Zasadniczym zadaniem żywopłotów, jak wynika z ich nazwy, jest tworzenie żywego, zwartego ogrodzenia, zastępującego płoty, parkany i mury. Bronią więc one dostępu nieproszonym gościom – ludziom i zwierzętom, chronią przed kurzem, osłabiają siłę wiatrów wysuszających glebę. Wpływają korzystnie na mikroklimat, zapobiegają tworzeniu się zasp śnieżnych przy drogach i torach kolejowych, zasłaniają szpecące otoczenie, śmietniki, komposty. Nie można również pominąć ich wartości zdobniczych, jako żywych elementów naszych ogrodów, parków i zieleńców.

Ze względu na konkretne zadania żywopłotów, rośliny żywopłotowe muszą spełniać określone wymogi w stosunku do specyficznej uprawy jaką jest żywopłot.

Rośliny żywopłotowe muszą znosić przycinanie – stałe cięcie nie powinno wpływać osłabiająco na rośliny ani powodować ich przedwczesnego zamierania. Powinny posiadać zdolność do zagęszczania się – cięcie powinno pobudzać do wzrostu pączki śpiące, znajdujące się na starszych gałęziach i pniach. Nie powinny tworzyć odrostów i rozłogów – w przeciwnym wypadku żywopłot trudno utrzymać w określonych granicach. Dobrze będzie jeżeli rośliny żywopłotowe będą odporne na choroby i szkodniki oraz wytrzymałe na niskie temperatury – cecha ważna szczególnie w rejonach o długich mroźnych zimach.

Ważniejsze gatunki krzewów oraz drzew na żywopłoty formowane i nie formowane:

• Berberys pospolity – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 1,0 do 1,5 m, średnio przydatny do formowania. Krzew na gleby suche i średnio wilgotne, częścią ozdobną są kwiaty i owoce.
• Buk pospolity – drzewo zrzucające liście na zimę, dające żywopłot o wysokości od 1,0 do 4,0 m, o dużej przydatności do formowania. Drzewo przydatne na gleby średnio wilgotne.
• Bukszpan wieczniezielony – krzew zimozielony, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,5 m, o bardzo dużej przydatności do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne.
• Cis pospolity – drzewo zimozielone, dające żywopłot o wysokości od 1,0 do 3,0 m, o bardzo dużej przydatności do formowania. Drzewo przydatne na gleby średnio wilgotne.
• Dereń biały – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 1,0 do 1,5 m wysokości, średnio przydatny do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne i wilgotne, częścią ozdobną są pędy.
• Jałowiec pospolity – krzew zimozielony, dający żywopłot o wysokości od 1,0 do 1,5 m wysokości, o dużej przydatności do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne.
• Karagana syberyjska – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 1,0 do 2,0 m, o dużej przydatności do formowania. Krzew przydatny na gleby suche i średnio wilgotne.
• Ligustr pospolity – krzew częściowo zimozielony, dający żywopłot o wysokości od 1,0 do 2,0 m, o bardzo dużej przydatności do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne.
• Mahonia pospolita – krzew zimozielony, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,0 m, nieprzydatny do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne. Częścią ozdobną są kwiaty i owoce.
• Pięciornik krzewiasty – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,0 m, średnio przydatny do formowania. Krzew przydatny na gleby suche i średnio wilgotne. Częścią ozdobną są kwiaty.
• Pigwowiec japoński – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,0 m, średnio przydatny do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne. Częścią ozdobną są kwiaty i owoce.
• Przeczka alpejska – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,0 m, o bardzo dużej przydatności do formowania. Krzew przydatny na gleby średnio wilgotne.
• Tawuła białokwiatowa – krzew zrzucający liście na zimę, dający żywopłot o wysokości od 0,5 do 1,0 m, nieprzydatny do formowania. Krzew przydatny na gleby suche, częścią ozdobną są kwiaty.
• Żywotnik zachodni – drzewo zimozielone, dające żywopłot o wysokości od 1,0 do 4,0 m, o dużej przydatności do formowania. Drzewo przydatne na gleby średnio wilgotne.

Przed sadzeniem żywopłotu ważne jest odpowiednie przygotowanie gleby i o ile to możliwe, wybór stanowiska – miejsca gdzie będzie żywopłot rósł.

Światło słoneczne ma duży wpływ na wzrost i wygląd roślin. Korzystnie wpływa na pokrój drzew i krzewów, ich zagęszczenie, kwitnienie i owocowanie. Zacienione żywopłoty formowane łatwo stracą dolne gałęzie i staną się ażurowe, a nie cięte słabo kwitną. W takich, niekorzystnych miejscach należy więc sadzić rośliny cieniolubne lub cienioznośne jak: cisy, a z liściastych zimozielone, przede wszystkim bukszpan. Nie powinno sadzić się żywopłotu pod szerokimi konarami drzew. Przeciętnie żyzna i wilgotna gleba, nie zachwaszczona roślinami trwałymi, nie wymaga specjalnego przygotowania przed sadzeniem żywopłotu. Pod gleby bardzo suche lub mokre czy alkaliczne lub kwaśne należy dobrać odpowiednie gatunki krzewów. Przed sadzenie zaleca się przekopanie pasa ziemi w miejscu przyszłego żywopłotu, uzależniając jego szerokość i głębokość m. in. od jakości i wielkości systemu korzeniowego sadzonych roślin. Najważniejsze przy tym jest wybranie korzeni i kłączy chwastów trwałych (np. perz, osty, powój), które później są prawie niemożliwe do usunięcia ze środka żywopłotu. Poprawa jakości gleby słabszej polega na dodaniu lepszej ziemi (np. kompostowej), torfu ogrodniczego lub starego dobrze rozłożonego obornika, zwłaszcza gdy sadzimy rośliny o zwiększonych wymaganiach glebowych.

Żywopłoty z krzewów zrzucających liście na zimę sadzi się w tym samym okresie roku co iine krzewy tzn. wiosną (marzec, kwiecień) lub jesienią (październik, listopad). Krzewy w żywopłotach sadzi się zwykle jedno lub dwurzędowo, rzadziej wielorzędowo. Łatwiejsze w prowadzeniu są żywopłoty niestrzeżone, które zakładamy z krzewów osiągających taką wielkość i formę jaki ma być żywopłot. Żywopłoty strzyżone są mniej zalecane, należy je odtwarzać przede wszystkim w zieleni zabytkowej. Żywopłot jednorzędowy sadzi się przy sznurze jednym rzędem. Krzewy mające bardziej rozrośnięty system korzeniowy sadzi się w rowy głębokości 30 cm równo ustawiając je przy jednej krawędzi. Przy sadzeniu żywopłotu dwurzędowego rów powinien być odpowiednio szeroki w zależności od zaplanowanej odległości między rzędami np. 30 – 50 cm, a krzewy rozmieszczone przy obu krawędziach. Sadząc w rowie, należy najpierw rozmieścić rośliny i częściowo zasypać korzenie, aby rośliny się nie przesuwały. Następnie dosypuje się gleby do połowy głębokości rowu i przytrzymując każdy krzew kolejno, udeptuje się ziemię. Później należy zasypać rów całkowicie i ponownie ziemię udeptać. Przy sadzeniu jesiennym po podlaniu okopcowuje się cały żywopłot. Wiosną usypuje się wzdłuż wałki pomocne przy podlewaniu. Żywopłoty z dużych krzewów sadzi się przy sznurze sadząc każdą roślinę oddzielnie. Krzewy po posadzeniu należy obficie podlać, dając 10 l wody pod roślinę.