Efektywność odżywiania roślin azotem warunkuje obecność innych składników mineralnych. Jednym z najważniejszych kontrolerów jego wchłaniania i dalszych przemian biochemicznych jest siarka.
Specyficzna rola siarki wynika z funkcji, jaką odgrywa ona w metabolizmie roślinnym. Jest nieodzowna do syntezy szeregu istotnych związków organicznych - takich jak m.in. cysteina, cystyna, metionina, glutation, ferredoksyna, koenzym A, tiamina, biotyna - jak i nieorganicznych. Niedobór siarki w środowisku glebowym powoduje niewłaściwy rozwój roślin oraz obniżenie jakości biologicznej plonu.
Od lat 90. XX wieku obserwowany jest stopniowy spadek zawartości siarki w glebach. Wynika on z malejącej emisji związków siarki do atmosfery przez przemysł, jak również zmniejszonego zużycia nawozów naturalnych, organicznych i niskoprocentowych mineralnych zawierających w swoim składzie balast, w tym obecną w nim siarkę. Obszar gruntów wykazujących niedobór siarki szacowany jest na ok. 60 proc. użytków rolnych.
Niska zasobność gleb w siarkę hamuje wzrost roślin, co wynika z ograniczonej efektywności wykorzystania azotu przez rośliny. Brak kg siarki w stosunku do potrzeb obniża pobranie przez rzepak 10-15 kg azotu. Z kolei nawożenie siarką daje znaczący wzrost plonu jedynie przy dużych dawkach azotu. Przy niedoborze siarki rośliny akumulują dużo azotanów, co wynika z obniżenia się zdolności do ich redukcji. Niedobór siarki obniża jednocześnie zawartość cukrów prostych i tłuszczu.
Rośliny dobrze odżywione siarką produkują więcej lotnych związków, które działają odstraszająco, a nawet toksycznie na niektóre patogeny. Nie bez powodu panuje zatem opinia, że siarka działa jak fungicyd.
Dodatnim efektem dużej emisji związków siarki do atmosfery w latach 80. była zdecydowanie mniejsza presja patogenów grzybowych niż obecnie, co było skutkiem budowania przez rośliny naturalnej odporności.
W aktualnej sytuacji, nawożenie tego gatunku siarką musi być standardem, a nie tylko ewentualnym uzupełnieniem wykonanym według uznania plantatora.
Niedostatek siarki - szczególnie w początkowym okresie - jest trudny do zidentyfikowania i często mylony z niedoborem azotu. Konsekwencją złego rozpoznania jest niejednokrotnie zwiększanie dawki nawożenia azotowego powodującego (ku zaskoczeniu plantatora) jeszcze większe problemy metaboliczne roślin i zdecydowanie niższy od przewidywanego plon nasion rzepaku.
Siarka słabo przemieszcza się w roślinie i dlatego bardzo powoli jest transportowana ze starych liści do nowo tworzących się organów. Z tego też względu pierwszych objawów jej niedoboru należy szukać na młodszych liściach, które zewnętrznie ulegają rozjaśnieniu, stają się marmurkowate i łyżeczkowato wygięte.
W późniejszym okresie kwiatostany są mniej zbite niż normalnie, a rozwijające się kwiaty mają wyraźnie jaśniejszy kolor. Zawiązane łuszczyny odznaczają się fioletowymi przebarwieniami, są krótkie, a tym samym zawierają zdecydowanie mniej nasion. Mała ruchliwość siarki w roślinach nakazuje nawożenie nią jak najwcześniej. Podanie jej dopiero w okresie wystąpienia oznak niedoboru nie jest już w stanie ograniczyć strat w plonie.
Przyjmuje się, że dawka siarki pod rzepak powinna wynosić 30 do 50 kg S/ha. Związki organiczne są podstawowym źródłem siarki (60-90 proc. siarki glebowej) występującej głównie w wierzchnich warstwach gleby, a 5-20 proc. ogólnej jej zawartości stanowią związki nieorganiczne. W warstwie ornej gleb uprawnych w Polsce zawartość siarki ogółem kształtuje się w zakresie 0,1-1,5 g S/kg gleby. Siarka siarczanowa (SO4) stanowi nieznaczny procent siarki ogółem, lecz ma największe znaczenie w procesie mineralnego żywienia roślin. Ogólne zalecenie wskazuje, że dawka siarki powinna stanowić około 1/4 dawki azotu przewidzianej dla otrzymania założonego plonu.
Przykładowe nawozy azotowe zawierające siarkę do przedsiewnego i pogłównego nawożenia:
Saletrosan 26 makro to mieszanina azotanu amonu i siarczanu amonu z dodatkiem mączki dolomitowej.
Zawiera 26 proc. azotu, w tym 19 proc. w formie amonowej i 7 proc. w formie saletrzanej, a także 13 proc. siarki w formie siarczanowej (SO4).
Salmag z siarką to mieszanina azotanu amonu (saletry amonowej) z siarczanem wapnia (anhydrytem).
Nawóz zawiera 27,5 proc. azotu, w tym 13,8 proc. w formie amonowej i 13,7 proc. w formie saletrzanej. Zawiera także 6,5 proc. wapnia rozpuszczalnego w wodzie i 4,5 proc. siarki.
Polifoska 21 zawiera 21 proc. azotu, w tym 8 proc. w formie amidowej i 13 proc. w formie amonowej, jak również 4 proc. magnezu w formie węglanu i siarczanu rozpuszczalnego w wodzie i 14 proc. siarki rozpuszczalnej w wodzie, w formie siarczanowej.
Canwil S: zawartość azotu jako suma azotu amonowego i azotanowego - 27 proc. Zawartość siarki w przeliczeniu na S - 4,8 proc. Wapń w tym nawozie obecny jest w formie siarczanu wapnia, a jego ilość w przeliczeniu na CaO wynosi ok. 7,5 proc.
Siarczan amonu zawiera 21 proc. azotu w formie amonowej i 24 proc. S w formie siarczanowej.
YaraBelaSulfan to 24 proc. azotu ogólnego, z czego 50 proc. w formie azotanowej (NO3) i 50 proc. w amonowej (NH4), 15 proc. siarki rozpuszczalnej w wodzie, 12 proc. wapnia w formie rozpuszczalnej w wodzie i 1,5 proc. magnezu też rozpuszczalnego w wodzie.
YaraMilaSuperCAN NPK 27-5-5+S - azot całkowity 27 proc., w tym ok. 12 proc. azotanowy (NO3) i 15 proc. amonowy (NH4).
Fosfor rozpuszczalny w słabych kwasach i wodzie 5 proc., potas rozpuszczalny w wodzie 5 proc. i 8 proc. siarki w formie SO3, czyli również rozpuszczalnej.
NTS 27/3 - to płynny nawóz saletrzano-mocznikowy, zawierający 27 proc. azotu w 3 postaciach: saletrzanej, amonowej i amidowej i 3 proc. siarki.
Pulaska 20N + 6S - płynny nawóz zawierający 20 proc. azotu w formie amonowej i amidowej, oraz 6 proc. siarki. Można go mieszać w stosunku 1:1 z RSM 32, dla otrzymania RSM S 26 + 3.
RSM S 26 + 3 - płynny nawóz zawierający 26 proc. azotu w formie amonowej i amidowej oraz 3 proc. siarki w formie siarczanowej.
Interwencyjnie można podawać siarkę w formie oprysku nawozami nalistnymi, np. YaraVitThiotrac, Thiovit Jet, czy przy okazji dokarmiania magnezem w formie wodnego roztworu siarczanu magnezu. Należy jednak pamiętać, iż ten sposób podawania roślinom siarki jest mało plonotwórczy. Po pierwsze tą drogą można zaaplikować jednorazowo tylko 1-1,5 kg S/ha. Po drugie, z racji trudnego przemieszczania się tego pierwiastka z liści do organów generatywnych, działanie zastosowanej nalistnie siarki można określić jako kosmetyczne - tylko łagodzi objawy jej niedoboru w liściach.
Źródło: farmer.pl 16.02.2014 autor :Wojciech Konieczny
Grzegorz Baier WODR Poznań