W związku z dodatkowymi płatnościami do uprawy roślin strączkowych i motylkowatych znacznie wzrosło w ostatnich latach zainteresowanie uprawą tych roślin. Dodatkowo uprawa uzyskuje wysoki współczynnik na obszarach proekologicznych.

Uprawa roślin bobowatych nie jest jednak tak łatwa jak mogłoby się wydawać, o czym przekonało się wielu rolników. Zmienność plonowania roślin strączkowych i uzyskiwanie niskich plonów w kolejnych latach często nie wynika z niskiej wartości odmiany, ale z błędów popełnianych w trakcie jej uprawy. Do podstawowych błędów należą:

1.  Nieodpowiednie przygotowanie gleby do siewu. Uprawę roli pod rośliny bobowate należy rozpocząć od wykonania zespołu uprawek pożniwnych, zwracając uwagę na niszczenie chwastów. Jesienią należy wykonać orkę i pozostawić glebę w ostrej skibie przez zimę. Wiosną powinno się jak najszybciej wejść w pole, by je przygotować do siewu. Należy zacząć od zawłókowania pola, a przed wysiewem uprawić glebę kultywatorem na odpowiednią głębokość i ponownie zabronować. Głębokość uprawy jest uzależniona od wielkości nasion – zwykle 6 x średnica nasionka. W większości przypadków rośliny bobowate wymagają wyższego pH gleby, koniecznie jest zatem zwapnowanie, najlepiej wapnem magnezowym w ilości do 4 t/ha. Im gleba jest cięższa i bardziej kwaśna, tym dawka wapna powinna być wyższa. Ustalając dawki nawozów mineralnych należy brać pod uwagę zasobność gleby w składniki, wielkość spodziewanego plonu, a także wymagania glebowe poszczególnych roślin. Jesienią należy zastosować nawożenie fosforowo-potasowe.

2.  Opóźnienie terminu siewu.

3.  Zbyt płytki lub za głęboki siew. Niestety bardzo często spotyka się plantacje, gdzie nasiona zostały zasiane zbyt głęboko lub zbyt płytko. Jest to spowodowane błędnym ustawieniem siewnika lub zbyt głęboką albo zbyt płytką uprawą przedsiewną. Uprawę przedsiewną należy wykonać bezpośrednio przed siewem – tak, aby wierzchnia warstwa gleby delikatnie obeschła, a nie kleiła się do redlic. Z siewem nie należy czekać zbyt długo, żeby nie stracić cennej wody z wierzchnich warstw gleby. Należy pamiętać, że nasiona, aby wykiełkować, potrzebują pobrać z gleby odpowiednio dużą ilość wody. Na glebach mocniejszych i zasobniejszych siejemy płycej, natomiast na glebach lekkich – nieco głębiej. Podstawą do ustalenia głębokości siewu jest poziom uwilgotnienia gleby. Jeżeli bowiem zasiejemy zbyt płytko, ziarno będzie częściowo odkryte, co spowoduje, że nasiona będą kiełkować wolniej i dłużej ze względu na słaby podsiąk wody kapilarnej. Ponadto w przypadku wystąpienia suszy wiosennej rośliny takie będą bardziej narażone na podsychanie. Nieodpowiednia głębokość siewu będzie też skutkowała dłuższymi wschodami nasion, ponieważ kiełki mają do pokonania dłuższą drogę, przez co niepotrzebnie tracą dużo energii. Zbyt płytko wysiane nasiona są narażone na deficyt wody i wyschnięcie rośliny przed wytworzeniem systemu korzeniowego.

4.  Wysiew nasion niezaprawionych nitraginą i preparatami grzybobójczymi. Nitragina zawiera żywe bakterie brodawkowe z rodzaju Rhizobium lub Bradyrhizobium, zdolne do wiązania wolnego azotu atmosferycznego w symbiozie z roślinami motylkowymi. Zastosowanie preparatu pozwala na zwiększenie intensywności wiązania azotu i zapewnia dostarczenie roślinom w zależności od warunków glebowych i uprawianej rośliny do 600 kg N na 1 ha w ciągu sezonu wegetacyjnego. Trzeba pamiętać,że nitraginę należy stosować do tych roślin motylkowych, do jakich została wyprodukowana. Zastosowanie nitraginy powoduje wzrost plonów średnio o 10-20%.

5.  Zbyt niska obsada roślin. Nasiona roślin strączkowych są często drogie, a ilość wysiewu stanowi dużą masę. Korci to rolników do ograniczania ilości wysiewu, co prowadzi do słabej obsady (zwłaszcza w niesprzyjających warunkach atmosferycznych). Istotną sprawą jest również jakość materiału siewnego. Kupowany na targowisku ma zwykle gorszą jakość. Na skutek często złych warunków przechowywania ma słabą siłę kiełkowania.

6.  Brak zwalczania chwastów i szkodników. Rośliny bobowate są wrażliwe na zachwaszczenie, zawłaszcza w początkowym okresie rozwoju. Nie tolerują konkurencji chwastów – słabo i nierównomiernie wschodzą, znacznie ograniczając potencjalne plonowanie.

Błędem może być także:

7.  Zbyt intensywne nawożenie azotowe. Rośliny bobowate same wytwarzają azot przez system korzeniowy. Wysokie nawożenie azotowe powoduje bardzo duży przyrost zielonej masy roślin, opóźnia to kwitnienie, zawiązywanie i dojrzewanie nasion. Wiązanie azotu atmosferycznego przez rośliny jest wtedy również osłabione. Dlatego nie należy uprawiać roślin bobowatych po zastosowaniu obornika pod rośliny poprzedzające uprawę, zwłaszcza te, które mają małe wymagania glebowe, np. łubin żółty.

W ostatnich latach wyhodowano wiele nowych odmian roślin strączkowych. Są one dużo lepsze od poprzednich. Wyhodowano między innymi samokończące i termoneutralne odmiany łubinów. Posiadają one niepękające strąki i równomierniej dojrzewają. Wyhodowano też odmiany bardziej odporne na choroby grzybowe. Zaopatrując się w materiał siewny należy pamiętać o doborze odmian do warunków klimatycznych i glebowych naszego gospodarstwa.

W płodozmianie bardzo duże znaczenie mają rośliny bobowate. Głównymi ich zaletami są:

• wiązanie azotu atmosferycznego przez bakterie współżyjące i udostępnianie go roślinom następczym;
• dodatnie oddziaływanie na bilans substancji organicznej w glebie, a dzięki rozbudowanemu systemowi korzeniowemu działanie strukturotwórcze i poprawiające stosunki powietrzno-wodne w glebie – fitomelioracyjne; wskaźnik reprodukcji materii organicznej dla roślin motylkowatych jest dodatni, co oznacza, że uprawy tych roślin wzbogacają gleby w cenną substancję organiczną;
• poprawa właściwości fizycznych gleby dzięki działaniu palowego systemu korzeniowego;
• zwiększenie biologicznej aktywności gleby poprzez duże ilości wydzielin korzeniowych oraz resztek pożniwnych bogatych w azot, które stymulują rozwój flory i fauny glebowej;
• dostarczenie wysokiej jakości pasz gospodarskich;
• w przypadku uprawy roślin motylkowatych wieloletnich zapobieganie erozji i wymywaniu azotu z gleby przez jej przykrycie w sezonie jesienno-zimowym roślinami motylkowatymi i mieszankami z trawami.