Jaka jest bieżąca opłacalność najważniejszych kierunków produkcji rolniczej i jakie są perspektywy jej poprawy?

Sytuacja na rynku trzody chlewnej nadal jest bardzo słaba, głównie ze względu na niskie ceny skupu w stosunku do cen opłacalnych dla tego kierunku produkcji. Koszt produkcji w lutym br. 1 kg tucznika wyniósł ok. 5,71 zł (w cyklu zamkniętym, bez robocizny), a średnia rynkowa cena brutto skupu (26 luty br.) – ok. 4,41 zł/kg brutto wagi żywej, czyli że cena skupu nie pokrywa kosztów produkcji, a tym bardziej nie zapewnia opłacalności tej produkcji. Jedną z przyczyn tak trudnej sytuacji w opłacalności tej produkcji jest tzw. afrykański pomór świń, co spowodowało mniejszy eksport wieprzowiny i spadek skupu tuczników, a to z kolei spadek cen skupu tuczników i niską opłacalność produkcji. Aktualnie pod koniec lutego ceny skupu tuczników wykazują tendencję wzrostową. Cena skupu tzw. opłacalna, która dałaby rolnikowi parytet dochodu, czyli średnie krajowe wynagrodzenie netto wg GUS, to ok. 6,27 zł/kg wagi żywej, wyliczona dla gospodarstwa, które wielkością produkcji zapewnia unijną normę pracy rolnika, tj. 2158 godz. rocznie. Przewidywania na najbliższą przyszłość w tym kierunku produkcji nie są dobre, bo wzrost cen skupu, spowodować może większy eksport i mniejszy import wieprzowiny, o co w aktualnej sytuacji rynkowej, spowodowanej tzw. embargiem, jest trudno.

Uwaga: wyliczenia sporządzone z uwzględnieniem dopłat obszarowych i tzw. dopłaty paliwowej i do materiału siewnego, dla gospodarstw zrównoważonych nakładami pracy do normy UE.

Sytuacja na rynku bydła mięsnego jest stabilna i aktualnie powyżej opłacalności produkcji. W ubiegłym roku ze względu na prawie stałe ceny skupu w stosunku do cen tzw. minimalnych, czyli opłacalnych dla tego kierunku produkcji, opłacalność ta nie rosła. Spowodowane to było w głównej mierze niskim eksportem mięsa wołowego w wyniku prawnego zakazu w kraju tzw. uboju rytualnego. Koszt produkcji w lutym br. 1 kg żywca wołowego dla byków kl. A, bez robocizny, wyniósł ok. 6,32 zł, a średnia cena rynkowa skupu (26 luty br.) – ok. 7,33 zł/kg brutto wagi żywej, czyli że cena skupu pokrywa koszty produkcji i daje opłacalność w tej produkcji na poziomie parytetu dochodu rolnika, czyli średniego wynagrodzenia krajowego netto wg GUS, którą daje cena skupu ok. 7,04 zł/kg żywca, wyliczona dla gospodarstwa, które wielkością produkcji zapewnia unijną normę pracy rolnika, tj. 2158 godz. rocznie. Przewidywania na najbliższą przyszłość mogą być dobre, bo ceny skupu dające opłacalność tej produkcji mogą kształtować się na większym od obecnego poziomie i mogą mieć tendencję wzrostową po wznowieniu eksportu wołowiny z uboju rytualnego, co w aktualnej sytuacji prawnej w kraju jest już możliwe, na czym zyskają głównie rolnicy, jak też zakłady przetwórstwa.

Uwaga: wyliczenia sporządzone z uwzględnieniem dopłat obszarowych i tzw. dopłaty paliwowej i do materiału siewnego, dla gospodarstw zrównoważonych nakładami pracy do normy UE.

Sytuacja na rynku mleka była w pierwszej połowie 2014 r. dobra, ale od lipca ubr. miała tendencję spadkową ze względu na spadające ceny skupu mleka w stosunku do cen tzw. minimalnych, czyli opłacalnych dla tego kierunku produkcji. Spadek cen skupu w tym okresie wyniósł ok. 30 groszy na litrze. Koszt produkcji w lutym br. 1 litra mleka wyniósł ok. 1,09 zł bez robocizny, a bieżąca średnia cena rynkowa skupu mleka kl. ekstra (26 luty br.) – ok. 1,28 zł brutto za litr, czyli że cena skupu pokrywa koszty produkcji i daje minimalną opłacalność tej produkcji. Cena tzw. opłacalna dla mleka na parytet dochodu rolnika, czyli średnie wynagrodzenie krajowe netto wg GUS to ok. 1,26 zł brutto za 1 litr, wyliczona dla gospodarstwa, które wielkością produkcji zapewnia unijną normę pracy rolnika, tj. 2158 godzin rocznie. Przewidywania na najbliższą przyszłość są nieokreślone, tzn. cenę skupu mleka, czyli opłacalność produkcji, może utrzymać większe spożycie w kraju wyrobów mleczarskich i głównie ich eksport, choć o to trudno ze względu na embargo.

Uwaga: wyliczenia sporządzone z uwzględnieniem dopłat obszarowych i tzw. dopłaty paliwowej i do materiału siewnego, dla gospodarstw zrównoważonych nakładami pracy do normy UE.

Stąd wniosek, że w br. produkcja mleka krowiego i żywca wołowego daje opłacalność produkcji, czyli parytet dochodu porównywalny do średniego wynagrodzenia krajowego netto (wg GUS), a produkcja żywca wieprzowego jest poniżej opłacalności dającej parytet dochodu, choć ceny skupu tuczników (przełom luty/marzec) mają tendencję wzrostową. Na wzrost opłacalności wszystkich kierunków produkcji w bieżącym roku duży wpływ będzie mieć sytuacja na rynku rolnym w kraju, czyli głównie koszty produkcji i ceny skupu, jak również sytuacja na rynku unijnym i światowym w rolnictwie.

Ceny jaj kurzych spożywczych na rynku są zróżnicowane, bo oczywiście zależą głównie od ich wielkości (S, M, L, XL), ale też od sposobu ich produkcji, czyli czy pochodzą z hodowli fermowej, czy z hodowli zagrodowej (na tzw. wolnym wybiegu), no i też czy są z hodowli ekologicznej, jak również mogą być na rynku jaja z importu. Duży wpływ na cenę rynkową jaj ma również tzw. cykl nieśności kur niosek (podaż) i również okres większego ich zakupu (popytu), tak jak w okresie bezpośrednio przed Wielkanocą i w czasie Wielkanocy.

Trzy lata temu konsumentów bulwersowały ceny jaj kurzych, które dochodziły nawet do 80-90 groszy za sztukę, a wzrost tych cen był uzasadniany wejściem od 01.01.2012 r. Dyrektywy Rady UE 1999/WE/74 z 19.07.1999 r., czyli przepisów o dobrostanie kur niosek w klatkowej produkcji jaj, według których minimalna powierzchnia dla jednej kury nioski to 750 cm², a inne wymogi to m.in. grzędy, gniazda i ściółka w klatkach i minimalna wysokość klatki 35 cm. Wymogi te spowodowały wzrost kosztów produkcji klatek (wg producentów) o ok. 30%, czym tłumaczono wpływ na koszt produkcji i cenę jaj w sprzedaży, choć z wyliczenia kosztów eksploatacji klatek dla kur wynika, że wpływ ten na cenę jednej sztuki jaja jest minimalny. Zatem głównym „naturalnym” czynnikiem wzrostu cen jaj jest coroczna (w Wielkanoc) sezonowość popytu na jaja.

Cena jaj XL klasy A w marcu 2011 r. w handlu wynosiła średnio 36,0 groszy za sztukę, choć w 2010 r. wynosiła nawet 46,5 groszy, a w 2012 r. była na poziomie 65-75 groszy, w 2013 r. to ok. 60-70 groszy, w 2014 r. 50-70 groszy, a obecnie ceny te kształtują się na poziomie od 50 do 65 groszy (wg cen targowiskowych luty/marzec br. cena sprzedaży w tzw. zakładach pakowania to 42,5 groszy za sztukę – wg ZSRIR).

Zachodzi jednak pytanie: jaka cena zbytu daje rolnikowi-hodowcy wpływy ze sprzedaży jaj w aktualnej sytuacji rynkowej, która pokryje koszty produkcji oraz da tzw. parytet dochodu, czyli zapłatę za pracę na poziomie średniego wynagrodzenia krajowego (netto) wg GUS?

Wyliczenie sporządzone dla stada 6 tys. sztuk kur niosek w cyklu produkcyjnym 74 tygodnie (20 odchów, 54 produkcja) z nieśnością 310 jaj od nioski (1 785 tys. jaj w cyklu) i zużyciem 53 kg paszy na 1 sztukę (na cykl 74 tygodnie) na odchów i produkcję oraz z uwzględnieniem kosztów pośrednich na poziomie 23,84% kosztów bezpośrednich daje:

• koszt produkcji 1 szt. jaja (bez robocizny) – 44 grosze,
• cenę sprzedaży 1 szt. jaja przez rolnika-producenta dla zachowania parytetu dochodu – 49 groszy.

Czy cena zbytu 49 groszy za 1 sztukę jaja kurzego spożywczego jest tą ceną, która zadowoli producenta jaj i czy jest do zaakceptowania przez kupujących? A jakie będą na rynku w okresie Wielkanocy? Windowanie ceny jaja do ok. 70 groszy, czy też wyższej za sztukę w handlu targowiskowym i detalicznym, nie wynika więc z kosztów produkcji, a jest wynikiem większego popytu na jaja (w okresie Wielkanocy), jak też uczestniczenia tzw. pośredników w ich obrocie. I odwrotnie, dużo niższe ceny jaj mogą sugerować, że są to ceny jaj z hodowli z dużych ferm lub z nieznanego importu.

Według ZSRIR