Mieszanki zbożowe w strukturze zasiewów w skali kraju stanowią ok. 16%, zajmując 1,3-1,4 mln ha. W gospodarstwach, w których udział zbóż w strukturze zasiewów dochodzi nieraz do 75-80%, uproszczenia uprawowe prowadzą do zaburzenia równowagi biologicznej na polach, w efekcie do obniżenia plonu, uprawa mieszanek staje się nieodzowna. Skład gatunkowy mieszanek pozwala w przypadku niesprzyjających warunków pogodowych i glebowych na osiągnięcie zadawalającego plonu. Jest to związane z niższą podatnością mieszanek na choroby i wyleganie oraz lepszą konkurencyjnością w stosunku do chwastów. W Polsce w porównaniu z innymi krajami europejskimi występuje największe zróżnicowanie jakości gleb, tzw. mozaikowatość. Przy wysiewie zbóż jednogatunkowych na takich glebach plonowanie jest gorsze. Mieszanki są na te różnice mniej wrażliwe i plonują zdecydowanie lepiej. Ważnym czynnikiem decydującym o wysokim plonowaniu mieszanek zbóż jarych jest odpowiedni dobór odmian.
Dobór odmian do mieszanek zbóż jarych
| Kompleks glebowy | Jęczmień | Owies | Pszenica |
|
Pszenny b. dobry, pszenny dobry |
Hajduczek, Basic, Oberek, Iron, Ella, Rubinek, Victoriana | Krezus, Bingo, Breton, Furman, Siwek, Zuch, Pogon | KWS Torridon, Arabella, Monsun, Trappe, Łagwa, Radocha, Izera |
|
Żytni b. dobry, zbożowo-pastewny mocny |
Hajduczek, Basic, Oberek, Iron, Ella, Rubinek, Victoriana Olympic, Skald, Skarb | Bingo, Breton, Arden, Krezus, Komfort, Zuch, Pogon, Siwek, Polar, Chwat | Tybalt, KWS Torridon, Izera, Arabella, Parabola, Monsun, Trappe, Nawra, Radocha |
|
Żytni dobry, pszenny wadliwy |
Atico, Gawrosz, Nokia, Olympic, KWS Olof, Hajduczek, Kucyk, Stratus, Nagradowicki | Bingo, Breton, Arden, Krezus, Komfort, Zuch, Pogon, Polar, Chwat, Scorpion, Nagus | Kandela, Nawra, Bryza, Tybalt, Izera, KWS Torridon, Arabella Parabola |
|
Żytni słaby, zbożowo-pastewny słaby |
Atico, Gawrosz, Raskud, Pengiuin, Suweren, Kormoran, Rufus, Kucyk, Nagradowicki, Stratus | Arab, Kasztan, Nagus, Rajtar, Pogon, Chwat, Scorpion | ------------------ |
Siew mieszanek
Mieszanki zbożowe należy wysiewać możliwie najwcześniej. Należy uwzględnić warunki atmosferyczne pozwalające na właściwą uprawę gleby. Optymalne terminy siewu to:
- dla zachodniej części kraju od 20-30 marca,
- centralna i południowa część – od 25 marca do 8 kwietnia,
- w województwach północnych (warmińsko-mazurskie) – od 5-12 kwietnia.
Siew na głębokość 3-4 cm. Rozstawa rzędów 10-12 cm. W przypadku opóźnienia siewu należy zwiększyć normę wysiewu o 5-10%, w większym stopniu zwiększając ilość wysiewanego jęczmienia, bardziej tolerancyjnego na opóźnienie siewu.
Najpopularniejsza w naszym kraju jest mieszanka jęczmienia z owsem, uprawiana na glebach lekkich. Na glebach nieco lepszych uprawia się mieszankę trójskładnikową: jęczmień z owsem i pszenicą lub rzadziej mieszankę pszenicy z owsem. Na glebach dobrych można uprawiać mieszankę trójskładnikową (jęczmień + owies + pszenica). Uprawa mieszanki owsa z pszenżytem jarym może być ryzykowna ze względu na późne dojrzewanie pszenżyta i dużą podatność owsa na osypywanie ziarna.
Normy wysiewu zbóż w mieszankach
| Kompleks glebowy | Warianty mieszanek (w nawiasach podano wysiew nasion w kg/ha) |
|
Pszenny b. dobry, pszenny dobry |
Jęczmień oplewiony (63-69) + pszenica (117-123) Jęczmień nagoziarnisty (68-72) + pszenica (118-125) Jęczmień oplewiony (40-42) + pszenica (73-76) + owies oplewiony (56-59) |
|
Żytni bardzo dobry, zbożowo-pastewny mocny |
Jęczmień oplewiony (66-70) + pszenica (120-126) Jęczmień nagoziarnisty (72-75) + pszenica (122-127) Jęczmień oplewiony (42-44) + pszenica (78-82) + owies nagoziarnisty (54-58) Jęczmień oplewiony (42-45) + pszenica (76-78) + owies oplewiony (58-62 ) Pszenica (118-123) + owies oplewiony (96-100) |
|
Żytni dobry, pszenny wadliwy |
Jęczmień oplewiony (66-70 ) + owies nagoziarnisty (88-92) Jęczmień oplewiony (68-72) + owies oplewiony (95-100) Jęczmień oplewiony (45-47) + owies nagoziarnisty (56-60) + pszenżyto (80-83) |
|
Żytni słaby, zbożowo-pastewny słaby |
Jęczmień oplewiony (69-73) + owies nagoziarnisty (90-95) Jęczmień oplewiony (74-77) + owies oplewiony (101-105) Jęczmień oplewiony (47-50) + owies nagoziarnisty (58-63) + pszenżyto (84-87) Jęczmień oplewiony (47-5-) + owies oplewiony (64-68) + pszenżyto (84-87) |
Nawożenie mineralne
Wysokość dawek nawozowych jest uzależniona od zasobności przyswajalnych składników pokarmowych w glebie oraz oczekiwanego plonu. Zalecane dawki: 50-60 kg N, 40-70 kg P2O5, 45-80 kg K2O na ha.
Ochrona przed chorobami i zachwaszczeniem
W celu ochrony roślin przed chorobami w pierwszych fazach rozwoju należy nasiona zaprawić jednym z preparatów: Baytan Universal 19,5 WS, Premis Universal 275 FS, Raxil IM o35 ES, Vitavax 200 FS, Karbosar K 400 FS, które zwalczają w początkowym okresie kiełkowania i wzrostu takie choroby, jak: głownie, mączniak i zgorzel siewek. W związku z wprowadzeniem integrowanej ochrony roślin należałoby powrócić do mechanicznego zwalczania chwastów – bronowania. Jeżeli zdecydujemy się na taki zabieg, to należy go wykonać w fazie początku krzewienia i powtórzyć tę czynność po 6-8 dniach. W ten sposób można do minimum ograniczyć zachwaszczenie łanu. W przypadku wystąpienia dużego zachwaszczenia, należy zastosować herbicydy: Chwastox D 179 SL, Chwastox Turbo 340 SL, Chwastox Extra 300 SL, Chwastox Trio 540 SL, Granstar 75 WG lub Starane Super 101 SE. Z uwagi na brak uniwersalnych antywylegaczy, nie możemy chronić łanów mieszanek przed wyleganiem. Zbioru dokonujemy kombajnem po osiągnięciu pełnej dojrzałości ziarna przez wszystkie gatunki zbóż w mieszance.
Źródło:
- Rolnik Dzierżawca, luty 2014 r.: „Dobrze dobrać odmiany”, prof. dr hab. Kazimierz Noworolnik, Zakład Uprawy Roślin Zbożowych IUNG-BIP Puławy.
- Top Agrar, 2/2010: „Mieszanki odmianowe zbóż łatwiejsze w uprawie”, Janusz Biernacki.