Już od jutra ARiMR będzie przyjmować wnioski o przyznanie dopłat bezpośrednich
Przygotowane przez Katarzyna KaczmarekJuż od jutra ARiMR będzie przyjmować wnioski o przyznanie dopłat bezpośrednich, wsparcia ONW i płatności rolnośrodowiskowych za 2012r.
Jak co roku, od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej, w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa od 15 marca do 15 maja br. można będzie składać wnioski o przyznanie pomocy w ramach systemów wsparcia bezpośredniego za 2012 r., pomocy finansowej z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (płatność ONW) oraz o przyznanie płatności z "Programu rolnośrodowiskowego" w ramach PROW 2007-2013. O wszystkie te płatności można się ubiegać składając wspólny wniosek. W tym roku, podobnie jak w zeszłym, będzie go można złożyć przez Internet. W portalu internetowym ARiMR znajduje się specjalna aplikacja, która pozwala na wypełnienie wniosku, a następnie na wysłanie go w formie elektronicznej. To bardzo duże ułatwienie dla rolników. Nie trzeba bowiem tracić czasu na wizytę w biurze powiatowym ARiMR czy na poczcie, gdzie często trzeba czekać w kolejce, wniosek można złożyć nie ruszając się z domu. Elektroniczny formularz wniosku został tak przygotowany, że identyfikuje błędy powstałe podczas jego wypełniania i informuje o tym, a jeżeli pomyłka nie zostanie usunięta, nie pozwoli na wysłanie dokumentu. W wypełnieniu takiego wniosku pomaga także szczegółowa instrukcja zamieszczona w portalu ARiMR. Aby móc skorzystać z internetowej drogi przygotowania i wysłania wniosku o dopłaty, trzeba mieć swój login i kod dostępu do specjalnego systemu informatycznego. Te osoby, które jeszcze go nie mają wystarczy, że wypełnią stosowny wniosek, udostępniony w portalu internetowym ARiMR. Wypełniony formularz trzeba złożyć w "swoim" biurze powiatowym Agencji. Nadany login i kod dostępu można używać bez żadnych ograniczeń czasowych.
Informacje o systemie wsparcia bezpośredniego
Dopłaty bezpośrednie Unia Europejska wprowadziła w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (w tym roku mija jej 50 lecie), aby rekompensować rolnikom obniżkę cen minimalnych i interwencyjnych na produkty rolne, na unijnym rynku. Obecnie Wspólna Polityka Rolna to całość działań podejmowanych przez Wspólnotę w sektorze rolnictwa dla osiągnięcia określonych celów takich jak: zwiększenie wydajności produkcji rolnej, zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej, stabilizacja rynków oraz zapewnienie odpowiednich cen dla konsumentów, wreszcie zagwarantowanie bezpieczeństwa żywnościowego. W ramach Wspólnej Polityki Rolnej są 2 zasadnicze typy mechanizmów: strukturalne i rynkowe. Dopłaty bezpośrednie są najważniejszym instrumentem WPR i wpisują się w zakres mechanizmów strukturalnych. Polscy rolnicy korzystają z takich dopłat od 2004 roku.
W 2012 roku nastąpiły zmiany w systemach wsparcia bezpośredniego polegające m.in. na tym, że ARiMR będzie finansowała więcej rodzajów płatności niż w ubiegłym roku.
W tym roku rolnicy po raz pierwszy będą mogli ubiegać się o płatność do surowca tytoniowego (płatność do tytoniu). Tą płatnością objęte będą grupy odmian tytoniu typu Virginia i Burley, a także odmiany tytoni ciemnych, pod warunkiem, że uprawiane będą w wyznaczonych rejonach. Wdrożenie płatności do tytoniu jest jednym z elementów modyfikacji stosowanego w Polsce programu wsparcia specjalnego. Celem tej płatności jest poprawa jakości produkowanego w Polsce surowca tytoniowego. Na wsparcie specjalne do tytoniu planowane jest przeznaczenie 29,035 mln euro rocznie (58,07 mln euro w latach 2012 i 2013).
Płatność do tytoniu będzie przysługiwała rolnikowi, który w danym roku spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej i złożył wniosek o jej przyznanie. Wysokość wsparcia uzależniona jest od ilości surowca tytoniowego, wyprodukowanego w rejonie uprawy tytoniu oraz spełniającego określone wymagania jakościowe i dostarczonego w wymaganym terminie zatwierdzonemu pierwszemu przetwórcy. Płatność przyznaje się do ilości nie większej niż wynikająca z umowy na uprawę tytoniu lub umowy kontraktacji. Umowę na uprawę tytoniu z pierwszym przetwórcą może zawrzeć rolnik indywidualny lub grupa producentów tytoniu w ramach umów kontraktacji zawartych z jej członkami.
Planowane jest, że do obszarów uprawy tytoniu będą należeć następujące rejony: lubelsko-podkarpacki, świętokrzysko-małopolski, kujawsko-pomorski, mazurski oraz dolnośląski, ponieważ charakteryzują się one sprzyjającymi warunkami klimatyczno-glebowymi dla prowadzenia takich upraw.
Od tego roku Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przejmuje od Agencji Rynku Rolnego przyznawanie płatności uzupełniającej: tzw. płatność niezwiązaną do tytoniu i płatność niezwiązaną do skrobi. Dopłaty te przysługują rolnikowi, jeżeli spełnia on warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej w danym roku i złożył wniosek o jej przyznanie oraz w dniu 14 marca 2012 r. był wpisany do rejestru podmiotów posiadających prawo do uzyskania płatności niezwiązanej, prowadzonego przez Agencję Rynku Rolnego. Jeżeli natomiast rolnik nie był wpisany do rejestru podmiotów posiadających prawo do uzyskania płatności niezwiązanej, może otrzymać płatność niezwiązaną do tytoniu lub do skrobi jeżeli:
- małżonek rolnika wnioskującego o tę płatność, w tym dniu był wpisany do tego rejestru, nawet jeżeli osoby te nie pozostawały w związku małżeńskim w dniu 14 marca 2012 r., albo
- rolnik lub jego małżonek odziedziczył gospodarstwo rolne osoby, która w tym dniu była wpisana do tego rejestru, albo
- rolnik lub jego małżonek nabył w całości gospodarstwo rolne osoby, która w tym dniu była wpisana do tego rejestru, a zbywca gospodarstwa wyraził pisemną zgodę na przyznawanie płatności niezwiązanej do tytoniu lub do skrobi nabywcy gospodarstwa rolnego, albo
- do dnia 14 marca 2012 r. nabył on z mocy ustawy prawo do uzyskania płatności niezwiązanej, a nabycie tego prawa nie zostało stwierdzone decyzją dyrektora oddziału terenowego Agencji Rynku Rolnego.
W roku 2012 na płatność niezwiązaną do tytoniu planuje się przeznaczyć 48,5 mln euro, natomiast na płatność niezwiązaną do skrobi planuje się przeznaczyć kwotę 11,32 mln euro.
Trzecia bardzo ważna zmiana wprowadzona od 2012 r. dotyczy umożliwienia rolnikom z dwóch dodatkowych województw ubiegania się o płatności do owiec. Teraz takie dopłaty będą mogli otrzymać rolnicy z siedmiu województw: podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego, opolskiego, dolnośląskiego, łódzkiego oraz świętokrzyskiego. Inne warunki przyznawania takiej płatności pozostają bez zmian.
Kolejną zmianą wdrażaną od 2012 roku jest zmiana zasad przyznawania płatności do owoców miękkich. Oddzielna płatność do owoców miękkich zastąpi dotychczas stosowaną przejściową płatność z tytułu owoców miękkich. Na realizację oddzielnej płatności do owoców miękkich będzie przeznaczona kwota ok. 19,2 mln euro. Oddzielna płatność do owoców miękkich będzie przysługiwała rolnikowi, który spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej w danym roku i złożył wniosek o jej przyznanie, do powierzchni uprawy truskawek lub malin, do których została przyznana przejściowa płatność do owoców miękkich w roku 2008. Oddzielna płatność do owoców miękkich będzie przysługiwała również jeżeli w roku 2008 płatność do owoców miękkich została przyznana małżonkowi rolnika, spadkodawcy rolnika lub spadkodawcy małżonka rolnika, poprzednikowi rolnika lub przekazującemu gospodarstwo rolne w związku z wypłacaną rentą strukturalną, emeryturą lub rentą rolniczą z ubezpieczenia społecznego rolników.
W 2012 roku na jednym formularzu wniosku, rolnicy mogą ubiegać się o następujące rodzaje płatności, w ramach systemów wsparcia bezpośredniego:
- jednolitą płatność obszarową (JPO);
- uzupełniające płatności obszarowe (UPO):
- do grupy upraw podstawowych,
- do powierzchni uprawy chmielu niezwiązanej z produkcją,
- do powierzchni upraw roślin przeznaczonych na paszę uprawianych na trwałych użytkach zielonych (płatności zwierzęce);
- płatności uzupełniające:
- dla producentów surowca tytoniowego - płatność niezwiązana do tytoniu,
- w zakresie produkcji ziemniaka skrobiowego - płatność niezwiązana do skrobi;
- specjalną płatność obszarową do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych;
- wsparcie specjalne - płatność do krów;
- wsparcie specjalne - płatność do owiec;
- wsparcie specjalne do surowca tytoniowego - płatność do tytoniu;
- płatność cukrową;
- oddzielną płatność z tytułu owoców i warzyw (płatność do pomidorów);
- oddzielną płatności z tytułu owoców miękkich.
Ponadto, analogicznie jak w roku 2011, na tym samym formularzu wniosku, rolnicy mogą także ubiegać się o:
- pomoc finansową z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW);
- płatność rolnośrodowiskową (PROW 2007-2013).
W roku 2012 łącznie z tytułu płatności bezpośrednich polscy rolnicy mogą otrzymać kwotę ok. 3,4 mld euro.
Informacje o wsparciu z tytułu ONW
W ramach WPR, ale z PROW 2007-13 (czyli z II filaru WPR) wspierane jest gospodarowanie na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). Gospodarowanie na takich terenach wymaga dodatkowych kosztów i większego nakładu pracy i by je zrekompensować wprowadzone zostały dopłaty ONW w ramach PROW 2007 -2013. Wysokość wsparcia produkcji rolniczej prowadzonej na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania zależy m.in. od warunków klimatycznych i ukształtowania terenu. Na obszarach nizinnych, stawka ONW w pierwszej strefie wynosi 179 zł/ha, w drugiej strefie, przy pochyłościach terenu przekraczających 12° - 264 zł/ha. Na obszarach górskich, do których zalicza się gminy i obręby ewidencyjne, gdzie ponad połowa użytków rolnych znajduje się na wysokości powyżej 500 m n.p.m., rolnik otrzymuje 320 zł/ha.
Przy naliczaniu płatności ONW stosuje się stawki degresywne. Rolnicy wnioskujący o płatność do 50 ha gruntów położonych na terenach ONW otrzymują 100 % płatności do całej wnioskowanej powierzchni. Natomiast rolnicy, którzy mają większe gospodarstwa, do kolejnych 50 ha - 50% tej stawki, a do następnych 200 ha - 25% stawki. Dla działek przekraczających powierzchnię 300 ha płatność ONW nie przysługuje.
W Polsce ponad 700 tys. rolników prowadzi działalność rolniczą na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. W ubiegłym roku w ramach tego wsparcia ARiMR wypłaciła około 1,3 miliarda złotych. Jak się szacuje, gdyby w naszym kraju nie było dopłat z tytułu ONW, to połowa gruntów użytkowanych rolniczo mogłaby zostać wyłączona z działalności rolniczej, bo byłoby to nieopłacalne.
Informacje o dopłatach z Programu rolnośrodowiskowego w ramach PROW 2007-2013
W ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej ochrona środowiska jest jednym z priorytetów. Rolnictwo w unii ma być wydajne i konkurencyjne, ale jednocześnie przyjazne środowisku i dlatego tak duży nacisk jest położony na wspieranie działalności rolniczej prowadzonej zgodnie z zasadami ochrony środowiska naturalnego oraz pomoc w różnych przedsięwzięciach pozytywnie wpływających na różnorodność biologiczną i zachowanie tradycyjnego krajobrazu terenów wiejskich, w wypadku Polski będącego często "wizytówką" kraju. Wszystkie działania służące osiągnięciu tych celów zostały wydzielone w PROW 2007-13 i nazwane "Programem rolnośrodowiskowym". Na jego realizację przewidziano 2,3 mld euro. Trzeba bowiem wziąć pod uwagę, że rolnik dbający o ochronę środowiska musi np. podejmować specjalne działania agrotechniczne, co podnosi koszty, a jednocześnie zgodzić się na to by ograniczyć zużycie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, co pozbawia go części dochodu, bo osiąga mniejsze plony niż w wypadku prowadzenia intensywnej produkcji. Aby zrekompensować rolnikom te straty, ARiMR wypłaca im w czasie realizacji tego programu, czyli przez pięć lat pomoc finansową. Jej wysokość uzależniona jest od rodzaju pakietu i wariantu realizowanego w gospodarstwie.
Paleta wsparcia jakie można otrzymać wdrażając w swoim gospodarstwie Program rolnośrodowiskowy w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 jest bardzo szeroka. Obejmuje bowiem dziewięć pakietów, a w każdym pakiecie jest możliwych kilka wariantów.
W 2012 roku rolnicy mogą składać wnioski o płatność w ramach następujących pakietów rolnośrodowiskowych:
- Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone
- Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne
- Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone:
- Wariant 3.1.1 Ekstensywna gospodarka na łąkach i pastwiskach - tylko wnioski kontynuacyjne z lat 2008 - 2010
- Wariant 3.1.2 Ekstensywna gospodarka na łąkach i pastwiskach na obszarach Natura 2000 - wnioski pierwszoroczne i kontynuacyjne
- Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000
- Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000
- Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie
- Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie
- Pakiet 8. Ochrona gleb i wód
- Pakiet 9. Strefy buforowe
Rolnicy, którzy chcą skorzystać ze wsparcia z "Programu rolnośrodowiskowego" muszą przedstawić "Plan działalności rolnośrodowiskowej", przygotowany przez uprawnionego do tego doradcę i muszą zobowiązać się do wypełniania przez 5 lat, liczonych od dnia 15 marca roku, w którym został złożony pierwszy wniosek o przyznanie płatności, warunków określonych w planie działalności rolnośrodowiskowej, a także do przestrzegania podstawowych wymagań dotyczących produkcji rolniczej na obszarze całego gospodarstwa oraz wymagań wynikających z poszczególnych pakietów. Aby otrzymać pomoc w ramach "Programu rolnośrodowiskowego" rolnik musi być samoistnym lub zależnym posiadaczem gospodarstwa rolnego położonego na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1 ha. Przestrzeganie przyjętych przez rolnika zobowiązań będzie sprawdzane przez ARiMR. O te dopłaty mogą starać się m.in. rolnicy użytkujący ekstensywnie łąki i pastwiska oraz ci, którzy zdecydują się na prowadzenie gospodarstwa metodami ekologicznymi. Coraz więcej rolników decyduje się także na chów i hodowlę zagrożonych wyginięciem ras zwierząt gospodarskich takich jak: koniki polskie, bydło rasy polskiej-czerwonej czy świnie rasy złotnickiej lub puławskiej. Pieniądze z PROW 2007-13 wspomagają też utrzymanie upraw rzadkich roślin np. pszenicy płaskurki, owsa szorstkiego, tradycyjnych odmian jabłoni takich jak ananas bierżenicki, reneta karmelicka jak również grusz noszących nazwy: bera boska, paryżanka, oraz śliw - np. brzoskwiniowej czy mirabelki z Nancy.
W Programie rolnośrodowiskowym szczególnie dużą wagę przywiązuje się do pakietów 4 i 5 czyli ochrony ptaków. Chodzi bowiem o to, by z polskich łąk czy pól, nie zniknęły dzikie ptaki, które od zawsze miały tam swoje siedliska. Prowadzenie intensywnych upraw może doprowadzić do tego, iż czajkę, rycyka, wodniczkę czy kulika wielkiego będzie można obejrzeć tylko w parku narodowym lub w ZOO i chodzi o to by temu zapobiec.
W 2011 roku wnioski o pomoc w ramach Programu rolnośrodowiskowego złożyło do ARiMR około 110 tys. rolników, a Agencja wypłaci im około 1,2 miliarda złotych.
Wypełnianie wniosków o dopłaty bezpośrednie, z tytułu ONW i Programu rolnośrodowiskowego za 2012 rok i ich składanie
Od połowy stycznia ARiMR wysyła sukcesywnie rolnikom tzw. spersonalizowane wnioski o wsparcie bezpośrednie wraz z materiałami graficznymi i instrukcją wypełnienia wniosku. Wnioski są wstępnie wypełnione w zakresie deklarowanych, w roku 2011, działek ewidencyjnych oraz działek rolnych, więc ich wypełnienie nie sprawia problemu. W przypadku, gdy rolnik obok ubiegania się o dopłaty bezpośrednie i ONW stara się również o płatności rolnośrodowiskowe, to do wniosku o te dopłaty, musi wypełnić i dołączyć, stanowiącą integralną część wniosku Deklarację pakietów rolnośrodowiskowych PROW 2007-2013.
Wszyscy, którzy złożą wnioski o wsparcie od 15 marca do 15 maja br. mogą liczyć na otrzymanie należnych dopłat w pełnej wysokości, natomiast osoby, które dostarczą swoje wnioski po 15 maja, ale nie później niż do 11 czerwca otrzymają takie płatności pomniejszone o 1% za każdy roboczy dzień opóźnienia.
Departament Komunikacji Społecznej ARiMR
Źródo: ARiMR
Dodała : Katarzyna Kaczmarek ZD Wolsztyn
|
Koło gospodyń wiejskich jako stowarzyszenie Koła gospodyń wiejskich mogą działać w oparciu o Ustawę prawo o stowarzyszeniach. Mają wówczas status organizacji pozarządowej ? stowarzyszenia zwykłego lub rejestrowanego. Nie są wówczas społeczno ? zawodową organizacją rolników. Takie koła w swojej nazwie, na ogół, posługują się zwrotem ?stowarzyszenie? (np. Stowarzyszenie Koło Gospodyń Wiejskich w Dąbrówce). Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Cele stowarzyszenia mają służyć szeroko pojmowanym celom społecznym (kulturalnym, oświatowym, ochronie środowiska itd.). KGW może posiadać status stowarzyszenia zwykłego lub rejestrowanego. Koło gospodyń wiejskich jako stowarzyszenie zwykłe Stowarzyszenie zwykłe jest uproszczoną formą stowarzyszenia. Nie posiada ono osobowości prawnej. Prostsza forma stowarzyszenia zwykłego wyraża się w tym, że:
Brak osobowości prawnej oznacza w szczególności brak zdolności do czynności prawnych i brak własnego majątku. Przysługuje natomiast tzw. zdolność sądowa. Stowarzyszenie zwykłe ma ograniczone możliwości działania, nie może:
Podstawowym źródłem dochodu stowarzyszenia są składki członkowskie. Stowarzyszenie zwykłe nie może podjąć działalności od razu, do tego konieczne jest jeszcze: zgłoszenie faktu powstania stowarzyszenia organowi nadzorującemu stowarzyszenia - staroście właściwemu ze względu na siedzibę stowarzyszenia (lub prezydentowi miasta, jeśli stowarzyszenie ma siedzibę w mieście na prawach powiatu) i dołączenie do tego następujących dokumentów: regulaminu stowarzyszenia, informacji o siedzibie stowarzyszenia, informacji zawierającej dane osobowe założycieli wraz z określeniem przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie. Rozpoczęcie działalności przez stowarzyszenie zwykłe może nastąpić dopiero po dokonaniu oceny jego zgodności z prawem przez organ nadzoru ? starostę lub odpowiednio prezydenta miasta. Jeżeli w ciągu 30 dni od dnia uzyskania informacji o założeniu takiego stowarzyszenia, organ nadzoru nie wystąpi z wnioskiem do sądu rejestrowego o wydanie postanowienia zakazującego działalności stowarzyszenia, może ono rozpocząć działalność. Stowarzyszenie zwykłe może ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego. Wykaz formularzy dla ubiegających się o status organizacji pożytku publicznego na stronie: http://www.ms.gov.pl/krs/krs_rej_opp.php
Koło gospodyń wiejskich jako stowarzyszenie działające na zasadach ogólnych tzw. rejestrowane Takie KGW może być utworzone przez co najmniej 15 osób. Uchwalają one statut stowarzyszenia i wybierają komitet założycielski. Statut stowarzyszenia określa w szczególności:
KGW, działające na zasadach ogólnych podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Komitet założycielski składa do sądu rejestrowego:
Przewodnik po formach prawnych podlegających wpisowi do KRS i odpowiadających im formularzach, formularze wniosków wykorzystywanych w KRS, informację o opłatach obowiązujących w postępowaniu rejestrowym, adresy i obszary właściwości Wydziałów Gospodarczych KRS dostępne na stronie: http://www.ms.gov.pl/krs/krs.php Po uprawomocnieniu się postanowienia o rejestracji stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym uzyskuje ono osobowość prawną, a wraz z nią prawo bycia stroną bierną i czynną wszelkiego rodzaju postępowań (sądowych, administracyjnych itp.). Zgodnie z wymogami ustawy najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków stowarzyszenia. Do władz wykonawczych stowarzyszenia należą zarząd i organ kontroli wewnętrznej, czyli komisja rewizyjna. Stowarzyszenie rejestrowe może (w przeciwieństwie do stowarzyszenia zwykłego) tworzyć terenowe jednostki organizacyjne (oddziały) - jeżeli przewidziano to w statucie. Wolno mu prowadzić działalność gospodarczą, ale pod warunkiem, że całkowity dochód z niej przeznaczony zostanie na działalność statutową stowarzyszenia. Stowarzyszenia tego typu mogą ubiegać się o pomoc publiczną, tj. dotacje z budżetu państwa i z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na realizację przedsięwzięć zaliczanych do zadań własnych państwa albo jednostek samorządowych. Jest to najbardziej rozpowszechniony typ stowarzyszeń, ze względu na obszerniejszy zbiór uprawnień niż ten, z którego korzystają stowarzyszenia zwykłe. Majątek, działalność gospodarcza stowarzyszenia rejestrowanego i pomoc publiczna Majątek KGW - stowarzyszenia rejestrowanego powstaje w szczególności ze:
Stowarzyszenie może przyjmować darowizny, spadki i zapisy oraz może korzystać z ofiarności publicznej, ale respektując obowiązujące przepisy regulujące kwestie związane z obciążeniami publicznymi oraz dotyczące formy przyjęcia tego rodzaju przysporzeń przez stowarzyszenie. Stowarzyszenie rejestrowe może ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego. Wykaz formularzy dla ubiegających się o status organizacji pożytku publicznego na stronie: http://www.ms.gov.pl/krs/krs_rej_opp.php
Źródło: Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 1989 nr 20 poz. 104)? Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (DZ. U. z 2003r., nr 96, poz. 873 z późniejszymi zmianami). Rekomendacje do realizowania i finansowania gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w 2008 roku, PARPA, Warszawa 2007. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 1982 r. Nr 35, poz. 230 z późniejszymi zmianami).
Na zdjęciu KGW z gminy Siedlec podczas IX grójeckiej Nocy Świętojańskiej. Dużą popularnością cieszyło się stoisko Pań z Koła Gospodyń Wiejskich, u których można było zakupić ręcznie plecione wianki. Tego dnia obowiązkowo każda Pani i Panna na głowie musiała mieć taki wianek, który pod koniec dnia rzucała na wodę i tym samym „wyzerowała licznik”. |
|
Dodała : Katarzyna Kaczmarek ZD Wolsztyn
Pamiętajmy o witaminach i składnikach mineralnych w żywieniu szczególnie
Przygotowane przez Piotr Twardowski
Witaminy są nazywane „cegiełkami życia". Potrzebujemy ich do prawidłowego przebiegu wszystkich procesów życiowych jak przemiana materii i energii.
Organizm nie potrafi ich sam wytwarzać – musimy je więc dostarczać z pożywieniem . Jeśli spożywamy wszystkie grupy produktów : ciemne pieczywo, nabiał, warzywa i owoce nie jesteśmy narażeni na pogorszenie samopoczucia, awitaminozę, czy choroby.
Przedstawię krótko wpływ witamin na nasze zdrowie, oraz produkty w których można je znaleźć.
WITAMINA A-zwana witaminą „wzroku" wpływa na; wzrok, wzrost, stan skóry i procesy trawienne.
Prowitaminę A zawierają produkty roślinne – najwięcej marchew i dynia. Organizm przyswaja witaminę A tylko w obecności tłuszczów dlatego do sałatek dodajemy oliwę z oliwek, czy inny olej roślinny. W produktach zwierzęcych witamina A występuje w : mleku, maśle, jajach, nerkach i wątrobie.
WITAMINY z grupy B- wzmacniają system nerwowy, mięśnie, działają na system sercowo-naczyniowy, regulują przemianę materii. Niedobory tej witaminy wpływają na zaburzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.
Bardzo dużo tej witaminy jest w drożdżach.
Polecana jest kuracja drożdżowa;2-3 dkg rozkruszonych drożdży zalewamy szklanką wrzącej wody, zagotowujemy i po przestudzeniu wolno pijemy. Zaleca się pić 2-3 razy w tygodniu -poprawi się samopoczucie ,zmniejszy osłabienie, znużenie itp.
Kuracja ta polecana jest szczególnie dla nastolatków o cerze trądzikowej i dla starszych mających brzydką cerę i dokuczliwe „zajady ' w kącikach ust. Polecana jest też dla palaczy i pijących duże ilości kawy.
WITAMINA C- kwas askorbinowy to witamina odpornościowa.
Brak tej witaminy powoduje choroby dziąseł /szkorbut/,wypadanie włosów, zmęczenie, podatność na infekcje Jest wrażliwa na światło, temperaturę, powietrze dlatego wszystkie surówki z warzyw spożywamy zaraz po przyrządzeniu. Witamina C występuje w zielonych warzywach;/pietruszka, rzeżucha, koperek, czosnek, cebula, kapusta itp./.
WITAMINA D- przeciwkrzywiczna-reguluje ilość wapna w organizmie. Tworzy się pod wpływem promieni słonecznych i jest rozpuszczalna w tłuszczach jak wszystkie witaminy z grup; A,D,E,K. Bardzo ważna dla dzieci i młodzieży, które powinny spożywać dużo mleka, nabiału i przebywać na słońcu.
Brak powoduje osłabienie kości, a w starszym wieku może powodować osteoporozę- zrzeszotowienie kości dlatego konieczne są badania profilaktyczne, aby temu zapobiec.
WITAMINA E – zwana witaminą „młodości"- pomaga w tworzeniu czerwonych krwinek, działa na mięśnie i tkanki.
Hamuje procesy starzenia, chroni witaminę A przed utlenianiem, zapobiega miażdżycy. Witamina E występuje w świeżych liściach warzyw.
Bardzo ważne dla naszego zdrowia są biopierwiastki; makro i mikroelementy – zwłaszcza 7 makro i 7 mikroskładników.
MAGNEZ-wpływa na układ sercowo – naczyniowy.
Występuje w : ciemnym pieczywie , kakao, gorzkiej czekoladzie, orzechach, warzywach strączkowych, natce pietruszki, botwince, szpinaku i kapuście.
JOD-wpływa na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.
Występuje w; rybach, soli jodowanej, wodzie i powietrzu nadmorskim.
CYNK – występuje w otrębach, kiełkach pszenicy, płatkach owsianych, chlebie razowym , śledziach i czosnku.
Niedobór cynku powoduje opryszczkę i trądzik.
ŻELAZO-niedobór powoduje niedokrwistość-anemię.
Występuje w zielonej pietruszce, wątrobie, burakach, szczawiu, szpinaku.
SELEN- wpływa na układ sercowo- naczyniowy. Występuje w rybach morskich, śledziach, drożdżach, czosnku.
Oto kilka „cennych' żywieniowo warzyw i ich zawartości witamin i biopierwiastków;
KAPUSTA- to kopalnia witamin; C,B1,PP,K,minerały;wapń,potas, fosfor, magnez, siarka. O kapuście mówi się, że jest antyrakowa , bo zawiera sulforan, leczy wrzody-sok ze świeżej kapusty.
PIETRUSZKA-natka; witaminy ;A, B, C, PP, K, liczne sole mineralne,
moczopędna.
KUKURYDZA- białko i tłuszcze lekkostrawne, witaminy: A,B1,B2,B12,C,D,E,K,PP. Sole mineralne; potas, fosfor, żelazo, selen, kobalt, jod, bor. Olej kukurydziany obniża cholesterol.
DYNIA-witaminy; A, C, B i PP; liczne sole mineralne. Od dawna znany środek niszczący „robaki' w organiźmie.
Możemy się także wspomagać dobrymi herbatami ziołowymi które sporządzamy zalewamy w prosty sposób;1 łyżkę ziół zalewamy 1 szklanką wrzątku, zaparzamy pod przykryciem 15 minut , pijemy przestudzone w ciągu dnia.
RUMIANEK- działa rozkurczowo, przeciwbólowo ,gojąco,
regenerująco i, wiatro i moczopędnie.
Polecany szczególnie dla dzieci i osób starszych.
MIĘTA PIEPRZOWA- ma działanie rozgrzewające, rozkurczowe, żółciopędnie, dezynfekująco.
MELISA działa rozkurczowo i uspokajająco.
LIPA – ma działanie napotne i przeciwgorączkowe.
POKRZ YWA – bardzo cenna działa oczyszczająco, moczopędnie, krwiotwórczo polecana przy niedokrwistości i anemii.
Pamiętajmy też o zdrowym stylu życia; ruchu na świeżym powietrzu, gimnastyce i jeździe na rowerze , pozytywnym myśleniu co pomoże nam w codziennym „zabieganym" życiu.
MARIA PIECZARA- ZD KĘPNO
Podsumowanie pracy doradczej w powiecie szamotulskim.
Przygotowane przez Anna CzarneckaPodsumowanie pracy doradczej w powiecie szamotulskim.
W piątek 9 lutego 2012 r. w sali PHU „ Gałopol” w Gałowie odbyło się podsumowanie pracy doradczej WODR w powiecie szamotulskim. W spotkaniu wzięli udział zaproszeni goście: przedstawiciele samorządów lokalnych, delegaci Izb Rolniczych, osoby związane z rolnictwem oraz rolnicy.
Kierownik ZD w Szamotułach Chrystian Szymański na wstępie powitał wszystkich obecnych i przedstawił doradców obsługujących poszczególne gminy w powiecie.
Szczegółowo omówił zadania zrealizowane w 2011 roku, które były zgodne z priorytetem i potrzebami mieszkańców wsi.
Kierownik Biura Powiatowego ARiMR Andrzej Żybura przedstawił aktualne zagadnienia dotycząc między innymi płatności obszarowych, a lekarz weterynarii Marek Maksymowicz wyniki przeprowadzonych kontroli z zakresu wzajemnej zgodności w obszarze A dotyczącym rejestracji i identyfikacji zwierząt.
Uczestnicy spotkania mieli także okazję wysłuchania wykładu Andrzeja Machowicza głównego specjalisty WODR Poznań zajmującego się grupami producenckimi. Przedstawił on teoretyczne podstawy działania grup producenckich czym wywołał ożywioną dyskusje wśród słuchaczy. Przedstawiciel grupy producenckiej TUCZPOL z Grzebieniska podzielił się swoim praktycznym doświadczeniem w prowadzeniu takiej grupy. Prezes Powiatowego Związku Rolników Kółek i Organizacji Rolniczych Janusz Dziamski wyraził chęć założenia takiej grupy.
Spotkanie zakończyło się podziękowaniami za tak miłą i owocną współpracę.
Anna Czarnecka ZD Szamotuły
Koło gospodyń wiejskich jako samodzielne kółko rolnicze
Przygotowane przez Katarzyna KaczmarekKoła gospodyń wiejskich mają status organizacji społeczno-zawodowej rolników lub stowarzyszenia. Mogą ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego. Ponadto, jeśli posiadają osobowość prawną mogą zostać, na swój wniosek, wpisane do rejestru podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.
Koło gospodyń wiejskich jako samodzielne kółko rolnicze
Koło gospodyń wiejskich może działać jako samodzielne kółko rolnicze. Wówczas, na podstawie przepisów Ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno ? zawodowych organizacjach rolników jest dobrowolną, samorządną, niezależną od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego organizacją społeczno-zawodową rolników. Koło gospodyń wiejskich, które jest jednocześnie samodzielnym kółkiem rolniczym ma demokratycznie wybierane władze i działa na podstawie statutu.
Koło gospodyń wiejskich jako kółko rolnicze podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Z chwilą dokonania rejestracji w KRS koło nabywa osobowość prawną.
Koło gospodyń wiejskich jako kółko rolnicze może prowadzić działalność gospodarczą na warunkach dotyczących spółdzielni kółek rolniczych. Może, więc być założycielem i członkiem spółdzielni powoływanej w celu świadczenia usług dla rolnictwa oraz innych rodzajów usług wynikających z potrzeb środowiska wiejskiego. Powołanie spółdzielni wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców w KRS.
Koło gospodyń wiejskich jako kółko rolnicze może uzyskać status organizacji pożytku publicznego, jeśli spełnia warunki określone Ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Co trzeba zrobić aby założyć koło gospodyń wiejskich jako samodzielne kółko rolnicze?
Z inicjatywą założenia koła gospodyń wiejskich jako kółka rolniczego może wystąpić, co najmniej 10 osób, z czego przynajmniej 8 musi prowadzić gospodarstwa rolne jako ich właściciele, posiadacze lub użytkownicy. Zebranie musi być protokołowane. Uczestnicy spotkania, będący członkami założycielami wybierają spośród siebie komitet założycielski oraz uchwalają statut kółka rolniczego.
Statut koła gospodyń wiejskich - kółka rolniczego powinien określać:
- nazwę i siedzibę kółka,
- podmiotowy i terytorialny zakres jego działania,
- cele i zadania kółka oraz środki ich realizacji,
- zakres i przedmiot działalności gospodarczej,
- sposób występowania członków oraz utraty członkostwa,
- prawa i obowiązki członków,
- sposób ustanawiania składek członkowskich,
- strukturę organizacyjną kółka,
- organy kółka, ich kompetencje, okres kadencji oraz tryb ich wyboru i odwoływania przed upływem kadencji,
- warunki podejmowania i ważności uchwał organów kółka,
- sposób reprezentowania kółka na zewnątrz,
- majątek kółka oraz sposób dysponowania tym majątkiem,
- sposób zaciągania przez kółko zobowiązań majątkowych,
- zasady podziału nadwyżki z prowadzonej działalności gospodarczej,
- sposób zmiany statutu,
- tryb likwidacji kółka.
Następnie należy dokonać rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Przewodnik po formach prawnych podlegających wpisowi do KRS i odpowiadających im formularzach, formularze wniosków wykorzystywanych w KRS, informację o opłatach obowiązujących w postępowaniu rejestrowym, adresy i obszary właściwości Wydziałów Gospodarczych KRS dostępne na stronie: http://www.ms.gov.pl/krs/krs.php
Wykaz formularzy dla ubiegających się o status organizacji pożytku publicznego na stronie: http://www.ms.gov.pl/krs/krs_rej_opp.php
Źródła finansowania koła gospodyń wiejskich jako samodzielnego kółka rolniczego:
- składki członkowskie,
- darowizny,
- zapisy,
- dotacje,
- odsetki od lokat bankowych,
- dochody z działalności odpłatnej,
- dochody z działalności gospodarczej,
- odpis 1% (tylko dla organizacji zarejestrowanych w KRS jako organizacje pożytku publicznego).
Uwaga:
Każde koło gospodyń wiejskich, które jest samodzielnym kółkiem rolniczym, ma prawo do korzystania z pomocy organizacyjno-instruktażowej, finansowo-gospodarczej i prawnej spółdzielni kółek rolniczych oraz związków rolników, kółek i organizacji rolniczych.
Dodała: Katarzyna Kaczmarek ZD Wolsztyn
Na zdjęciu:
Panie z Koła Gospodyń Wiejskich w Kaszczorze ( gmina Przemęt, powiat Wolsztyn) na wycieczce w Warszawie.
Rzepak, wśród zimujących roślin, jest jedną z wcześniej rozpoczynających wiosenną wegetację. Ocenę przezimowania rzepaku można wykonać w dwojaki sposób:
- ocena na podstawie pobranych brył ziemnych (monolitów glebowych);
- ocena polowa.
Uformowane bryły ziemi z roślinami (monolity glebowe) pobieramy z pola w ostatniej dekadzie lutego, wykuwając wręcz w zamarzniętej ziemi kwadraty o powierzchni około 30x30 cm na głębokość warstwy ornej. Zamarznięty monolit umieszczamy np. w skrzynce i przenosimy do chłodnego pomieszczenia o dodatniej temperaturze i dostępie światła dziennego. Po 5-7 dniach oceniamy przezimowanie roślin. Niejednokrotnie ocena monolitowa nie wskazuje nam sytuacji na całym polu i dlatego należy pobrać kilka prób z różnych miejsc.
Ocenę przezimowania na polu dokonujemy wczesną wiosną, gdy temperatura dobowa przez kilka dni przekracza 5oC, gleba jest całkowicie rozmarznięta i nastąpiło wznowienie wegetacji roślin.
Ocena przezimowania rzepaków jest szczególnie potrzebna na wiosnę tego roku. Warunki pogodowe panujące w okresie siewów rzepaku oraz do końca wegetacji jesiennej spowodowały, że znaczne powierzchnie upraw rzepaku nie osiągnęły fazy rozwojowej 8-10 liści oraz grubej szyjki korzeniowej co może ujemnie wpływać na przezimowanie rzepaków .
Ocena przezimowania to podjęcie, często trudnej decyzji, czy plantację zaorać, czy pozostawić. Niejednokrotnie, z plantacji o niższej obsadzie roślin, można uzyskać większy plon niż z przesiewu rośliny jarej. Przystępując do oceny upraw rzepaku należy ,losowo, wybrać w kilku miejscach pola powierzchnię 1,0 m2. Na wyznaczonych obszarach zwracamy uwagę na obsadę roślin, rozmiar uszkodzeń spowodowanych przez mrozy. Pociągając pionowo do góry roślinę rzepaku, jeśli da się ją wyciągnąć z ziemi stwierdzimy, że nie nastąpił rozwój systemu korzeniowego. Z reguły, mimo jeszcze zielonych liści, korzeń rzepaku jest barwy ciemnobrązowej, z zaawansowanym procesem gnilnego rozkładu, porażony przez patogeny i pewne jest, że ta roślina za kilka dni będzie martwa
Za plantację, która dobrze przezimowała uznajemy: gdy obsada na 1 m2 wynosi średnio 40-50 szt/m2. Pozostawiamy plantację przy obsadzie 20 szt./m2, pod warunkiem, że wszystkie rośliny są zdrowe, dobrze rozwinięte oraz, w miarę, równomiernie rozmieszczone.
Rzepak ma duże zdolności regeneracyjne, rozkrzewiania się i w konsekwencji zawiązywania większej ilości łuszczyn. Przy ocenie przezimowania należy zwrócić uwagę na stożek wzrostu, jeżeli nie przemarzł, a tylko liście, dalszy rozwój plantacji będzie przebiegał normalnie. Uszkodzenia stożka wzrostu może powodować wybijanie pędów z szyjki korzeniowej, ale roślina pozbawiona pędu głównego kontynuuje rozwój pędów bocznych. Takie osłabienie ma odzwierciedlenie w niższym plonowaniu
Bardzo ważne jest, aby przed zimowym spoczynkiem, rzepak osiągnął prawidłowo rozwinięty jesienią system korzeniowy – średnica szyjki korzeniowej min.0,8-1,2 cm, a korzeń palowy głęboko sięgający w glebę. Rzepak wytrzymuje dość duże mrozy, nawet do 15-20oC, bez okrywy śnieżnej. Najbardziej stresującym okresem w jego uprawie jest zima i przedwiośnie. Wyraźne osłabienie plantacji następuje na wskutek przymrozków, czy wysmalania roślin przy braku okrywy śnieżnej. Warunkiem uzyskania wysokich plonów rzepaku jest jego szybki start wiosną i regeneracja osłabionych roślin. Zalecanymi zabiegami w prowadzeniu rzepaku na wiosnę są:
- nawożenie azotem, korekta nawożenia potasem,
- stosowanie biostymulatorów,
- dokarmianie dolistne,
- zwalczanie chorób i szkodników
Zalecane jest łączenie biostymulatora z nawozem dolistnym czy środkiem owadobójczym. Biostymulator pomaga roślinom przezwyciężyć stres, powoduje bujniejszy wzrost, a nawóz dolistny dostarcza niezbędnych i trudnych do pobrania w początkowym okresie składników odżywczych, magnez stymuluje pobieranie składników pokarmowych NPK.
W przypadku, gdy rzepak nie został skutecznie odchwaszczony jesienią, wiosną należy wykonać zbiegi korygujące zwalczania chwastów dwuliściennych.
Opracował: Piotr Kujawa WODR w Poznaniu 2012.03.13
Wykaz gospodarstw agroturystycznych w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim
Przygotowane przez Elżbieta GórskaWykaz gospodarstw agroturystycznych w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim
(w załączniku)
- zestawienie_gosp_agrotur_2011_1.xls (4321 Pobrań)
Międzynarodowe Targi Mechanizacji Rolnictwa Polagra - PREMIERY 2012.
Przygotowane przez Adrian JędroszkaDnia 19 lutego 2012 roku grupa 38 rolników i mieszkańców gminy Sośnie i gmin sąsiednich brała udział w szkoleniu wyjazdowym na Międzynarodowe Targi Mechanizacji Rolnictwa Polagra - PREMIERY 2012.
Głównym celem wyjazdu było zapoznanie się z nowościami i nowinkami w sprzęcie rolniczym eksponowanym na Targach. Ofertę branżową pokazało 300 wystawców z 16 krajów i zaprezentowano prawie 200 rynkowych nowości . Oferta skierowana była do szerokiego grona odbiorców, tak do dużych , jaki mniejszych gospodarstw i wzbudziła duże zainteresowanie młodych rolników, którzy dominowali w grupie wycieczkowej.
W drodze powrotnej rolnicy dzielili się swoimi spostrzeżeniami i podkreślali, że Targi dały im możliwość do porównania cen i jakości konkurencyjnych ze sobą produktów i poznania najnowszych rozwiązań w sprzęcie rolniczym.
Tekst: Zbigniew Gronostaj
ZD w powiecie ostrowskim
Gmina Sośnie
ZASADY PROWADZENIA NOWOCZESNEJ GOSPODARKI PASIECZNEJ W WARUNKACH REGIONU WIELKOPOLSKIEGO
Napisane przez Lucyna Palicka= doświadczenia (Wilde) potwierdzają, że najlepsza zimowla w ulu wielkopolskim , to zimowla w dwóch korpusach, średnio o sile
6 ramek na dole i 6 ramek w korpusie górnym;
= zimujemy tylko silne rodziny, ponieważ jak wskazują czeskie badania:
wiosną rodzina o sile 3 kg pszczół wychowuje więcej o 33% czerwiu, jak zazimowana rodzina o sile 1 kg pszczół;
- prezentacja_zasady.ppt (10387 Pobrań)
Tak rozumiana profilaktyka wymaga wzbogacania każdego zabiegu pasiecznego w stałe elementy higieniczne oraz wnikliwej obserwacji nasilenia w poszczególnych rodzinach pszczelich zachowań służących ograniczeniu i eliminacji pojawiających się czynników chorobotwórczych
- Prezentacja_zapobieganie.ppt (5136 Pobrań)
Więcej...
POZYSKIWANIE PRODUKTÓW PSZCZELICH W PASIEKACH TOWAROWYCH
Napisane przez Lucyna PalickaLiczba podmiotów zajmujących się utrzymywaniem pszczół wynosi 44 999. Średnia wielkość pasieki kształtuje się na poziomie 25 rodzin pszczelich.
Pasieki małe i średnie, do 80 rodzin, stanowią 97,4% natomiast pozostałe 2,6% stanowią pasieki liczące powyżej 80 pni.
- Prezentacja1_pozyskiwanie.ppt (8982 Pobrań)
Pamiętamy o Dniu Kobiet
Gmina Koło i Babiak jako teren mojej pracy doradczej posiada długoletnie tradycje wspólnego spotykania się w Dniu Kobiet 8 marca. By udzielić pomocy instruktażowej większej liczbie Kół Gospodyń Wiejskich spotkania z Kobietami rozpoczęłam już 7 marca w Ochlach, 8 marca w Babiaku,9 marca we Wrzący Wielkiej i 10 marca w Kiełczewie .Przed rozpoczęciem przygotowania degustacji spotkania poprzedzone zostały szkoleniami informacyjnymi oraz we Wrzący Wielkiej szkoleniem specjalistycznym „Warzywa i owoce i ich rola w żywieniu „wykładowcą była: Starszy doradca Dorota Mejsner z WODR Poznań
Codzienna praca Kobiet w domu oraz pomoc w prowadzeniu gospodarstwa wymaga od Kobiet dużego wysiłku każdego dnia. Organizowane spotkania pozwoliły uwolnić się od codziennej „rzeczywistości”, porozmawiać między sobą ,nauczyć się przygotowania smacznych dań ,surówek, ciast oraz jak się zdrowo odżywiać przy udziale owoców i warzyw. W Kole Gospodyń w Ochlach Panie spotkały się w nowej Sali OSP. Ochle są uroczą wsią położoną w pobliżu rzeki Warty. Miejscowe Panie kultywują wieloletnie tradycje wypieku chleba, wyrobu sera oraz sporządzania tradycyjnych nalewek. W spotkaniu degustowano zestawy ciast i surówek. Zdobyte umiejętności zostaną przeniesione do sporządzania potraw w kręgach własnych rodzin.
Spotkania w Kołach Gospodyń Wiejskich przyniosły wspólne zadowolenie mnie jako doradcy WODR umożliwiające przekazanie wiedzy z zakresu Wiejskiego Gospodarstwa. Uczestniczące Kobiety nauczyły się przygotowywać potrawy i wypieki
Organizator spotkań Dnia Kobiet w Kołach Gospodyń Wiejskich.
Danuta Matuszewska ZD w Kole
- STEROWANIE_ROZWOJEM_RODZINY_PSZCZELEJ.doc (6200 Pobrań)
- OCHRONA_ZDROWIA_PSZCZ.doc (3381 Pobrań)