W gminie Ostroróg w powiecie szamotulskim podczas polowania w grudniu 2017 roku jeden z myśliwych zauważył przemieszczające się wilki. Zdziwiony tym faktem zrobił zdjęcie zwierząt przebiegających niedaleko zajmowanego przez niego stanowiska. Na terenie gminy Ostroróg od wielu lat nie zauważono śladów tego gatunku.                                                                                                                

Rola wilków jest bardzo istotna dla prawidłowego zachowania ekosystemu. Dzięki wyostrzonym zmysłom, wilk potrafi dostrzec ofiarę z dalekiej odległości. Wilki eliminują przeważnie zwierzęta chore lub osłabione, oczyszczają tereny leśne z padłej zwierzyny.  W ten sposób zapobiegają rozprzestrzenianiu się różnego rodzaju chorób. Wilki polują w watahach składających się z 4-5 osobników, zabijają średnio jedną ofiarę co 2-3 dni. Podstawowym pokarmem dla wilków żyjących w naturalnych warunkach są zające, ptaki, gryzonie oraz jelenie, sarny i dziki. Średnia dobowa konsumpcja przypadająca na dorosłego osobnika wynosi ponad kilogram mięsa, kości, czy skór.

Wilki z natury unikają ludzi i ich zagród, w Polsce objęte są ochroną od 1998 roku.                                                                                                                                                                                           

       W dniu 4 grudnia 2017 roku z inicjatywy Przewodniczącego Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska Rady Powiatu Szamotulskiego pana Jerzego Frąckowiaka odbyło się posiedzenie członków komisji oraz zaproszonych gości z terenu powiatu. Wiodącymi tematami były zagadnienia dotyczące reformy ustawy Prawo Wodne, która obowiązywać będzie w naszym kraju od 1 stycznia 2018 roku oraz obecnej sytuacji w utrzymaniu i konserwacji  urządzeń wodnych na terenie powiatu szamotulskiego w sytuacji nadmiernych opadów deszczu i bardzo wysokiego stanu wód we wszystkich ciekach w tym rejonie. W związku z taką tematyką obrad w spotkaniu oprócz członków KRiOŚ uczestniczył pan Starosta Józef Kwaśniewicz, przewodniczący gminnych Komisji Rolnictwa i Gminnych Spółek Wodnych, przedstawiciel Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych oraz przedstawiciel doradztwa rolniczego z PZDR Szamotuły. W pierwszym punkcie posiedzenia pan Marek Francuzik z WZMiUW omówił i podsumował wykonane prace konserwacyjnych na ciekach podstawowych na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2016 i 2017 w ujęciu, które cieki podlegały konserwacji, ilości wykonanych prac w km oraz wartości wykonanych robót. W kolejnym punkcie zapoznał zebranych z planowaną reformą ustawy Prawo Wodne wprowadzanej od dnia 1 stycznia 2018 roku i nakreślił jakie zmiany i wyzwania niesie ta zmiana także w sektorze rolnictwa. W następnym punktem zebrania przystąpiono do omówienia problemów jakie występują w bieżącym roku w gminach z odprowadzaniem nadmiaru wód opadowych z terenów rolniczych  i odwadnianiem terenów mieszkaniowych zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie użytków rolnych. Ten temat wzbudził bardzo ożywioną dyskusję uczestniczących w posiedzeniu przedstawicieli Gminnych Spółek Wodnych z terenu powiatu szamotulskiego, którzy w swych wystąpieniach zwracali uwagę na zalane pola i uprawy w bieżącym roku, problemy z odprowadzaniem wód z upraw rolniczych, niesprawne urządzenia melioracyjne, brak środków własnych w GSW na bieżącą działalność, niską ściągalność składek członkowskich i brak zaangażowania ze strony rolników w działalność w spółach wodnych. Kolejnym ważnym tematem, który został poruszony w trakcie dyskusji były sprawy odwadniania terenów z zabudową jednorodzinną na terenach, które wcześniej były użytkowane rolniczo. Podkreślano, że bardzo często w trakcie budowy uszkodzona była podstawowa sieć drenarska, która następnie nie została poprawnie naprawiona i w takim roku jak bieżący sytuacja taka powoduje bardzo poważne problemy, które w wielu przypadkach są bardzo trudne do rozwiązania bez zaangażowania znacznych środków finansowych. W związku z tym, że tematyka dzisiejszego posiedzenia wykazała kolejne istotne problemy do rozwiązania w temacie poprawnego utrzymania cieków i urządzeń melioracyjnych w gminach, przewodniczący Komisji Rolnictwa i Ochrony  Środowiska Rady Powiatu Szamotulskiego pan Jerzy Frąckowiak zapowiedział kolejne takie spotkania w roku 2018. 

Chwasty odporne na środki ochrony roślin

Pierwsze środki ochrony roślin pojawiły się ponad 70 lat temu. W tym czasie zmieniały się zarówno substancje czynne jak i sposób stosowania środków ochrony roślin. W dzisiejszych czasach uodpornienie chwastów na sprawdzone środki ochrony staje się coraz częstszym problemem. Zjawisko uodpornienia można podzielić na dwa najbardziej popularne:

• Odporność mutacyjną,
• Odporność niemutacyjną.

Pierwsza charakteryzuje się zmianami w strukturze białka, w miejscu działania substancji czynnej. Nie następuje reakcja herbicydu z chwastem, nie ma zakłóceń w procesach biochemicznych, w związku z tym nie dochodzi do zniszczenia.

Z kolei odporność niemutacyjna przybiera różne scenariusze np. poprzez:

• Szybszy rozkład czynników toksycznych znajdujących się w składzie herbicydu i zwiększony metabolizm,
• Zmniejszoną retencję w wyniku zmiany w budowie wosków pokrywających powierzchnię blaszki liściowej (kutikula),
• Hydrolizę,
• Zakłócenie procesu wnikania oraz przemieszczania się substancji czynnej,
• Przemieszczanie się substancji czynnej do miejsc mniej wrażliwych na jej działanie (wakuole).

Zjawisko odporności może również wystąpić na zasadzie selekcji. Polega na występowaniu w populacji danego gatunku różnych biotypów np.: odpornych na czynniki stresowe, jakimi są herbicydy. To zróżnicowanie biotypów nie da się „gołym okiem” uchwycić bez specjalistycznej analizy. A przodująca populacja może w ciągu kilku lat całkowicie uodpornić się na działanie herbicydu zwłaszcza, jeżeli był stosowany kilka lat z rzędu.
Kolejnym ważnym aspektem jest uodpornianie się chwastów na kilka substancji czynnych jednocześnie, bo dość rzadko zdarza się uodpornienie na jedną substancję czynną, czyli odporność prosta. Niepożądaną, ale najczęściej spotykaną jest odporność krzyżowa. Występuje wtedy, gdy chwast staje się jednocześnie odporny na klika substancji czynnych z jednej grupy herbicydów o takim samym mechanizmie działania lub z różnych grup również o takim samym mechanizmie działania. Rzadziej zdarza się wystąpienie odporności wielokrotnej (dwa lub więcej mechanizmów działania).

Mechanizmy działania herbicydów - kody wg HRAC

HRAC (Herbicide Resistance Action Committee) to kod literowo-liczbowy określający przynależność substancji czynnej do konkretnego mechanizmu działania. W praktyce rolniczej herbicydy klasyfikuje się na siedem grup mechanizmów:

1. Regulatory wzrostu;
2. Inhibitory syntezy aminokwasowej;
3. Inhibitory syntezy lipidów;
4. Inhibitory wzrostu merysystemów;
5. Inhibitory fotosyntezy;
6. Inhibitory syntezy pigmentów;
7. Destruktory błon komórkowych.

Zjawisko uodpornienia chwastów często związane jest z nieprawidłowym stosowaniem herbicydów.
Ocena ryzyka wystąpienia uodpornienia się chwastów na herbicydy wg HRAC:

Zasady dobrej praktyki ochrony roślin zalecają stosowanie niskich dawek herbicydów, ale również względy ekonomiczne popierają te zalecenia. Powoduje to powstanie niebezpieczeństwa wystąpienia pewnego rodzaju ograniczenia wzrostu i rozwoju chwastów, a przy tym utraty pełnej wrażliwości na środek. Zatem mniejsza dawka herbicydu może przyczynić się do mimo wszystko zakwitnięcia i wydania nasion i nasiona te nabywają odporność na działanie zastosowanego herbicydu. Jeśli zastosuje się niską dawkę herbicydu należy bacznie obserwować plantację. W przypadku zaobserwowania chwastów nadal rozwijających się należy zasięgnąć porady specjalisty od ochrony roślin by móc skutecznie zniszczyć uodpornione rośliny i nie dopuścić do nabycia odporności przez kolejne pokolenie.

Uodpornione chwasty najczęściej spotykane w naszym kraju to:

• Miotła zbożowa uodporniła się na chlorosulfuronu np.: Glean 75; mechanizm inhibitory syntezy aminokwasowej – ALS,
• Wyczyniec polny – jak wyżej oraz dodatkowo na fenoksaprop-p-etylu; mechanizm inhibitory syntezy lipidów,
• Chaber bławatek uodpornił się sulfonylomoczniki oraz dikambę,
• Komosa biała i szarłat szorstki uodporniły się na chloridazon, metamitron i metrybuzynę,
• Przymiotno kanadyjskie – odporność na glifosat oraz mechanizm inhibitory fotosyntezy-C1,
• Tasznik pospolity odporność na mechanizm inhibitory fotosyntezy-C1

Kolejnym zjawiskiem istotnym w zwalczaniu chwastów (a także patogenów i szkodników) jest pogoda, która w bieżącym roku nie rozpieszcza rolników. Zwiększona, prawie dwukrotna, ilość opadów powoduje, że wykonanie zaplanowanych zabiegów jest utrudnione lub niemożliwe. Ciepła jesień sprzyja rozwojowi niepożądanych organizmów, które mogły wydać jedno lub więcej pokoleń niż w „standardowych warunkach”. Taka sytuacja może przełożyć się na konieczność stosowania wiosną pełnych dawek środków ochrony roślin, ale również tutaj mogą powstać nowe odporności w kolejnych pokoleniach.

Źródła: „Wiadomości Rolnicze Polska” Nr 10/2017; pl.wikipedia.org

     Demonstracja została przeprowadzona w gospodarstwie  demonstracyjnym, którego właścicielem jest pan Jan Dziamski zamieszkały w Krzeszkowicach gm. Szamotuły. Na przestrzeni lat można zaobserwować, iż  duża ilość gospodarstw rezygnuje z produkcji zwierzęcej, a co za tym idzie nie stosuje się nawożenia nawozami organicznymi. Aby nie dopuścić do obniżenia zawartości materii organicznej w glebie potrzeba jest szukania innych alternatywnych metod rozwiązania tego problemu. Jednym ze sposobów może być uprawa poplonów na przyoranie zwłaszcza z roślin motylkowych. Niestety często zdarza się, że w okresie sierpień wrzesień brakuje opadów i uprawa poplonów bywa zawodna. W gospodarstwie pana Jana Dziamskiego demonstracja „wykorzystanie trwałej próchnicy  w podnoszeniu urodzajności gleby” prowadzona jest drugi rok z rzędu. Preparat pod nazwą Humus Active należy do preparatów zwanych biohumusami  aktywnymi. Ich zadaniem jest poprawa struktury gleby i wzbogacenie w miliardy pozytywnych mikroorganizmów (PM-ów) pochodzących z uszlachetnionego przez dżdżownice kalifornijskie obornika z intensywnych gospodarstw rolnych. Jeden litr biohumusu zawiera tyle kwasów humusowych  i pozytywnych mikroorganizmów ile zawiera 1 do 2 ton obornika. Producent Humus Active podaje, iż preparat ten ma 12 razy wyższą zdolność gromadzenia składników pokarmowych w glebie w stosunku do obornika, reguluje i stabilizuje pH gleby oraz stężenie makro i mikroskładników. Ponadto środek ten zmniejsza wypłukiwanie nawozów mineralnych, powiększa pojemność wodną gleby. Niewątpliwą zaletą biohumusu jest łatwość aplikacji w formie oprysku. Zaznaczyć należy, iż Humus Active jest preparatem całkowicie naturalnym bez chemii syntetycznej.

W przeprowadzonej demonstracji polowej u pana Jana Dziamskiego zastosowano preparat Humus Active w uprawie pszenicy jarej odmiany Parabola. Pszenicę wysiano na powierzchni 5 ha , z czego na 1 ha zastosowano biohumus, natomiast pozostała powierzchnia stanowiła pole porównawcze. Przedplonem dla pszenicy były buraki cukrowe. Humus Active zastosowano w dwóch dawkach w formie oprysku 20l/ha. Pierwszy zabieg wykonano w listopadzie, po zebranych burakach, natomiast drugi wiosną przed rozpoczęciem uprawy gleby pod siew. Pozostałe elementy technologii ( nawożenie i ochrona roślin) były identyczne dla całej uprawy pszenicy. W ciągu okresu wegetacyjnego dało się zauważyć, że na polu gdzie zastosowano biohumus rośliny były bardziej rozkrzewione, oraz miały lepszy wigor i charakteryzowały się bujniejszym wzrostem. W czasie zbioru plonów stwierdzono, że tam gdzie zastosowano Humus Active plon wyniósł 68 dt/ha , natomiast na polu porównawczym 64 dt/ha. Zatem różnica w plonie wyniosła 4 dt . Demonstracja będzie kontynuowana w kolejnym roku.