Obecnie Krajowy Rejestr liczy 138 odmian ziemniaka, w tym 85 odmiany jadalne, 24 głównie przeznaczone do przetwórstwa i 29 to odmiany skrobiowe. W ostatnim 10-leciu nastąpiły pewne zmiany w zakresie odmian dominujących na rynku. Zaznacza się wyraźny trend w kierunku odmian wczesnych., dalej stanowią odmiany średnio-wczesne do bezpośredniej konsumpcji. Z uwagi na tak liczną paletę odmian ziemniaka, producentowi trudno wybrać tą właściwą, najlepszą, dostosowaną do kierunku produkcji. Pomocne w tym wyborze będzie niniejsze opracowanie
Czołowymi odmianami w Polsce są bardzo wczesne Denar, Lord i Miłek, które zastąpiły odmiany Aster i Orlik oraz holenderska Arielle i niemiecka Inova z Katalogu Europejskiego. Na uwagę z tej grupy wczesności zasługuje także niemiecka odm. Flaming tworząca podłużne bulwy o czerwonej skórce oraz najnowsze Justa i Viviana z krajowego rejestru. Każda z tych wyróżnionych odmian, oprócz bardzo dobrego smaku i wysokiej plenności ma bardzo dobrą morfologię bulw : płytkie oczka i co najmniej dobrą regularność kształtu. Odmiany te charakteryzują się zarówno typem kulinarnym AB, czyli miąższem o zwięzłej konsystencji i delikatnej strukturze (Denar, Inova, Lord, Viviana), jak i typem B , o lekko mączystym wilgotnym miąższu i dość zwięzłej konsystencji (Arielle, Flaming, Irys, Justa).
W następnej grupie odmian jadalnych wczesnych dominującą i ustabilizowaną pozycję ma niemiecka odm, Vineta, dalej Owacja, Bellarosa, czy Primadonna z Katalogu Unijnego. Rosnącą pozycje na rynku zajmują odm. : Carrera, Cyprian, Bila (odporna na parcha), Oman (bardzo smaczna) i Natascha, Wszystkie te odmiany są plenne i wyróżniają się dobrym smakiem. Ale szczególną uwagę zwracają nowo zarejestrowane w tej grupie odmiany (polskie) Gwiazda i Michalina., wyróżniające się plonowaniem, a w ostatnio zarejestrowane także przyszłościowe odmiany : Oberon, Jurek, Malaga i Bogatka - bardzo odporne na wirus Y (8)
W grupie odmian średnio wczesnych dość stabilną pozycję zajmuje niemiecka Satina i polskie: Tajfun , Bartek, Tetyda, Stasia. Są to odmiany plenne, smaczne, odporne na wirusy, nadające się do konfekcjonowania, o średnich wymaganiach glebowych Wśród odmian średnio późnych (przeznaczonych na późniejszy zbiór) należy wyróżnić niemiecką odmianę Jelly i polskie Zagłoba i Zenia, kształtne i wysoko plonujące na dobrych niezwiędłych glebach
Odmiany do przetwórstwa spożywczego na frytki i chipsy, stanowią grupę, która jest akceptowana przez przemysł przetwórczy ze ściśle określoną technologią uprawy i specjalnymi parametrami co do partii surowca i odmiany określonej w umowie kontraktacyjne. W tym sektorze występują prawie wyłącznie odmiany zagraniczne , 4 dominujące to : Innowator z krajowego rejestru, Hermes i Saturna i Lady Rosetta z Katalogu Europejskiego. Z polskich odmian to odmiany Cedron i Kuba, przeznaczone również do produkcji chipsów oraz Monsun na frytki. Z odmian do przetwórstwa perspektywicznymi wydają się nowe odmiany krajowe zarejestrowane w 2011 r, Hubal - przydatna do produkcji frytek, posiada wydłużony kształt bulwy i niską zawartość cukrów redukujących i odmiana Etiuda – przydatna do produkcji chipsów o bardzo regularnym okrągłym kształcie bulw i niskiej zawartości cukrów redukujących.
U odmian skrobiowych przeznaczonych do produkcji skrobi najważniejsze cechy to zawartość skrobi i plon skrobi. W tym sektorze występują odmiany polskie i1 holenderska Kuras o podwyższonej odporności na zarazę (8). Odmiany wyróżniające się najwyższym plonem skrobi to :Glada, Pasat i Kuba (odporna na patotypy raka) z grupy średnio wczesnych. Z tej grupy również na uwagę zasługują nowe odmiany skrobiowe : Jubilat, Kaszub i Boryna (odporne na wirusa Y i liściozwoju). Następnie średnio późne Rudawa, Bosman oraz późne Bzura, Jasia, Hinga, a z nowszych Inwestor i Skawa. Należy podkreślić, że wśród wyróżnionych jest grupa odmian „ekonomicznych” pozwalających na ograniczenia w ochronie tj .wysoko odpornych na główny wirus Y i zarazę liści. Do grupy tej należą najodporniejsze na wirusa Y : Glada. Kuba, Pasat, Rudawa, Bosman, Bzura, Inwestor, Skawa, i Jasia. Najodporniejsze na zarazę liści to: Bosman, Bzura, Inwestor i Jasia.
Uzyskanie odmian ziemniaka o najlepszej wartości, spełniających oczekiwania rynku będzie szybsze, gdy nastąpi ściślejsze zintegrowanie tradycyjnej hodowli z biotechnologią.
Mieczysław Łepkowski
WODR Poznań