Przygotowanie pszczół do zimowania zaczyna się w warunkach powiatu słupeckiego zaraz po pożytkach latem. Wtedy pszczelarz powinien odpowiednio ustalić wielkość gniazda i dobrać ramki na których będą zimowały pszczoły. Rodziny pszczele powinny być zaopatrzone w odpowiednią ilość pokarmu i należy podjąć walkę z warrozą. W bieżącym roku na terenie powiatu słupeckiego w wielu pasiekach wystąpiło większe nasilenie tym pasożytem w stosunku do roku poprzedniego.

     Rozwojowi pasożyta sprzyja ocieplenie klimatyczne i często z tym związany wydłużony okres czerwienia matek pszczelich.

W pasiekach późną jesienią w listopadzie można podjąć walkę z tym pasożytem aby skutecznie obniżyć ich populacje w rodzinie pszczelej. Jednym z zalecanych leków na ten okres jest Apiwarol. Zastosowanie tego leku jest możliwe przy temperaturze powietrza 10 stopni. Rodzina pszczela z obniżoną ilością roztoczy do poziomu bezpiecznego tj. maksymalnie do 30 szt. w 1 rodzinie lepiej zimuje i kondycja tych rodzin wiosną jest zdecydowanie lepsza.

W tym czasie pszczelarz powinien również sprawdzić czy ule są odpowiednio zabezpieczone przed gryzoniami. Odpowiednie zabezpieczenie rodzin pszczelich przed niekorzystnymi czynnikami wpłynie pozytywnie na pszczoły i ograniczy straty podczas zimy.

 W dniach 16.09.2019 r. - 20.09.2019 r. miałam możliwość uczestniczenia w wyjeździe studyjnym  do Francji pn. „Upowszechnianie wiedzy w zakresie rolnictwa ekologicznego i osiągnięć nauki w wybranych krajach UE”. Wyjazd zorganizowany został w ramach operacji Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich przez Centrum Doradztwa Rolniczego Oddział w Radomiu pn. „Rolnictwo ekologiczne – upowszechnianie wiedzy i promocji gospodarowania metodami ekologicznymi”.

Uczestnikami wyjazdu byli przedstawiciele CDR, jednostek pracujących na rzecz rolnictwa, doradcy oraz rolnicy z poszczególnych regionów  kraju.

Wyjazd rozpoczął się zbiórką na lotnisku Chopina w Warszawie. Po ponad dwugodzinnym locie  wylądowaliśmy na lotnisku w Lyon (Francja). Przywitał nas temperaturą ponad 30C . Stamtąd autokarem przemieściliśmy się  wzdłuż pasma Alp krętymi , wąskimi  pełnymi uroku drogami do gospodarstwa agroturystycznego La Cottinette Państwa Valerie i Bruna Cottin zam.  Rochechinard,  Małżeństwo  prowadzi  rodzinne gospodarstwo agroturystyczne położone na wysokości 500m n. p. m.  Hodują bydło rasy mięsnej AUBRAC. Posiadają 25szt mamek, 15 szt. cieląt Gospodarstwo posiada 60haUR, co stanowi 12ha orzecha włoskiego, 20ha łąk, 18ha pastwisk, 10ha zbóż.  Przyjmują turystów tylko za rezerwacją miejsc. Sami przygotowują posiłki dla odwiedzających ich gospodarstwo z produktów wytworzonych we własnym gospodarstwie i produktów lokalnych. Gospodarstwo produkuje wołowinę, orzechy z Grenoble, wino orzechowe. Tam też zjedliśmy pyszną kolację i udaliśmy się na nocleg

 Dzień drugi, t  pobyt w GISTILLERIE DES 4 VALLEES W MIEJSCOWOŚCI Chamaloc w departamencie Drome (ok. 70 km do Valence). Gospodarstwo prowadzi małżeństwo Alain i Cecile Aubanel oraz Maxme Mejean. Gospodarstwo znajduje się na wysokość 550 m n.p.m. Gospodarze  zajmują się zbiorem, destylacją i sprzedażą lawendy z , której otrzymują olejki eteryczne. Posiadają  własny  sklep,  w którym sprzedają : wody kwiatowe, mleczka do ciała z olejkiem lawendy, szampony, mydła, żele pod prysznic, kremy do  rąk na bazie organicznych olejków eterycznych z lawendy oraz sadzonki lawendy. Jak mówił właściciel lawenda jest rośliną o wielu zaletach. Posiadają 300 ha pastwiska, 20 ha lawendy, 300 szt. owiec, miniaturki królików oraz świnki morskie( na sprzedaż).Także na okres zimy przyjmują na odchowanie 100 szt. osłów.

Następnie udaliśmy się do gospodarstwa pasiecznego  MIELLERIE DES DELICES AU MIEL w miejscowości Roussas (ok. 65km od Valence) do Melanie Bernadet i Florian Bompard, którzy to od rodziców doskonalili wiedzę oraz pasję a która to pasja stała się ich  pracą. Gospodarstwo posiada 500 rodzin pszczelich. Rocznie produkują 5,5 t miodu. Produkują miody smakowe. Ponadto wytwarzają czarny nugat z Prowansji, biały nugat z lawendowym miodem, pierniki, lody, makarony, pasty do smarowania, dżemy  oraz słodycze na bazie miodu. Posiadają własny sklep, w którym zaopatrują się mieszkańcy z pobliskich okolic . Za 1 kg miodu trzeba zapłacić 17 euro. Właściciele skarżyli się na brak opadów od czerwca. Byli zmuszeni  przewieźć  ule w północne tereny. Mieliśmy możliwość degustacji miodów o smaku: rozmarynu, wielokwiatowego, lawendowego, akacji. Ponadto Pani Melanie prowadzi warsztaty dla dzieci i młodzieży mówiące o pracy pszczół. W salce dydaktycznej umieszczony jest szklany ul, który pozwala obserwować prawdziwe życie  w ulu.

        Dzień trzeci rozpoczęliśmy pobytem w gospodarstwie rodzinnym, częściowo ekologicznym  zajmującym się uprawą  winorośli,  owoców i warzyw. Gospodarstwo Clos Fougeres położone  jest w miejscowości  Chateauneuf- Sur-lsere. Departament Drome .  Zajmuje powierzchnię 65 ha, w tym 8 ha czereśni (20 odmian), 8 ha moreli, 10 ha brzoskwiń, 6ha warzyw ,6 ha winnic, pozostałe uprawy to:  kasztany, orzechy, leszczyna, migdały, jabłka, gruszki, pigwa, kiwi, kaki, truskawki, maliny, porzeczki, agrest, bergamotka. Na uwagę zasługuje brzoskwinia o pestce wielkości czereśni i wyglądem przypominająca pomidor koktajlowy.  Gospodarstwo to posiada gleby kamieniste, w całości nawadniane. Produkują wina białe i czerwone. Produkty sprzedają na lokalnym rynku. Gospodarze dodatkowo prowadzą w grupach warsztaty, animacje, kursy  edukacyjne dla dorosłych dzieci i młodzieży. Rocznie przyjeżdża ok. 5 tys. odwiedzających. W skład gospodarstwa wchodzą  dwie sale mogące  pomieścić 50 osób, które wynajmują na wesela , uroczystości  okolicznościowe. Gospodarze posiadają także pięć domków pod wynajem całoroczny, które mogą pomieścić  24 osoby. Przy gospodarstwie znajduje się sklep, w którym właściciele sprzedają własne świeże i przetworzone produkty. W sezonie letnim zatrudniają pracowników spoza Francji.

Dzień czwarty rozpoczęliśmy zwiedzaniem Ośrodka agroekologicznego Les AMANINS  Centre de Sejour w miejscowości La Roche-sur-Grane.( ok. 35km od Valance) W gospodarstwie tym każdy z członków spółki  jest odpowiedzialny za swój dział w gospodarstwie. Prowadzą gospodarstwo w myśl filozofii: Jaką planetę pozostawimy dzieciom. Gospodarstwo  posiada; lasy, pola, łąki, stanowi to powierzchnie 55ha. Ziemie ciężkie, kamieniste, gliniaste. Warzywa uprawiają na zagonach usypanych specjalnym sprzętem do tego przystosowanym. W zimie produkują warzywa w tunelach . (usypanych na kopcach). Uprawiają 30 gatunków warzyw, na które posiadają  certyfikat. Gospodarstwo posiada szkołę do, której uczęszcza 40 -cioro dzieci. Jest to szkoła prywatna.  Rodzice w ciągu roku muszą 10,5 dnia zaangażować się w działalność szkoły. I tak albo pomagają w kuchni albo w polu. Nauczyciele opłacani są przez państwo. W szkole tej realizowany jest projekt edukacyjny umożliwiający dzieciom naukę wspólnego  życia. Uczniowie uczą się podstawowych umiejętności empatii, kreatywności i pracy zespołowej, dzięki nowej pedagogice. Projekt mówiący, że współpraca jest jedną z najpotężniejszych dźwigni uczenia się, której wdrażanie w grupie uczniów wymaga zrozumienia badanych źródeł psychologicznych, rozwijania odpowiedzialnych umiejętności. Przyjmują  grupy na warsztaty. W gospodarstwie hoduje  się  50szt. owiec,  40 kur, 5 świń, 4 krowy. Na terenie gospodarstwa znajduje się młyn,  piekarnia, która wypieka własny chleb. Ponadto na terenie ośrodka znajduje się stołówka, w której serwuje się produkty wytworzone w 90% z tego gospodarstwa.  Posiadają własną oczyszczalnię.

Następnie udaliśmy się na targi Tech & Bio, gdzie odbyła się prezentacja wybranych technik, działań w ramach demonstracji prowadzonych na targach.  Wśród ponad 500 wystawców można było zobaczyć: firmy zajmujące się produkcją pasz, podłoża do uprawy warzyw, środków ochrony roślin, sprzętu rolniczego i do przetwórstwa, pracę maszyn w polu  jak również stoiska doradzające rolnikom. Spotkaliśmy się również z przedstawicielami lokalnej Izby Rolniczej, którzy przedstawili zakres działań w zakresie upowszechniania idei rolnictwa ekologicznego, stosowanych metod i narzędzi pracy oraz świadczenia usług doradczych w  zakresie rolnictwa ekologicznego.( I tak krótkie porady nie są płatne w przeciwieństwie do dłuższych konsultacji ). Organizują pokazy, warsztaty. W ciągu całego rok wysyłają rolnikom maile, biuletyny, ustawy, z bieżącymi informacjami. Są także prywatne stowarzyszenia, które konkurują z Nimi.     

  Piąty dzień to wizyta w gospodarstwie (ok. 75 km od Valance) Lucie i Adrien na terenie Parku Narodowego 1400m n.p.m. Gospodarz od pięciu lat  zajmuje się produkcją serów kozich. Posiada 35 kóz rasy alpinki, które pozwalają być im samowystarczalnymi. Posiadają 15ha łąk w tym 2 ha wydzierżawione od Parku Narodowego oraz 2 konie, które wyjadają za kozami niedojady. Także część owczarni jest wydzierżawiona. Rasa ta daje średnio 800 l mleka rocznie. Oni uzyskują od  1 kozy 1000 do 1200 l mleka rocznie. Nie posiadają sprzętu do koszenia i zbioru. Korzystają z usług sąsiada. Dojenie odbywa się 2 razy w ciągu dnia. Zdarza się, że jeden raz i wtedy jest o 30 %mleka mniej ale lepszej jakości. Z pozyskanego mleka wytwarzają: białe sery.

W drodze powrotnej jeszcze raz zatrzymaliśmy się na targach Tech & Bio. Rozmawialiśmy z przedstawicielem ministerstwa rolnictwa i żywności, który przedstawił nam osiągnięcia  rolnictwa francuskiego. I tak budżet na rolnictwo na 2019 r. wynosi 4,6 miliarda euro. Pracujących w tym ministerstwie jest 1059 osób, są to dane z 2017 r. 18796 osób pracuje w edukacji rolnej z rolnikami, 54% powierzchni kraju zajmują tereny rolnicze. Czterdzieści % pow. Francji stanowi naturalna przestrzeń, 1,8miliona ha jest uprawiana. We Francji jest 457 tys. gospodarstw rolnych. Stanowi to 3 wynik w Europie. Francja jest numerem 1  wśród producentów nasion. Są ich największym eksporterem. Pracowników farm jest 824 tys. Hodują 19 milionów szt. bydła. Pozyskują 25 miliardów litrów mleka od krów, to stanowi 16% całego mleka w Europie. We Francji jest 17 tys. gospodarstw ekologicznych. Francja jest szóstym największym eksporterem produktów ekologicznych na świecie. Są na 4 miejscu w Europie producentem owoców i 5 warzyw. Jest 2 największym producentem win na świecie i największym eksporterem wina na świecie.

Wizyta w tak rożnych francuskich gospodarstwach jak i na targach utwierdziła mnie w przekonaniu, że warto odwiedzać i nabierać doświadczeń w produkcji metodami ekologicznymi. Ponadto mogliśmy bezpośrednio rozmawiać z właścicielami gospodarstw, zobaczyć jak prowadzą własne gospodarstwa. Wizyty te sprzyjały wymianie doświadczeń pomiędzy gospodarstwami a uczestnikami wyjazdy studyjnego.

  Opracowała: Dorota Wielgosz doradca PZDR nr 1 w Czarnkowie

  Fotografie: Dorota Wielgosz

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
​Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Operacja realizowana przez Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu współfinasowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Jak w praktyce wygląda ekologiczny chów bydła mlecznego i opasowego oraz pozyskiwanie mięsa, mleka i jego przetworów, a także ich sprzedaż odbiorcom hurtowym i detalicznym? Odpowiedź na te i wiele innych pytań z zakresu towarzyszącego produkcji zwierzęcej uzyskali rolnicy zajmujący się chowem bydła mlecznego i opasowego – 27 osób z powiatu tureckiego, którzy 7 listopada 2019 r. uczestniczyli w wyjeździe studyjnym do dwóch towarowych gospodarstw ekologicznych z produkcją mleka i z produkcją bydła opasowego w gminie Krzyż Wielkopolski.

W gospodarstwie Pani Elżbiety Reitzig, położonym nad rzeką Drawą, uczestnicy wyjazdu zapoznali się z charakterystyką bydła mięsnego rasy Hereford. Właścicielka oprowadziła grupę po gospodarstwie, a na pastwisku przedstawiła stosowane zasady ekologicznego wypasu kwaterowego, nawożenia pastwisk nawozami i minerałami naturalnymi oraz utrzymywania bogatej roślinności w runi. Wymogi w tym zakresie to: nieprzekraczanie rocznej dawki nawozów naturalnych, czyli 170 kg N/ha, i związanej z tym obsady 2 SD bydła na 1 ha gruntów rolnych, wypas pastwiskowy minimum 150 dni i dostęp zwierząt do wybiegów przez cały rok. W żywieniu wymogi obejmują stosowanie pasz objętościowych (zielonki, kiszonki, siana), które stanowią co najmniej 60% suchej masy dawki pokarmowej, a uzupełnieniem są własne pasze treściwe ze zbóż i roślin strączkowych z dodatkami mineralnymi, okopowe i niektóre rodzaje odpadów z przetwórstwa roślin ekologicznych jak makuchy, otręby. Pytania uczestników dotyczyły m.in. opłacalności i zbytu. Odpowiadając Pani Elżbieta podała, że bydło jest sprzedawane z gospodarstwa częściowo jako materiał hodowlany, a reszta jako opasy do ubojni z certyfikatem przetwórstwa ekologicznego.

W drugiej części pobytu w tym gospodarstwie, które funkcjonuje jednocześnie jako gospodarstwo agroturystyczne, rolnicy wysłuchali wykładu Profesora Piotra Golińskiego z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu na temat „Naturalne użytki zielone jako baza paszowa dla bydła”. Wykładowca zwrócił szczególną uwagę na znaczenie jakości runi pastwiskowej (z udziałem roślin motylkowych i ziół) na zielonkę i siano w gospodarstwach ekologicznych oraz zdecydowanie wyższe walory odżywcze mleka i mięsa pozyskiwane z tych gospodarstw. Od końca XX wieku prowadzonych jest wiele badań naukowych porównujących żywienie konwencjonalne i ekologiczne, które potwierdzają istotny wzrost w mleku i mięsie ekologicznym wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym sprzężonego kwasu linolowego CLA, tak bardzo pożądanych w diecie człowieka.

Po obiedzie uczestnicy wyjazdu przemieścili się do położonego 8 km dalej gospodarstwa Państwa Beaty i Leszka Futymów prowadzących mniejsze, ok. 30-hektarowe gospodarstwo z produkcją mleka od kilkunastu krów w systemie ekologicznym oraz przetwórstwem mleka na produkty mleczne. Swoje gospodarstwo i przetwórnię przedstawiła grupie Pani Beata. Wydajność krów żywionych w tym systemie to 5 do 6 tys. kg rocznie od sztuki i gospodarstwo mieści się w tym przedziale. Zbilansowanie (zwłaszcza energii) żywienia krów w pierwszych miesiącach po wycieleniu nastręcza pewne trudności, za to w stadzie nie ma problemów zdrowotnych (ważny ruch i żywienie na pastwisku, stały dostęp bydła do certyfikowanych dodatków mineralnych). Pozyskiwane z gospodarstwa mleko w całości przetwarzane jest na galanterię mleczną w opakowaniach szklanych, masło, sery twarogowe oraz twarde typu holenderskiego produkowane według własnej receptury. Podczas zwiedzania przetwórni właśnie te sery grupa rolników mogła degustować z dodatkiem daktyli i orzeszków. Odpowiadając na pytania uczestników o zbyt, koszty i wiedzę niezbędne do uruchomienia takiej działalności, właścicielka przedstawiła stopniowy i wieloletni wzrost, doświadczenia i inwestowania w gospodarstwo i przetwórnię. Zbyt na ekologiczne produkty mleczne zapewnia gospodarstwu kilkunastu stałych odbiorców z całej Polski.

W drodze powrotnej uczestnicy kontynuowali dyskusję na temat zdobytej wiedzy i dzielili się wrażeniami z pobytu w gospodarstwach. Dla niektórych, zwłaszcza młodych rolników, wyjazd ten może będzie przyczynkiem do przestawienia gospodarstwa konwencjonalnego na ekologiczne.

Szkolenia o takiej właśnie tematyce, zostały przeprowadzone w Gminnym Ośrodku Kultury w Niechanowie w dniu 14 listopada br. Jak wiadomo, zasady bioasekuracji mają na celu ograniczenie do minimum ryzyka wprowadzenia i późniejszego szerzenia się czynników patogennych na terenie gospodarstwa rolnego. Przestrzeganie zasad bioasekuracji zapobiega wystąpieniu chorób poprzez wyeliminowanie lub możliwie maksymalne ograniczenie potencjalnych źródeł chorób. Generalnie, bioasekuracja na poziomie gospodarstwa rolnego, to zbiór praktycznych działań i środków, podejmowanych w celu zapobiegania przedostawaniu się infekcji do budynków gospodarskich oraz, aby kontrolować rozprzestrzenianie się infekcji na terenie wspomnianego gospodarstwa rolnego. Zatem ochronę gospodarstwa w tym zakresie, można określić jako planowany i wprowadzany w życie programu działań ukierunkowanych na zminimalizowanie wystąpienia wszelkiego rodzaju ryzyka, które mogłoby mieć negatywny wpływ na zwierzęta gospodarskie, budynki inwentarskie oraz inne zabudowania gospodarskie. Trzeba pamięta o tym, że czynniki ryzyka związane z bioasekuracją oraz ochroną są specyficzne dla poszczególnych gospodarstw i stąd trudno jest, czy wręcz jest to niemożliwe, aby opracować jeden – uniwersalny plan działania. W związku z powyższym, podczas szkolenia zwracano uwagę na pewne „elementy zbieżne”, które mają pewien charakter „uniwersalny”. W tym kontekście zostały przedstawione zagadnienia dotyczące afrykańskiego pomoru świń (ASF) w ujęciu wektorów szerzenia się chorób, w tym wspomniany ASF, objawów chorobowych, zasad wprowadzania zwierząt na teren gospodarstwa, stosowania ogrodzeń, pojawiania się osób postronnych i środków transportu, dezynfekcji, stosowania pasz i ściółkowania oraz rekompensat dla gospodarstw w ujęciu odszkodowań za zwierzęta zlikwidowane lub poddane ubojowi z nakazu organów Inspekcji Weterynaryjnej i rekompensat za nieutrzymywanie w gospodarstwie zwierząt, których zakaz dotyczył.

Drugi temat – to wsparcie ze środków unijnych w ujęciu zarządzania środkami finansowymi, jak też otrzymać dofinansowanie w ujęciu przede wszystkim rolników i gospodarstw rolnych. Należy dodać, że zdecydowana większość rolników w UE, ale też w Polsce, kwalifikuje się do otrzymania dopłat bezpośrednich. Znaczna część tych dopłat przyznawana jest w zamian za praktyki przyjazne dla środowiska. Rolnicy otrzymują też dofinansowanie na podstawie wielkości posiadanego gruntu – warunkiem tej pomocy jest również stosowanie metod ekologicznych w uprawach, które chronią m.in. bioróżnorodność, jakość gleb i wody, etc. Unijne fundusze umożliwiają też rolnikom szkolenie się w zakresie nowych technik produkcji, restrukturyzacji gospodarstwa, etc. Należy stwierdzić, że czas przeznaczany na szkolenia, takie jakie odbyły się m.in. w Niechanowie są zapewne czasem spożytkowanym ze wszech miar bardzo pozytywnie, a wiedza pozyskana podczas tychże, ma realny wpływ na poprawę warunków życia na terenach wiejskich.