03 lipca 2015

Skład pokarmu dzików w sezonie wegetacyjnym, a szkody w uprawach

Przygotowane przez

Dzik jest określany jako wszystkożerny oportunista. Jego wielka elastyczność w wyborze pożywienia umożliwia osiedlanie się w zróżnicowanym środowisku. Ponadto dziki są postrzegane jako szkodniki w rolnictwie.

Rozpatrując „sprawę dzików” stwierdzono, że w warunkach siedlisk i środowisk, które przechodzą długofalowe przemiany (dotyczy w zasadzie Europy jako całości), rośliny uprawne stanowią ważny składnik diety dzików w okresie lata i jesieni.

Interesujących informacji dostarczyły analizy przeprowadzone na terenie Nadleśnictwa Spała (Polska centralna), wykonane na podstawie 4215 informacji o szkodach z lat 1999-2009 (z wyłączonego z wydzierżawiania obwodu łowieckiego administrowanego przez N. Spała). Dane zgromadzone przez pracowników naukowych i prezentowane w omawianym artykule mogą być pomocne w szacowaniu ryzyka wystąpienia szkody w uprawach rolnych powodowanych przez dziki.

W okresie poddanym przez autorów artykułu ocenie dziki powodowały uszkodzenia w szerokiej gamie upraw. Rozpatrywano m.in., co warunkowało powstawanie szkód w uprawach rolnych oraz czy dostępność upraw (areał pól i jego zróżnicowanie) wpływała na rozmiar szkód, jak również czy dziki wykazywały preferencje względem określonych upraw i jak elastyczne były w doborze żeru w warunkach jego dostępności w ilości wręcz nadmiernej, czyli przy swobodnym dostępie do dowolnego rodzaju uprawy.

Największa ilość protokołów szacowania szkód w uprawach rolnych dotyczyła szkód w uprawie ziemniaków i zasiewach zbóż, a tylko kilka w burakach, gorczycy, gryce i rzepaku. Autorzy wykazali statystycznie istotną i silną korelację (związek) pomiędzy powierzchnią uprawy i rozmiarem szkód. Określenie związków pomiędzy powierzchnią pól a powierzchnią szkód, które na nich stwierdzono, wykazało, że rozmiar szkód pozostawał w silnym związku z powierzchnią uprawy (przy małym zróżnicowaniu średniej wielkości powierzchni szkód w porównaniu z powierzchnią pól). Zatem, im większe pole, tym większa była na nim powierzchnia uszkodzona. W tym miejscu należy zauważyć, że średni areał upraw w Polsce centralnej jest inny niż w Wielkopolsce, bowiem pola duże to w przypadku okolic Spały już 1,5 ha powierzchni jednolitej uprawy. Zauważono również, że rozkład powierzchni szkód był mniej zróżnicowany niż powierzchnia upraw, nie było jednak tak, że średnia powierzchnia zniszczeń była jednakowa bez względu na powierzchnię i rodzaj uprawy.

Okres za jaki rozpatrywano szkody wynosił tylko trzy miesiące, zauważono jednak wyraźne zróżnicowanie w rozkładzie czasowym pomiędzy rozmiarem szkód w zbożach (bez kukurydzy) a rozmiarem szkód w ziemniakach. Uprawą najbardziej uszkadzaną w lipcu były zboża, w sierpniu zboża wciąż stanowiły najbardziej narażone i uszkadzane uprawy, ale już we wrześniu nastąpiła radykalna zmiana w preferencjach żerowych dzików, ponieważ zboża znalazły się na drugim miejscu po ziemniakach. Zasadniczo, w lecie i wczesną jesienią dziki poszukiwały żeru na polach bez szczególnych preferencji względem jakiejś rośliny uprawnej (jest to dowód na wyraźny oportunizm pokarmowy dzika).

Liczba informacji o szkodach i ich rozmieszczenie jest związana z powierzchnią określonych gatunków uprawianych na polach. Niemniej udział powierzchni szkody nie wzrastał wraz z powierzchnią uprawy.

Czas, jaki dziki mogą spędzić na poszukiwaniu żeru poza lasem zdaje się być jednym z ważnych, kluczowych czynników ograniczających ich obecność na polach i tym samym wielkość i dotkliwość szkód powodowanych przez dziki. Istotne zmiany w strukturze szkód w rozpatrywanym okresie (stosunkowo krótkim) pokazały, że dziki są bardzo elastyczne w doborze żeru, który może ułatwiać ich adaptację do nowych lub zmieniających się warunków środowiska.

Na podstawie: Preferencje żerowe dzików (Sus scrofa L.) w okresie lata i wczesnej jesieni w aspekcie szkód powodowanych w uprawach rolniczych. Paweł Nasiadka, Paweł Janiszewski, Sylwan r. 159 (4):307-317, 2015. 

Czytany 2762 razy Ostatnio zmieniany 03 lipca 2015

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.