Wiosenne nawożenie roślin ozimych odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu zarówno wysokości ich plonu, jak i jego jakości. Pierwiastkiem o szczególnym znaczeniu jest azot, będący nie tylko „motorem” wysokiego plonu, ale zastosowany z umiarem, w średnich dawkach, podwyższa odporność roślin na infekcje grzybowe. Sprawia bowiem, że ilość fenoli w soku jest wysoka. Substancje te są naturalną bronią roślin przed porażeniem grzybami.

Zastosowanie bardzo wysokich dawek azotu zmniejsza ilość fenoli. Jednocześnie rośliny są większe i bardziej ulistnione. Wzrasta ich krzewistość, a tym samym zagęszczenie całego łanu. Z tego też względu intensywne uprawy zbóż, są silniej porażane przez rdzę i mączniaka prawdziwego. W zależności od formy chemicznej azotu zawartego w nawozie, zmieniają się dominujące choroby. Zastosowanie w zbożach wysokich dawek azotu w formie NH4, nie sprzyja rozwojowi w glebie grzybów powodujących zgorzel podstawy źdźbła.

Efektywność wykorzystania azotu z nawozu jest zmienna. W znacznym stopniu zależy ona od obecności w glebie innych składników mineralnych, które wpływają na tempo przemian biochemicznych azotu w roślinach, oddziałując tym samym na ostateczną wielkość plonu biologicznego. Do najważniejszych kontrolerów metabolizmu azotu w roślinie należą siarka i magnez. Brak 1 kg siarki bezpośrednio ogranicza pobranie 10-15 kg azotu.

Siarka jako składnik enzymów pełni istotną rolę w procesach: asymilacji CO2, syntezy białek i tłuszczy. Pierwiastek ten jest roślinom niezbędny do wytworzenia dwóch aminokwasów –metioniny i cysteiny, a także wielu innych biologicznie ważnych związków na przykład witamin, enzymów, olejków gorczycznych. W efekcie stymulującego oddziaływania siarki na przekształcanie azotu mineralnego w białko, ilość tego składnika mineralnego niezbędna do wytworzenia jednostki plonu zmniejsza się. Towarzyszy temu spadek w soku roślinnym zawartości azotanów, które w warzywach są szkodliwym składnikiem odżywczym, a w buraku cukrowym silnym czynnikiem melasotwórczym. Reasumując, uzupełnienie nawożenia azotowego o siarkę przynosi zarówno wymierne korzyści ekonomiczne, takie jak – niższe zużycie nawozów azotowych, wyższa jakość plonu, a także środowiskowe – ograniczone przenikanie N do wód gruntowych i powierzchniowych.

Z badań IUNG-PIB w Puławach wynika, że ok. 60 proc. gleb w Polsce wykazuje deficyt siarki. Niska zasobność w siarkę przyswajalną jest wynikiem przede wszystkim ograniczenia przez przemysł emisji tego pierwiastka do atmosfery oraz spadku zużycia nawozów naturalnych,  zwłaszcza obornika.

Materiały IUNG–PIB

Andrzej Obst