Prawidłowa technologia uprawy zbóż powinna być nastawiona na zbudowanie przez rośliny optymalnej struktury plonu tj.:
- odpowiedniej obsady kłosów;
- liczby ziaren w kłosie;
- masy 1000 ziaren (MTZ )
W trakcie wegetacji roślin można „ sterować „ łanem przede wszystkim poprzez nawożenie azotem – wysokość dawki i jej podział, bo zboża silnie reagują na nawożenie tym składnikiem. W zależności od zaopatrzenia w azot rośliny budują różną strukturę plonu o zmiennej jakości. Niedobór azotu może prowadzić do spadku liczby źdźbeł kłosonośnych, redukcję kłosków ( pięterek) i liczby płodnych kwiatków, co znacząco zmniejsza liczbę ziaren w kłosie. Natomiast w późniejszych fazach rozwojowych powoduje zmniejszenie masy ziaren ,które zwykle odznaczają się niską zawartością białka. W prawidłowej strategii nawożenia zbóż azotem nie jest wskazany również nadmiar tego składnika .W początkowych fazach wzrostu ( faza krzewienia) wysoka dostępność azotu pobudza rośliny do intensywnego krzewienia, a także przyczynia się do dłuższej żywotności wytworzonych źdźbeł. Stąd też w łanach, które były dostatecznie lub nadmiernie rozkrzewione w okresie jesiennym , zbyt duża podaż azotu wczesną wiosną może prowadzić do nadmiernego ich zagęszczenia. W zależności od gatunku i warunków glebowo- klimatycznych optymalna obsada kłosów w czasie zbioru mieści się w granicach 500-700 szt./m2.
Oczywiście nie da się tak precyzyjnie prowadzić łanu. Stąd pod koniec fazy krzewienia jest wskazany pewien nadmiar źdźbeł, bo później nawet w łanach prawidłowo prowadzonych część z nich obumiera ( szczególnie w fazach strzelania w źdźbło). Redukcja źdźbeł jest tym większa, im gorsze są warunki wegetacji ( susza glebowa, silne zachwaszczenie, duża presja chorób ). W łanach zbyt gęstych znacząca redukcja źdźbeł zachodzi niezależnie od dostępności wody i składników pokarmowych. Wzajemna konkurencja jest na tyle duża, że rośliny nie są w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości wody i składników pokarmowych ( mimo że znajdują się w glebie ), aby dostatecznie odżywić wszystkie wytworzone źdźbła. Redukcja rozpoczyna się od źdźbeł słabszych ( bocznych ) , bo produkty fotosyntezy wytworzone przez roślinę są w pierwszej kolejności wykorzystywane do budowy źdźbeł bardziej rozwiniętych ( (głównych).
Źródło: Nowoczesna uprawa 02/2013 "Azot na wiosenny start" dr. Witold Szczepaniak Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Grzegorz Baier WODR Poznań