Próchnica określa w dużym stopniu żyzność gleb; to cenne źródło składników pokarmowych, makro-i mikroelementów. Na 1 ha ziemi znajduje się od kilku do kilkunastu ton humusu. Są sposoby, aby pomimo eksploatacji gleb nie doprowadzić do ich wyjałowienia.

Stosując tradycyjne metody uzyska się gleby żyzne, bogate w składniki i mikroorganizmy o odpowiedniej aktywności biologicznej.

Jest kilka zabiegów ,które wykonuje się w trosce o glebę. Możliwie najczęstsze nawożenie organiczne z wykorzystaniem obornika. Także stosowanie poplonów i przyorywanie resztek pożniwnych. Ważne jest nawożenie NPK, bowiem im lepiej rośliny są nawożone, tym więcej zostawiają resztek pożniwnych. W miarę możliwości należy wprowadzić zróżnicowany płodozmian. Istotne jest także wapnowanie, glebę powinno poddawać się temu zbiegowi co 4 lata. Nawozy mineralne najczęściej obniżają pH gleby, a na ziemiach o niższym odczynie wapnowanie należy stosować częściej – mówi prof.dr. hab. Stefan Martyniuk z Zakładu Mikrobiologii Rolniczej  IUNG w Puławach.

Im wyższe pH, tym wyższe zdolności sorpcyjne. Wapnowanie sprzyja nagromadzeniu substancji humusowych i zwiększa trwałość materii organicznej w glebie. Poprzez wapń substancje humusowe łączą z minerałami tworząc kompleksy humusowo- mineralne odporne na rozkład mikrobiologiczny. Dzięki temu dochodzi szybszego nagromadzenia substancji organicznej. Oprócz tego odczyn gleby ma wpływ na przyswajalność składników pokarmowych. Analizę gleby, a także poziom materii organicznej, próchnicy można oznaczyć w okręgowych stacjach chemiczno-rolniczych. Na poprawę żyzności wpływ ma odpowiednie uwilgocenie gleby, a także zachowanie warunków wodno-powietrznych. Wykonując np. podorywkę , mechaniczne zwalczanie chwast, oddziałuje się na glebę i poprawia jej uwilgocenie. Planując zabiegi agrotechniczne trzeba starać się nie dopuścić do przesuszenia wierzchnich warstw, a w przypadku gleb lekkich im mniej zabiegów ,tym lepiej. Susza i przesuszenie gleb sprzyjają erozji wietrznej, w wyniku której odspojone cząstki gruntu są wywiewane i przenoszone przez wiatr. Gleba traci wówczas część cennej materii organicznej i substancji odżywczych, następuje pogorszenie struktury gleby. Szczególnie wrażliwy okres to czas od momentu siewu do pokrycia ziemi roślinnością, zwłaszcza jeśli jest sucho.

Wystarczy wiatr 20-25 km/h, by pyły i piaski były przenoszone. Przyjmując średnio 3% próchnicy w warstwie ornej zmycie 1 cm warstwy w wyniku erozji wietrznej lub wodnej  powoduje stratę 1,5 t materii organicznej. Bezpowrotnie traci się także część próchnicy w wyniku erozji uprawowej. Do roślin zubożających zaliczamy okopowe; wraz z korzeniem buraka cukrowego traci się 3-17 ton/ha ziemi na 1 zbiór, a przy ziemniakach 1-2 tony – mówi dr Sławomir Szałata z Katedry Gleboznawstwa  UP w Poznaniu.

Niebezpieczne z rolniczego punktu widzenia jest też wyjaławianie gleb, które występuje przy wieloletniej monokulturze upraw, dlatego też tak istotne jest wprowadzanie zmianowania i roślin motylkowych w płodozmian.

Próchnica, jak złoto.

Próchnicy najwięcej jest w warstwie ornej na głębokości  około 0- 20 cm. Na ziemiach użytkowanych rolniczo stanowi nawet 90% materii organicznej gleby, dlatego też mianem próchnicy określa się substancje organiczną. Pozostałość stanowią niezhumifikowane resztki organiczne. Część resztek zwierzęcych i roślinnych dostających się do gleby w wyniku przemian podlega mineralizacji, a część materii organicznej humifikacji. Przebieg humifikacji jest procesem złożonym i zależy od składu chemicznego resztek organicznych oraz od warunków środowiska wpływających na rozwój i działalność mikroorganizmów glebowych. Wiadomo, że polega na rozkładzie i syntezie związków organicznych oraz polimeryzacji i kondensacji powstających produktów. Procas przebiega etapami, w początkowej fazie jest przewaga fulwokwasów, które są rozpuszczalne w wodzie, niezależnie od odczynu o barwie żółtej lub żółtobrązowej. Później więcej jest kwasów huminowych – najbardziej interesujących z nawozowego punktu widzenia, które są nierozpuszczalne w środowisku kwaśnym, są ciemnobrązowe lub czarne. Kolejnymi są huminy – czarne i zupełnie nierozpuszczalne w wodzie. Próchnica poza  kwasami zawiera także nieswoiste substancje próchniczne, jak węglowodany, tłuszczowce, aminokwasy, białka, garbniki i ligninę.

Gleby zasobne w próchnicę cechują wysokie zdolności sorpcyjne , np. ziemie gliniaste i ilaste mogą przyłączyć znaczne ilości nawozów . Próchnica może przyłączyć  300 mEq/100g próchnicy, natomiast minerały ilaste od 10 do 150 mEq/100g próchnicy – mówi Szałata.

Próchnica w dużym stopniu określa żyzność gleby. Olbrzymie powierzchnie wewnętrzne cząstek próchnicy są zdolne zatrzymywać wodę w ilości kilkakrotnie większej od swojej masy. Zwiększa to zdolności buforowe gleb i przekłada się na regulację odczynu. Takie gleby są lepiej napowietrzone i łatwiej tworzą się  jej struktury agregatowe. Próchnica razem ze śluzowymi wydzielinami drobnoustrojów jest lepiszczem dla fazy stałej gleby. Powoduje sklejanie elementarnych cząstek gleby w większe agregaty. Te czynniki ułatwiają uprawę, a próchnica sprawia, że gleby lekkie stają się bardzie zwięzłe, a ciężkie luźne. Próchnica działa na wzrost , rozwój roślin oraz wysokość i jakość plonu. Jej właściwości sorpcyjne decydują o zasobności w składniki pokarmowe. Jest ważnym źródłem azotu i fosforu, który jest dostępny dla roślin po zmineralizowaniu. Podstawowy skład chemiczny : C 52-62%; H 3-3,5%; P 1,2%; S 0,9%. Jej ciemne zabarwienie poprawia właściwości cieplne gleby i wpływa na lepsze pochłanianie promieni słonecznych, taka gleba szybciej ogrzewa się wiosną co przedłuża okres wegetacji. Będąc bogatym źródłem składników pokarmowych i energii dla makro-i mikroorganizmów, cechuje się duża aktywnością biologiczną, tj. obecnością drobnoustrojów. Owa aktywność jest niezbędna do zachowania ciągłości przemian próchnicy. Musi jednak wystąpić cykliczne dostarczanie materii organicznej. W procesie humifikacji zaledwie 20% węgla trafia do nowej próchnicy , aż 60-70% przedostaje się do atmosfery w postaci CO₂, a 5-10% jest pobierane przez biomasę. Dlatego stopniowe zwiększanie zawartości próchnicy jest możliwe przy zastosowaniu większych dawek materii organicznej . Zasoby próchnicy gleb mineralnych wahają się w granicach 40t/ha dla gleb płowych, 80t/ha dla gleb brunatnych do ponad 200t/ha dla czarnoziemów i 80-100t/ha dla gleb leśnych.

Niezbędny azot.

Wskaźnik C:N w dobrze zhumifikowanej glebie, w poziomie uprawnym powinien wynosić 10:1. Materia organiczna, która się wprowadza, np. słoma ma bardzo dużo węgla, a niewiele azotu. Dlatego równocześnie trzeba podać nawóz azotowy. Wówczas dopiero mikroorganizmy glebowe będą mogły część tej substancji organicznej przekształcić w próchnicę. Jeśli nie wprowadzi się azotu substancja organiczna będzie zalegać w glebie – informuje Szałata.  Zawsze większa część materii podlega mineralizacji, a mniejsza humifikacji. Mineralizacja próchnicy jest ściśle powiązana z zawartością i dostępnością azotu mineralnego .Jednak wprowadzenie większej dawki azotu nie przekłada się na wzrost zawartości próchnicy w glebie. Mineralizacja najszybciej przebiega w temperaturze 20⁰ C, kiedy jest większe parowanie , PPW 50-70%, pH około 7,0, a stosunek C:N świeżej materii organicznej jest mniejszy niż 30:1. Dla słomy zbóż C:N ma od 100:i do 60:1. Dla takiej materii niezbędne są dodatkowe źródła azotu np. w postaci nawozu mineralnego. W przeciwnym wypadku może wystąpić niedobór pierwiastka dla roślin. Oszczędna uprawa sprzyja zahamowaniu mineralizacji próchnicy, korzystne jest też zastosowanie w płodozmianie roślin wieloletnich motylkowych.

Źródło:
Wiadomości rolnicze 04/2014
„Metody na żyzną glebę”—Katarzyna Szulc

Zasadniczym zadaniem żywopłotów, jak wynika z ich nazwy, jest tworzenie żywego, zwartego ogrodzenia, zastępującego płoty, parkany i mury. Bronią więc one dostępu nieproszonym gościom – ludziom i zwierzętom, chronią przed kurzem, osłabiają siłę wiatrów wysuszających glebę. Wpływają korzystnie na mikroklimat, zapobiegają tworzeniu się zasp śnieżnych przy drogach i torach kolejowych, zasłaniają szpecące otoczenie, śmietniki, komposty. Nie można również pominąć ich wartości zdobniczych, jako żywych elementów naszych ogrodów, parków i zieleńców.

Ze względu na konkretne zadania żywopłotów, rośliny żywopłotowe muszą spełniać określone wymogi w stosunku do specyficznej uprawy jaką jest żywopłot.

Rośliny żywopłotowe muszą znosić przycinanie – stałe cięcie nie powinno wpływać osłabiająco na rośliny ani powodować ich przedwczesnego zamierania. Powinny posiadać zdolność do zagęszczania się – cięcie powinno pobudzać do wzrostu pączki śpiące, znajdujące się na starszych gałęziach i pniach. Nie powinny tworzyć odrostów i rozłogów – w przeciwnym wypadku żywopłot trudno utrzymać w określonych granicach. Dobrze będzie jeżeli rośliny żywopłotowe będą odporne na choroby i szkodniki oraz wytrzymałe na niskie temperatury – cecha ważna szczególnie w rejonach o długich mroźnych zimach.

Ważniejsze gatunki krzewów oraz drzew na żywopłoty formowane i nie formowane:

• Berberys pospolity – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 1,0 do 1,5 m, średnio przydatny do formowania. Krzew na gleby suche i średnio wilgotne, częścią ozdobną są kwiaty i owoce.
• Buk pospolity – drzewo zrzucające liście na zimę, dające żywopłot o wysokości od 1,0 do 4,0 m, o dużej przydatności do formowania. Drzewo przydatne na gleby średnio wilgotne.
• Bukszpan wieczniezielony – krzew zimozielony, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,5 m, o bardzo dużej przydatności do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne.
• Cis pospolity – drzewo zimozielone, dające żywopłot o wysokości od 1,0 do 3,0 m, o bardzo dużej przydatności do formowania. Drzewo przydatne na gleby średnio wilgotne.
• Dereń biały – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 1,0 do 1,5 m wysokości, średnio przydatny do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne i wilgotne, częścią ozdobną są pędy.
• Jałowiec pospolity – krzew zimozielony, dający żywopłot o wysokości od 1,0 do 1,5 m wysokości, o dużej przydatności do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne.
• Karagana syberyjska – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 1,0 do 2,0 m, o dużej przydatności do formowania. Krzew przydatny na gleby suche i średnio wilgotne.
• Ligustr pospolity – krzew częściowo zimozielony, dający żywopłot o wysokości od 1,0 do 2,0 m, o bardzo dużej przydatności do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne.
• Mahonia pospolita – krzew zimozielony, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,0 m, nieprzydatny do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne. Częścią ozdobną są kwiaty i owoce.
• Pięciornik krzewiasty – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,0 m, średnio przydatny do formowania. Krzew przydatny na gleby suche i średnio wilgotne. Częścią ozdobną są kwiaty.
• Pigwowiec japoński – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,0 m, średnio przydatny do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne. Częścią ozdobną są kwiaty i owoce.
• Przeczka alpejska – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,0 m, o bardzo dużej przydatności do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne.
• Tawuła białokwiatowa – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,0 m, nieprzydatny do formowania. Krzew przydatny na gleby suche, częścią ozdobną są kwiaty.
• Żywotnik zachodni – drzewo zimozielone, dające żywopłot o wysokości od 1,0 do 4,0 m, o dużej przydatności do formowania. Drzewo przydatne na gleby średnio wilgotne.

Przed sadzeniem żywopłotu ważne jest odpowiednie przygotowanie gleby i o ile to możliwe, wybór stanowiska – miejsca gdzie będzie żywopłot rósł.

Światło słoneczne ma duży wpływ na wzrost i wygląd roślin. Korzystnie wpływa na pokrój drzew i krzewów, ich zagęszczenie, kwitnienie i owocowanie. Zacienione żywopłoty formowane łatwo stracą dolne gałęzie i staną się ażurowe, a nie cięte słabo kwitną. W takich, niekorzystnych miejscach należy więc sadzić rośliny cieniolubne lub cienioznośne jak: cisy, a z liściastych zimozielone, przede wszystkim bukszpan. Nie powinno sadzić się żywopłotu pod szerokimi konarami drzew. Przeciętnie żyzna i wilgotna gleba, nie zachwaszczona roślinami trwałymi, nie wymaga specjalnego przygotowania przed sadzeniem żywopłotu. Pod gleby bardzo suche lub mokre czy alkaliczne lub kwaśne należy dobrać odpowiednie gatunki krzewów. Przed sadzenie zaleca się przekopanie pasa ziemi w miejscu przyszłego żywopłotu, uzależniając jego szerokość i głębokość m. in. od jakości i wielkości systemu korzeniowego sadzonych roślin. Najważniejsze przy tym jest wybranie korzeni i kłączy chwastów trwałych (np. perz, osty, powój), które później są prawie niemożliwe do usunięcia ze środka żywopłotu. Poprawa jakości gleby słabszej polega na dodaniu lepszej ziemi (np. kompostowej), torfu ogrodniczego lub starego dobrze rozłożonego obornika, zwłaszcza gdy sadzimy rośliny o zwiększonych wymaganiach glebowych.

Żywopłoty z krzewów zrzucających liście na zimę sadzi się w tym samym okresie roku co iine krzewy tzn. wiosną (marzec, kwiecień) lub jesienią (październik, listopad). Krzewy w żywopłotach sadzi się zwykle jedno lub dwurzędowo, rzadziej wielorzędowo. Łatwiejsze w prowadzeniu są żywopłoty niestrzeżone, które zakładamy z krzewów osiągających taką wielkość i formę jaki ma być żywopłot. Żywopłoty strzyżone są mniej zalecane, należy je odtwarzać przede wszystkim w zieleni zabytkowej. Żywopłot jednorzędowy sadzi się przy sznurze jednym rzędem. Krzewy mające bardziej rozrośnięty system korzeniowy sadzi się w rowy głębokości 30 cm równo ustawiając je przy jednej krawędzi. Przy sadzeniu żywopłotu dwurzędowego rów powinien być odpowiednio szeroki w zależności od zaplanowanej odległości między rzędami np. 30 – 50 cm, a krzewy rozmieszczone przy obu krawędziach. Sadząc w rowie, należy najpierw rozmieścić rośliny i częściowo zasypać korzenie, aby rośliny się nie przesuwały. Następnie dosypuje się gleby do połowy głębokości rowu i przytrzymując każdy krzew kolejno, udeptuje się ziemię. Później należy zasypać rów całkowicie i ponownie ziemię udeptać. Przy sadzeniu jesiennym po podlaniu okopcowuje się cały żywopłot. Wiosną usypuje się wzdłuż wałki pomocne przy podlewaniu. Żywopłoty z dużych krzewów sadzi się przy sznurze sadząc każdą roślinę oddzielnie. Krzewy po posadzeniu należy obficie podlać, dając 10 l wody pod roślinę.

Wielkopolski finał XIV edycji ogólnopolskiego konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Smaki Regionów” odbędzie się 14 sierpnia 2014r. na Starym Rynku w Poznaniu. Podobnie jak w latach poprzednich zostanie włączony w obchody Ogólnopolskiego Festiwalu Dobrego Smaku.

Organizatorem centralnym konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Smaki Regionów” jest Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego wspólnie ze Związkiem Województw Rzeczypospolitej Polskiej. Jego regionalnym organizatorem jest Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego i Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu.

Całość konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów” przebiega dwuetapowo. W pierwszym etapie – w czasie finałów regionalnych – wyłonione zostaną najlepsze produkty i potrawy regionalne. Wszystko oceniać będą dwie komisje konkursowe. Jedna regionalne produkty żywnościowe, druga regionalne dania i potrawy. Drugi etap konkursu to wybór przez Krajową Kapitułę Konkursu – spośród produktów i potraw nominowanych w regionach – najlepszych, do prestiżowej nagrody „PERŁA 2014”.

Zgłaszane regionalne produkty muszą być związane z określonym obszarem geograficznym, charakteryzować się szczególnymi cechami, często wynikającymi ze specyficznych warunków klimatycznych i glebowych regionu z którego pochodzą. Powinny być wytwarzane na małą skalę, tradycyjnymi metodami, wywodzić się z tradycji i kultywowanych w danym regionie zwyczajów.

W przypadku dań i potraw do konkursu mogą zgłaszać się firmy gastronomiczne i gospodarstwa agroturystyczne, które oferują gościom oryginalne, regionalne potrawy, stanowiące dziedzictwo kulinarne regionu, wykorzystując lokalne produkty żywnościowe.

Więcej informacji na temat konkursu można uzyskać w Zespołach Doradczych Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Powiatach.

Monitoring cen skupu produktów rolnych  maj 2014 r.    (w załączniku)