnie. Głównymi paszami stosowanymi w opasie intensywnym powinny być (podobnie jak w przypadku jałówek): kiszonka z kukurydzy, ewentualnie sianokiszonka, lokalne produkty przemysłu rolno-spożywczego oraz pasze treściwe uzupełniane niewielką dietetyczną ilością siana lub słomy.

Najlepszą paszą objętościową w żywieniu buhajków jest kiszonka z kukurydzy, nie tylko ze względu na wysoką wartość odżywczą, ale także, dlatego, że jest zwykle chętniej pobierana przez opasy niż kiszonka z traw. Kukurydza na kiszonkę powinna być zbierana w fazie dojrzałości woskowej.

Skarmianie kiszonek z przewiędniętych traw średniej jakości wymaga wprowadzenia do dawek pokarmowych większej ilości pasz zbożowych, w porównaniu do dawek sporządzonych na bazie kiszonki z kukurydzy.

Buhajki ras o dużym potencjale wzrostu powinno się opasać do masy 600–700 kg, a o średnim potencjale wzrostu do masy ciała ok. 600 kg, przy zakładanym przeciętnym przyroście dziennym 1100–1200 gram/dzień.

W okresie między 10 a 15 miesiącem życia buhajki ras dużych osiągają najwyższe przyrosty ok. 1500 gram dziennie.

Opas buhajków systemem ekstensywnym (żywienie wyłącznie na pastwisku) jest nieefektywne. Po zejściu z pastwiska są one przygotowane do opasu intensywnego lub półintensywnego – wykorzystany zostanie wówczas potencjał wzrostu i uzyska się produkt wysokiej jakości.

Wybrakowane ze stada krowy mięsne na ogół są w dobrej kondycji i stanowią cenne źródło wołowiny bez dotuczania. W przypadku gorszej kondycji należy je dotuczać przez 2-3 miesiące dawkami podobnymi jak w końcowym okresie opasu intensywnego.

O opłacalności opasu decyduje produkcja dobrych pasz gospodarskich i wykorzystanie tanich pasz z przemysłu rolno–spożywczego. Wysokie efekty produkcyjne można uzyskać stosując w żywieniu młodego bydła rzeźnego zbilansowane dawki pokarmowe pod względem energii, białka i składników mineralnych.

Lalki, pluszowe misie, czy klocki lego to zabawki, którymi chętnie bawią się dzieci. Ale czy te zabawki są bezpieczne? Co powinniśmy wiedzieć kupując zabawki dla dzieci?

Od 20 lipca 2011 roku obowiązuje rozporządzenie Ministra Gospodarski (Dz.U. nr 83 z 2011 roku, poz. 454 ze zm.) w sprawie zasadniczych wymagań dla zabawek. Celem wprowadzenia tego rozporządzenia było dostosowanie polskich przepisów prawnych do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/48/WE z 18.06.2009 roku w sprawie bezpieczeństwa zabawek (Dz.Urz.UEL z 2009, poz. 170.1).

Jakie zasadnicze zmiany wprowadzają te akty prawne?

Nowe przepisy w sprawie wymagań dla zabawek obejmują:

• nową definicję zabawki,
• zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa zabawek wprowadzanych do obrotu lub oddawanych do użytku,
• sposób oznakowania zabawek,
• analizę potencjalnych zagrożeń stwarzanych przez zabawkę,
• procedury oceny zgodności,
• minimalne kryteria, jakie powinny być uwzględnione przy notyfikacji jednostek oceniających zgodność zabawek z określonymi wymogami.

Według definicji zabawka to wyrób zaprojektowany lub przeznaczony do zabawy oraz taki, który ze względu na swoje cechy charakterystyczne lub wygląd, może być użyty do zabawy przez dzieci w wieku poniżej 14 lat. Zgodnie z taką definicją breloczek z maskotką jest właśnie zabawką. W rozporządzeniu zawarte są także definicje innych produktów, które służą do zabawy. I tak kupując dziecku deskorolkę może to być zabawka, a równie dobrze sprzęt sportowy. Od czego to zależy? W myśl przepisów sprzęt sportowy przeznaczony dla dziecka o wadze poniżej 20 kg jest zabawką. Dlatego musi posiadać oznaczenia dotyczące zabawek i deklarację zgodności – nowy wymóg. Gdy dziecko ma masę ciała powyżej 20 kg deskorolka będzie już sprzętem sportowym, który podlega innym przepisom.

Zabawki należą do produktów najbardziej restrykcyjnie traktowanych w UE, a Dyrektywa 2009/48/WE bardzo mocno podnosi wymagania wobec tych wyrobów. W Dyrektywie zawarte są przepisy, których celem jest poprawa bezpieczeństwa zabawek, a przede wszystkim:

• producent musi przeprowadzać ocenę bezpieczeństwa, żeby dowieść, iż zabawka nie stwarza zagrożenia; takie informacje należy przechowywać 10 lat; jest to ważne przy kontroli, a także w sytuacji kiedy trzeba wyrób wycofać z rynku;
• importer ma obowiązek sprawdzić, czy producent przeprowadził we właściwy sposób ocenę zgodności zabawki i gdy jest to konieczne, sam przeprowadza testy;
• państwa członkowskie mogą nakładać kary w przypadkach, gdy wymogi bezpieczeństwa zawarte w dyrektywie nie są stosowane;
• zaostrzono wymagania zapobiegające zadławieniu się lub uduszeniu dzieci drobnymi elementami zabawek przy uwzględnieniu nowych zagrożeń; gdy zabawki są sprzedawane razem z żywnością, to zawsze muszą być opakowane osobno.

W odniesieniu do oznakowana zabawek obowiązkowe jest oznakowanie CE. W świetle przepisów rozporządzenia muszą być umieszczone dane producenta (nazwa, adres) i importera. Gdy nie można tego umieścić na zabawce, należy to zrobić na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do zabawki. Również przepisy nakładają obowiązek umieszczenia takich Informacji, żeby była możliwa identyfikacja zabawki.

Każda zabawka, której użytkowanie może spowodować zagrożenie, powinna być zaopatrzona w odpowiednie ostrzeżenia sformułowane w języku polskim. Musi pojawić się słowo „ostrzeżenie” lub „ostrzeżenia”. Te ostrzeżenia nie mogą być sprzeczne z przewidywanym sposobem użytkowania zabawki. Jeżeli ostrzeżenia zawierają informacje dotyczące ograniczeń w zakresie użytkowania, to muszą zawierać co najmniej minimalny i maksymalny wiek użytkownika, a także wymagania co do umiejętności użytkownika, jego minimalnej bądź maksymalnej wagi oraz komunikat, że zabawka powinna być użytkowana wyłącznie pod nadzorem osoby dorosłej. To producent decyduje, w jaki sposób poda informacje o minimalnym i maksymalnym wieku użytkownika, ale ma to być czytelne i zrozumiałe dla konsumenta.

I tak jeżeli zabawka nie może być użytkowana przez dzieci do lat 3, to musi być ostrzeżenie o treści „Nieodpowiednie dla dzieci w wieku poniżej 36 miesięcy” lub „Nieodpowiednie dla dzieci w wieku poniżej 3 lat” lub znak graficzny:  

„Ostrzeżenie. Wyłącznie do użytku domowego”, np. konie bujane, huśtawki.

„Ostrzeżenie. Do użytku pod bezpośrednim nadzorem osoby dorosłej”, np. żelazka, pralki, suszarki.

„Ostrzeżenie. Zawiera zabawkę. Zalecany nadzór osoby dorosłej”, np. na opakowaniach artykułów spożywczych, w których umieszczone są zabawki (niedopuszczalne jest, aby zabawka umieszczona w żywności lub z nią wymieszana nie miała dodatkowego opakowania).

„Ostrzeżenie. Ta zabawka nie zapewnia ochrony ”, np. imitacja masek i hełmów.

„Ostrzeżenie. Tylko do użytku w wodzie o głębokości odpowiedniej do wzrostu dziecka i pod nadzorem osoby dorosłej”, np. kółka dmuchane.

„Ostrzeżenie. Aby zapobiec ewentualnemu urazowi w wyniku zaplątania się dziecka w zabawkę, należy ją usunąć zanim dziecko zacznie raczkować”, np. zabawki do zawieszenia w łóżeczku bądź w wózku, jak karuzela, pozytywka, grzechotka.

„Ostrzeżenie. Należy stosować środki ochrony indywidualnej. Nie używać w ruchu ulicznym”, np. wrotki, łyżworolki, deskorolki, hulajnogi i rowerki dla dzieci o wadze do 20 kg, a także hulajnogi dla dzieci o wadze do 50 kg oraz zabawki-pojazdy napędzane elektrycznie.

„Ostrzeżenie. Nieodpowiednie dla dzieci w wieku poniżej (*) lat. Do używania pod nadzorem osoby dorosłej ”, np. zestawy chemiczne, miniaturowe pracownie ceramiczne, zestawy do pokrywania przedmiotów emalią.

„Ostrzeżenie. Zawiera substancje zapachowe mogące powodować alergie”, np. zapachowe gry planszowe, zestawy kosmetyków oraz gry smakowe zawierające substancje zapachowe. Poza samym ostrzeżeniem producent lub importer musi podać nazwę tych substancji — są to np. alkohol cynamonowy, kumaryna czy wyciąg z mchu dębowego. Obowiązek umieszczania ostrzeżenia dotyczącego substancji zapachowych, potencjalnie powodujących alergie, dotyczy zabawek wprowadzonych do obrotu od 20 lipca 2013 r.

Zabawki nie mogą zawierać substancji zapachowych mogących wywołać reakcję alergiczną, takich jak np. olejek komosowy, olejek werbenowy czy piżmo ambrowe, chyba że obecność tych składników jest śladowa (nie przekracza 100 mg/kg) i niezbędna ze względów technicznych.

Czym należy się kierować wybierając zabawkę dla najmłodszych?

• Należy wybrać odpowiednią do wieku dziecka, obowiązkowo poszukać oznakowania.
• Wymiary zabawki powinny być takie, żeby dziecko nie połknęło, ani nie włożyło do nosa czy ucha.
• Zabawki mają być do czyszczenia, a materiały zastosowane do ich wypełnienia nie mogą być twarde albo ostre.
• Zabawki nie powinny mieć ostrych, szklanych lub metalowych krawędzi.
• Zabawki ze sznurkami, tasiemkami, wstążeczkami lub kabelkami powinny mieć dopuszczalną długość sznurków do 220 mm.

Jeszcze kilka istotnych informacji o zabawkach, czyli na co zwrócić uwagę kupując zabawki:

• zabawki powinny posiadać instrukcję w języku polskim o producencie, przeznaczeniu i ostrzeżeniach;
• zabawki do doświadczeń elektrycznych, które zawierają nagrzewające się części, są zalecane dla dzieci powyżej 8 lat;
• hulajnogi dla dzieci o wadze poniżej 20 kg (w wieku około 5 lat) nie muszą posiadać systemu hamulcowego, natomiast dla dzieci o wadze poniżej 50 kg muszą posiadać co najmniej jeden hamulec oddziałujący na tylne koło – skutecznie zmniejsza prędkość bez gwałtownego hamowania;
• jeżeli zabawki posiadają części ruchome, to należy sprawdzić, czy palce dziecka nie utkną pomiędzy jej elementami;
• zabawki drewniane muszą mieć gładkie powierzchnie, a drewniana huśtawka, czy utrzyma dziecko o odpowiedniej masie ciała;
• zabawki dźwiękowe – należy sprawdzić czy zabawka nie jest za głośna, a także czy nie ma ostrzeżenia o zakazie używania w pomieszczeniach zamkniętych;
• zabawki służące do strzelania, czyli strzałki i pociski, powinny być zakończone miękkimi, gumowymi, zasysającymi nakładkami lub innymi końcówkami ochronnymi;
• zabawki elektryczne – ich prędkość nie może przekraczać 8 km/godzinę;
• zabawki na baterie – dostęp do baterii powinien być zabezpieczony przed dzieckiem;
• zabawki wodne, dmuchane (materac, koło ratunkowe, piłka itp.) – otwory służące do nadmuchania powinny być zabezpieczone zatyczkami, które po nadmuchaniu muszą być wciśnięte; nie mogą wystawać na więcej niż 5 mm; produkty o długości powyżej 1,2 m służące do utrzymania dziecka na wodzie nie są klasyfikowane jako zabawki.

Warto się zastanowić w momencie zakupu, czy zabawka jest odpowiednia dla dziecka. Przyjęcie zwrotu zabawki, która nie ma wad, a nie podoba się dziecku, zależy wyłącznie od dobrej woli sprzedawcy. Każdą zabawkę można reklamować w ciągu 2 lat od zakupu, ale nie później niż w ciągu 2 miesięcy od wykrycia wady lub niezgodności z umową, czyli produkt nie posiada cech, o których zapewniał sprzedawca. 

W przypadku problemów z zakupionym towarem można zwrócić się o pomoc do miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów, a także do organizacji pozarządowych, np. Federacji Konsumentów. Dane kontaktowe do instytucji konsumenckich można znaleźć na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: www.uokik.gov.pl. Bezpłatne porady prawne udzielane są również pod numerem Infolinii 800 007 707.

W przypadku podejrzenia, że zabawka może nie być bezpieczna, zawsze należy poinformować o tym producenta lub sprzedawcę oraz właściwą instytucję:

• Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej właściwy z uwagi na miejsce dokonania zakupu (adresy są dostępne na stronie www.uokik.gov.pl),
• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Departament Nadzoru Rynku
  pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
  e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.

Zgłoszenie powinno zawierać:

• dane identyfikujące zabawkę (pełną nazwę wraz z jej symbolami, kod EAN – kod kreskowy, nazwę producenta lub importera oraz miejsce zakupu),
• informację o rodzaju stwierdzonej nieprawidłowości i zagrożeniu stwarzanym przez zabawkę.

Bezpieczne zabawki to również zabawki, które są czyste. Dobrze jest raz na pół roku zabawki wyczyścić. Jak to zrobić?

Maskotki-pluszaki należy regularnie odkurzać lub wyczesywać włosianą szczotką, żeby usunąć kurz. Gdy są lekko zabrudzone, to można je natrzeć pianą zrobioną z wody i szamponu dla dzieci i wytrzeć do sucha. Jeżeli nadają się do prania, to po włożeniu do woreczka do prania nastawić program do delikatnego prania i wyprać w pralce. Jednak są maskotki, których nie można prać i wtedy można je włożyć do plastikowego woreczka, wsypać do niego mąkę ziemniaczaną (lub sodę), zamknąć woreczek i „wygnieść pluszaki”. Potem wyjąć i dobrze wytrzepać.

Lalki gumowe lub plastikowe należy przetrzeć gąbką lub szmatką zwilżoną wodą z dodatkiem płynu do mycia naczyń i soku cytrynowego. Jeżeli lalki są poplamione, to pomoże je wyczyścić woda utleniona – na 1 szklankę wody łyżeczka wody utlenionej. Sztuczne włosy lalek myje się szamponem, rozczesuje i zostawia do wyschnięcia.

Drewniane zabawki myjemy – nie moczymy – wilgotną szmatką lub szczotką z miękkim włosiem zwilżoną w wodzie z mydłem i wycieramy do sucha.

Zabawki, które są często wkładane przez dzieci do buzi, można zawinąć w folię i włożyć na 48 godzin do zamrażalnika – wystarczy to zrobić raz w tygodniu.

Alicja Nowak, WODR w Poznaniu

Literatura:

• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. z 2010 r. nr 138, poz. 935, ze zm.)
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla zabawek (Dz.U. nr 83, poz. 454 ze zm.)
• Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. nr 22, poz. 271 ze zm.)
• Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu Cywilnego (Dz.U. nr 141, poz. 1176 ze zm.)
• www.uokik.gov.pl
• Artykuły z czasopism