W chwili obecnej , czyli przed zbiorem roślin uprawnych oraz w zespole uprawek pożniwnych tuż po zbiorze roślin zbożowych , rzepaku i motylkowych , preparaty oparte na glifosacie mają bardzo szerokie zastosowanie.

Bardzo ważnym momentem do zastosowania glifosatów pozostaje desykacja roślin uprawnych , takich jak rzepak, groch oraz zboża. Podczas zmiennej pogody nabiera ona znaczenia ze względu na możliwość zmniejszenia strat nasion poprzez równomierne zaschnięcie łuszczyn oraz zniwelowanie zielonych ścieżek technologicznych . W wypadku rzepaku i roślin strączkowych zabiegi te powodują przyspieszenie i wyrównanie dojrzewania oraz ograniczają osypywanie . Wysokie dawki azotu oraz preparaty oparte na strobilurynach zastosowane w rzepaku mogą długo utrzymywać zieloność łanu – szczególnie w ścieżkach przejazdowych . W zbożach i rzepaku zabieg ten często stosowany jest również do walki z chwastami.

Glifosat- organiczny związek chemiczny z grupy fosfonianów. Jest aktywnym składnikiem niektórych nieselektywnych herbicydów. Hamuje działanie bardzo ważnego dla roślin enzymu syntazy EPSPS, który jest kluczowym enzymem na szlaku metabolicznym kwasu szikimowego, związanego z biosyntezą aromatycznych aminokwasów.

Glifosad wszedł na rynek w 1974 roku jako składnik herbicydu ROUNDUP; stosowany jest w postaci soli amonowej lub izopropyloaminowej. Preparaty ROUNDUP oprócz glifosatu jako czynnika aktywnego biologicznie, zawierają substancje ułatwiające jego przenikanie przez błony komórkowe.

Obecnie na rynku polskim dostępne jest kilkanaście generycznych środków zawierających w swoim składzie glifosat; niektóre z nich to:

• AVANS PREMIUM 360 SL
• GLIFOSAD 360 SL
• GLIFOSAD CLASIC 360 SL
• KLINIK  360 SL
• KOSMIK  360 SL
• TAIFUN  360 SL

Chwasty wieloletnie to problem na wielu polach

Stosując preparat w łanie roślin uprawnych ,należy zrobić to w odpowiednim momencie :

-- w zbożach w fazie dojrzałości woskowej ziarna, gdy jego wilgotność wynosi 20-30% , czyli 10-14 dni przed przewidywanym zbiorem,

-- w rzepaku ozimym i jarym , groch, bobiku można stosować gdy wilgotność nasion wynosi poniżej 30%.

Największą skuteczność osiąga się , przeprowadzając zabieg , gdy chwasty znajdują się w fazie intensywnego wzrostu . Natomiast po zbiorze rośliny uprawnej warunkiem dobrego zwalczania chwastów w ściernisku lub po wykonaniu podorywki i odczekaniu , aż odrosną. Ten drugi sposób pozwala zwalczyć – oprócz chwastów rozłogowych – także roczne chwasty kiełkujące z warstwy  0-5 cm. Z upraszczaniem płodozmianów aż do monokultur zbożowych włącznie wiąże się coraz większa presja chwastów wieloletnich ( np. perz, ostrożeń polny , bylica pospolita, nawłoć polna).

Bardzo ważnymi czynnikami , które przyczyniają się do rozmnażania perzu, wiechlin , stokłos i innych traw , są uproszczenia w uprawie ; brak podorywek , orek siewnych oraz złożonych zespołów uprawek pożniwnych , które służyły do walki z chwastami jednoliściennymi . Są one zastępowane agregatami aktywnymi oraz zrywaczami podorywkowymi, które bardzo dobrze rozdrabniają i doprawiają glebę , ale przyczyniają się do rozmnażania perzu i ostrożnia polnego. Trudności w oczyszczeniu pól z perzu i innych traw są coraz poważniejsze i wiążą się ze znacznym kosztem , jeżeli chwasty zwalczamy w okresie wegetacji w roślinach uprawnych. Innymi chwastami wieloletnimi , które coraz bardziej zagrażają uprawom , są : ostrożeń polny i bylica pospolita. Podobnie jak perz właściwy , są to chwasty doskonale radzące sobie z uprawą uproszczoną . Wszelkie mechaniczne próby walki z nimi oparte na jednym przejeździe powodują jedynie ich rozmnożenie. Mechaniczne próby zwalczania są możliwe do zrealizowania , ale bardzo dużo kosztują, gdyż opierają się one na zmęczeniu roślin. Aby dokonać tego zmęczenia , należy wykonać do dwóch orek, czekając za każdym razem , aż chwasty odbiją. Obecnie zastosowanie takiej metody przynieść może , oprócz znacznych nakładów na paliwo , spore przesuszenie gleby i kłopoty przy terminowym zasiewie jesiennym ozimin lub roślin jarych . Problem ten nabrał znaczenia w ostatnich latach, kiedy to notowano okresy posuchy i suszy w okresach newralgicznych dla roślin , czyli w terminach siewu.

Ważnym zagadnieniem przy zastosowaniu glifosatu pozostaje ilość wody użyta do oprysku . Ograniczając ilość wody, można zmniejszyć ilość glifosatu. Na przykład : aby uzyskać efekt chwastobójczy ponad 85% , należy przy 300 l wody zastosować 4 l preparatu zawierającego 360 g glifosatu. Zmniejszając ilość wody do 200 l i 100 l , można obniżyć dawkę preparatu odpowiednio od 3,5 do 3,0 l, zachowując nadal efekt chwastobójczy ponad 85 %. Należy zaznaczyć , że jakość zabiegu zależy od fizjologii roślin i pogody. Działanie glifosatu zależy przede wszystkim od koncentracji substancji aktywnej .Przy niskich dawkach cieczy roboczej ( poniżej 150 l/ha ) konieczne jest użycie dyszy drobnokroplistych i dodatek adwiutanta , np. AS 500 SL . W praktyce doskonale sprawdza się mieszanina glifosatu 360 g w dawce 2 l/ha  z AS 500 SL –1 l/ha . Dodatek tego partnera wspomagającego penetrację w głąb rośliny poprawia znacznie skuteczność zabiegu , a w sytuacji wilgotności powietrza poniżej 60% jest wręcz konieczny. Poniżej 50 % wilgotności powietrza najlepiej w ogóle zrezygnować z zabiegów ( nawet z adiuwantami ) , szczególnie jeśli chcemy zwalczyć chwasty rozłogowe , jak perz. Dodatek siarczanu amonu lub RSM do glifosatu poprawia nalistne zwalczanie chwastów . ale osłabia wpływ na korzenie ( uwaga perz ).

Uodparnianie się chwastów

Na polach uprawnych w wielu rejonach świata narastającym od lat problemem jest uodparnianie się chwastów na herbicydy. Efektem tego procesu jest obniżenie skuteczności środków chwastobójczych i wzrost zachwaszczenia pól oraz związane z tym straty gospodarcze.  Z chwastami uodpornionymi mamy do czynienia, gdy w obrębie gatunku dotychczas dobrze niszczonego przez herbicyd pojawiają się osobniki ( biotypy ), które są w stanie przetrwać zabieg chwastobójczy i zdolność tę przekazać na rośliny potomne. Odporność takich roślin można najczęściej wytłumaczyć naturalnymi, ewentualnie indukowanymi przez herbicydy, zmianami w materiale genetycznym ( mutacje ).Jeśli na tym samym polu regularnie wykorzystuje się środki chwastobójcze o identycznym mechanizmie działania , jednocześnie rezygnując z pozostałych metod regulacji zachwaszczenia, wówczas występujące egzemplarze odporne, pozbawione konkurencji ze strony roślin wrażliwych stopniowo zwiększają liczebność i z czasem mogą stać się chwastami dominującymi ( szarłat szorstki, komosa biała, chwastnica jednostronna ).

Mechanizmy i rodzaje odporności

Głównymi mechanizmami odpowiadającymi za odporność chwastu jest zmiana w miejscu działania substancji aktywnej w roślinie lub wzmożony  (przyspieszony ) metabolizm. Zmiana w miejscu działania jest z reguły wynikiem mutacji genu kodującego np. produkcję białka, z którym wiąże się herbicyd. Inna sekwencja aminokwasów zapobiega połączeniu białka z substancją aktywną i tym samym uniemożliwia jej działanie. Natomiast przyspieszony metabolizm, umożliwia roślinie bardzo szybki rozkład herbicydu, zanim zdoła on wyrządzić trwałe szkody. Odporność może być także  powiązana ze wzmożoną produkcją związków blokowanych przez herbicyd np. enzymów roślinnych, ograniczeniem transportu substancji aktywnej do miejsc jej działania , zmianami w morfologiczno- anatomicznej budowie roślin zmniejszającymi wchłanianie herbicydu (np. grubsza warstwa wosku na liściach ). Gdy chwast jest odporny wyłącznie na jedną substancję aktywną, mówimy wówczas o odporności  prostej lub pojedynczej . Gdy jest niewrażliwy na co najmniej dwa herbicydy o tym samym mechanizmie działania, lecz o różnej budowie chemicznej jest to odporność krzyżowa.

Najbardziej kłopotliwa jest sytuacja, gdy na plantacji pojawiają się chwasty z odpornością wielokrotną ( multi odporność )- takie osobniki stają się niewrażliwe na co najmniej dwa herbicydy z różnych grup chemicznych i o różnym  mechanizmie działania.

Zapobieganie odporności chwastów

Bardzo istotne jest, aby działania zapobiegające selekcji chwastów odpornych były prowadzone przez rolników cały czas. Niestety, praktyka pokazuje, że zabiegi profilaktyczne są często lekceważone i dopiero, gdy problem staje się dostrzegalny, a chwasty coraz trudniej zniszczyć przy użyciu sprawdzonych i stosowanych regularnie herbicydów, podejmowane są starania, aby niekorzystne zjawisko wyeliminować. Sytuacja ta powinna się zmienić, w związku z wprowadzeniem obowiązku integrowanej ochrony roślin, której wiele zaleceń sprzyja ograniczeniu selekcji odpornych agrofagów.

Do najważniejszych działań antyodpornościowych należy zaliczyć :

-- korzystanie z wszystkich dostępnych możliwości zwalczania chwastów, przede wszystkim z metod niechemicznych

-- unikanie uprawy roślin w monokulturze ( monokulturowa uprawa sprzyja rozwojowi konkretnych grup chwastów o cyklach biologicznych dostosowanych do rozwoju rośliny uprawnej  oraz zwiększa ryzyko wykorzystywania w ochronie plantacji tych samych substancji aktywnych )

-- przemienne stosowanie herbicydów o różnych mechanizmach działania

-- wykorzystywanie herbicydów wieloskładnikowych ( zawierających więcej niż jedną substancję aktywną ) lub mieszanin zbiornikowych herbicydów

-- przeprowadzanie oprysków w warunkach sprzyjających działaniu herbicydów ( m.in. optymalne warunki pogodowe , odpowiednia faza rozwojowa chwastów )

-- unikanie stosowania herbicydów długo zalegających w glebie, które wywierają długotrwałą presję selekcyjną

-- ostrożna i przemyślana redukcja dawek herbicydów ( przy obniżaniu dawki wzrasta ryzyko niższej skuteczności chwastobójczej.

Grzegorz Baier  WODR Poznań

Źródło : agronom. pl / lato 2013/

Jan Sebzda  „ Problem z chwastami wieloletnimi ? Przyszedł czas , aby się ich pozbyć „

Wiadomości rolnicze 03/2014

Mgr.inż. Tomasz Snopczyński  IUNG-PIB Zakład Herbologi i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu   „Uodparnianie się chwastów a nalistna ochrona kukurydzy”

WIKIPEDIA.