Choroba występuje na życie jako żywicielu głównym. Pojawia się także na żywicielach pośrednich, którymi są farbownik lekarski i krzywoszyj polny. Straty wywołane przez tę chorobę mogą wynosić rzadko więcej niż 5%. Rdza brunatna żyta wywołana jest przez patogen Puccinia dispersa (syn. Puccinia recondita f. sp. recondita). Występowanie rdzy brunatnej żyta powoduje obniżenie dorodności ziarna i ogólnej masy plonu, a także zdrobnienie ziarna i obniżenie jego wartości odżywczej.

Objawy rdzy brunatnej żyta są podobne do objawów rdzy brunatnej pszenicy. Pierwsze objawy mogą być widoczne już jesienią, na górnej stronie blaszek liściowych. Porażenie ma postać nielicznych, owalnych i rdzawych urediniów (skupienia zarodników). W okresie wiosennym ich ilość zwiększa się. Często w maju i czerwcu prawie całe liście stają się brązowe (rdzawe) w wyniku licznych urediniów. W czasie gdy porażone części blaszek liściowych zamierają, na ich dolnej powierzchni rozwijają się skupiska zarodników w kolorze czarnym (telia). Telia są podobne pod względem kształtu i wielkości do urediniów. W wyniku pęknięcia skórki – skupienia zarodników letnich (urediniospor) są odsłonięte i powierzchnia rdzawych urediniów jest matowa. Powierzchnia czarnych teliów jest błyszcząca, ponieważ skupienia teliospor do końca okresu wegetacji roślin prawie zawsze okryte są skórką. Urediniospory pokryte są brodawkami. Na żywicielach pośrednich objawy rdzy brunatnej żyta pojawiają się zwykle w lipcu. Występują w pełni lata i jesienią na nadziemnych częściach roślin. Początkowo na górnej stronie blaszek liściowych występują żółtobrunatne plamy z widocznymi w środkowej ich części czarnymi punkcikami zwanymi spermogoniami. Trochę później, na dolnej stronie blaszki liściowej (rzadziej na górnej stronie lub na innych nadziemnych częściach roślin) pojawiają się bardzo wyraźne, żółtopomarańczowe skupienia kubeczkowatych ecjów. Mają one średnicę od 10 do 20 mm. Czasami występują także objawy rdzy na pochwach liściowych i źdźbłach. Kłos nie jest atakowany. Rdza ogranicza proces fotosyntezy, zwiększa oddychanie i parowanie liści. Rozwój roślin zostaje w ten sposób zahamowany. Na podstawie ułożenia zarodników na powierzchni liścia można odróżnić bez problemów rdzę brunatną od rdzy żółtej; nawet we wczesnej fazie rozwoju.

Źródłem infekcji są resztki pożniwne. Grzyb zimuje przede wszystkim w postaci grzybni. Grzybnia zimuje w żywych resztkach lub oziminach i samosiewach w postaci teliospor. Teliospory kiełkują zwykle w lecie tego samego roku. Przeniesione na żywicieli pośrednich zapoczątkowują ich infekcje. W wyniku infekcji powstają spermogonia i ecja. Na żywicielu pośrednim występują ecjospory, które infekują wysiane oziminy. Ecjospory powstają w ecjach na dolnych, a czasem na górnych stronach liści. Stanowią one pierwotne źródło porażenia roślin żyta w okresie jesieni. Rozprzestrzenianie choroby w łanie dokonuje się dzięki urediniosporom. Tworzą się one na samosiewach żyta i na stokłosie płonnej i wydmuchrzycy piaskowej. Grzybnia zimuje na życie w stadium uredinium. Urediniospory pełnią rolę propagacyjną Zakażeniu sprzyja wysoka wilgotność powietrza – powyżej 80% i temperatura powietrza w przedziale od 10°C do 20°C.

Ochrona polega na:

• dokładnym przyorywaniu resztek pożniwnych oraz niszczeniu samosiewów,
• stosowaniu wczesnej podorywki i starannej orki jesiennej,
• unikaniu zbyt gęstego siewu – zbyt duża masa sprzyja rozwojowi choroby,
• zwiększeniu dawki nawożenia potasowego i fosforowego,
• zmniejszeniu nawożenia azotowego – unikanie przenawożenia,
• uprawianiu odmian odpornych o podwyższonej odporności na patogena,
• stosowaniu fungicydów kontaktowych zawierających mankozeb, chlorotalonil lub fungicydów systemicznych zawierających związki triazolowe,
• doborze odpowiednich, odpornych odmian – mniej podatnych na porażenie,
• stosowaniu kwalifikowanego, zdrowego materiału siewnego,
• prawidłowym zaprawianiu materiału siewnego,
• wysiewu ziarna w optymalnym terminie agrotechnicznym,
• prawidłowym nawożeniu,
• opryskiwaniu roślin – zaczynając od fazy strzelania w źdźbło,
• stosowaniu fungicydów nalistnych,
• zwalczaniu chwastów będących żywicielami pośrednimi (farbownik lekarski, krzywoszyj polny).

Ochrona żyta przed rdzą brunatną żyta jest podobna do ochrony pszenicy przed rdzą brunatną pszenicy.

Źródło: notatnikrolnika.pl