Materiał siewny pochodzący z zakupu, w zależności od stopnia kwalifikacji, można wysiewać przez 3-5 lat, bez obawy o spadek plonu, jeżeli jego reprodukcja była staranna.
W sezonie 2010/2011 wysiano od 3,7 do 25,4 % kwalifikowanego materiału siewnego. W 2011 roku sprzedaż nasion kwalifikowanych roślin rolniczych zwiększyła się średnio o 7% w porównaniu do lat ubiegłych. Jednak udział kwalifikowanych nasion jest wciąż niski. Z badań wynika, że największy wpływ na końcową produkcję brutto wpływają właśnie środki ochrony roślin (45%), następnie nawożenie (25%) oraz stosowanie materiału kwalifikowanego (18%). Coroczny wysiew kwalifikowanych nasion jest najtańszym źródłem wzrostu plonów nawet o 20%. Materiał siewny o wysokiej sile kiełkowania i wigorze ma decydujące znaczenie w rozwoju młodych roślin zbożowych, gdyż w czasie wschodów odżywiają się one wyłącznie substancjami zapasowymi zawartymi w ziarnie. Dlatego nie bez znaczenia jest wielkość ziarna i jego wypełnienie. Dobrze wykształcone ziarna gwarantują lepszy rozwój systemu korzeniowego. W materiale siewnym, który nie jest czyszczony i frakcjonowany znacznie może wzrosnąć udział nasion drobnych i źle wypełnionych. Siew takich nasion może przyczynić się do obniżenia plonu u zbóż nawet do 10%. W skali kraju duże znaczenie mają stwierdzone w praktyce uszkodzenia mechaniczne zbóż, które następują podczas zbioru, suszenia, czyszczenia i transportu nasion. Wrażliwość ziarniaków na mechaniczne uszkodzenia jest cechą odmianową, zależy także od wilgotności i temperatury powietrza oraz nasion. Materiał z ubytkami okrywy, pęknięciami podłużnymi lub uszkodzonymi zarodkami ma zdecydowanie mniejszą wartość siewną. Powstające makro i mikro uszkodzenia nasion stanowią siedlisko rozwijających się chorób grzybowych i bakteryjnych w trakcie przechowywania i po wysiewie do gleby. Wysiew nasion o słabszej zdolności kiełkowania prowadzi do powstania wielu wolnych przestrzeni i do nierównomiernego rozmieszczenia ziarna na określonej powierzchni. Wiąże się to z nierównymi wschodami, natomiast wzeszłe rośliny już w początkowym okresie różnią się znacznie zawansowaniem we wzroście i rozwoju, co jest jedną z podstawowych przyczyn silniejszej konkurencji między roślinami i pogarszania się cech struktury plonu i architektury łanu. W tych warunkach trudno jest uzyskać optymalną obsadę roślin. Należy pamiętać, że polowa zdolność wschodów zmniejsza się z reguły jeszcze silniej niż zdolność kiełkowania. Badania przeprowadzone w IUNG—PIB w Puławach wskazują, że w warunkach dojrzewania zbliżonych do średnich wieloletnich – ziarno żyta zachowuje energię przez jeden rok, pszenica i owies przez 2, jęczmień – 3 lata. Przy optymalnych warunkach pogodowych w okresie dojrzewania, prawidłowo przechowywane ziarno żyta zachowuje wysoką wartość siewną przez 2—3 lata, pszenica, owies –4 lata, jęczmień przez 5 lat. W latach o niekorzystnych warunkach pogodowych ziarno żyta i owsa może wykazywać obniżoną wartość energii i zdolność kiełkowania w roku zbioru, natomiast ziarno pszenicy i jęczmienia może być ewentualnie użyte do siewu po przejściu okresu spoczynku i po rocznym przechowywaniu. Zanim podejmie się decyzję o wykorzystaniu nasion z ubiegłorocznych zbiorów należy przeprowadzić ocenę zdolności kiełkowania w Stacjach Oceny Odmian bądź w warunkach domowych. Wybrać losowo 200 ziarniaków, rozmieścić na wilgotnym podłożu (gaza, bibuła) i pozostawić do skiełkowania, jednocześnie należy kontrolować wilgotność podłoża. Po upływie 10 dni od daty siewu policzyć skiełkowane nasiona i ustalić procentową zdolność kiełkowania. Zakup kwalifikowanych nasion jest gwarancją uzyskania plonu jednorodnego pod względem cech jakościowych, ponieważ niejednokrotnie bardziej liczy się nie tylko wielkość plonu ale jednolitość i czystość odmianowa.
Grzegorz Baier WODR Poznań
Źródło: Wiadomości Rolnicze 03/2012
Bogdan Jaśkiewicz
Zakład Uprawy Roślin Zbożowych IUNG—PIB Puławy