Trawy w poplonie? Jak najbardziej!

Co prawda sezon wegetacyjny pomału dobiega końca, ale warto już dziś zastanowić się nad pracami, które czekają w przyszłym roku. Produkcja rolna nie może być dziełem przypadku. Wszelkie działania należy planować z dużym wyprzedzeniem. Poniższa propozycja wymaga zgromadzenia odpowiednich komponentów przed realizacją, pomimo wydawałoby się odległego terminu wysiewu.

Niedobór pasz w gospodarstwie można uzupełnić wysiewając poplony na polach po wczesnych zbiorach. Spośród różnych możliwości, dla gospodarstw o małym areale użytków zielonych lub całkowicie ich pozbawionych, interesującym sposobem pozyskania dobrej paszy objętościowej jest uprawa międzyplonów ozimych z uwzględnieniem intensywnych odmian życicy wielokwiatowej lub mieszańcowej.

Komponentami mieszanek z życicami mogą być rośliny motylkowate: wyka ozima lub inkarnatka, oraz żyto ozime.

Dwa plenne ogniwa to:

• Życica wielokwiatowa (lub mieszańcowa) + żyto ozime + wyka ozima
• Życica wielokwiatowa (lub mieszańcowa) + inkarnatka + wyka ozima

Uprawa tych mieszanek przynosi plony 20 – 40 ton zielonki z 1 ha, o dużej wartości pokarmowej. Plon z pierwszego ogniwa można przeznaczyć do bezpośredniego skarmiania, na kiszonkę, susz lub w części na użytkowanie pastwiskowe. Zielonkę życic z inkarnatką i wyką lepiej przeznaczyć na kiszonkę lub susz, ponieważ zawiera więcej białka. Dodatkową korzyścią jest możliwość zbioru jeszcze przynajmniej dwóch pokosów trawy do końca sezonu wegetacji. Poplon mieszanek trawy z motylkowatymi pozostawia dodatkowo znakomite stanowisko dla roślin następczych, o podwyższonej żyzności i zdrowotności, co jest niezwykle istotne dla gleb lekkich.

Glebę uprawia się tak jak pod zboża ozime. Nawozy fosforowe i potasowe należy wysiewać w dawkach 100 kg P₂O₅ i 120 kg K₂O. Jesienią nie stosuje się nawozów azotowych, aby umożliwić prawidłowy rozwój roślin motylkowych. Siew mieszanki najlepiej wykonać do końca sierpnia. W rejonach zachodnim i południowo-zachodnim można siać do 10 września.

Ilość wysiewu składników wynosi:

• Życica wielokwiatowa (lub mieszańcowa) – 50 kg/ha
• Żyto ozime – 60 – 80 kg/ha
• Wyka ozima – 40 – 60 kg/ha
• Mieszanka gorzowska o składzie:
  1. Życica wielokwiatowa lub mieszańcowa – 20 kg/ha
  2. Inkarnatka – 20 kg/ha
  3. Wyka ozima – 40 kg/ha

Najpierw wysiewa się żyto z wyką lub wykę na głębokość 3-4 cm, a następnie trawę (lub trawę z inkarnatką) na głębokość 1-2 cm, w rzędy co 12-15 cm, najlepiej w poprzek do siewu żyta i wyki. W przypadku braku możliwości rozdzielnego siewu życicy z żytem i wyką, sieje się wszystkie składniki razem, ale płycej niż 3 cm. Przy dobrym uwilgotnieniu gleby wschody życicy można zaobserwować już po kilku dniach, a pozostałych składników mieszanki po 7-10 dniach.

Wiosną pierwszym zabiegiem, wykonanym możliwie jak najwcześniej, jest nawożenie azotowe w dawce do 60 kg N/ha. Większych dawek się nie zaleca, ponieważ mogą one powodować zmniejszenie udziału motylkowych w plonie mieszanek. Mieszankę z żytem na kiszonkę zbiera się kiedy żyto zaczyna się kłosić. Zielonkę można skosić i zakisić po bezpośrednim zebraniu z łanu. Korzystniej jest jednak ściąć mieszankę na pokosy, podsuszyć, zebrać z pokosów i kisić podsuszoną do zawartości suchej masy ok. 35%.

Termin zbioru mieszanki życic z inkarnatką i wyką na susz określa kwitnienie wyki. Bezpośrednio po zbiorze pierwszego pokosu mieszanki trzeba zastosować nawożenie azotowe w dawce 60 kg N/ha. Zbiór odrostu życic przypada w drugiej dekadzie lipca. Zebraną zielonkę można przeznaczyć na: bieżące skarmianie, sianokiszonkę lub siano. W korzystnych warunkach pogodowych uzyskuje się plon 20-25 ton zielonki z 1 ha. Po sprzątniętym pokosie można ponownie zasilić życicę dawką 60-70 kg N/ha, aby w połowie sierpnia zebrać 15-20 ton zielonki z hektara. Jeżeli na tym stanowisku przewiduje się roślinę ozimą, to po zbiorze tego pokosu należy przygotować pod nią pole. W przypadku planowanej na tym stanowisku uprawy rośliny jarej, życicę można ostatni raz nawieźć azotem w ilości 30-40 kg N/ha, co pozwoli na zebranie jeszcze 15 ton zielonki wczesną jesienią. Ostatni odrost życicy można przepaść zwierzętami lub zaorać.

Do dobrze plonujących odmian życicy wielokwiatowej należą polskie: Lotos, Mitos i Dukat oraz zagraniczne: Barmega i Gemini. One też cechują się korzystnym rozkładem plonowania w poszczególnych odrostach  w całym okresie wegetacji. Bardzo istotną cechą jest także ich dobra energia odrastania wiosną oraz po zbiorze pierwszego i drugiego odrostu. Odmiany charakteryzują się dobrą wartością pokarmową i smakowitością, chociaż mniej włókna w odroście wiosennym zawierają odmiany zagraniczne. Ponadto zawierają dużą ilość cukrów rozpuszczalnych w wodzie, co przekłada się na ich dobrą przydatność  do sporządzania kiszonek i sianokiszonek.

Odmiany uprawne życicy mieszańcowej różnią się między sobą plennością oraz rozkładem plonowania w sezonie wegetacyjnym. Większe zastosowanie w poplonie ozimym mają odmiany w typie życicy wielokwiatowej oraz formy pośrednie ( Mega i Nadzieja), które cechują się wyższymi roślinami. Wszystkie odmiany życicy mieszańcowej charakteryzują się bardzo dobrą wartością pokarmową oraz dobrą smakowitością, dzięki dużej zawartości cukru w suchej masie.

Wyka ozima, rytmem wzrostu oraz pod względem wymagań glebowych, jest podobna do żyta. Przy wysokich temperaturach w ciągu dnia i ciepłych nocach wyka zakwita w stadium kłoszenia się żyta. Gdy wiosna jest chłodna i często zdarzają się przymrozki rośliny nie osiągają pąkowania przy kłoszącym się życie. Aktualnie zarejestrowana jest w Polsce jedna odmiana – Rea. W plonie 40 t zielonki z 1 ha stanowić może nawet ponad 40% plonu mieszanki.

O wartości paszowej żyta poplonowego decyduje zawartość suchej masy. Zielonka w fazie kłoszenia zawiera 16-18%, a w suchej masie 2-2,5% białka ogólnego. Do zasiewu w poplonach preferowane są odmiany wysokie i sztywne, silnie krzewiące się. Jeśli zielonkę przeznacza się do zakiszenia, wtedy lepiej zastosować pastewne odmiany żyta np. Pastar. Odznaczają się one szybkim wzrostem roślin wiosną oraz większą odpornością na pleśń śniegową niż odmiany ziarnowe.