PODSUMOWANIE POWIATOWE ZESPOŁU DORADCZEGO W POWIECIE KALISKIM
Przygotowane przez Aleksandra SzymfelZESPOŁU DORADCZEGO W POWIECIE KALISKIM
Dnia 10 marca 2014 roku w restauracji „Delicje" w Kaliszu odbyło się Podsumowanie Powiatowe pracy Zespołu Doradczego w Kaliszu w 2013 roku, które prowadził zastępca Kierownika ZD w powiecie kaliskim pan Czesław Kubicki. Na podsumowanie przybyli: przedstawiciel dyrekcji Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu, pani Izabela Mroczek, a także kierownik Działu SPRSJiD w Poznaniu pan Tadeusz Przybecki, ambasadorzy instytucji współpracujących z naszym Zespołem Doradczym, zaproszeni goście, reprezentanci rolników oraz doradcy.
Pan Czesław Kubicki podsumował program działania i zadania dodatkowe za 2013r. Zespołu Doradczego. Pani Halina Modławska przedstawiła interesującą prezentację nt: Lokalna Grupa Dyskusyjna. Działania w ramach LGD podjęto w ramach jednego z priorytetów Działu ROWPiA
pn: „ Zachowanie dziedzictwa kulturowego Wielkopolski ze szczególnym uwzględnieniem dziedzictwa kulinarnego", a Pan Andrzej Marczak omówił działania i zadania w zakresie ekonomiki, którymi zajmują się nasi doradcy. W trakcie spotkania wiele osób dziękowało za dotychczasową współpracę i zachęcało do jej kontynuacji, poruszali również tematy dotyczące aktualnych zagadnień rolniczych.
W ramach Podsumowania Powiatowego odbyło się szkolenie dla doradców ZD Kalisz na temat nowości i zmian dotyczących płatności obszarowych w 2014 roku. Szkolenie przeprowadził pracownik BP ARiMR w Kaliszu, Naczelnik pan Maciej Biniek.
Miłym akcentem towarzyskim było spotkanie integracyjne, z udziałem zaproszonych emerytów, którzy pracowali w ZD w powiecie kaliskim. Podczas uroczystego obiadu wszyscy uczestnicy wymieniali się doświadczeniami oraz anegdotami z życia zawodowego i prywatnego.
Następne podsumowanie już za rok...
Aleksandra Szymfel
ZD Kalisz
Cykl szkoleń specjalistycznych i wykładów w gm. Czarnków
Przygotowane przez Elżbieta Górska 
Cykl szkoleń specjalistycznych i wykładów w gm. Czarnków
W dniach
20.02.2014r. w miejscowości Huta - gm. Czarnków,
21.02.2014r. we wsi Mikołajewo - gm. Czarnków
oraz
11.03.2014r. we wsi Sarbia gm. Czarnków
odbyły się szkolenia specjalistyczne i wykłady z następujących tematów:
- Racjonalizacja chemicznej ochrony roślin uprawnych – rozpoznawanie patogenów (chorób) i ich efektywnego zwalczania w zbożach, rzepaku, ziemniakach.
- Wykorzystanie roślin bobowatych w żywieniu świń sposobem obniżenia kosztów produkcji.
- Mykotoksykozy - zapobieganie i sposoby detoksykacji pasz .
- PROW 2014-2020
- Afrykański pomór świń
- Integrowana ochrona roślin.
W punkcie 1 Pan Ryszard Wyrwa omówił zwalczanie agrofagów, przy pomocy wszystkich dostępnych metod i sposobów (agrotechnika, odmiany odporne, tolerancyjne, zwalczanie biologiczne, zwalczanie chemiczne). Zapoznano rolników z progami szkodliwości. Omówiono narzędzia wykorzystywane w integrowanej ochronie roślin – systemy wspomagania - monitoring, badania, które są efektem publikacji oraz opracowane metodyki integrowanej ochrony roślin w kolejności alfabetycznej.
Zapoznano rolników na szkoleniu w Hucie z realizowanym w Polsce w latach 2011-2015 planem „Ulepszanie krajowych źródeł białka roślinnego , ich produkcji , systemu obrotu i wykorzystania w paszach. Omówiono rośliny strączkowe uprawiane na paszę (groch, peluszka, bobik, łubin: żółty, biały, wąskolistny), występujące w nich substancje antyżywieniowe, kalkulacje uprawy łubinu w zależności od systemu uprawy. Wykazano zawartość wybranych składników pokarmowych w nasionach roślin strączkowych w porównaniu do śruty sojowej i rzepakowej, zawartość aminokwasów egzogennych w białku roślin strączkowych , strawność białka, wartość energetyczną nasion strączkowych. Podano przykładowe receptury paszy pełnoporcjowej w tuczu trzody chlewnej od 35-110kg.
Wyjaśniono pojęcie mykotoksyn. Przedstawiono spektrum aktywności, ich właściwości, wpływu na syntezę toksyn, najważniejszych producentów mykotoksyn, (grzyby z rodzaju Fusarium, Aspergillus, Penicillinm). Omówiono objawy występowania mykotoksyn u trzody chlewnej, zapobieganie tworzeniu się oraz ich szkodliwość .
Na każdym ze szkoleń poruszono zagadnienia dotyczące zagrożenia Afrykańskim Pomorem Świń, koszty działań związane z ewentualną likwidacją jednego ogniska ASF. Omówiono najczęściej obserwowane objawy kliniczne, zwalczanie, diagnostykę, pobierane materiały do badań (surowica krwi, węzły, śledziona), odszkodowania otrzymane w razie wystąpienia pomoru.
Przedstawiono także projekt PROW 2014-2020 r. ze zwróceniem uwagi na Działania: Modernizacja gospodarstw rolnych i Młody Rolnik.
Dorota Wielgosz WODR Czarnków
Na przełomie lutego i marca br. w powiecie konińskim miało miejsce kilka ciekawych wydarzeń.
Doradcy wraz rolnikami i mieszkańcami powiatu uczestniczyli w wyjazdach studyjnych min. na Targi Sadownictwa i Warzywnictwa do Warszawy oraz na Targi Architektury i Krajobrazu Gardenia, które odbywały się w Poznaniu. Te ostatnie cieszą się niezmiennym zainteresowaniem wśród pań. Zima w tym roku ustąpiła dosyć szybko a coraz cieplejsze dnie spowodowały nagłą chęć porządkowania ogródków. A gdzie lepiej się zaopatrzyć w „zielone” niż na Gardenii? Te targi to ogromny kiermasz roślin, kwiatów ogrodowych i doniczkowych, takich, które są już znane i zupełnie nowych. Oprócz roślinek było też całe mnóstwo akcesoriów przydatnych do pracy ogrodniczej. Stoiska wystawców przyciągały wzrok ciekawą aranżacją i nowatorskimi rozwiązaniami. W tym roku dla zwiedzających wyznaczono niestety tylko jeden dzień. Frekwencja dopisała i trudno było pośród tłumu podziwiać przepiękne wystawy. Jedno jest pewne – kto tworzy takie cuda musi mieć talent, zmysł i wyobraźnię godną pozazdroszczenia.
W marcu świętowaliśmy również Dzień Kobiet. Pomimo różnych opinii, zmian światopoglądowych i nowoczesnego stylu życia, zwolenników tego święta nie brakuje. W końcu przecież to okazja do wspólnego biesiadowania, bycia ze sobą, rozmowy twarzą w twarz. Nie można przecież nauczyć się relacji międzyludzkich poprzez Internet, telefon a już na pewno nie przez telewizję. Tylko jedna rzecz nie sprzyja biesiadowaniu - przepyszne potrawy, którym nie można się oprzeć.
W Sławsku w gminie Rzgów odbyła się IV Konferencja Gospodarcza – inwestycje dla zdrowia, połączona z otwarciem Centrum Medycznego Vital. Jednym z tematów prezentowanych na konferencji, interesujących ze względów także rolniczych, była „Uprawa borówki amerykańskiej” opartej na efektywnych mikroorganizmach EM, uprawianej z dużym powodzeniem przez rolnika mieszkającego w gminie Rzgów.
Materiał zebrały: Zofia Stempin ZD Konin gmina Rychwał i Liliana Tatara ZD Konin gmina Rzgów
zdjęcia: Zofia Stempin i Liliana Tatara
IV Targi Sadownictwa i Warzywnictwa – część II – seminaria i wykłady
Napisane przez Ryszard MichalskiDrugą częścią wystaw, równie ważną i atrakcyjną, były wykłady i seminaria. Z ich tematyką oraz treścią można było zapoznać się wcześniej w publikacjach przygotowanych na IV Targi Sadownictwa i Warzywnictwa.
A tematyka była bardzo zróżnicowana – począwszy od przygotowania gleby, jej ochronę, nowości odmianowe, nawożenie przed i w trakcie, poprzez wybrane elementy integrowanej ochrony roślin, przygotowania i składowania produktów aż do przetwórstwa, zbioru i szeroko pojętego handlu owocami i warzywami.
Każdy uczestnik wyjazdu mógł zaopatrzyć się w te materiały informacyjne z przeprowadzanych wykładów.
Oprócz w/w tematyki można też było uzyskać informację na temat środków ochrony roślin mających zarejestrowaną, ale rozszerzoną działalność w poszczególnych uprawach, co bardzo interesowało zwiedzających, np.:
sady:
- 1. CALYPSO – na borówkę, leszczynę, brzoskwinię, morelę,
- 2. ENVIDOR 24OS – przy śliwie: na przędziorka i pordzewiacze,
- 3. FLINT PLUS – w jabłoniach na parcha i mączniaka,
- 4. ALIETTE FLASH – w jabłoniach i gruszach – ograniczenie chorób bakteryjnych.
warzywa:
- 1. FANDANGO 200 EC- na cebulę,
- 2. PROTEUS 110 OD – na kapustne oraz groch i marchew.
uprawy jagodowe:
- 1. CALYPSO – na agrest, porzeczkę, malinę, jeżynę, żurawinę,
- 2. ZATO 50 WG – na porzeczkę, agrest.
Wspomnieć należy również o preparacie QUALY 300 EC, który zwalcza parcha jabłoni. Zalecany jest w ochronie z uwagi na:
- 1. działanie systemiczne,
- 2. działanie zapobiegawcze i interwencyjne,
- 3. skuteczność w niskich temperaturach,
- 4. odporność na zmywanie przez deszcz.
Ryszard Michalski doradca rolny ZD Konin Sompolno
Bez wody nie ma życia. Organizm świni zawiera 55 – 80% wody, młodszy więcej, a starszy mniej. Nie zawsze zwracamy należytą uwagę na dostarczenie dostatecznej ilości wody o odpowiedniej jakości. Najczęściej przypominamy sobie o wodzie w skrajnych warunkach, gdy panują wysokie temperatury lub przy bardzo niskich temperaturach gdy ulega ona zamarznięciu. Należy pamiętać, że woda jest niezbędna w wielu procesach życiowych świń. Ubytek wody o 10% powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu, a utrata 15% wody powoduje już śmierć. Niedostateczny pobór wody przez młody organizm ma bardzo niekorzystny wpływ na rozwój organizmów. Ograniczone pobieranie niekorzystnie wpływa na rozród świń, a u karmiących loch ogranicza produkcję mleka. Musimy pamiętać, że woda stanowi 75% tkanki mięsnej.Oddzielnym zagadnieniem jest jakość wody, która musi być bez zastrzeżeń. Woda, szczególnie podawana w systemach samoczynnych pod ciśnieniem, może być nośnikiem lekarstw, mikroelementów lub zakwaszaczy przewodu pokarmowego.
Zapotrzebowanie na wodę wg Z. Pejsaka
Opracował; Jan Sarnowski WODR Poznań
Zachowanie dziedzictwa kulturowego polskiej wsi
Dnia 18 marca bieżącego roku w ramach cyklu szkoleń realizowanych przez Zespół Doradczy w powiecie poznańskim miało miejsce spotkanie w Owińskach, na które licznie przybyli mieszkańcy gminy Czerwonak. Wykład na temat zachowania dziedzictwa kulturowego polskiej wsi przeprowadziła Aldona Jankowska z WODR w Poznaniu, a organizacją zajęła się Iwona Sadowska, doradca w powiecie poznańskim. Słuchacze zapoznali się między innymi z definicją tzw. dziedzictwa kulturowego jako zasobów zabytków materialnych, będących świadectwem przeszłości narodu i niematerialnych skupiających wartości duchowe, zjawiska historyczne i obyczajowe, uznawane za godne ochrony prawnej dla dobra społeczeństwa i jego rozwoju oraz przekazania następnym pokoleniom z uwagi na zrozumiałe i akceptowane wartości historyczne, religijne, naukowe czy artystyczne, które wpływają na zachowanie tożsamości i ciągłości rozwoju na płaszczyźnie politycznej, społecznej i kulturalnej. Kanwą do dyskusji stał się szereg procesów zachodzących na polskiej wsi, zarówno tych pozytywnych, jak i zdecydowanie obniżających jej walory. W nawiązaniu do dyskusji, jaka wywiązała się podczas prelekcji można było zaobserwować chęć powrotu do bioróżnorodności florystycznej ogrodów charakterystycznych dla krajobrazu wiejskiego i powolny powrót do wplatania elementów wiejskich w nowoczesną architekturę. Celem szkolenia było przybliżenie miejsc godnych zachowania, występujących na terenie Owińsk oraz podniesienie świadomości dążenia do zachowania walorów polskiej wsi, a więc dbałość o tradycyjny krajobraz głównie pod względem zachowania harmonii przestrzennej, poprzez umiejętne, na ile jest to możliwe, kreowanie własnego otoczenia, tak aby uniknąć swoistych paradoksów krajobrazowych, których często jesteśmy obserwatorami. Wszystko po to, aby wieś pozostała atrakcyjnym miejscem wypoczynku w środowisku przyrodniczym zarówno dla mieszkańców, jak i odwiedzających.
Opracowanie: Iwona Sadowska
Podsumowanie działalności Zespołu Doradczego WODR w Powiecie Kępińskim
Przygotowane przez Piotr TwardowskiDnia 12.03.2014r już po raz kolejny pracownicy Zespołu Doradczego w Kępnie zaprosili przedstawicieli instytucji działających na rzecz rolnictwa oraz współpracujących rolników na wspólne podsumowanie pracy doradczej Zespołu za rok 2013. Pomimo iście wiosennej pogody sprzyjającej rozpoczęciu prac polowych zaproszeni goście dopisali w 100%. Spotkanie rozpoczęła Kierownik ZD Wioletta Szkopek która powitała przybyłych i przedstawiła program spotkania. Ona też w dalszej kolejności zaprezentowała zebranym dorobek doradczy koleżanek i kolegów za miniony 2013 rok. Poza danymi statystycznymi i opisami działań prezentacja zawierała szereg zdjęć wykonanych przez pracowników oraz innych uczestników organizowanych metod. Taki sposób prezentacji wzbudził duże zainteresowanie wśród uczestników spotkania niejednokrotnie przywoływał wspomnienia przez co wywoływała się ożywiona dyskusja. Następnie głos zabrał Pan Jan Sarnowski specjalista wojewódzki ds. trzody chlewnej który wbrew swoim „trzodowym" zainteresowaniom i ku zaskoczeniu wielu uczestników spotkania przygotował prezentację nt : „ Historia doradztwa rolniczego w powiecie kępińskim w zachowanych publikacjach i zdjęciach" Taki pomysł zrodził się z racji, że uczestnikami spotkania byli zarówno rolnicy, mieszkańcy obszarów wiejskich jak i przedstawiciele instytucji pracujący na rzecz rolnictwa ale nie zawsze wywodzący się z rolnictwa poza tym część zaproszonych to ludzie młodzi i właśnie w ten sposób chciano zapoznać ich z ewolucją doradztwa na przestrzeni minionych lat. Oczywiście prezentacja spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem zebranych, wzbogacały ją zdjęcia z bogatego archiwum pana Jana oraz zebrane od zaprzyjaźnionych osób, a zdolności oratorskie autora tylko spotęgowały jej atrakcyjność.
Po wystąpieniach gospodarzy nadszedł czas dla gości. Pan Jerzy Dolata z Okręgowej Stacji Chemiczno Rolniczej zachęcał rolników do badania gleby na kwasowość oraz zawartość mikro i makroelementów co ma kluczowe znaczenie w procesie nawożenia. Pan Jerzy przekazał również dla Zespołu Doradczego informatory o zasobności gleb w województwie wielkopolskim na podstawie badań w latach 2007-2011. Następnie głos zabrała Pani Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Ilona Skiba która m.in. zapoznała zebranych ze zmianami jakie nastąpiły w wypełnianiu wniosków o płatności obszarowe w kampanii 2014. Z kolei Henryk Marciniak Kierownik kępińskiego Inspektoratu Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych zapoznał zebranych z bieżącymi działaniami reprezentowanej przez siebie instytucji na terenie powiatu. Jako ostatni głos zabrał Pan Stanisław Niechciał Przewodniczący Rady Powiatowej WIR w Kępnie informując o podejmowanych działaniach samorządu rolniczego, zachęcał również do udziału w Forum Rolniczym Powiatu Kępińskiego. Wszyscy zaproszeni podkreślali zadowolenie ze współpracy z Wielkopolskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego a frekwencja była najlepszym tego potwierdzeniem.
Kierownik oraz pracownicy ZD w Kępnie dziękują wszystkim przybyłym za przyjęcie zaproszenia i życzą dalszej niezmienionej współpracy.
Limity i degresywność w płatnościach rolnośrodowiskowych w 2014 r.
Przygotowane przez Magdalena SowizdrzałLimity i degresywność w płatnościach rolnośrodowiskowych w 2014 r.
W tym roku wprowadzono mechanizm degresywności oraz limity powierzchniowe dla rolników rozpoczynających realizację programu rolnośrodowiskowego. W przypadku realizacji więcej niż jednego pakietu lub wariantu, płatność rolnośrodowiskowa może zostać przyznana do łącznej powierzchni nie większej niż 20 lub 30 ha.
Od roku 2014 nie ma możliwości rozpoczęcia realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego w zakresie Pakietu 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone oraz Wariantu 4.1 Ochrona siedlisk lęgowych ptaków, realizowanego w ramach Pakietu 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000.
Nadal możliwa jest jednak kontynuacja zobowiązań podjętych w poprzednich latach w ramach Pakietu 3 oraz wariantu 4.1
Zmienione zostały zasady przyznawania płatności do danego gruntu - dla zobowiązań rozpoczynających się od 15 marca 2014 r. możliwe jest przyznanie płatności z tytułu realizacji tylko jednego pakietu lub wariantu.
Od 2014 r. wprowadzono mechanizm degresywności oraz limity powierzchniowe dla rolników rozpoczynających realizację programu rolnośrodowiskowego.
Szczegóły degresywności:
W przypadku Pakietu 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000, Pakietu 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 oraz Pakietu 8. Ochrona gleb i wód, płatność jest przyznawana w wysokości:
100 proc. stawki płatności - za powierzchnię od 0,1 ha do 10 ha;
50 proc. stawki płatności - za powierzchnię powyżej 10 ha do maksymalnie 20 ha.
W przypadku Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne płatność jest przyznawana w wysokości:
- w przypadku wariantu 2.1 i 2.2:
100 proc. stawki płatności - za powierzchnię od 0,1 ha do 20 ha;
50 proc. stawki płatności - za powierzchnię powyżej 20 ha do maksymalnie 30 ha.
- w przypadku wariantów 2.5 i 2.6:
100 proc. stawki płatności - za powierzchnię od 0,1 ha do 15 ha;
50 proc. stawki płatności - za powierzchnię powyżej 15 ha do maksymalnie 30 ha.
Dodatkowo, w przypadku zobowiązań rolnośrodowiskowych podjętych od 15 marca 2014 r., płatność rolnośrodowiskowa może zostać przyznana maksymalnie do poniżej wskazanych limitów powierzchniowych dla wskazanych wariantów/pakietów:
- 30 ha - w przypadku realizacji zobowiązania w zakresie wariantu 2.1, 2.2, 2.5, 2.6 Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne;
- 20 ha - w przypadku realizacji zobowiązania w zakresie Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone, Pakietu 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000, Pakietu 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 (z wyłączeniem wariantów 4.10 i 5.10), wariantów 6.1, 6.2 oraz 6.4 Pakietu 6 Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin oraz wariantów Pakietu 8. Ochrona gleb i wód.
- 15 ha - w przypadku realizacji zobowiązania w zakresie wariantu 2.3 oraz 2.4 Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne;
- 10 ha - w przypadku realizacji zobowiązania w zakresie wariantu 2.7, 2.8, 2.9, 2.10, 2.11, 2.12 Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne;
- 5 ha - w przypadku realizacji zobowiązania w zakresie wariantów 4.10 i 5.10;
- 0,3 ha - w przypadku wariantu 6.3 Pakietu 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin;
Wprowadzono również regulację, że w przypadku realizacji więcej niż jednego pakietu lub wariantu płatność rolnośrodowiskowa może zostać przyznana do łącznej powierzchni nie większej niż 20 ha, a jeżeli pośród realizowanych wariantów rolnik realizuje wariant 2.1, 2.2, 2.5, 2.6 Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne - nie większej niż 30 ha.
Jak dodaje ARiMR, wszyscy rolnicy, którzy w minionych latach składali wnioski o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej i podjęli zobowiązanie rolnośrodowiskowe, muszą pamiętać, że w przypadku, gdy realizując zobowiązanie rolnośrodowiskowe nie zamierzają ubiegać się o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej, zamiast wniosku o przyznanie płatności, zobowiązani są złożyć informację o gruntach, na których realizują zobowiązanie rolnośrodowiskowe w danym roku, a w przypadku Pakietu 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt wskazać zwierzęta, w odniesieniu do których realizują zobowiązanie rolnośrodowiskowe. Taka informacja składana jest w tych samych terminach co wnioski o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej.
Źródło: farmer.pl
Magdalena Sowizdrzał
ZD Ostrzeszów
ROLNICTWO EKOLOGICZNE
nabór 2014 rok
15 marca 2014 roku weszło w życie Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 stycznia 2014 roku, które zmienia rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i tryb przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego PROW na lata 2007-2013.
Rolnicy, którzy zamierzają w 2014 roku przystąpić po raz pierwszy do realizacji programu rolnośrodowiskowe i kontynuować je w zakresie rolnictwa ekologicznego przed podjęciem ostatecznej decyzji powinni gruntownie zaznajomić się z powyższym Rozporządzeniem, gdyż wprowadza ono dla nowego naboru szereg zmian szczególnie w pakiecie „Rolnictwo ekologiczne.
Najważniejsze zmiany jakie czekają na rolników zamierzających rozpocząć nowe zobowiązanie w zakresie rolnictwa ekologicznego
I -Wprowadzono przedziały degresywności:
wariant 2.1 Uprawy rolnicze (dla których zakończono okres przestawiania) i wariant 2.2. Uprawy rolnicze (w okresie przestawiania):
100% stawki płatności – za powierzchnię od 0,10 ha do 20 ha;
50% stawki płatności – za powierzchnię powyżej 20 do 30 ha;
wariant 2.3 Trwałe użytki zielone (dla których zakończono okres przestawiania) i wariant 2.4. Trwałe użytki zielone (w okresie przestawiania)
100% stawki płatności – za powierzchnię od 0,10 ha do 15 ha;
wariant 2.5 Uprawy warzywne (dla których zakończono okres przestawiania) i wariant 2.6. Uprawy warzywne (w okresie przestawiania):
100% stawki płatności – za powierzchnię od 0,10 ha do 15 ha;
50% stawki płatności – za powierzchnię powyżej 15 ha do 30 ha;
wariant 2.7 Uprawy zielarskie (dla których zakończono okres przestawiania),
wariant 2.8. Uprawy zielarskie (w okresie przestawiania),
wariant 2.9. Uprawy sadownicze i jagodowe (dla których zakończono okres przestawiania),
wariant 2.10. Uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania),
wariant 2.11. Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (dla których zakończono okres przestawiania),
wariant 2.12. Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania)
100% stawki płatności – za powierzchnię od 0,10 ha do 10 ha
II Wprowadzono obowiązek wytworzenia produktów rolnictwa ekologicznego
Warunkiem przyznania płatności w ramach realizacji Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne z wyjątkiem wariantów 2.3 i 2.4 Trwałe użytki zielone, będzie wytworzenie produktów rolnictwa ekologicznego.
W przypadku roślin dwuletnich płatność będzie przyznawana pod warunkiem wytworzenia produktów w drugim roku uprawy rośliny dwuletniej
W terminie do dnia 31 października roku następującego po roku wytworzenia produktów rolnictwa ekologicznego, rolnik dokonuje wprowadzenia na rynek co najmniej 50 % ilości poszczególnych produktów rolnictwa ekologicznego wytworzonych we własnym gospodarstwie rolnym. Wprowadzenie na rynek zostanie potwierdzone stosownymi dokumentami.
Kopie dokumentów potwierdzających wprowadzenie na rynek co najmniej 50 % produktów rolnictwa ekologicznego będą dostarczane przez rolnika do biura powiatowego ARiMR w terminie do dnia 30 listopada roku następującego po wytworzeniu produktów rolnictwa ekologicznego.
W przypadku udowodnienia przez rolnika mniejszej liczby sprzedaży produktów niż 50%, będzie miał zastosowanie proporcjonalny system zmniejszeń płatności rolnośrodowiskowej, polegający na zwrocie płatności przyznanej za realizację wariantu za rok, w którym rolnik miał wytworzyć dane produkty ekologiczne, w części odpowiadającej stosunkowi procentowemu różnicy między wielkością produkcji ekologicznej, jaką powinien był wprowadzić na rynek, zgodnie z tym wymogiem, a wielkością produkcji ekologicznej, jaką wprowadził na rynek, do wielkości produkcji ekologicznej, jaką powinien był wprowadzić na rynek zgodnie z tym wymogiem (50%).
III Wprowadzono wymóg posiadania zwierząt utrzymywanych w systemie rolnictwa ekologicznego
Dla rolników realizujących wariant:
- 2.3 Trwałe użytki zielone (dla których zakończono okres przestawiania)
- 2.4. Trwałe użytki zielone (w okresie przestawiania)
Wprowadzono dodatkowy wymóg posiadania i utrzymywania w systemie rolnictwa ekologicznego gatunków zwierząt, tj. bydła, owiec, koni i kóz. Sposób utrzymania zwierząt zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego.
IV Wprowadzono warianty sadownicze
Wprowadzona zostaje możliwości naboru wniosków o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej w zakresie wariantów:
-2.9. Uprawy sadownicze i jagodowe (dla których zakończono okres przestawiania), wariantu
-2.10. Uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania), wariantu
-2.11. Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (dla których zakończono okres przestawiania), oraz wariantu
-2.12. Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe (w okresie przestawiania).
- a) Warunek przyznawania płatności:
utrzymywanie minimalnej obsady drzew i krzewów owocowych określonej w załączniku rozporządzenia, z tolerancją do 10 %
W przypadku „starych” sadów mających co najmniej 15 lat jest uwzględniona obsada istniejących nasadzeń na poziomie co najmniej 125 drzew/ha, z możliwością dosadzenia do brakującej obsady na poziomie 10% w stosunku do minimalnej wymaganej obsady 125 sztuk/ha.
Wszystkie uprawiane gatunki drzew owocowych określone w załączniku do rozporządzenia w ilości odpowiadającej minimalnej obsadzie ustanowionej dla poszczególnych gatunków
- znajdują się w okresie owocowania lub
- są uprawiane na podkładkach karłowych lub półkarłowych co najmniej w drugim roku po posadzeniu w czasie zgłoszenia ich w pierwszym wniosku rolnośrodowiskowym .
b) utrzymanie sadu przez 2 lata po zakończeniu zobowiązania rolnośrodowiskowego
Utrzymanie minimalnej obsady drzew na gruntach, do których została mu przyznana ostatnia płatność rolnośrodowiskowa z tytułu realizacji zobowiązania rolnośrodowiskowego przez 2 lata od zakończenia realizacji tego zobowiązania, z tym że w przypadku sadów mających nie mniej niż 15 lat minimalna obsada drzew wynosi 125 drzew na hektar, a co najmniej 90% tych drzew jest uprawianych nie krócej niż 15 lat.
Oświadczenie z takim zobowiązaniem - składane wraz z pierwszym wnioskiem rolnośrodowiskowym.
c)Umożliwienie dokonywania zmiany zobowiązania dla uprawy truskawki,
poziomki i maliny
Umożliwienie dokonywania zmiany zobowiązania tj. miejsca uprawy, rośliny oraz wielkości obszaru pod warunkiem, że rośliny te będą uprawiane na gruntach rolnych zadeklarowanych we wniosku o przyznanie pierwszej płatności rolnośrodowiskowej, a całkowity obszar, na którym będą realizowane poszczególne warianty, nie ulegnie zmianie dla uprawy truskawki, poziomki i maliny na zasadach takich samych jak w przypadku wariantów: 2.1. Uprawy rolnicze (dla których zakończono okres przestawiania), 2.2. Uprawy rolnicze (w okresie przestawiania), 2.5. Uprawy warzywne (dla których zakończono okres przestawiania), 2.6. Uprawy warzywne (w okresie przestawiania), 2.7. Uprawy zielarskie (dla których zakończono okres przestawiania), 2.8. Uprawy zielarskie (w okresie przestawiania
V Zmiana listy roślin uprawnych kwalifikujących się do przyznania płatności rolnośrodowiskowej w ramach Pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne
Wykaz roślin - zmniejszony o:
- 51 gatunków roślin w ramach wariantów rolniczych i warzywnych,
- 10 gatunków roślin w ramach wariantów zielarskich,
- 2 gatunki roślin w ramach wariantów sadowniczych.
Wyeliminowano z wykazu te gatunki, które nie są przedmiotem zainteresowania producentów i odbiorców.
Opracował Maciej Tyrakowski
na podstawie prezentacji przedstawionej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2014.
Na jakie elementy GP muszą zwrócić szczególną uwagę, by zostać uznanymi organizacjami i nie narazić się na niebezpieczeństwo konieczności zwrotu dotacji?
Podczas IV Forum Grup Producentów Owoców i Warzyw 19 lutego 2014 r., Paweł Żuk z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, w wygłoszonym wykładzie zwrócił uwagę na następujące zasady, które powinny być spełnione przy realizacji inwestycji przez grupę wstępnie uznaną za organizację:
- Niezbędność inwestycji realizowanych przez wstępnie uznane grupy producentów, do uzyskania uznania za organizację producentów owoców i warzyw.
- Racjonalność ponoszonych kosztów przez grupy producentów, przy realizacji inwestycji, polegająca na nie przekraczaniu poziomu rynkowego cen.
- Eliminacja ryzyka tworzenia sztucznych warunków dla nabycia infrastruktury od członków grupy:
- wartość nabytej przez grupę od swojego członka infrastruktury nie powinna przekraczać poziomu cen rynkowych, np. wartość budynku chłodni, nie powinna przekraczać znacznie szacowanych kosztów wybudowania takiego budynku, w sytuacji, gdy inwestorem byłaby grupa producentów (np. poprzez porównanie kosztów zakupu 1 m2/1 m3 budynku, z kosztami budowy 1 m2/1 m3 podobnego budynku, oszacowanymi na podstawie wartości kosztorysowej); oczywiście może tu być zastosowana marża, ale w rozsądnych granicach.
- budynek/budowla nie powinny być budowane przez członka na zapotrzebowanie grupy, z bezpośrednim i jedynym celem ich natychmiastowej odsprzedaży grupie po zawyżonej cenie (znacznie przekraczającej koszty budowy takiego budynku/budowli);
- infrastruktura zakupiona przez grupę producentów od jednego z członków, po jej zakupie, powinna być użytkowana przez wszystkich członków tejże grupy, tj. grupa powinna zapewnić możliwość wykorzystywania zakupionej infrastruktury (np. budynku, budowli, maszyny, urządzenia itp.) dla owoców i warzyw, wyprodukowanych nie tylko wyłącznie przez członka, od którego nabyła ww. infrastrukturę, ale również wyprodukowanych przez pozostałych członków grupy producentów – celem wykazania rzeczywistej zmiany w stosunku do sytuacji wyjściowej, w zakresie posiadania i udostępniania infrastruktury wszystkim członkom grupy;
- decyzja o zakupie infrastruktury od członka grupy i udostępnieniu jej pozostałym członkom, powinna zostać podjęta przez grupę producentów w demokratyczny sposób (np. w drodze podjętej uchwały), z zachowaniem zasad określonych w § 1 pkt 4 lit. g rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 września 2013 r. w sprawie warunków wstępnego uznawania grup producentów owoców i warzyw, uznawania organizacji producentów owoców i warzyw oraz warunków i wymagań, jakie powinny spełniać plany dochodzenia do uznania (żaden z członków nie posiada więcej niż 20% udziałów).
- Zakaz sprzedaży owoców i warzyw przez grupę producentów swoim członkom. W sytuacji posiadania przez członka grupy np. zawartych wcześniej kontraktów handlowych na sprzedaż owoców lub warzyw, grupa powinna doprowadzić do przeniesienia tych kompetencji na poziom grupy producentów, celem realnego wprowadzania przez grupę do obrotu produktów swoich członków, aby zadania grupy związane ze sprzedażą na zewnątrz owoców i warzyw wyprodukowanych przez jej członków, były faktycznie realizowane przez samą grupę producentów.
- W sytuacji, gdy grupa producentów uzyska uznanie za organizację producentów przed zakończeniem ostatniego roku realizacji planu dochodzenia do uznania, ostatnim okresem rozliczeniowym planu, z którego uwzględniona zostanie wielkość produkcji sprzedanej dla potrzeb weryfikacji stopnia wykorzystania inwestycji, będzie niepełny okres roczny, tj. rozpoczynający się od dnia 1 stycznia ostatniego roku planu, do dnia uznania grupy za organizację producentów owoców i warzyw. Trzeba więc się zastanowić, czy w takim przypadku GP osiągnie poziom sprzedaży zapisany w PDU.
- Przeprowadzenie procesu oceny oddziaływania inwestycji na środowisko w ramach wydania pozwolenia na budowę. Ministerstwo Finansów przeprowadziło kontrolę w 31 obiektach budowlanych GP i w 2 przypadkach nie znaleziono odpowiednich dokumentów. Resort jest zdania, że w takim przypadku inwestycje te nie powinny korzystać ze środków publicznych. Warto więc, żeby w ramach uzyskiwania pozwolenia na budowę upewnić się, czy przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta została wydana decyzja zgody środowiskowej na realizację przedsięwzięcia.
Źródło: www.owocewarzywakwiaty.pl
Więcej...
To w końcu po ile mają być te świnie, żeby rolnicy nie narzekali? Co spowodowało ten bieżący kryzys świński? I najważniejsze, czy widać przysłowiowe światełko w tunelu? A przecież wiadomo, że przysłowia są mądrością narodów, bo weźmy np. takie „Kowal zawinił, Cygana powiesili” i czy to przysłowie nie odnosi się do aktualnej sytuacji dotyczącej byłego już ministra rolnictwa S. Kalemby? Chyba tak. Bo czego jak czego, ale troski o rolników , Panu Stanisławowi Kalembie odmówić nie sposób, a że w tej sytuacji kryzysowej poszedł „pod nóż”, to już osobny temat.
To ile mają dostać rolnicy za sprzedane tuczniki? Można by przejść do porządku dziennego i odpowiedzieć, że tyle ile dyktuje wolny rynek, ale czy do końca jest to ta prawidłowość rynkowa, bo przecież wiadomo, że na tym wolnym rynku działają jakieś „siły nieczyste”, i ktoś tam zawsze wtrynia swoje „brudne łapska”. Bo np. obecny kryzys na rynku wieprzowiny spowodowany jest tzw. afrykańskim pomorem świń, ale czy jakieś siły nieczyste nie podłożyły, za przeproszeniem świni, na spowodowanie tego kryzysu? I czy poprzednie kryzysy (afery) na rynku rolnym, jak ubój rytualny, zanieczyszczone wyroby mleczarskie, „zmowa cenowa” na zboża, czy sól drogowa w wędlinach, to czyste przypadki i dlaczego za to wszystko mają płacić rolnicy? Płacić tzn. mieć mniejsze dochody, sprzedając po niższych cenach swoje produkty rolne. No i podstawowe pytanie, czy nasi (rolników) przedstawiciele w gremiach rządowych zrobili wszystko, by w tych kryzysowych sytuacjach pomóc rolnikom? Ale na to każdy odpowie sam przy urnach wyborczych. A na pytanie, po ile świnie jest prosta odpowiedź? Niech każdy pytający postawi się w roli rolnika, producenta tuczników i odpowie, ile by chciał zarobić za tą ciężką, niewdzięczną pracę? Uprzedzając odpowiedź i porównując dochody rolnika do dochodów wynikających z średniego krajowego wynagrodzenia (netto) wg GUS i przy aktualnych kosztach produkcji tuczników (najtańszych, na zbożach paszowych własnych), czyli ok. 6,00 zł za 1 kg wagi żywej, to ta cena skupu winna aktualnie wynosić ok., 6,60 zł brutto za 1 kg żywca. A jak ma się ta cena do dzisiejszej rzeczywistości, to wiadomo, bo te ceny skupu były nawet grubo poniżej 4,00 zł.
Kiedy minie kryzys na rynku wieprzowiny, raczej nie wiadomo, choć wiadomo, że są aktualnie duże (rządu) starania, by pokonać trudną sytuację na tym rynku? Z drugiej jednak strony wiadomo, jak duża konkurencja jest na rynkach rolnych i że bez eksportu, zachwianego teraz, nie da się prawdopodobnie osiągnąć zadawalający rezultat, bo też nie wiadomo, czy uda się powtórzyć w bieżącym roku, bardzo dobry ubiegłoroczny wynik w eksporcie rolno spożywczym tj. ok. 20 mld euro.
Jan Brożek
WODR w Poznaniu, Dział Ekonomiki
Forum Kobiet Powiatu Grodziskiego
środę 26 lutego 2014 r. w Restauracji MDS w Wielichowie odbyło się doroczne seminarium - Forum Kobiet Powiatu Grodziskiego. Organizatorem spotkania edukacyjno-integracyjnego był Zespół Doradczy WODR w Grodzisku Wlkp. we współpracy ze Starostą Grodziskim oraz przy wsparciu firmy Market Rolniczy MINGE z Granowa. Ze strony organizatorów w spotkaniu uczestniczyli: Tomasz Dolata, sekretarz powiatu grodziskiego oraz Panie: Genowefa Feldgebel, kierownik Zespołu Doradczego w Grodzisku Wlkp. Firmę MINGE reprezentował Pan Paweł Sikora. W spotkaniu liczny udział wzięły reprezentantki organizacji kobiecych - Kół Gospodyń i Stowarzyszeń gminy Granowo, Grodzisk Wlkp. Kamieniec, Rakoniewice, i Wielichowo. Podczas forum uczestniczki wysłuchały wykładów prowadzonych przez zaproszonych prelegentów. Prezentacje miały bardzo zróżnicowaną tematykę. O tym jak radzić sobie ze stresem w życiu codziennych radziła uczestniczkom Pani Ewa Tuliszka, główny specjalista WODR ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich. Z kolei miłośniczki pięknych ogrodów dzięki prezentacji jaką przedstawił pan Stefan Troka z Firmy BOGDAN dowiedziały się jakie zabiegi pielęgnacyjne należy stosować by gleba w ogrodach był żyzna. Podczas spotkania wystąpiła także pani Honorata Kozłowska , wiceburmistrz Grodziska Wielkopolskiego, która przedstawiła prezentację na temat różnych formy aktywność kobiet na przykładzie gminy Grodzisk Wlkp. Z kolei pani Genowefa Feldgebel omówiła działalność kobiet w powiecie grodziskim we współpracy z Zespołem Doradczym oraz przedstawiła możliwości korzystania z funduszy pomocowych na rozwój obszarów wiejskich. Na zakończenie o swoich poczynaniach opowiedziały same uczestniczki Forum czyli panie Prezes poszczególnych organizacji skupiających kobiety aktywne. Działamy nie tylko na rzecz środowiska kobiecego, ale dla rozwoju całego naszego środowiska i obszarów wiejskich. To grupa bardzo aktywnych kobiet, które chcą zrobić jeszcze więcej, podzielić się swoim doświadczeniem z innymi i działać na rzecz innych Stąd jest bardzo duża potrzeba , by w takim gronie spotykać się chociaż raz w roku.
Podsumowanie działalności Powiatowego Zespołu WODR za rok 2013
Przygotowane przez Kinga Wróbel
Podsumowanie działalności Powiatowego Zespołu Doradczego WODR za 2013rok.
W dniu 4 lutego 2014 roku w sali Starostwa Powiatowego odbyło się doroczne posumowanie pracy doradczej Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. w powiecie grodziskim.
W spotkaniu uczestniczyli : starosta , wójtowie i burmistrzowie gmin, przedstawiciele instytucji związanych z rolnictwem, takich jak ARiMR i WIR , Gminna Spółdzielnia oraz panie działające w organizacjach kobiecych na terenie powiatu , rolnicy , pracownicy WODR w Poznaniu i ZD WODR w Grodzisku Wlkp.
Gości , rolników i doradców powitał pan Mariusz Zgainski – Starosta Powiatu grodziskiego , który na wstępie wyraził szacunek i uznanie do rolniczego trudu. Pani Kinga Wróbel – doradca ds. rolnictwa przedstawiła uczestnikom prezentację multimedialną informująca o realizacji zadań statutowych i innych podejmowanych działań oraz o licznych obowiązkach rolników. Między innymi :
- z zakresu spełniania wymogów wzajemnej zgodności:
A- ochrona środowiska, identyfikacja i rejestracja zwierząt,
B – zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, zdrowotność roślin,
C – dobrostan zwierząt
- OSN (Obszary szczególnie narażone na odpływ azotu ze żródeł rolniczych)
- Integrowana ochrona roślin , która zaczyna obowiązywać od bieżącego roku.
Dla wielu rolników spełnienie tych wymogów jest sporym wyzwaniem, dlatego przy każdej okazji przypomina się o obowiązkach , których nie wykonanie może skutkować pomniejszeniem dopłat bezpośrednich.
Istotnym elementem pracy doradczej jest działalność w terenie – imprezy masowe tj. „ Dzień Pola” , „ Nasze kulturowe i kulinarne dziedzictwo” , wyjazdy studyjne i inne.
Zadania realizowane były wg. określonych priorytetów oraz bieżących potrzeb mieszkańców wsi poprzez porady indywidualne, organizacje szkoleń, konkursów i innych spotkań informacyjnych.
Szeroka działalność Zespołu Doradczego to porady i pomoc w dziedzinie technologii, ekonomiki - wykonywania analiz ekonomicznych oraz przygotowywania niezbędnych dokumentów umożliwiających pozyskiwanie środków pomocowych z ” PROW 2007 2013”obejmującego także program Leader a także przygotowywanie biznesplanów w celu uzyskania kredytów preferencyjnych. Zespół Doradczy aktywnie współpracuje z samorządem powiatowym, samorządami gminnymi, instytucjami działającymi na rzecz wsi i rolnictwa a także z organizacjami społecznymi ożywiającymi życie kulturalne na wsi.
Ożywiona dyskusja wywiązała się po omówieniu przez pana Waldemara Krynojewskiego – kierownika Biura Powiatowego w Grodzisku Wlkp. nowej perspektywy budżetowej PROW na lata 2014 – 2020 rok. Okazuje się rolnicy witają 2014 rok z dużą dozą niepewności. Dotacje dla rolnictwa w ramach nowego siedmioletniego budżetu UE nie zostaną uruchomione od razu – stanie się to dopiero w 2015 roku, gdyż Komisja Europejska musi m.in. zatwierdzić nasz Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020, muszą też zostać wdrożone nowe programy informatyczne i inne działania organizacyjne. Jednak 1 stycznia zaczęły obowiązywać przepisy zreformowanej unijnej Wspólnej Polityki Rolnej, ale rok 2014 to rok przejściowy, więc nie do wszystkich rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej rolnicy będą musieli się już teraz stosować. Ten rok będzie jednak ważny , bo gospodarstwa przede wszystkim muszą przygotować na spełnienie od 2015 roku wymogów ekologicznych.
Ostatnim punktem podsumowania była dyskusja, z której można było wywnioskować potrzebę organizowania takich spotkań z rolnikami, władzami samorządowymi i przedstawicielami poszczególnych instytucji pracujących na rzecz rolnictwa w powiecie grodziskim.
.
Kierownik ZD
Genowefa Feldgebel
21. Forum Gospodarcze w Toruniu - nowe perspektywy rozwoju polskiego rolnictwa i podsumowanie dotychczasowych dokonań
Jesteśmy liderem w sprawnym udzielniu pomocy rolnikom i firmom z sektora przetwórczego powiedział Andrzej Gross prezes ARiMR (z prawej) na zdjęciu z Wojciechem Pomajdą - zastępcą dyrektora FAPA. Zdjęcie Roman Such
W nowej perspektywie finansowej na lata 2014-2020 szczególnie wspierane będą działania służące zwiększeniu dochodów rolników, konkurencyjności, propagujące ochronę środowiska, ale też wyrównujące szanse dla małych gospodarstw - powiedział Andrzej Gross Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, podczas 21. Forum Gospodarczego, które odbyło się 3 i 4 marca w Toruniu.
Obecnie jedną z ważnych gałęzi polskiej gospodarki jest bez wątpienia rolnictwo i sektor przetwórstwa żywności. Nie zawsze jednak tak było, a szczególnie trudne dla polskiej wsi i rolnictwa były początki transformacji ustrojowej, kiedy wiele gospodarstw i firm stanęło na granicy bankructwa. Gabriel Janowski minister rolnictwa w latach 1991-1993 przypomniało, że aby je ratować utworzony został wówczas Funduszu Oddłużenia Rolnictwa, a dopiero później narodziły się nowe formy pomocy dla rolnictwa. Andrzej Gross prezes ARiMR przypomniał, że wdrażaniu przedakcesyjnego programu SAPARD i pierwszych programów pomocowych z lat 2004 - 2006 towarzyszył atmosfera nieufności. - Powszechnie głoszono poglądy, że nie wykorzystamy unijnych środków, że nie będziemy umieli ich należycie zagospodarować, że nasi rolnicy, przedsiębiorcy i samorządowcy nie będą mieli pomysłów ani chęci aby sięgać po to finansowe wsparcie.
- Tymczasem okazało się, że z kopciuszka wyrośliśmy na lidera. W latach 2007-2013, pod względem liczby składanych wniosków i otrzymywanych dotacji Polska zajmuje pierwsze miejsce wyprzedzając Niemcy, Francję czy Włochy - podkreślił Prezes.
Relacja z 21. Forum Gospodarczego - otwórz.