Chrząszcz pchełki rzepakowej jest największym spośród pchełek występujących na rzepakach. Dorosły osobnik ma długość 3-4 mm, barwę czarno-niebieską lub czarno-zieloną z metalicznym połyskiem i jest podłużnie owalny. Głowa, czułki i nogi są częściowo brunatno-czerwone. Larwa jest brudnobiała o długości 6-7 mm z ciemnobrązową głową i 3 parami odnóży na tułowiu i pokryta ciemnymi plamami i szczotkowatym owłosieniem. Na ostatnim segmencie ciała znajdują się dwa skierowane do góry kolce. Jesienią na młodych roślinach rzepaku pojawiają się dorosłe chrząszcze. Samice składają jaja w glebie przy roślinach na głębokości 1-2 cm. Jedna samica może złożyć do 800 jaj. W korzystnych warunkach pogodowych (bardzo łagodna zima – ponad 5oC) składanie jaj może się odbywać przez całą zimę. Wylęgłe larwy przechodzą na rośliny i wgryzają się do głównych nerwów liści ogonków liściowych. Żerują aż do wiosny wewnątrz roślin, przedostając się do pędów lub liścia sercowego. Od końca kwietnia do początku czerwca opuszczają rzepak i przepoczwarzają się w glebie. Chrząszcze przez krótki okres żerują, po czym zapadają w letnią diapauzę. Jesienią pojawiają się na młodych roślinach rzepaku. Pchełka rzepakowa ma tylko jedno pokolenie rocznie. Roślinami żywicielskimi oprócz rzepaku są przede wszystkim uprawne rośliny kapustowate: kapusta, brokuł, brukiew, rzepa ścierniskowa, jak też liczne dziko rosnące: gorczyca polna, rzodkiew świrzepa i tobołki polne.
Typowymi objawami żerowania chrząszczy pchełki rzepakowej jesienią są widoczne na liścieniach i liściach wygryzione otwory. Bardzo duża liczebność populacji powoduje, że liście mogą zostać sitowato podziurawione. Znaczne zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej może być przyczyną zamierania młodych roślin. Jednak bardziej szkodliwy jest minujący żer larw, które drążą korytarze w ogonkach liściowych, nerwach liściowych oraz pędach. Uszkodzone rośliny rzepaku w okresie zimy łatwiej przemarzają. Jesienny żer larw jest o wiele groźniejszy od wiosennego. Ponadto rośliny uszkodzone przez larwy są często porażane przez suchą zgniliznę kapustnych. Objawy uszkodzeń liści mogą być mylone z uszkodzeniami powstałymi w wyniku żerowania gnatarza rzepakowca, pchełek ziemnych oraz ślimaków (w przypadku ślimaków widoczny jest śluz).
Rozwojowi i gradacji pchełki rzepakowej sprzyja łagodna jesień i zima. Taki przebieg pogody powoduje zwiększanie się liczebności larw. Natomiast zahamowany zostaje rozwój larw w czasie długich, mroźnych zim, a wiele z nich często ginie. Ograniczeniu występowania sprzyja prawidłowa agrotechnika, izolacja przestrzenna od innych roślin kapusiowatych, wysiew nasion we właściwym terminie, zrównoważone nawożenie oraz chemiczne zwalczanie.
Skutecznym sposobem zapobiegania liczniejszemu występowaniu szkodnika jest przedsiewne zaprawianie nasion. W okresie wschodów rzepaku wartością progową do zwalczania pchełki rzepakowej są 3 chrząszcze na 1 metr bieżący rzędu roślin. Od wschodów rzepaku ozimego należy prowadzić systematyczne kontrole. W celu stwierdzenia występowania oraz oceny liczebności chrząszczy analizuje się rośliny, wybierając w różnych punktach pola po 1 mb rzędu i liczy chrząszcze, a następnie oblicza się liczbę chrząszczy na 1 mb rzędu roślin. Ogółem w zależności od wielkości pola analizę przeprowadza się w 10-15 punktach. Obserwacje należy przeprowadzić późną jesienią (w pierwszej połowie listopada) na rzepaku ozimym. Do analizy pobiera się losowo w różnych punktach po 25 liści z ogonkami, ogółem w zależności od wielkości plantacji 100-150 sztuk. Na plantacjach powyżej dwóch hektarów należy zwiększyć liczbę punktów o jeden na każdy następny hektar. Ogonki liściowe rozcina się wzdłuż badając obecność larw pchełki. Następnie oblicza się procent uszkodzonych liści.
Tomasz Olejnicki – WODR Poznań
Źródło: Poradnik sygnalizatora ochrony rzepaku, Poznań 2008; internet