14 września 2018

Uprawa szparaga

Przygotowane przez

W Polsce uprawia się głównie szparagi bielone, gdyż uwarunkowane jest to zapotrzebowaniem rynku krajowego i zagranicznego. Szparag jest dwupienną byliną, której część podziemna zwana karpą złożona jest z silnie skróconego pędu i zdrewniałego kłącza oraz mięsistych korzeni spichrzowych. Roślina zimuje w polu. Z dolnej części kłącza wyrastają korzenie spichrzowe i włókniste. Z pączków znajdujących się w górnej części karpy wyrastają co roku na wiosnę młode pędy stanowiące część jadalną szparaga nazywane wypustkami. Wypustki rosnące w ziemi bez dostępu światła są białe, a na świetle zabarwiają się od wierzchołka na kolor różowo-filetowy, następnie na kolor zielony. W  zależności od uprawy otrzymuje się szparagi bielone lub zielone.

Szparag jest warzywem cenionym ze względu na swoje walory smakowe. Wartość odżywcza jest jednak bardzo mała. Zawiera witaminę C, serię witamin z grupy B, kwas nikotynowy, karoten i sole mineralne.

Szparag posiada nieduże wymagania wodne, jednak długotrwała susza w okresie wiosennym przyczynia się do spadku plonu i pogorszenia jego jakości. Pod jego uprawę najlepsze są gleby piaszczysto-gliniaste. Dobre plony uzyskuje się na glebach klas IV-VI. Pole przed założeniem plantacji powinno być pozbawione chwastów trwałych. Perz i inne wieloletnie chwasty należy zwalczać Roundupem. Odczyn gleby powinien być zbliżony do obojętnego pH 6,0-7,0. Dobrym przedplonem są zboża i wczesne ziemniaki. Nie należy zakładać szparagarni na polu, gdzie rosły już szparagi, a także po wieloletnich roślinach motylkowych. Przed założeniem plantacji zaleca się nawożenie obornikiem lub kompostem w dawce 40-80 t/ha. Przygotowanie gleby pod plantację szparaga polega na wykonaniu głębokiej orki przedzimowej z pogłębiaczem oraz na włókowaniu, kultywatorowaniu i bronowaniu pola w okresie wiosennym. Zakładanie szparagarni powinno odbywać się w kwietniu.

Szparagi rozmnaża się niemal wyłącznie z nasion. Do tego celu używa się rocznych karp, przygotowanych na rozsadniku. Nasiona szparaga sieje się w okresie marzec-kwiecień na głębokości około 3 cm przy zachowaniu odległości 40-45 cm między rzędami, natomiast w rzędzie punktowo co 4-5 cm. Przy wysiewie 1 kg nasion uzyskuje się ilość rozsady potrzebną do obsadzenia 1 ha plantacji. Karpy pozostawia się na zimę na polu i wykopuje się wczesną wiosną. Po wykopaniu należy je przesortować i jak najszybciej posadzić na plantacji. Po rozłożeniu karp przysypuje się je 5-10 cm warstwą ziemi i dobrze uciska.

Dawki nawozów mineralnych ustala się w oparciu o analizę chemiczną warstwy ornej gleby i podglebia do głębokości 60 cm. Zaleca się następujące dawki 100-150 kg/ha P2O5 i 150-250 kg/ha K2O. Nawozy potasowe zaleca się stosować w postaci soli potasowych, a nie siarczanu potasu. Azot w ilości 150 kg/ha wysiewa się w całości pogłównie w trzech dawkach: na początku czerwca 20 kg/ha, w lipcu 35 kg/ha, a w połowie sierpnia 50 kg/ha. Pierwsze dwie dawki stosuje się tylko w bruzdy, trzecią na całej powierzchni plantacji.

Po upływie 3-4 tygodni po założeniu plantacji należy przeprowadzić dosadzanie karp w miejscach, gdzie rośliny się nie przyjęły. Zabieg ten wykonuje się w maju, po ukazaniu się pędów. Wały usypuje się w kwietniu, jeszcze zanim wierzchołki wypustek dorosną do powierzchni gleby. Sypanie wałów wykonuje się pługiem talerzowym wyrównując równocześnie ich powierzchnię. Wały w przekroju powinny mieć kształt trapezu. W pierwszym roku plonowania plantacji ich szerokość powinna wynosić 40 cm, a wysokość 20 cm. Świeżo usypane wały można dodatkowo przykryć przeźroczystą folią polietylenową, którą pozostawia się przez 3-4 tygodnie lub do końca zbiorów. Większa o 3-4oC temperatura gleby pod folią powoduje przyspieszone plonowanie o 6-10 dni i zwiększa plon. Po zakończeniu zbiorów wały należy rozorać.

Na nowo założonej plantacji chwasty można zwalczać mechanicznie (w międzyrzędziach) i ręcznie (w rzędach). Podczas zabiegu spulchniania gleby w międzyrzędziach zasypuje się stopniowo bruzdy, w których posadzone zostały karpy szparaga, niszcząc też przy tym kiełkujące chwasty. Nie jest to jednak wystarczające i dlatego w rzędach należy stosować odchwaszczanie ręczne – bardziej pracochłonne, ale skuteczniejsze. Do odchwaszczania należy użyć herbicydów takich jak Afalon i Sencor. Na plonującej szparagarni chwasty zwalcza się chemicznie dwukrotnie w ciągu roku. Herbicydy można stosować na usypane wały nie później jak tydzień przed ukazaniem się wypustek i po ich zaoraniu. Późną jesienią należy wycinać pędy porażone przez choroby i szkodniki, a następnie bezwzględnie spalić. Zdrowe pędy pozostawia się na zimę, gdyż zatrzymując śnieg chronią karpy przed mrozem. Wiosną pędy tnie się broną talerzową i miesza z glebą. Jeżeli pH gleby spadnie poniżej 6,0, należy wówczas jesienią po ścięciu pędów zwapnować glebę. Do tego celu można użyć wapno magnezowe w ilości 1,2-1,5 t/ha. Odczyn gleby należy badać co 2-3 lata. Nawadnianie należy przeprowadzić w okresie od zakończenia zbiorów do połowy sierpnia. Nie zaleca się nawadniania plantacji w czasie zbiorów, gdyż może to spowodować obniżenie plonu wypustek.

Do zwalczania chorób i szkodników należy używać zrejestrowanych preparatów, zgodnie z obowiązującymi zaleceniami ochrony roślin oraz instrukcją obsługi znajdującą się na opakowaniu. Najczęściej występujące choroby w uprawie szparagów to zgnilizna podstawy łodyg i korzenia, wywołana przez grzyby zimujące w glebie. Porażone rośliny więdną i zamierają. Wnętrze łodygi robi się ciemne, a korzenie zgniłe. Kolejna choroba to rdza szparagowa wywołana przez grzyby. Zarodniki rdzy przenoszone są przez wiatr. Początkowo na pędach występują żółte plamy, a później ciemnobrunatne. Porażone pędy słabo rosą, wcześnie żółkną i zamierają. Największe straty choroba wyrządza w lata suche i ciepłe. Aby zapobiegać należy usuwać i palić porażone części roślin. Trzep szparagówka (muchówka) to szkodnik, którego samice składają jaja pod główką młodych pędów. Wylęgają się z nich białe larwy długości 8-10 mm. Wgryzają się do wnętrza pędów i drążą tunele w dół. Pędy ulegają zniekształceniu, żółkną i zamierają. Porażone pędy z larwami należy wycinać nisko i palić oraz zastosować odpowiedni oprysk. Poskrzypka szparagowa – larwy tych szkodników objadają gałązki i uszkadzają wierzchołki pędów. Uszkodzone rośliny żółkną i zasychają. Po zauważeniu szkodników należy przystąpić do oprysków. Dla plantacji szparagów mszyce stanowią mniejsze zagrożenie od wcześniej opisanych szkodników. Gdy pojawia się większy nalot owadów, należy przystąpić do zwalczania chemicznego.

Zbiór wypustek szparaga rozpoczyna się na przełomie maja i czerwca i nie powinien trwać dłużej niż 3 tygodnie. Rano wypustki muszą być zebrane w miarę szybko. Opóźnienie zbioru wyrosłych ponad wał wypustek spowoduje ich przebarwienie pod wpływem światła. W czasie zbioru wycina się wypustki wyrosłe, co można poznać po pęknięciach ziemi. Wypustki należy odsłonić, odgarniając ziemię ręką, a następnie wycinać 3-4 cm nad karpą za pomocą ostrego noża, tzw. wycinaka. Po wycięciu wypustki zasypuje się otwór odgarniętą wcześniej ziemią i wygładza wał. Zbiór wypustek zielonych jest znacznie mniej pracochłonny. Wycina się je 1-2 cm nad powierzchnią ziemi w chwili, gdy mają 15-20 cm wysokości. Zbiór przeprowadza się raz dziennie w godzinach przedpołudniowych, a przy chłodnej pogodzie co 2-3 dni.

Z jednego hektara plantacji uzyskuje się 3-6 t wypustek (60-80 kg dziennie). Plon jest największy w 4-7 roku od rozpoczęcia zbiorów. Jeżeli udział wypustek spadnie poniżej 50%, należy plantację zlikwidować. Po zbiorze wypustki należy przenieść w chłodne i zacienione miejsce, umyć i posortować. Związać w pęczki lub zapakować luzem i szybko przesłać do odbiorcy. Wypustek zielonych nie myje się, gdyż szybko więdną i należy umieszczać je w woreczkach foliowych.

Czytany 7038 razy

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.