Dywersyfikacja upraw to jedna z praktyk w ramach obowiązku zazielenienia, podlegająca kontroli. W kampanii 2016 r. termin tych kontroli został przesunięty na czas od 1 czerwca do 31 lipca br. Dotychczasowy termin określony był na czas od 15 maja do 15 lipca. Zmiana ta wynika m.in. z faktu wydłużenia w 2016 r. terminu składania wniosków o płatności.

Podczas kontroli ARiMR weryfikuje, czy w wyznaczonym czasie rośliny są uprawiane i zajmują określony, wymagany odsetek powierzchni gruntów ornych. Kontrola jest przeprowadzana na podstawie obecności uprawy na polu, jak i na podstawie jej pozostałości, które znajdują się na polu po zbiorze.  

Informacja o zmianie terminu kontroli dywersyfikacji upraw ogłoszona została w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7.07.2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie okresu obliczania udziału różnych upraw w celu dywersyfikacji upraw (Dz.U. z 2016 r., poz. 1008).

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, tzn. 11.07.2016 r. 

Źródło informacji: 1) www.minrol.gov.pl 2) Dz.U. z 2016 r., poz. 1008.

Obecnie uważa się, że jednym z poważnych zagrożeń ludzkości jest mała ilość wody i wyczerpywanie się jej zasobów. Poza tym zasoby wodne na świecie są rozłożone nierównomiernie, a więc nie dla wszystkich równo dostępne. Konieczne jest więc podjęcie wszelkich działań, nawet tych z pozoru bez większego znaczenia, które wpłyną na poprawę bilansu wodnego na świecie.

Zasoby wody to według definicji woda dostępna lub mogąca być dostępna do wykorzystania w danym regionie, w określonej ilości i jakości, w określonym okresie czasu i w warunkach określonych potrzeb. Wyróżnia się zasoby wód opadowych, powierzchniowych i podziemnych. Wielkość tych zasobów zależy od warunków klimatycznych oraz od zdolności różnych środowisk do jej retencjonowania.

Jednym ze sposobów na zagospodarowanie wody jest gromadzenie wód opadowych. Woda ta w niewielkim stopniu jest gromadzona i zazwyczaj trafia do kanalizacji. Jest to ewidentnym marnotrawstwem. Każdego roku tysiące litrów „deszczówki” pozostaje niewykorzystane, a wystarczy gromadzić ją w różnych pojemnikach, zbiornikach i wykorzystywać do nawadniania, choćby ogrodu. Niby proste, ale istotne jest to, skąd ta woda spływa oraz w jakich okolicznościach jest zagospodarowywana. Nie możemy przecież działać obok prawa. Odprowadzenie wody z dachu to jedno, a zagospodarowanie jej to druga sprawa. Można wody opadowe skierować do pobliskiego stawu, czy też rowu melioracyjnego. Najkorzystniej jednak będzie zagospodarować „deszczówkę” na własnej działce, rozsączając ją pod powierzchnią gleby rurami drenarskimi lub systemem rozsączającym lub też gromadzić w oczku wodnym czy zbiorniku buforowym.

Zgodnie z przepisami o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków – tj. z 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 139), odprowadzenie wód opadowych i wód drenażowych do kanalizacji sanitarnej jest zabronione. Gdy na terenie siedliska istnieje sieć kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej, można się podłączyć, ale trzeba wcześniej uzyskać na to podłączenie zezwolenie od administratora tej sieci kanalizacyjnej. W przypadku braku możliwości przyłączenia się do sieci kanalizacji zewnętrznej, dopuszczalne jest odprowadzanie tych wód na własny teren nieutwardzony, do dołów/studni chłonnych lub do zbiorników retencyjnych.

Wody opadowe i roztopowe z terenów o trwałej, zanieczyszczonej nawierzchni, odprowadzane w sposób zorganizowany do środowiska, są ściekami. Mogą być wprowadzane do środowiska, tj.:

• do wody lub ziemi – ścieki oczyszczone, wody opadowe;
• do kanalizacji gminnej;
• do bezodpływowych zbiorników – oczyszczalnia ścieków.

Zgodnie z przepisami (ustawa Prawo wodne) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi (w tym rolnicze wykorzystanie ścieków) w przypadku wykorzystania ścieków w zakresie nieobjętym zwykłym korzystaniem z wód, tj. jeżeli ich łączna ilość odprowadzana do środowiska jest większa niż 5 m³/dobę ścieków oczyszczonych, wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego.

Jak nie trudno się zorientować, kwestie związane z zagospodarowaniem wód opadowych i roztopowych nie należą do prostych. Bardzo często daną sytuację należy traktować w sposób indywidualny. Istotne jest bowiem, ile jest tej wody, skąd spływa, czy trafia na powierzchnię utwardzoną czy też nieutwardzoną, a przede wszystkim dokąd ostatecznie trafia i jakie ma być jej przeznaczenie. Nie można też „przegapić” momentu, kiedy te wody stają się ściekami i jakim wówczas podlegają przepisom. Trzeba też mieć na uwadze ewentualny obowiązek uzyskania stosownej zgody czy pozwolenia, jak na przykład pozwolenie wodnoprawne.

Źródło: 1) TopAgrarPolska, 4/2011. 2) Gospodarowanie wodą w rolnictwie, w obliczu ekstremalnych zjawisk pogodowych. Warszawa: Fundacja na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju, 2012. 3) Anna Jagodzik: Kontrole Inspekcji Ochrony Środowiska w obszarze rolnictwa. Leszno: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu Delegatura w Lesznie, 13.02.2015 r.

Noc z 21 na 22 czerwca, będąca najkrótszą w roku, nazywa się Nocą Kupały. Słowianie od pradawnych czasów obchodzili wtedy jedno z najważniejszych dla nich świąt. Podczas nocy przesilenia letniego odprawiano rytuały mające odpędzać złe moce i uroki.

Noc przesilenia letniego dla Słowian stanowiła święto wody i ognia, miłości i płodności. Tej nocy dozwolone były tańce i swawole, które na co dzień uważano za naganne. Obchody miały przynieść urodzaj podczas zbiorów, dobrobyt w domostwach, a młodym kobietom miłość. Aby wszystko się spełniało, obowiązkowym był udział we wszystkich obrzędach i rytuałach.

Wraz z nastaniem religii chrześcijańskiej na ziemiach polskich pogańskie zwyczaje zastąpiono chrześcijańskimi. Tak się stało także z Nocą Kupały, którą zastąpiono Nocą Świętojańską, a jej termin wyznaczono na noc z 23 na 24 czerwca, czyli w wigilię św. Jana.

Zwyczaje i obrzędy związane z Nocą Kupały są cząstką historii naszych przodków, a niektóre z nich zachowały się do naszych czasów i są kultywowane po dzień dzisiejszy. Poniżej postaram się przybliżyć większość z nich.

Rytualne krzesanie ognia

Przed rytualnym krzesaniem ognia gaszono wszystkie paleniska w całej okolicy. Ogień krzesano z jesionowego koła ze szprychami (symbol słońca) i brzozowego kółka (brzoza – święte drzewo boga słońca). Koło oplecione słomą, polane smołą i przymocowane na paliku w ziemi obracano tak szybko, że poprzez tarcie kółek dochodziło do jego zapalenia. Następnie toczono je i zapalano nim kolejne stosy tworząc wiele ognisk. Stosy pod ogniska przygotowane były zwykle wcześniej na polanach, wzgórzach i koło wody. Przy ogniskach gromadziły się całe wsie, ponieważ udział w uroczystościach miał wszystkim zapewnić szczęście przez cały rok, urodzaj i obfite plony.

Skoki przez ogniska

Ogień pełnił przede wszystkim funkcję oczyszczającą – miał spalać grzechy i przewinienia skaczących przez ognisko i tańczących naokoło niego osób, a także chronić przed złymi mocami i chorobami. Młodzi zakochani, przepasawszy się wcześniej bylicą, skakali parami przez ogień trzymając się mocno za ręce. Udany skok wróżył małżeństwo i szczęśliwe życie.

Magiczna moc ziół

W Dzień Kupały wiele roślin nabierało czarodziejskiej mocy. Była to przede wszystkim bylica, ale również dziurawiec, tymianek, rumianek, czarny bez, geranium, leszczyna, koper włoski, piołun, mięta, biedrzeniec, krwawnik pospolity, ruta. Zioła te wrzucano do ognisk, noszono wszyte w ubrania, przypięte do pasa, wieszano na drzwiach domów oraz stajen i rozrzucano na rozstajach dróg, aby odgoniły złe moce, uroki i zło. Dym z ziół unosił się po polach, lasach i wsiach, chroniąc je przed gradem i klęskami żywiołowymi.

Magiczna moc wianków

Dawniej wito je z siedmiu ziół. Najczęściej zbierano dziurawiec, koniczynę, krwawnik, miętę, rumianek i kwiat dzikiego bzu. Wianek stanowił prośbę i ofiarę dla dobrych duchów przyrody. Pośrodku wianka stawiano świeczkę, ponieważ wianek jest znakiem równowagi pomiędzy ogniem a wodą. Do wianka należało dodać ziół miłosnych, takich jak lubczyk, mirt, tymianek, ale też bylicy, która uznawana była za panaceum na wszystko.

Puszczanie wianków

Jednak najważniejsze podczas tej nocy było odnalezienie miłości. Właśnie stąd wziął się zwyczaj puszczania na wodę wianków. Wianki jako symbol panieństwa i dziewictwa według tradycji puszczały panny na wydaniu. Składały się one z kwiatów i ziół mających magiczne właściwości oraz ze świecy i wstążki. Panny rzucały je w nurt rzeki, a zadaniem kawalerów było je wyłapać. Jeśli wianek popłynął z nurtem, a świeca się paliła i wyłowił go bliski sercu dziewczyny kawaler, wówczas wróżyło to szczęście. Jeśli wirował, świeczka zgasła lub co najgorsze – zatonął, wówczas panna nie miała co liczyć na męża.

Poszukiwanie kwiatu paproci w Noc Kupały

Legendy o kwiecie paproci, zwanym też „perunowym kwiatem” znane są z przeróżnych podań. Opowiadają o wielu ludziach, którzy błądzili po lasach i mokradłach próbując odnaleźć magiczny, obdarzający bogactwem, siłą i mądrością, widzialny tylko przez okamgnienie kwiat paproci. Zdobycie rośliny nie było łatwe – strzegły jej widzialne i niewidzialne straszydła, czyniące straszliwy łoskot, gdy tylko ktoś próbował się do niego zbliżyć.

Obmycie w wodzie

Woda miała wielkie znaczenie w święcie Kupały, zaś zanurzenie się w niej gwarantowało urodę, powodzenie i zdrowie. Jeśli w pobliżu nie było rzeki lub jeziora, wówczas obmywano się w rosie nocnej, czy nawet w deszczu, jeśli właśnie padał. W późniejszych czasach, kiedy kościół katolicki przejął to święto, można było zażywać takich kąpieli dopiero po 24 czerwca, kiedy wody były już „ochrzczone” przez świętego Jana.

Kąpiele w rosie

Rosa podobnie jak woda miała działanie oczyszczające. Panny chodziły boso po rosie, dzięki czemu zyskiwały powodzenie u mężczyzn do następnej Nocy Świętojańskiej.

Wróżby świętojańskie

W Noc Kupały odprawiano również rozmaite wróżby, bardzo często związane z miłością, które miały pomóc poznać przyszłość. Wróżono ze zrywanych w całkowitym milczeniu kwiatów polnych i z wody w studniach, wróżono z rumianku i kwiatów dzikiego bzu, z cząbru, ze szczypiorku, z siedmioletniego krzewu kocierpki, z bylicy i z innych roślin oraz znaków.

Wierzono, że w noc świętojańską mogą się zdarzyć rzeczy naprawdę wyjątkowe. Czas przesilenia letniego pobudzał wyobraźnię, sprawiał, że ludzi ogarniało uniesienie i radosne szaleństwo, a udział w obrzędach zapewniał szczęście na cały rok.

Miałam okazję uczestniczyć w obrzędach Nocy Świętojańskiej zorganizowanej przez Wielkopolską Izbę Rolniczą 23 czerwca 2016 roku w Licheniu. Podczas spotkania zaprezentowano wykład na ten temat oraz zorganizowano warsztaty plecenia wianków świętojańskich.

Grupa doradców WODR w Poznaniu, specjalizujących się w zakresie ochrony środowiska w rolnictwie, uczestniczyła 21 czerwca 2016 r. w ramach dokształcania kadry w wyjeździe studyjnym do Instytutu Technologii Mikrobiologicznych w Turku oraz firmy Probiotics Polska w Bratuszynie. Dzięki temu wyjazdowi doradcy mieli możliwość zapoznania się ze znaczeniem probiotechnologii dla rolnictwa i środowiska, jak i dla nas ludzi, oraz przyjrzenia się procesowi powstawania preparatów mikrobiologicznych. W Instytucie Technologii Mikrobiologicznych (ITM) uczestnicy wyjazdu mogli przekonać się naocznie, na jak szeroką skalę zakrojone są działania naukowe, służące poszukiwaniu jak najlepszych rozwiązań w oparciu o pożyteczne mikroorganizmy.

Instytut Technologii Mikrobiologicznych (ITM) w Turku jest jednostką badawczo-rozwojową Stowarzyszenia Ekosystem – Dziedzictwo Natury, członka i lidera Polskiego Klastra Mikrobiologicznego – ProBioClustra. Funkcjonuje od 2014 roku. Działania ITM skupione są na zintegrowanym podejściu do oceny jakości środowiska oraz związanej z nim bardzo mocno kondycji gleby i roślin uprawnych, a także bezpieczeństwa i jakości żywności. Szczególne miejsce w działaniach badawczych ITM zajmuje zastosowanie procesów fermentacyjnych oraz innych technologii opartych na wyselekcjonowanych pożytecznych mikroorganizmach wszędzie tam, gdzie istotne jest stosowanie rozwiązań przyjaznych środowisku naturalnemu. ITM to niezwykle nowoczesne laboratoria stwarzające warunki do przeprowadzania wszechstronnych analiz próbek różnego pochodzenia – gleby, wody, pasz, żywności, płodów rolnych, kosmetyków itp. Instytut uczestniczy także w projektach badawczo-rozwojowych krajowych i międzynarodowych. Na stałe współpracuje z uczelniami wyższymi oraz jednostkami naukowo-badawczymi.

W tym samym dniu doradcy przebywali również w siedzibie firmy ProBiotics Polska, gdzie wysłuchali wykładu oraz zwiedzili wytwórnię preparatów probiotycznych. Firma ProBiotics Polska, promująca i wdrażająca naturalne technologie mikrobiologiczne w polskim rolnictwie, jest firmą rodzinną działającą od 2006 roku. Jest pierwszą firmą w Europie i trzecią na świecie wytwarzającą tzw. probiotyczne kultury mateczne. Za swoją działalność firma była wielokrotnie wyróżniana i nagradzana, i niejednokrotnie były to bardzo prestiżowe nagrody i wyróżnienia. Wytwórnia działa od 2013 roku. Wykład, który na wstępie wygłosił Pan Mirosław Serafinowicz, traktował o trwającej od wielu lat „przygodzie” Państwa Serafinowiczów z rolnictwem ekologicznym oraz stosowaniem ProBio Emów, a także sukcesami osiągniętymi w tych obszarach, a których jest niemało. Największym jednakże sukcesem Pana Mirosława i Jego Małżonki jest osiągnięcie stanu symbiozy z otaczającym Ich światem przyrodniczym.

Dlaczego probiotechnologia, dlaczego mikroorganizmy? To bardzo proste. Mikroorganizmy i ich metabolity towarzyszą człowiekowi od zarania dziejów, od zawsze. I choć maleńkie, niewidoczne gołym okiem, mają ogromną moc. W bardzo dużym uproszczeniu, mogą być dobre albo złe. Ale to nie takie proste, rzecz cała jest o wiele bardziej złożona, aniżeli mogłoby nam się wydawać. Nas ludzi interesują pożyteczne probiotyczne mikroorganizmy, ich potencjał, kierunki zastosowań. Badania naukowe, jak i doświadczenia praktyczne dowodzą, iż różnorodność pożądanych dla nas cech pożytecznych mikroorganizmów jest przeogromna. Ważne jest tylko, abyśmy umieli te cechy umiejętnie wykorzystać dla dobra ludzi i środowiska naturalnego. Potrafimy je wyselekcjonować i namnażać. Ważne tylko, abyśmy robili to bardzo umiejętnie. I temu właśnie służyć mają działania podejmowane przez ProBiotisc oraz ITM, o czym mogliśmy się sami przekonać podczas wyjazdu studyjnego. Probiotechnologia nie jest łatwą dziedziną, wymaga wiedzy, cierpliwości, świadomego i umiejętnego postępowania na każdym etapie. Warto jednak pochylić się nad tą problematyką, ponieważ technologia probiotycznych mikroorganizmów może okazać się skutecznym sposobem na przywrócenie równowagi w przyrodzie. Przecież pro bios (gr.) oznacza „dla życia.” I to jest istota wszystkiego.

Dla doradców Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu wyjazd ten był owocny, pouczający. Myślę, że pozwolił spojrzeć na probiotechnologię z nieco innej perspektywy.