Genetyczne modyfikacje ziemniaka są stosunkowo często stosowane w badaniach naukowych, ale ich uprawa jest prawie zerowa. Niska jest akceptacja społeczna wykorzystania ziemniaka GM do przetwórstwa spożywczego, a firmy przetwórcze nie chcą tracić rynków. Kilka lat temu w USA były w ofercie firmy Monsanto odmiany GM ziemniaka odporne na  wirusy Y i liściozwoju oraz stonkę. Jednak nie znalazły rynku odbiorcy i zostały wycofane. W latach 1996 – 2000 w Holandii uprawiano skrobiową odmianę ziemniaka GM Apriori, która wytwarzała bulwy ze skrobią amylopektynową – również została wycofana z produkcji. Obecnie w Komisji Europejskiej  firma BASF czeka na finalną akceptację na wprowadzenie do uprawy w Europie bezamylozowych ziemniaków GM wspomnianej wcześnie odm Amflora, które głównie są przeznaczone do produkcji skrobi na potrzeby przemysłu papierniczego.

Technologia GM otwiera przed hodowcami odmian nowe możliwości :((1) skrócenia czasu wprowadzania pożądanych genów z gatunków dzikich do form uprawnych, (2) wprowadzenia w obecnie uprawiane, popularne odmiany, transgenów poprawiające ich cechy użytkowe, (3) lub wprowadzanie genów warunkujących cechy, których hodowca w dostępnej puli genowej ziemniaka nie znajdzie. Tak więc prace hodowlane skierowane są na poprawę odporności na patogeny (grzyby i bakterie, jak: zaraza, mokra zgnilizna, alternarioza) ;  podniesienie poziomu tolerancji ziemniaka na suszę, czy niskie temperatury ; poprawienie jakości bulw (podwyższenie skrobi, zmniejszenie glikoalkaloidów,  ograniczenie ciemnienia bulw, czy zmniejszenia chłonięcia tłuszczu w procesie smażenia oraz poprawy zawartości związków chemicznych na potrzeby przemysłu).

Rośliny GM są nową generacją roślin pojawiającą się w środowisku. Dlatego muszą być wszechstronnie ocenione pod kątem ich oddziaływania na środowisko, zdrowie ludzi, zwierząt

Procedura regulacji uprawy i obrotu odmian GM w UE jest oparta na trzech zasadach :

- autoryzacji (dotyczy procedur dopuszczenia danej odmiany do uprawy i obrotu),

- znakowaniu (podawanie obowiązującej informacji o zawartości GMO, w przypadku gdy ich udział przekracza 0,9 %),

- koegzystencji (współistnienia upraw GMO i NGMO).

Regulacje dot. sfery zobowiązań międzynarodowych ma wyłącznie Komisja Europejska. Rządy poszczególnych państw mogą natomiast kształtować własne regulacje w zakresie możliwości i warunków uprawy GMO. Dotyczy to zwłaszcza zasad koegzystencji. Jedną z ważnych regulacji jest tutaj wprowadzenie minimalnej izolacji przestrzennej. Pod tym względem propozycje poszczególnych krajów bardzo się różnią (tabela 1)

Proponowane wymogi przestrzennej izolacji uprawy odmian GMO w wybranych krajach UE (odległość od upraw NGMO w metrach *

*niższe wielkości dotyczą izolacji względem upraw konwencjonalnych, wyższe względem upraw ekologicznych

Mieczysław Łepkowski, WODR Poznań                    

Gł. specj. ds. .roślin okopowych

LITERATURA

Referat z :

1. Konferencji naukowo – szkoleniowej  „Nasiennictwo i ochrona ziemniaka”, Kołobrzeg 19 – 20 maja 2011 r. :

- dr hab. Jerzy Rembeza, prof. nadzw IHAR – PIB, Pracownia Badań Rynkowych w Boninie.– Uwarunkowania produkcji zmodyfikowanych genetycznie odmian ziemniaka.

Artykuł z :

2. z poradnika - Ziemniak – nowe perspektywy (2008)

- Prof. dr hab. Ewa Zimnoch – Guzowska IHAR, Oddział Młochów – Perspektywa GMO w uprawie ziemniaka – więcej korzyści czy zagrożeń dla praktyki.