Trawy stanowią niezwykłą grupę gatunków w świecie roślin, posiadających specyficzną budowę oraz właściwości. Charakterystyczna jest ich trwałość, zdolność do wielokrotnego odrastania w sezonie wegetacyjnym, niezbyt duże wymagania siedliskowe, duże zdolności przystosowawcze, występowanie w wielogatunkowych zbiorowiskach.
Rodzina traw jest jedną z najważniejszych i najbardziej licznych grup roślin na świecie. Obszary, na których trawy tworzą dominującą formę roślinną zajmują około 1/3 powierzchni lądów. Pod względem produkcji biomasy obszary te ustępują tylko lasom. W warunkach Europy Środkowej trawy są główną grupą roślin występujących na łąkach i pastwiskach.
Łąki i pastwiska są przede wszystkim źródłem paszy zarówno dla zwierząt gospodarskich, jak i leśnych. Jest to ważna i podstawowa funkcja, ale nie jedyna. Często zapominamy o szeregu niezwykle ważnych funkcji przyrodniczych, walorach krajobrazowych i rekreacyjnych trwałych użytków zielonych.
Zbiorowiska, szczególnie półnaturalnych łąk, charakteryzują się przede wszystkim dużą bioróżnorodnością, położone w dolinach rzek tworzą korytarze ekologiczne dla migrujących zwierząt, w tym rzadkich gatunków ptaków związanych z obszarami kośnymi. Największym zagrożeniem dla tych zbiorowisk jest brak użytkowania oraz wypalanie nieskoszonej runi. Wielogatunkowe barwne łąki mają także duże znaczenie dla procesów życiowych owadów, zwłaszcza zapylających inne rośliny uprawne, tworzą ostoje dla licznych wolno żyjących zwierząt, są bankiem genów dla hodowli nowych odmian roślin. Liczną grupę roślin w zbiorowiskach łąkowo-pastwiskowych stanowią zioła pastewne bogate w białko, składniki mineralne i substancje lecznicze. Brak w paszy takich pospolitych roślin dwuliściennych jak: mniszek lekarski, krwawnik pospolity, brodawnik jesienny, babka lancetowata itp. odbija się niekorzystnie na zdrowiu zwierząt, a pośrednio ma wpływ także na zdrowie człowieka.
Klimatyczna funkcja obszarów łąkowo-pastwiskowych jest ważna ze względu na produkcję tlenu przez roślinność oraz nasycenie powietrza parą wodną, powodując oczyszczanie z pyłów. Wzmożone parowanie darni wywiera działanie nawilżające i oczyszczające na tereny położone w sąsiedztwie łąk oraz wpływa na poprawę stosunków atmosferycznych całych okolic.
Zwarta roślinność łąkowa chroni glebę przed erozją wodną i wietrzną. Na glebach torfowych przeciwdziała szybkiej mineralizacji, natomiast na glebach mineralnych poprawia ich jakość ze względu na gromadzenie się substancji próchniczych, co stwarza korzystne warunki dla aktywności drobnoustrojów glebowych.
Hydrologiczna funkcja polega na gromadzeniu wody i przekazywaniu jej niżej położonym zbiornikom wodnym. Duża pojemność wodna gleb użytków zielonych oddziałuje dodatnio na bilans całych zlewni. Łąki dolinowe w okresach powodzi przejmują nadmiar wody, przyczyniając się do ścinania fali powodziowej, co chroni przed zniszczeniem przyległe tereny uprawne. Łąki są także receptorami wód powierzchniowych spływających z wyżej położonych gruntów ornych skażonych nawozami sztucznymi i pestycydami. Pełnią rolę biologicznego filtra dzięki aktywności występującej tu mikroflory.
Mamy więc za co dziękować tym wdzięcznym roślinom, prawda?
Dzięki intensywnej fotosyntezie zwarta darń zielna, rosnąca na powierzchni 1 hektara, pochłania w ciągu dnia około 130 kg dwutlenku węgla, a odprowadza do atmosfery 100 kg tlenu.
W ciągu jednej doby, w procesie parowania, roślinność trwałych użytków zielonych z obszaru 1 hektara przekazuje do atmosfery około 2 500 litrów wody.
„A jak ciebie kto zapyta:
Kto ty taki, skąd ty rodem?
Mów, żeś z tego łanu żyta,
żeś z tych łąk, co pachną miodem.
Mów, że jesteś z takiej chaty,
co piastowską chatą była.
Żeś z tej ziemi, z której kwiaty
gorzka rosa wykarmiła.”
Maria Konopnicka