Wszystkie zboża spośród 8 niezbędnych mikroelementów najbardziej wrażliwe są na niedobór miedzi, manganu, cynku. O roli miedzi oraz cynku w żywieniu i nawożeniu zbóż powszechnie wiadomo, mniej doceniany jest mangan, stąd potrzeba przybliżenia znaczenia tego składnika w uprawach zbóż.
Mangan w roślinie.
Mangan jest niezbędnym dla życia roślin mikroelementem pokarmowym , aktywatorem wielu procesów enzymatycznych. Bierze udział w procesie fotosyntezy, tworzeniu chlorofilu, przyswajaniu azotu i syntezie białek. Mangan uważany jest za jeden z ważniejszych katalizatorów w procesie fotosyntezy , w roślinach typu C3, do których należą wszystkie zboża. Przy niedoborze tego mikroelementu w roślinach zmniejsza się intensywność fotosyntezy netto, podstawowego procesu dla tworzenia plonu roślin. Mangan zaangażowany jest również w wytwarzanie przez roślinę lignin, które stanowią część struktury ściany komórkowej i są odpowiedzialne za sztywność i odporność mechaniczną liści , łodyg i korzeni. Niedobór manganu powoduje istotny spadek odporności zbóż na choroby, min. zgorzel podstawy źdźbła. Odpowiednie zaopatrzenie roślin w mangan jest zatem konieczne do prawidłowego rozwoju roślin i wydania wysokich plonów. Zboża należą do roślin wrażliwych na niedobór manganu. Zewnętrzne objawy niedoboru tego składnika uwidaczniają się już często w fazie krzewienia zbóż, na liściach młodych- w postaci charakterystycznych morfologicznych zmian; pomiędzy zielonymi nerwami liści pojawiają się chlorozy w postaci podłużnych żółtobiałych pasków, niekiedy przechodzące w brązowe nekrozy. Z czasem, przy ostrych niedoborach tego składnika, całe liście mogą żółknąć i zasychać.
Dolistne dokarmianie.
Z uwagi na to, że dostępność dla roślin mikroelementów ( za wyjątkiem molibdenu ), radykalnie spada przy pH gleby zbliżonym do 7 i wyższym, czyli odwrotnie niż dostępność podstawowych makroskładników NPK, istnieje w uprawach zbóż często potrzeba i konieczność dostarczenia tych składników drogą nalistną. Dolistne dokarmianie zbóż manganem jest szczególnie zalecane w przypadku deficytu składnika jako interwencyjny i szybki sposób uzupełnienia jego niedoboru, natomiast w intensywnych technologiach uprawy zaleca się łączne stosowanie Mn, Cu i Zn, szczególnie przy planowanych dużych plonach. Do interwencyjnego uzupełniania deficytów manganu w zbożach najlepiej wykorzystać jednoskładnikowe nawozy dolistne np. Mikrovit Mangan 160, Mantrac 500, zawierające znacznie wyższe zawartości tego mikroelementu niż uniwersalne nawozy wieloskładnikowe np. Plonvit zboża czy Insol 3.Mogą być one również dodawane do dolistnych wieloskładnikowych nawozów , przy przygotowaniu oprysku – celem zwiększenia zawartości danego mikroelementu w nawozach. Zboża już w początkowym okresie wzrostu i rozwoju są bardzo wrażliwe na niedobór manganu. Stąd niedobory tego składnika najlepiej uzupełnić jest w początkowym okresie wzrostu roślin , w fazie krzewienia, poprzez jednokrotny a niekiedy dwukrotny (przy ostrych niedoborach) oprysk roślin roztworami z manganem. Skuteczniejszą formą aplikacji mikroelementów w tym również manganu dla roślin są nawozy, w których mikroelementy występują w formie chelatu w porównaniu do nawozów, w których mangan występuje w formie soli. Przy stosowaniu nawozów dolistnych, należy przestrzegać podstawowych zaleceń nawozowych producenta, odnośnie wielkości dawki jak i stężeń roztworu. Nawozy wieloskładnikowe z mikroelementami wykorzystywane są głównie do profilaktycznego dokarmiania zbóż, w intensywnych technologiach uprawy, gdzie zaleca się 2-4 krotny zabieg, niezależnie od nawożenia doglebowego. Celem dokarmiania jest lepsze odżywienie roślin poprzez dostarczenie roślinom wszystkich niezbędnych składników w postaci w postaci łatwo przyswajalnych form makro- i mikroelementów w krytycznych fazach wzrostu i rozwoju. Przy wykonywaniu zabiegu dolistnego dokarmiania roślin pamiętać należy o dopuszczalnych stężeniach roztworu, szczególnie mocznika, w zależności do fazy rozwojowej roślin. Zasadą jest, że rośliny młodsze znoszą większe obciążenie tym składnikiem, stąd w młodocianych stadiach rozwojowych dopuszcza się wyższe stężenia roztworu mocznika nawet 15%. Natomiast rośliny starsze są bardziej wrażliwe i wówczas zaleca się 6% roztwór mocznika. Stężenie ( roztwór ) np. 6% oznacza , że w 100 litrach cieczy rozpuszcza się 6 kg mocznika ( nawozu stałego). Z praktycznego punktu widzenia dolistne dokarmianie roślin najlepiej przeprowadzać w dni pochmurne, o dużej wilgotności powietrza, przy pełnym turgorze tkanek roślin, w temperaturze 10—200 C. Nie zaleca się wykonywania zabiegu przed spodziewanym deszczem, w dni upalne oraz z przymrozkami.
Źródło: Wiadomości Rolnicze 04/2014
Dr. Anna Kocoń ; Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia IUNG-PIB w Puławach
Grzegorz Baier WODR w Poznaniu