19.10.2016 roku rolnicy powiatu obornickiego uczestniczyli w spotkaniu, na którym Powiatowy Lekarz Weterynarii oraz przedstawiciele ARiMR przedstawili zagadnienia dotyczące afrykańskiemu pomorowi świń (ASF) – nieuleczalnej wirusowej choroby świń i dzików.

Pierwszy przypadek ASF w Polsce stwierdzono w 2014 roku na granicy wschodniej. w 2016 roku choroba została „zawleczona” do województwa mazowieckiego.

Wystąpienie ASF w Polsce jest ogromnym wyzwaniem, gdyż jej rozprzestrzenienie w rejony Polski, w których produkcja trzody chlewnej prowadzona jest w dużo większej skali może doprowadzić do załamania produkcji świń w Polsce i ogromnych strat finansowych.

Za ochronę stada przed ASF odpowiada właściciel gospodarstwa. Natomiast zwalczana jest „z urzędu”- to znaczy, że rolnik nie ponosi kosztów jej zwalczania, a wartość ewentualnego zutylizowania zwierząt oraz zniszczonego sprzętu zostaną wyrównane przez Państwo w przypadku gdy taka decyzja o likwidacji stada lub sprzętu zostanie podjęta.

Aktualnie najważniejszym jest nie dopuszczenie do zawleczenia wirusa do stada świń i nie dopuszczenie do szerzenia się ASF w Polsce.

Co należy robić by nie dopuścić do wejścia wirusa do naszych stada świń

1)Solidnie zabezpieczyć chlewnię:

 - odpowiednie ogrodzenie - (chore dziki, również słoma zebrana z pola, czy stogu gdzie przebywały chore dziki są wektorami choroby);
 - ograniczenie do niezbędnego minimum liczby osób wizytujących gospodarstwo: wszyscy – w tym lekarze wet. prywatni i inspekcja powinni zmieniać obuwie i okrycia wierzchnie. Tam gdzie możliwe powinni przechodzić przez śluzę z prysznicem.
 - osoby postronne wpuszczać do chlewni jeżeli nie miały kontaktu ze świniami w okresie 72 h.

 - zamykać bramy wjazdowe oraz drzwi.

Pracownicy chlewni ( ograniczyć do minimum, nie mogą mieć własnych świń, nie biorą udziału w polowaniach w tym nagonce, nie wnoszą na teren chlewni produktów wieprzowych i dziczyzny- gdyż produkty z świń i dzików porażone ASF nie szkodzą człowiekowi ale są wektorami choroby dla świń).

2) Właściciele stad świń powinni:

- wycofać się z polowań na dziki;

- uświadomić pracowników o zagrożeniu i konieczności przestrzegania określonych zasad;

- stworzyć warunki ograniczające możliwość wejścia ASF do fermy (maty, baseny dezynfekcyjne, myjnie samochodowe, etc).

 Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się ASF w głąb kraju na szczeblu ministerialnym rozważana jest decyzja o ograniczeniu populacji dzików jako wektorów tej groźnej choroby - w dniu 21.10.2016 roku została przeprowadzona akcja liczenia populacji dzików w zorganizowana przez Nadleśnictwo w Obornikach.

Nowe Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Świń w sprawie identyfikacji i rejestracji zwierząt nakłada na producentów trzody chlewnej wiele obowiązków w tym zakresie:

a) posiadacz trzody chlewnej w terminie 30 dni od urodzenia zobowiązany jest oznakować poprzez założenie kolczyka z numerem identyfikacyjnym na lewą małżowinę uszną (kolczyki z numerem gospodarstwa rolnik zamawia na własny koszt u wybranego producenta kolczyków)
 b) w przypadku opuszczenia siedziby stada sztuki trzody przed upływem 30 dni – właściciel znakuje kolczykiem z numerem gospodarstwa przed opuszczeniem siedziby stada
 c) w przypadku, gdy świnia została przemieszczona do siedziby stada innej niż ta, w której się urodziła wówczas –tatuaż z numerem identyfikacyjnym, w którym przebywa powyżej 30 dni.
d) w terminie 7 dni od dnia oznakowanie – zgłosić do Kierownika BP ARiMR
e) w przypadku utraty kolczyka posiadacz zwierząt (bydła, owiec, kóz, świń) zobowiązany jest oznakować zwierzę duplikatem kolczyka w terminie 7 dni od dnia otrzymania.
f) posiadacz świń zobowiązany jest zgłosić Kierownikowi Biura Powiatowego ARiMR zmianę liczebności stada w terminie 7 dni od dnia następujących zdarzeń:

- zwiększenia lub zmniejszenia liczebności stada, z wyjątkiem urodzenia, przywozu z państw trzecich albo państw członkowskich,
- uboju zwierzęcia gospodarskiego.

Rolnik musi podać liczbę zwierząt, które przybyły lub ubyły ze stada, oraz miejsca pochodzenia lub przeznaczenia zwierzęcia.

W przypadku zagrożenia wystąpienia lub gdy już dojdzie do wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt, podlegającej obowiązkowi zwalczania i zostanie określony obszar zapowietrzony, zagrożony lub inny obszar podlegający ograniczeniom, posiadacz świń zobowiązany jest zgłosić Kierownikowi BP ARiMR zmianę stanu stada świń w terminie 24 godzin od dnia powyższych zdarzeń oraz poddać się nakazom służb odpowiedzialnych za zwalczanie tej groźnej choroby.

Źródło: Prezentacja profesora Zygmunta Pejsaka PIW - PIB w Puławach oraz materiały ARiMR

W latach dziewięćdziesiątych na terenie województwa konińskiego działał prężnie Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej w Koninie. Skupiał on około 100 członków, producentów trzody chlewnej, w większości utrzymujących po kilka, kilkanaście loch. Forma zrzeszenia utrudniała jednak podejmowanie działań gospodarczych, więc w 1997 roku 10 członków związku założyło grupę producentów ROL-KON w formie spółki. Współpracujący z grupą rolnicy mogli sprzedawać swoje tuczniki do kilku ubojni po wynegocjowanych cenach wg. oceny poubojowej, kupować dobrej jakości zbilansowane pasze z większym rabatem dla grupy, jak również preferowany przez grupę materiał hodowlany, korzystać z prowadzonych przez grupę szkoleń specjalistycznych. W ciągu kilku lat podniesiono średnią mięsność do ok. 58% i jednolitość partii dostarczanych zwierząt, co dało dobrą pozycję grupie w negocjacjach cen skupu z dostawcami. Część gospodarstw w ciągu kilku lat dekoniunktury wypadła z produkcji, ale też dochodzą nowi. Korzystną tendencją jest specjalizacja gospodarstw dotąd produkujących w cyklu zamkniętym, na produkujące materiał do tuczu i prowadzące tylko tucz świń. Umożliwia to lepszą organizację cyklu produkcyjnego i obniża koszty produkcji. Obecnie grupa producentów ROL-KON liczy 17 członków i współpracuje z ok. 40 dostawcami i dwiema ubojniami. Produkcja całej grupy dochodzi do 10 tys. sztuk rocznie. Dotąd grupa nie korzystała z możliwości dofinansowania działalności z funduszy unijnych.

Grażyna Jóźwiak, PZDR Turek

Afrykański pomór świń to zakaźna choroba wirusowa, na którą podatne są świnie domowe oraz dziki. Ludzie nie są wrażliwi na zakażenie wirusem ASF w związku, z czym choroba ta nie stwarza zagrożenia dla ich zdrowia i życia. Najczęstszym sposobem zakażenia zwierząt jest bezpośredni lub pośredni kontakt ze zwierzętami zakażonymi.

Posiadacz zwierząt, który zauważył objawy nasuwające podejrzenie choroby zakaźnej, jest zobowiązany do natychmiastowego zgłoszenia podejrzenia choroby. Zgłoszenie należy przekazać do powiatowego lekarza weterynarii bezpośrednio albo za pośrednictwem lekarza weterynarii opiekującego się gospodarstwem lub właściwego miejscowo organu samorządu terytorialnego (wójta, burmistrza).

Izba Rolnicza i Powiatowy Lekarz Weterynarii na terenie powiatu kolskiego organizują szkolenie nt.” Zagrożenia wynikające z rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych, w tym wirusa ASF oraz promocja bioasekuracji”, którego celem jest diagnoza zagrożenia wynikającego z rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych, ocena skuteczności działań zapobiegawczych oraz promocja bioasekuracji.

Szkolenie odbędzie się 8.11.2016 roku w Kole ul. Prusa 14 budynek LBS (drugie piętro) o godzinie 10:00.

Osoby zainteresowane tematem mogą zgłaszać swój udziału na nr tel. 63 272 56 83 lub e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. do 3.11.2016 br.

Rolnik, który wnioskuje o płatności bezpośrednie oraz płatności w ramach działań nieinwestycyjnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz 2014-2020 (program rolnośrodowiskowy, zalesianie gruntów rolnych, działanie rolnośrodowiskowo-klimatyczne, rolnictwo ekologiczne, płatności do obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami), zobowiązany jest do spełnienia wymagań dotyczących utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnej z ochroną środowiska (DKR) oraz podstawowych wymogów z zakresu zarządzania, określonych w załączniku II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013. Wszystkie te wymogi składają się na jeden mechanizm noszący wspólną nazwę – Zasada Wzajemnej Zgodności.

Zasada Wzajemnej Zgodności oznacza powiązanie wysokości uzyskiwanych płatności ze spełnianiem przez rolnika wymogów, które zostały podzielone na następujące obszary:

• środowisko, zmiana klimatu oraz utrzymanie gruntów w dobrej kulturze rolnej;
• zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i zdrowie roślin;
• dobrostan zwierząt.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że od  2015 roku Zasada Wzajemnej Zgodności obejmuje mniejszą niż dotychczas ilość wymogów i norm DKR. Z jej zakresu usunięto wymogi dotyczące stosowania osadów ściekowych oraz chorób zwierząt: pryszczycy, choroby pęcherzykowej świń i choroby niebieskiego języka. W zakresie norm DKR najistotniejsza zmiana dotyczy obowiązku utrzymania gruntów rolnych. Obowiązek ten został wzmocniony i stanowi teraz kryterium kwalifikowalności do płatności bezpośrednich gruntów, na których nie jest prowadzona produkcja, m.in.:

• powierzchnię stanowiącą co najmniej 30% gruntów ornych, położonych na obszarach zagrożonych erozją wodną, wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, pozostawia się pod pokrywą glebową w terminie co najmniej od 1 listopada do 15 lutego (pod pojęciem pokrywy glebowej rozumie się: okrywę roślinną, ściernisko, resztki pożniwne rośliny przedplonowej i mulcz);
• zabrania się przycinania żywopłotów i drzew znajdujących się w obrębie działki rolnej w okresie od 15 kwietnia do 31 lipca (z wyłączeniem wierzb, drzew owocowych i zagajników o krótkiej rotacji).

Od 25 lutego 2016 r. zmieniły się też przepisy dotyczące zgłaszania przemieszczeń trzody chlewnej. Obecnie, każdy rolnik zamierzający hodować świnie, nawet jedną sztukę na własne potrzeby, musi zarejestrować siedzibę stada. W przypadku przemieszczenia świni, dotychczasowy posiadacz (zbywający) oraz nowy posiadacz (nabywający) muszą zgłosić to zdarzenie w ciągu 30 dni od jego zaistnienia do biura powiatowego ARiMR podając m.in. numery obu siedzib stad. Zarejestrowanie siedziby stada oraz zgłoszenie przemieszczenia świń należy dokonać w biurze powiatowym ARiMR na odpowiednim druku. Przemieszczenie można również zgłosić listownie lub za pomocą Internetu po założeniu konta użytkownika i uzyskaniu hasła dostępu (podstawa prawna: decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2016/260 z dnia 23.02.2016 r. zmieniająca decyzję 2006/80/WE w odniesieniu do Polski, uchylająca odstępstwo przewidziane w art. 3 ust. 2 dyrektywy 92/102/EWG w odniesieniu do gospodarstw hodujących jedną świnię).

Należy też pamiętać, że wymogi wzajemnej zgodności stanowią tylko niewielką część przepisów obowiązujących w Polsce w ramach omawianych obszarów.

Informacje dotyczące wymogów Zasady Wzajemnej Zgodności znajdują się w broszurze, którą powinien był otrzymać każdy z rolników korzystających z płatności bezpośrednich. Tytuł broszury to: „Zasada Wzajemnej Zgodności (cross-compliance). Wykaz norm i wymogów obowiązujących od 2015 r. oraz zazielenienie WPR. Informacje dotyczące wymogów wzajemnej zgodności dla rolników ubiegających się o płatności bezpośrednie i wsparcie w ramach niektórych działań nieinwestycyjnych PROW 2014-2020”, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2014.

Obowiązek spełniania wymogów wzajemnej zgodności oczywiście podlega kontroli. W 2016 r. kontrole na miejscu przeprowadza się u rolników ubiegających się:

a) w ramach systemów wsparcia bezpośredniego o:

• Jednolitą Płatność Obszarową (JPO),
• Płatność z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska (tzw. płatność za zazielenienie),
• Płatność dla młodych rolników,
• Płatność dodatkową (redystrybucyjną),
• Płatności związane z produkcją,
• Płatności w ramach przejściowego wsparcia krajowego (bez płatności niezwiązanej do tytoniu);

b) w ramach następujących działań PROW 2007-2013 o:

• Pomoc na zalesianie gruntów rolnych,
• Płatności rolnośrodowiskowe;

c) w ramach następujących działań PROW 2014-2020 o:

• Płatności rolnośrodowiskowo-klimatyczne,
• Płatności ekologiczne,
• Płatności do obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW).

Za przeprowadzanie kontroli w zakresie norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska oraz wymogów z obszarów: środowisko, zdrowie publiczne w zakresie produkcji żywności pochodzenia roślinnego i zdrowie roślin odpowiada Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Natomiast za kontrole w zakresie zdrowia publicznego w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego, zdrowia zwierząt oraz dobrostanu zwierząt odpowiada Inspekcja Weterynaryjna.

Kontrole na miejscu odnoszą się do całego gospodarstwa (działki rolne zgłoszone i niezgłoszone we wniosku o płatność/pomoc, siedziba gospodarstwa). Kontrole w zakresie przestrzegania norm i wymogów wzajemnej zgodności są przeprowadzane w tym samym roku kalendarzowym, w którym został złożony wniosek o płatność.

Jeżeli na obszarze kontrolowanego gospodarstwa zostanie stwierdzone nieprzestrzeganie norm i wymogów w zakresie zarządzania w obszarze środowisko, zmiana klimatu, utrzymanie gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej lub wymogów w obszarze zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i zdrowie roślin oraz dobrostan zwierząt, wówczas jest przeprowadzana ocena wagi stwierdzonych naruszeń pod względem kryteriów: „zasięgu”, „dotkliwości”, „trwałości” i „celowości”, łącznie z przypisaniem odpowiedniej liczby punktów.

Co to jest:

„Zasięg” – kryterium oceny stwierdzonej niezgodności uwzględniające w szczególności, czy dana niezgodność ma daleko idące konsekwencje (wykraczające poza obszar gospodarstwa) czy też ograniczają się one wyłącznie do danego gospodarstwa.

„Dotkliwość” – kryterium oceny stwierdzonej niezgodności pod względem znaczenia jej konsekwencji, z uwzględnieniem celów wymogu lub normy, których przedmiotowa niezgodność dotyczy.

„Trwałość” – kryterium oceny stwierdzonej niezgodności pod względem długości okresu, w którym występują jej skutki lub możliwości wyeliminowania tych skutków za pomocą racjonalnych środków.

„Celowość” – zależy w szczególności od umyślnej, świadomej intencji rolnika, który narusza obowiązujące przepisy.

„Powtarzająca się niezgodność” – kryterium oceny stwierdzonej niezgodności, oznaczające niezgodność z tym samym wymogiem lub normą, wykrytą więcej niż raz w ciągu trzech kolejnych lat kalendarzowych, o ile rolnika poinformowano o poprzednich przypadkach niezgodności, oraz zależnie od okoliczności dano mu możliwość podjęcia środków niezbędnych do wyeliminowania poprzedniej niezgodności.

„Drobna niezgodność” – zaniedbanie powstałe zazwyczaj w wyniku nieumyślnego działania rolnika, które nie skutkuje zagrożeniem dla środowiska, zdrowia ludzi czy zwierząt. W przypadku stwierdzenia „drobnej niezgodności” rolnik powinien podjąć natychmiastowe działania zmierzającego do jej usunięcia, nie później jednak niż w terminie określonym w raporcie z czynności kontrolnych. Po wykonaniu działań naprawczych rolnik jest zobowiązany złożyć, do kierownika biura powiatowego ARiMR, oświadczenie o zrealizowaniu tych działań, na formularzu udostępnionym przez ARiMR. W przypadku stwierdzenia drobnej niezgodności i podjęcia przez rolnika działań naprawczych nie stosuje się kary administracyjnej z tytułu nieprzestrzegania wzajemnej zgodności. Natomiast, jeśli beneficjent nie usunie niezgodności w określonym terminie, stosuje się wstecznie zmniejszenie płatności.

W przypadku, gdy stwierdzona niezgodność wynika z zaniedbania ze strony rolnika, obniżka płatności będzie z zasady stanowić 3% całkowitej kwoty płatności. Na podstawie raportu z kontroli może zostać wydana decyzja o obniżeniu wielkości potrącenia do 1% lub zwiększeniu potrącenia do 5% całkowitej kwoty lub w określonych przypadkach odstąpienia od nałożenia jakichkolwiek obniżek.

W przypadku jednak, gdy rolnik celowo dopuścił się stwierdzonej niezgodności, obniżka będzie z zasady wynosić 20% całkowitej kwoty. Jednakże Agencja Płatnicza może na podstawie oceny przedłożonej przez właściwy organ kontroli w raporcie z czynności kontrolnych wydać decyzję o obniżeniu procentu do wysokości nie mniejszej niż 15% lub, tam gdzie ma to zastosowanie, zwiększyć nawet do 100% całkowitej wnioskowanej kwoty. W przypadku stwierdzenia powtarzającej się niezgodności procent sankcji zostanie pomnożony przez 3, jednak maksymalna wysokość sankcji nie może przekroczyć 15% całkowitej kwoty dopłat bezpośrednich.

W przypadku, gdy kwota sankcji nie przekracza równowartości 100 euro, sankcje nie są naliczane, ale obowiązkiem rolnika jest usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. U rolnika może zostać przeprowadzona kontrola na miejscu sprawdzająca zrealizowanie przez rolnika działań naprawczych. Niedostosowanie się do tych zaleceń spowoduje, że płatność w roku następnym będzie podlegała odzyskaniu.

W przypadku stwierdzenia więcej niż jednego naruszenia w ramach jednej niezgodności, przypisuje się tej niezgodności liczbę przypisaną naruszeniu, które uzyskało największą liczbę punktów, a w przypadku równej liczby punktów – liczbę punktów przypisaną jednemu z tych naruszeń. W przypadku stwierdzenia więcej niż jednego naruszenia w ramach jednej niezgodności, przy czym gdy co najmniej jedno z tych naruszeń zostało uznane za celowe, niezgodności przypisuje się taką liczbę punktów, jaką przypisano naruszeniu celowemu z najwyższą liczbą punktów, a w przypadku równej liczby punktów – liczbę punktów przypisaną jednemu z tych celowych naruszeń.

Źródło: ARiMR.