Omacnica prosowianka jest motylem z rzędu błonkoskrzydłych. Samice są koloru beżowego z poprzecznymi brązowymi paskami i jak to najczęściej w przyrodzie bywa są większe od samców i dużo mniej barwne; długość ich ciała dochodzi do 1,5 cm, natomiast samce osiągają około 1,2 cm. Rozpiętość skrzydeł samic dochodzi do 3,4 cm a samców do 2,5 cm. Samica omacnicy prosowianki żyje tylko 15 dni.

W tym roku latem zaobserwowałem wyloty motyli omacnicy prosowianki po 25 czerwca, wiosna była trochę chłodniejsza niż zwykle (e-dwin). Naloty skończyły się z pod koniec sierpnia. Szkodnik ten jest trudny do zwalczania, ponieważ prowadzi nocny tryb życia. Zwalczanie następuje poprzez zakładanie żółtych pułapek chwytnych w celu odłowienia jak największej ilości motyli omacnicy prosowianki.

Samice składają jaja w koloniach po 10 do 30 sztuk na spodniej stronie liścia kukurydzy, chroniąc je przed słońcem i przed wzrokiem drapieżników. Najczęściej na liściach od drugiego do jedenastego licząc od góry. W mojej praktyce stwierdziłem najwięcej kolonii jaj na liściach od czwartego do siódmego. Jaja obserwuje się również na trzecim i czwartym międzywęźlu. Kolonia jaj pokryta jest przeźroczystą tężejącą na powietrzu wydzieliną, która mocuje je do liścia, po to by nie pospadały. Larwy wylęgają się po upływie 7-15 dniach. Szkody w kukurydzy wyrządzają właśnie larwy, które są bardzo żarłoczne. Najpierw żywią się miąższem blaszki liściowej a po drugim linieniu wgryzają się w łodygi, nerwy główne liści i w kolby. W miejscu wgryzienia jest charakterystyczna wydalina (trociny). Rośliny w tych miejscach często łamią się, potem usychają i odpadają im kolby. Otwarte rany po żerowaniu są miejscem wnikania patogenów tj. np.: fuzarioza kolb. Po czwartym linieniu jesienią gąsienice omacnicy kierują się do szyjki korzeniowej, gdzie się przepoczwarczają i zimują. Omacnica może zimować w łodygach komosy, rdestu czy szarłatu, czyli roślinach wyglądem zbliżonych do kukurydzy, o dość grubych łodygach.

Zapobieganie występowaniu omacnicy prosowianki można prowadzić poprzez niszczenie resztek pożniwnych kukurydzy. Najnowszy system zwalczania omacnicy prosowianki polega na rozsiewaniu kulek preparatu biologicznego kruszynka za pomocą dronu lub tego samego preparatu, ale w postaci zawieszek.

Opracowanie: Alfred Kuźnik PZDR nr 6 w powiecie konińskim na podstawie obserwacji w systemie e-dwin.

Zapewne każdy producent rolny posiada wiedzę na temat planu wprowadzenia Europejskiego Zielonego Ładu, w ramach którego Komisja Europejska w maju 2020 r. przyjęła dwie strategie: „Od pola do stołu” oraz „O bioróżnorodności”. Obecnie trwają prace nad opracowaniem przepisów wykonawczych, które mają dokładnie sprecyzować wymagania dla producentów rolnych. Dotyczą one m.in. zamiaru ograniczenia stosowania środków ochrony roślin i nawozów. Zakłada się, że do roku 2030, redukcja zużycia pestycydów wyniesie 50%, a nawożenie zostanie ograniczone o 20%. Znacznie zmniejszy się ilość antybiotyków w produkcji zwierzęcej. W w/w strategiach duży nacisk kładzie się na produkcję metodami ekologicznymi.

Zrealizowanie planowanych założeń będzie wymagało wielu działań dostosowawczych.

 Dotyczy to głównie technologii upraw i stosowania nowych środków, zwłaszcza w produkcji warzyw, gdzie mamy do czynienia z dużą ilością groźnych agrofagów. Producenci rolni obawiają się, że wyeliminowanie wielu grup substancji aktywnych środków ochrony roślin, spowoduje obniżkę plonów i wzrost kosztów produkcji. W związku z powyższym, warto już teraz zastanowić się w jaki sposób prowadzić produkcję rolną, w zgodzie z planowanymi ograniczeniami. Wymaga to poznania i wdrożenia nowych metod ochrony i nawożenia tak aby zminimalizować koszty dostosowania i uzyskiwać satysfakcjonujące efekty produkcyjne.

Zapewne dużą rolę będą tu odgrywały preparaty biologiczne i stymulatory wzrostu roślin o działaniu nawozowo – ochronnym.

W ostatnim czasie na naszym rynku pojawiło się dużo ciekawych preparatów o różnym składzie oraz różnych sposobach oddziaływania na rozwój roślin i wysokość plonowania.

Wiele firm oferuje takie środki.

 W tym artykule chciałbym skoncentrować się na kilku preparatach, sprawdzonych i dobrze ocenionych przez producentów warzyw gruntowych z powiatu kaliskiego, ostrowskiego i pleszewskiego.

BacterPlant – jest to produkt naturalny, dlatego idealnie nadaje się m.in. do rolnictwa ekologicznego. W dużym stopniu ogranicza występowanie chorób grzybowych i bakteryjnych roślin, poprzez zasiedlenie środowiska pożytecznymi mikroorganizmami (efekt zajętego miejsca). Zalecany zwłaszcza w uprawach warzyw i roślin sadowniczych lecz bardzo dobre efekty daje również zastosowany w kukurydzy, zbożach czy rzepaku.  Zawiera pożyteczne bakterie Bacillus subtillis i Bacillus megaterium, które konkurują o substancje odżywcze i przestrzeń z bakteriami i grzybami chorobotwórczymi. BacterPlant daje większą zdrowotność i lepszy wigor roślin, poprawia przebieg fotosyntezy (lepszy foto-tropizm) poprzez indukcję metabolitami bakteryjnymi co w konsekwencji daje wyższy plon bez jakichkolwiek niepożądanych pozostałości. Skutecznie wspiera rośliny w walce m.in. z: szarą pleśnią, zgorzelą,  Fusarium,  Verticilium, Plasmodiophora brassicea (kiła kapusty), gorzką zgnilizną, rakiem bakteryjnym, zgorzelą kory

Doskonale działa na poprawę systemu korzeniowego w przypadku występowaniu zastoisk wodnych,  zalania pól.

BacterPlant to preparat sypki, całkowicie rozpuszczalny w wodzie. Można go stosować w połączeniu z nawozami mineralnymi.

Dawkowanie: 1 kg/ha - dolistnie lub doglebowe.

HumiAgra  - skoncentrowana mieszanina kwasów humusowych, która zawiera 50% kwasów huminowych i 50% kwasów fulwowych. W uproszczeniu można powiedzieć, że te związki organiczne są esencją obornika i warunkują powstanie próchnicy.

Preparat ten bardzo skutecznie, pozytywnie oddziałuje na glebę i na rośliny.

W glebie: zwiększa pojemność wodną, ułatwia wytwarzanie struktury gruzełkowej gleby, zwiększa ilość pustych przestrzeni i przepuszczalność wody, zapobiega stwardnieniu warstwy ornej, podnosi przewietrzenie i natlenienie gleby w profilu glebowym, przyspiesza rozkład resztek pożniwnych, powoduje rozwój pożytecznych mikroorganizmów, korzystnie wpływa na właściwości sorpcyjne gleby, zmienia pojemność buforową gleby, optymalizuje mikrobiologiczne środowisko gleby  i co również jest bardzo istotne - wiąże pozostałości herbicydów i metali ciężkich.

Na roślinach : pozytywny wpływ preparatu HumiAgra widać szczególnie w momentach stresowych dla upraw. Poprawia on witalność i zdrowotność roślin, wspomaga kształtowanie się mocnego systemu korzeniowego i procesów fotosyntezy, co przekłada się na jakość i wielkość plonów. Rośliny są również bardziej odporne na choroby, gwałtowne zmiany klimatyczne, w tym na susze. Zwiększa dostępność i wykorzystanie składników pokarmowych oraz wody. Dzięki stosowaniu preparatu można zmniejszyć nawożenie  nawet o ok 25% i uzyskać analogiczny efekt jak przy pełnej dawce.

HumiAgra wpływa na poprawę smaku oraz walorów odżywczych i wyglądu plonów. Zwiększa trwałość przechowywanych warzyw i owoców. Stosowany w rozsadach, przyspiesza kiełkowanie nasion i zapewnia silne sadzonki.

W zależności od uprawy, celu i terminu stosowania, zalecane dawki wynoszą od 100 g/ha do 1,0kg/ha.

Organiczne biostymulatory krzemowe.

Niedoceniany krzem w ostatnim czasie szybko zyskuje na popularności. Odgrywa on bardzo ważną rolę, zwiększając odporność roślin na niekorzystne warunki, np. zbyt niską temperaturę i niedostatek wody m.in. dzięki znacznemu wzmocnieniu ścian komórkowych. Udowodniono jego rolę ochronną przed działaniem patogenów i szkodników.

AdeSil – w formie proszku z najwyższą, 92 % zawartością krzemionki.

ZumSil  - płynny, z również bardzo wysoką, bo 24-30 % zawartością krzemionki.

Oba produkty są źródłem krzemu, ale różnią się tempem działania, na korzyść ZumSilu.

Sypki AdeSil składa się z okrzemek amorficznych tzn. takich,  które nie mają uporządkowanej struktury krystalicznej.  To ich amorficzność jest źródłem wielu niestandardowych zalet, wśród których na szczególną uwagę zasługuje wykorzystanie okrzemek do ograniczania liczebności mszyc.

Ponadto długo działająca forma krzemu jest świetnym sposobem na zaopatrzenie roślin takich jak np. kukurydza, która odznacza się długim okresem wegetacji, a gdzie szybko tracimy możliwość wjazdu opryskiwaczem z uwagi na wysokość roślin. Oprócz tego produkty te są polecane do podnoszenia dostępności składników pokarmowych, szczególnie fosforu a blokowaniu metali ciężkich, rozwoju systemu korzeniowego, zwiększania odporności na suszę, intensyfikacji fotosyntezy, gromadzenia wody w roślinach oraz istotnego podnoszenia odporności na szereg chorób i szkodników.

ZumSil posiada niestandardowe właściwości żelowania wody. Jest to cecha, którą można wykorzystać zarówno podczas suszy, jak i przeciw przymrozkom wiosennym. Doświadczenie w fitotronie przeprowadzone na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie wykazało całkowitą ochronę ogórka przed przymrozkiem -4°C trwającym 3 godziny, w sytuacji gdy preparaty porównawcze dopuściły do 30-35% strat.

FungiZum - to biologiczny preparat bakteryjny stosowany w celu zabezpieczenia korzeni roślin przed organizmami chorobotwórczymi. Cechą charakterystyczną preparatu jest tworzenie ochronnego biofilmu wokół korzenia. Zawarty w preparacie opatentowany szczep bakterii Paenibacillus polymyxa DCF B/00052 ma zdolność rozkładu komórek grzybów patogennych. Zaleca się stosowanie FungiZumu we wszystkich uprawach roślinnych narażonych na działanie chorób grzybowych, szczególnie tych atakujących system korzeniowy.  FungiZum jest pomocny również w zakresie ograniczania porażenia zielonych części roślin, jak również owoców. Produkt ten posiada jeszcze jedną cenną zdolność z rolniczego punktu widzenia. Rozpuszcza kompleksy fosforu biologicznie związanego w resztkach pożniwnych, powodując lepszą jego dostępność. Producent standardowo zaleca dwukrotną aplikację w dawce 5l/ha – pierwszą doglebową w celu umożliwienia zasiedlenia gleby przez bakterie symbiotyczne (koegzystujące, współistniejące), a drugą dolistną w przypadku zaobserwowania występowania patogenów na zielonych częściach roślin. Preparat warto stosować w warunkach podwyższonej wilgotności powietrza, najlepiej w pochmurne dni.

Nowością jest też zestaw preparatów FungiZum Complex.

Składa się on z bakteryjnego preparatu biologicznego FungiZum z krzemowym stymulatorem wzrostu – ZumSil. Daje to podwójne wzmocnienie i zabezpieczenie roślin.

FungiZum Complex to dobre rozwiązanie, gdy sytuacja wymaga szybkiego działania i potrzebne jest „mocne uderzenie”. Producent rekomenduje ten zestaw do ograniczania wielu chorób, ale szczególnie w celu zwalczania poważnego problemu jakim jest kiła kapusty. W tym celu zaleca wykonanie zabiegu doglebowego w dawce 20l/ha FungiZum + 2l/ha ZumSil.

Powyżej opisałem przykładowe, godne polecenia preparaty z szerokiej gamy wielu firm.

Stanisław Zabarski

PZDR nr 7 w powiecie kaliskim

Źródło: https://agraplant.pl/  oraz materiały i notatki własne z konferencji ogrodniczych.

Na terenie powiatu jarocińskiego znajdują się dwa gospodarstwa demonstracyjne. Współpraca z nimi trwa już szereg lat. Pierwszym jest Gospodarstwo pana Grzegorza Łuczaka położone w miejscowości Poręba w gminie Jaraczewo. Powierzchnia gospodarstwa to 99 ha gruntów z przewagą klas III i IV charakteryzujących się dobrym rozłogiem o profilu produkcji roślinnej. Kierunek produkcji nastawiony jest głównie na produkcję rzepaku, zbóż i kukurydzy. Dla prawidłowego zmianowania stosuje rośliny okopowe oraz poplony. Innowacyjnością w gospodarstwie jest uproszczona metoda uprawy na zasadzie systemu bezorkowego - siew roślin w mulcz. Dzięki umiejscowieniu od pewnego czasu w gospodarstwie stacji meteorologicznej wykorzystywana jest możliwość przewidywania wystąpienia patogenów na danym terenie o określonym czasie. Sprzyja to stosowaniu podstawy integrowanej ochrony roślin. Gospodarz kierując się posiadaną bogatą wiedzą i doświadczeniem uzyskuję z produkcji ponadprzeciętne plony. Dobrze prosperujące gospodarstwo przyciąga do siebie różnego rodzaju firmy które prowadzą na polach doświadczenia oraz dni pola. W gospodarstwie także bardzo uważa się na przestrzeganie warunków ochrony środowiska i przepisów BHP. Rolnik został zgłoszony i jest laureatem konkursu „Wielkopolski Rolnik Roku” w 2001 oraz zajął II miejsce w konkursie „Bezpieczne gospodarstwo rolne” na terenie południowej wielkopolski w 2012. Rolnik chętnie dzieli się wiedzą w czasie targów rolniczych organizowanych przez Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu oraz prezentuje swoje odmiany kukurydzy na poletkach doświadczalnych. Drugim gospodarstwem demonstracyjnym jest gospodarstwo Pana Piotra Łukaszewskiego położone w Potarzycy w gminie Jarocin o powierzchni 225ha z profilem produkcji roślinnej. Przewagę w uprawach stanowią zboża i kukurydza. Dla zapewnienia odpowiedniego następstwa roślin stosowane są w płodozmianie buraki cukrowe oraz rośliny oleiste – najczęściej rzepak. Dla wzbogacenia gleby głównie w azot gospodarstwo stosuje rośliny bobowate w plonie głównym jak również i poplonach. Od dłuższego czasu stosowany jest system bezorkowy wpływający na ograniczenie kosztów oraz czasu poświęcanego na uprawę. Dla zrekompensowania braku obornika w gospodarstwie szeroko stosowane jest mulczowanie resztek pożniwnych. Posiadany bogaty park maszynowy umożliwia przeprowadzenie prac agrotechnicznych w odpowiednich terminach wpływając jednocześnie na wzrost plonów. W gospodarstwie odbywają się pokazy i dni pola organizowane przez firmy nasienne. Dzięki posiadaniu przez rolnika wyższego wykształcenia oraz posiadaniu uprawnień pedagogicznych na terenie gospodarstwa odbywają się praktyki studenckie Uniwersytetu Przyrodniczego z Poznania. Gospodarz wykorzystuje także posiadany sprzęt rolniczy uzyskany głównie w kolejnych naborach PROW do świadczenia usług mechanizacyjnych i czyniąc z nich dodatkowe źródło dochodu gospodarstwa . Rolnik był zgłoszony i jest laureatem konkursu „Wielkopolski Rolnik Roku” w 2013 roku. Oba wyżej przedstawione gospodarstwa dzięki współpracy z Ośrodkiem Doradztwa oraz posiadanej wiedzy są wyróżniającymi się na terenie powiatu jarocińskiego.

Janusz Michałowicz - PZDR Nr 7 Jarocin