BŁONNIK, czyli włókno pokarmowe to naturalny składnik owoców, warzyw, nasion i zbóż. Znaczenie błonnika w żywieniu jest ogromne. Okazuje się, że błonnik skutecznie pomaga obniżyć poziom cholesterolu. A skąd bierze się nadmiar cholesterolu we krwi? To wątroba produkuje 80% cholesterolu, który jest niezbędny do procesów życiowych, między .innymi do budowy błon komórkowych i komórek nerwowych. Cholesterol przekształcony w żółć przewodem pokarmowym dociera do jelit, gdzie bierze udział w procesie trawienia. Brakujące 20% cholesterolu dostarczane jest  z pożywieniem, czyli z produktami pochodzenia zwierzęcego. W organizmie człowieka funkcjonują mechanizmy, które regulują poziom cholesterolu. Kiedy      wraz z pokarmem spożyjemy za dużo produktów zwierzęcych to obniża się wewnętrzna produkcja cholesterolu. Gdy system zawodzi to pojawiają się problemy. Wtedy nadmiar cholesterolu krąży z krwią po całym ciele i osadza się w naczyniach krwionośnych- tworzą się wtedy płytki miażdżycowe. Jednak, żeby przedostał się do krwi to musi trafić do jelita cienkiego. I tu pojawia się kwestia błonnika, który może zablokować proces wchłaniania cholesterolu. Błonnik ma dwie frakcje - rozpuszczalną, czyli o zwiększonej lepkości i nierozpuszczalną o zmniejszonej lepkości. Błonnik nierozpuszczalny pęcznieje w przewodzie pokarmowym. Zwiększa wypełnienie jelit, daje uczucie sytości, a więc jest sojusznikiem w walce z otyłością. Zapobiega zaparciom, gdyż pobudza ukrwienie jelit i  ich perystaltykę. Zapobiega również uchyłkom i hemoroidom, ponieważ zapewnia luźne stolce, chłonąc wodę zapobiega nadmiernemu odwodnieniu mas kałowych.

Natomiast błonnik rozpuszczalny hamuje syntezę cholesterolu w wątrobie. Wyłapuje tez kwasy żółciowe i cholesterol z pożywienia w jelicie cienkim przenosząc dalej wzdłuż przewodu pokarmowego, następnie są wydalane. Kiedy cholesterol nie zostanie wchłonięty w jelicie cienkim to wątroba pobierze go z krwiobiegu-żeby wyrównać poziom kwasów tłuszczowych. W efekcie obniży się poziom cholesterolu we krwi.

Błonnik stabilizuje poziom glukozy we krwi. Wiąże niektóre cząsteczki glukozy, co pozwala na utrzymanie stałego poziomu cukru we krwi-organizm ich nie przyswaja i wydala z kałem. Czyli pożywienie z błonnikiem posiada niski indeks glikemiczny- spożycie ich nie powoduje gwałtownego wzrostu stężenia glukozy we krwi. Błonnik również  oczyszcza organizm z toksyn i metali ciężkich. Osłania zęby przed bakteriami, gdyż produkty bogate w błonnik wymagają dłuższego żucia. Im dłużej się żuje tym więcej śliny się wydziela- ślina wymywa resztki pokarmów przyklejone do zębów. Poza tym ślina korzystnie rozcieńcza cukry, które powstają w jamie ustnej podczas wstępnego rozdrabniania jedzenia. Czyli jak więcej śliny to mniej cukru – zdrowiej.

A ile powinniśmy spożywać błonnika dziennie? Według WHO – Światowej Organizacji Zdrowia od 27 do 40 g. Polscy dietetycy podają, że od 20 do 40 g. Dla dzieci przyjmuje się, że dzienna norma= tyle ile dziecko ma lat+ 5. Tak więc dziecko 5 letnie powinno spożyć 10 g błonnika dziennie.

Najbogatsze w błonnik są nasiona roślin strączkowych, płatki zbożowe, otręby, chleb razowy, gruboziarniste kasze, warzywa , owoce i ziemniaki. Jednak wśród warzyw i owoców zawartość błonnika jest bardzo zróżnicowana. Najwięcej mają warzywa surowe, a z owoców suszone.

Produkty bogate w błonnik – zawartość błonnika  w 100 g

Figi suszone 12,9 g

Morele suszone 10,3 g

Jabłka suszone 10,3 g

Śliwki suszone 9,4 g

Porzeczki czarne 7,9 g

Porzeczki czerwone 7,7 g

Maliny 6,7 g

Truskawki 1,8 g

Fasola nasiona 15, 7 g

Groch nasiona 15,0 g

Otręby pszenne 42,4 g

A oto popularne warzywa i zawartość błonnika w 100 g:

*marchew 2,4 g

*brokuł 2,5 g

*burak 2,2 g

*fasolka szparagowa 3,9 g

*pomidor 1,2 g

*kapusta biała 2,5 g

*kapusta pekińska 1,9 g

Błonnik to samo zdrowie, ale trzeba uważać kiedy bierzemy lekarstwa, gdyż duże spożycie błonnika może spowodować zmniejszenie skuteczności leków. Rozpuszczalne części błonnika mogą zahamować wchłanianie żelaza, cynku, wapnia. Dlatego, jeżeli to jest możliwe, lekarstwa należy przyjmować 2 godziny po posiłku - zmniejsza się ryzyko niepożądanych reakcji.

Alicja Nowak

WODR w Poznaniu

Nadchodzi lato i jest to czas ,kiedy na dworze panują wysokie temperatury , a my częściej sięgamy po wodę do picia. Dlatego warto dowiedzieć się trochę o wartości i znaczeniu wody dla naszego organizmu. Jest to bardzo ważne, gdyż nie wszystkie wody powinny być przez nas pite.

Organizm człowieka czerpie wodę z 3 źródeł tj. produktów stałych, napojów i spalania poszczególnych składników pokarmowych ( białek, tłuszczy i węglowodanów)- woda metaboliczna. Z pokarmami stałymi człowiek pobiera około 1 l wody. W postaci napojów około 1,5 l, a ze spalania składników mineralnych około 0,3 l. Woda wchodzi w skład wszystkich struktur komórkowych, jest głównym składnikiem krwi i płynów ustrojowych (osocze to 90% wody). Warto wiedzieć-woda to około 75% masy ciała, 70% masy mózgu, 25% masy kości. Woda Jest również nośnikiem substancji odżywczych po naszym organizmie, usuwa szkodliwe produkty przemiany materii, oczyszcza  organizm z nagromadzonych toksyn, nawilża błony śluzowe i skórę. Pełni funkcje termoregulacyjne i zapobiega przegrzaniu organizmu.

WODA

W wielu domach na stolach pojawia się woda. Jest to związane z jej właściwościami, które obejmują szereg różnorodnych cech dzięki którym możemy być zdrowi i cieszyć się dobrym samopoczuciem. Ogromne znaczenie wody dla organizmu człowieka każe zastanowić się nad kwestią: jaką wodę wybrać do picia? Okazuje się, że odpowiedź na to nie jest łatwa.

Mamy do dyspozycji:

1.wody źródlane,

2.naturalne wody mineralne

3.wodę stołową.

Nie mając wystarczającej wiedzy o wartości wody jako konsumenci w sklepie sięgamy po wodę źródlaną, dlatego że kojarzy się nam z nieskażoną przyrodą i górami. Tymczasem nie zawsze służy to zdrowiu. Dlaczego? Bo woda, tak jak pożywienie, powinna dostarczać składników odżywczych - wapnia, magnezu, potasu. A wody źródlane to wody o śladowej ilości składników mineralnych i ich wartość zdrowotna jest mniejsza niż wody mineralnej. Nie nadają się do beztroskiego popijania bez kontroli lekarza, gdyż zawarte w nich minerały można przedawkować.

Ludzie zdrowi powinni pić naturalną wodę mineralną nisko i średniozmineralizowaną. Ale jak ją znaleźć kiedy w sklepach jest kilkadziesiąt naturalnych wód mineralnych – a tylko około 30 prawdziwych. Wybierając wodę trzeba więc uważnie przeczytać etykietę i kupić taką, która korzystnie wpłynie na nasz organizm – posiada zawartość charakterystycznych składników mineralnych, pochodzi ze studni głębinowych, zawiera składniki ułatwiające właściwą przemianę materii i zmniejszające ryzyko chorób. Na etykiecie powinna znaleźć się informacja , że woda ma atest PZH, z jakiego źródła była czerpana i w jakiej miejscowości, a także  nazwa producenta, nazwa handlowa wody. Również wskazane jest podanie, czy z wody usuwano związki mineralne bądź ją nimi nasycono oraz ilość poszczególnych składników. Każda woda musi mieć świadectwo i być zakwalifikowana.

Według obowiązujących przepisów za naturalną wodę mineralną uznaje się każdą wodę z pokładów podziemnych pierwotnie czystą, niezależnie od zawartości składników mineralnych. Czyli będzie to woda, która ma 50 mg, a także 3000 mg składników mineralnych. Wynika z tego, że naturalna woda mineralna nie musi z natury rzeczy korzystnie oddziaływać na nasze zdrowie i tylko w określonych przypadkach może posiadać właściwości mające znaczenie fizjologiczne - oddziaływać pozytywnie. Prawdziwa  naturalna  woda mineralna nie powinna mieć żadnego smaku, a jeżeli go ma to znaczy, że któregoś składnika jest za dużo. W jednym litrze powinno być  przynajmniej 50 – 100 mg magnezu oraz więcej niż 150 mg wapnia. Nasz organizm potrzebuje od 800 do 1200 mg wapnia dziennie. Najlepiej, żeby wapnia było 2 razy więcej niż magnezu. Każdy konsument powinien zwracać uwagę na ilość wodorowęglanów, które alkalizują kwasy żołądkowe i są korzystne dla osób cierpiących na nadkwasotę przynosząc ulgę w ich dolegliwościach. Wody o wysokim poziomie wodorowęglanów wpływają na obniżenie zawartości cukru we krwi i moczu, na działanie insuliny i regulują ph krwi.

Natomiast wodę stołową uzyskuje się przez dodanie naturalnej wody mineralnej lub soli mineralnych zawierających co najmniej jeden składnik mający znaczenie fizjologiczne( sód, magnez, wapń, chlorki, siarczany, wodorowęglany , węglany) do wody źródlanej albo dodanie wody źródlanej lub tych soli mineralnych do naturalnej wody mineralnej.

Jak i kiedy pić wodę:

Uwaga - nie pijmy podczas posiłków – woda rozrzedza soki trawienne, zmniejsza precyzję ich działania, wydłuża czas trawienia i obciąża żołądek. Najlepiej odczekać pół godziny.

Dobrym wskaźnikiem nawodnienia organizmu jest mocz. Jasny, słomkowy świadczy o odpowiedniej ilości wody w naszym organizmie, a ciemniejszy o jej niedoborze. Niedobór wody powoduje zaburzenia pracy serca, mniejsze ukrwienie mózgu, spadek elektrolitów, co z kolei może zaburzyć pracę mięśni i wywołać ich skurcze. Organizm ludzki traci wodę przez skórę 600 ml/dobę, płuca 400ml/dobę, drogą pokarmową z kałem 100 ml/dobę oraz przez nerki 500 ml/dobę.

Również pragnienie może objawiać się uczuciem głodu. Oznacza to, że jeśli jesteśmy głodni to powinniśmy się najpierw napić, czyli wodę  pić małymi porcjami w ciągu całego dnia- około 2 l. Szczególnie należy zwrócić uwagę na dzieci, gdyż ich dzienne zapotrzebowanie na wodę wynosi około 15% masy ciała. U osób dorosłych zapotrzebowanie dzienne na wodę to od 2 do 4% masy ciała. Wraz ze wzrostem temperatury otoczenia nasze zapotrzebowanie też się zwiększa i przy 30°C wynosi około 3 l wody na dobę. W tej ilości nie liczymy kawy ani herbaty.

Alicja Nowak

WODR w Poznaniu

W produkcji żywności używa się substancji poprawiających smak i zapach. Kiedy kupujemy gotowe dania  to mają wspaniały smak, są tak pyszne, że nam ślinka cieknie. A wszystko dzięki  dodatkom – polepszaczom, które wzmacniają atrakcyjność potraw i  są masowo dodawane do przetworzonej żywności. Każdy kto czyta etykiety umieszczone na towarach zetknął się z polepszaczem E 620 oraz jego kuzynami, którzy występują pod  kolejnymi E 621 do E625-jest to glutaminian sodu. Został on uznany jako bezpieczny, nie nałożono żadnych ograniczeń na jego stosowanie w przetwórstwie i przemyśle spożywczym, ale nie jest  wskazany dla dzieci, osób starszych i alergików. Te polepszacze kumulują się w organizmie z tego powodu, że są powszechnie stosowane, gdyż dodaje się je do większości produktów spożywczych- potraw mięsnych, konserw, mieszanek przyprawowych, koncentratów zup i sosów. Słodkawo- słony rosołowy smak sprawia, że potrawy z glutaminianem sodu są atrakcyjne. Jednak jego  nadmierne spożycie nie jest obojętne dla naszego zdrowia. Glutaminian sodu zawiera sód, który zatrzymuje wodę, uszkadza nerki i prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi. Pobudza także wydzielanie soków trawiennych i z tego powodu nie powinny go stosować osoby z chorobą wrzodową. Również przyzwyczaja nasze zmysły do „super smaku” i dlatego tak pragniemy potraw z jego dodatkiem. Pobudza w niekontrolowany sposób zmysł smaku, wydzielanie śliny i zwiększa łaknienie. Nasz organizm  jest wobec niego bezbronny, gdyż nie mamy naturalnej granicy przedawkowania tej substancji. Podejrzewa się, że glutaminian sodu ma wpływ na nasilenie objawów  astmy i chorób zwyrodnieniowych mózgu. Są to tylko podejrzenia, ale przecież nie jest znany dokładny wpływ powszechnego spożycia  na organizm człowieka. Lepiej, żeby w naszym jadłospisie znalazło się dużo  produktów nieprzetworzonych, gdyż wtedy unikniemy dodatku wielu polepszaczy. Chociaż wtedy przygotowując dania ( np.  hamburgery )w domu usłyszymy pytanie – czemu one nie smakują tak samo jak te kupione w restauracji.   Tylu młodych ludzi uwielbia korzystać z jedzenia oferowanego przez Mc Donald, KFC, Pizza Hut czy inne restauracje. Nie zabronimy im tego, ale trzeba mieć świadomość, iż takie jedzenie nie powinno być w jadłospisie codziennie.

Glutaminian sodu występuje również pod takimi nazwami jak: ekstrakt drożdżowy, autolizowane drożdżowe, hydrolizowane białko roślinne. Jest dodawany do prawie wszystkich przypraw (Warzywko, Vegeta, Maggi).To dzięki niemu chipsy i fastfoody tak wspaniale smakują. Rocznie do artykułów spożywczych dodawane jest około 1,5 mln ton tego polepszacza, czyli jako konsumenci przed jego obecnością w różnych produktach nie uciekniemy. To co nam pozostaje to świadome zakupy- czytanie etykiet i zdobywanie wiedzy na temat racjonalnego żywienia.

Najlepiej unikać produktów z następującymi symbolami E polepszaczy na etykietach :

Najłatwiej będzie zapamiętać, że jak na etykiecie wyczytamy symbole E od 620 do 625 to należy się dobrze zastanowić zanim kupimy te produkty spożywcze.

Alicja Nowak

WODR w Poznaniu

Wszyscy żyjemy w środowisku, w którym występuje mnóstwo różnych zanieczyszczeń. Szczególnie groźne są zanieczyszczenia występujące w powietrzu ,które przecież wdychamy. Zanieczyszczenia te  są przyczyną   m.in.  zmian klimatycznych , przyczyniaja się również do zwiększenia ilości zachorowań na różne groźne  choroby ,które nie bez powodu często nazywa   cywilizacyjnymi.

O ile o gazach tzw. cieplarnianych i innych występujących w powietrzu mówi się dość często o tyle rzadko wspomina się o zanieczyszczeniach spowodowanych wstępowaniem różnego rodzaju pyłów .Są one   groźnym  dla zdrowia ludzi i zwierząt składnikiem  powietrza . Pył jest wszechobecny i  pochodzi  z różnych źródeł. . .Zapylenie występuje w   różnych zakładach pracy i na różnych stanowiskach, w większym lub w mniejszym stopniu. W typowych przedsiębiorstwach, w których zatrudnia się pracowników , istnieje zazwyczaj osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo  pracy, Osoba ta odpowiada za utrzymanie w zakładzie właściwych warunków pracy w tym także za  zapylenie powietrza.

Inaczej sytuacja wygląda w rolnictwie. Sam rolnik najczęściej spełnia funkcję pracodawcy i pracownika. Bywa ,że  o  bezpieczeństwie  pracy w gospodarstwie mówi się dopiero wtedy , gdy wydarzy się coś złego.

Pył czy inaczej  kurz występuje wszędzie. Drobne cząstki unoszą się w powietrzu stanowiąc duże zagrożenie dla osób tam przebywających. Źródłem  powstawania pyłu albo kurzu  może być praktycznie każda czynność :wykonywanie prac polowych takich jak  uprawa gleby, nawożenie mineralne, „kombajnowanie” zbóż, zbiórka siana itp.  jak i prace przy obsłudze zwierząt np. czyszczenie zwierząt, sporządzanie mieszanek paszowych, śrutowanie zbóż czy też ścielenie stanowisk dla zwierząt albo  pomieszczeń paszarni.

W różnych miejscach  gospodarstwa  zapylenie powietrza jest  różne. Oczywiście największe jest zazwyczaj w zamkniętych , niewentylowanych pomieszczeniach (np. paszarniach) oraz przy takich pracach jak np. koszenie zbóż. Pył występujący w rolnictwie zawiera często bardzo drobne cząstki  materii różnego rodzaju i pochodzenia. Mogą to być składniki organiczne pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, drobnoustroje i  ich produkty , chemiczne  oraz  nieorganiczne : mineralne, pochodzenia glebowego i chemiczne.

Jak podkreśla autor tekstu w ulotce wydanej przez KRUS pt. Pył występujący  w rolnictwie jest niebezpieczny zapylenie powietrza  może być przyczyną wielu groźnych chorób m.in. takich jak astma oskrzelowa albo alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych.(„płuco rolnika”). Większość  osób nie kojarzy wystąpienia duszności, kaszlu ,bólu głowy ,bólu mięśni czy tez gorączki z wykonywanymi kilka godzin wcześniej  pracami gospodarskimi Objawy  chorobowe, jako efekt wdychanego pyłu występują często  dopiero po kilku godzinach, gdy już nie pamiętamy o tym , że pracowaliśmy  w silnym zapyleniu. Czasami choroby są efektem częstego przebywania w otoczeniu ,w którym występują  liczne pyły powstałe przy pracy z  materiałami roślinnymi. np. z ziarnem zbóż , sianem lub kiszonką  które np.  uległy  samozagrzaniu. i na których występują pleśnie

Pył „rolniczy  może zawierać :bakterie, które wywołują choroby alergiczne ,rozkruszki –sa to pajęczaki ,które wydzielają odchody , powodujące  choroby u rolników, grzyby pleśniowe ,które działają podobnie do bakterii, pyłki kwiatowe – mogące wywoływać katar alergiczny  albo astmę; różne inne alergizujące fragmenty  włosów, sierści, naskórka, pierza itp.

Aby ustrzec się przed negatywnym oddziaływaniem pyłów  trzeba podjąć szczególne środki ostrożności  w postaci unikania kontaktu z tymi pyłami. W  czasie pracy należy zakładać  maseczkę ochronną na twarz.Pomieszczenia w których przebywamy powinny być  często wietrzone Tam gdzie to możliwe należy zamontować wentylację a ziarno przechowywać w warunkach niskiej wilgotności i niskiej temperatury. W razie choroby skontaktować się z lekarzem i powiedzieć  mu o wcześniejszej  pracy w silnym zapyleniu, Dbajmy o nasze drogi oddechowe i ograniczajmy do minimum kontakt z alergenami, które mogą osoby bardzo wrażliwe doprowadzić nawet do  śmierci

Jolanta Szydłowska

Napisano w oparciu o ulotkę wydaną przez KRUS :Pył występujący w rolnictwie jest niebezpieczny.”autor tekstu prof.dr hab.Jacek Dutkiewicz