Nadal obowiązuje stosowany dotychczas uproszczony system płatności bezpośrednich. Co do zasady wszyscy rolnicy ubiegający się od roku 2015 o jednolitą płatność obszarową (JPO) otrzymają także płatność z tytułu realizacji praktyk korzystnych dla klimatu i środowiska – czyli płatność za tzw. zazielenienie. Konieczne jest jednak przestrzeganie trzech obowiązkowych praktyk zazielenienia:
- dywersyfikacja upraw;
- utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ), w tym cennych przyrodniczo (C TUZ);
- utrzymanie obszarów proekologicznych.
Z obowiązku realizacji powyższych praktyk zwolnione są:
- gospodarstwa, które na części swych gruntów ornych prowadzą produkcję metodami ekologicznymi, pod warunkiem, że pozostała część stanowi powierzchnię do 10 ha;
- gospodarstwa o powierzchni poniżej 10 ha gruntów ornych ogółem;
- gospodarstwa, które zostaną włączone do systemu małych gospodarstw.
Pozostałe gospodarstwa muszą sprostać wymogom ... .
Obowiązek stosowania dywersyfikacji upraw (czyli różnicowania upraw) dotyczy rolników posiadających, co najmniej 10 ha gruntów ornych, z uwzględnieniem również gruntów ornych niedeklarowanych do JPO. Jeżeli grunty orne ogółem w gospodarstwie zajmują:
- od 10 do 30 ha wymagane są minimum dwie różne uprawy a uprawa główna nie może stanowić więcej niż 75% gruntów ornych; formy jare i ozime uznaje się, jako odrębne uprawy nawet, jeśli należą do tego samego rodzaju, np. pszenica jara i ozima,
- powyżej 30 ha wymagane są minimum trzy różne uprawy, z tym, że uprawa główna nie może stanowić więcej niż 75% GO, a dwie uprawy główne łącznie nie mogą zajmować więcej niż 95% gruntów ornych.
Obowiązek spełnienia maksymalnych progów dla upraw głównych nie dotyczy gospodarstw, w których trawa, inne rośliny zielne (z przeznaczeniem na pasze) lub grunt ugorowany zajmują więcej niż 75% gruntów ornych pod warunkiem, że uprawa główna na pozostałych GO nie zajmuje więcej niż 75% pozostałego gruntu ornego (z wyjątkiem przypadku, gdy ten pozostały obszar to trawa lub też grunt ugorowany).
Z dywersyfikacji wyłączone są gospodarstwa, w których ponad 75% kwalifikujących się gruntów rolnych to TUZ, trawa na GO lub uprawa pasz zielnych pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 ha.
Gospodarstwa realizujące program rolnośrodowiskowy w zakresie pakietu rolnictwo zrównoważone spełniają wymóg dywersyfikacji upraw, jako tzw. praktykę równoważną.
Obowiązek zachowania TUZ wiąże się przede wszystkim z zakazem zaorywania lub przekształcania łąk cennych przyrodniczo na obszarze Natura 2000. W przypadku zaorania rolnik ma obowiązek ponownego przywrócenia tego obszaru w trwały użytek zielony, nie później niż do dnia 31 maja roku następującego po roku złożenia wniosku o dopłaty. Zakaz zaorywania TUZ dotyczy również pozostałych gospodarstw, tych, których łąki położone są poza Naturą 2000, jeżeli wskaźnik udziału powierzchni TUZ ogółem w powierzchni użytków rolnych zmniejszy się o 5% w stosunku do wskaźnika ustalonego w roku referencyjnym (2015) na poziomie kraju, wtedy rolnik może otrzymać decyzję o obowiązku przywrócenia TUZ. Ww. wskaźnik ustalany jest corocznie.
Obowiązek utrzymania obszarów proekologicznych (EFA) dotyczy rolników posiadających gospodarstwa o powierzchni powyżej 15 ha gruntów ornych. Rolnicy ci zobowiązani są do utrzymania na minimum 5% powierzchni gruntów ornych upraw bądź elementów uznanych, jako obszary EFA. Za obszary te uznaje się elementy krajobrazu występujące na obszarze gospodarstwa. Rolnik otrzymuje te elementy opisane na karcie informacyjnej i w załączniku graficznym udostępnionym przez ARiMR wraz z wnioskiem. Za obszary proekologiczne uznaje się min. poplony wysiewane w mieszankach składających się, z co najmniej dwóch gatunków roślin. Mieszankę można sporządzić z poniższych grup uprawnych: zboża, oleiste, pastewne, miododajne, bobowate drobno i grubonasienne a także uprawy wiążące azot np. łubiny, seradela, groch, wyka, koniczyna, lucerna, bób, bobik itd. występujące w plonie głównym.
Niedopełnienie wymogów dotyczących obowiązku zazielenienia skutkowało będzie zmniejszeniem powierzchni kwalifikującej się do płatności a następnie egzekwowaniem sankcji naliczanych przez ARiMR. W latach 2015-2016 nie będą stosowane kary administracyjne za niedochowanie obowiązku praktyk zazielenienia.
W roku 2015 rolnicy wnioskowali w ramach dopłat bezpośrednich także o dopłaty do produkcji (w tym płatność do zwierząt), płatność dla młodych rolników, płatność dodatkową. Jest to pierwszy rok wdrażania reformy z nowego budżetu UE na lata 2014- 2020.
Szczegółowe warunki oraz tryb przyznawania płatności bezpośrednich reguluje Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2015 oraz Ustawa z dnia 5 lutego 2015 r o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Dopłaty wg nowych zasad obowiązywać będą przez kolejne lata aż do roku 2020.
Starszy doradca rolny Wanda Nowak WODR w Koninie
Zdjęcie: www.portalsamorzadowy.pl