Takie pytanie zadawało sobie liczne grono osób – przedstawicieli myśliwych, leśników, samorządowców, które spotkało się na terenie Nadleśnictwa Gniezno (wiata edukacyjna „Gajówka”) w dniu 23 września 2016 roku. W tym właśnie dniu, wszystkie koła łowieckie z terenu powiatu gnieźnieńskiego otrzymały - dzięki życzliwości i zrozumieniu problemu przez Starostwo Powiatowe w Gnieźnie - około 300 sztuk kuropatw wyhodowanych w wolierach. W tym samym dniu, wszystkie ptaki w grupach po 5-10 par w wytypowanych do zasiedleń rejonach, zostały wypuszczone na wolność. Pomimo, że powiat gnieźnieński – w opinii wielu praktyków – dobrze rokuje jako teren, na którym próba odbudowania populacji kuropatw jest jeszcze możliwa do osiągniecia, to jak zawsze w takich działaniach - których skutki trudne są do przewidzenia - pojawiają się pytania,  czy ptaki wyhodowane w wolierach poradzą sobie w warunkach naturalnych, które obecnie dla zwierzyny drobnej do łatwych nie należą. Na taki stan złożyło się wiele czynników, do których jako najważniejsze można z pewnością zaliczyć:

- zmieniający się krajobraz rolniczy, głównie w zakresie pogarszających się warunków środowiskowych bytowania kuropatw, poprzez wprowadzanie upraw wielkoobszarowych, np. kukurydzy, likwidację miedź i zarośli śródpolnych stanowiących naturalne ostoje tych ptaków,

- wzrost stanów liczebnych drapieżników, w tym w szczególności lisa, jenota, norki amerykańskiej, kruka i jastrzębia gołębiarza,

- brak wystarczających – jak się okazało – działań ze strony człowieka, mogących skutecznie poprawić sytuację w tym zakresie; należy podkreślić, że działania te, mogą być skuteczne tylko wtedy, gdy będą obejmować większy obszar, np. powiatu i będą kontynuowane przez dłuższy okres czasu, tj. co najmniej kilka lat. Spadek liczebności populacji kuropatwy w Polsce, w tym na terenie powiatu gnieźnieńskiego, notowany od końca lat 80-tych ubiegłego stulecia, wskutek ww. przyczyn, wymusił pilną potrzebę podjęcia działań, które zaowocowały wypuszczeniem w dniu 23 września ub.r. około 300 sztuk tych ptaków na teren powiatu. Trzeba oczywiście sobie powiedzieć, że reintrodukcja (wsiedlenie) kuropatw jest bardzo ważnym, ale nie jedynym zabiegiem, który decyduje o szansach skutecznej odbudowy populacji kuropatwy. Innymi, równie ważnymi działaniami zmierzającymi do zwiększenia liczebności tych ptaków są: poprawa warunków środowiskowych poprzez zapewnienie maksymalnej dostępności do pokarmu i skutecznych schronień przez cały rok, zwiększanie liczby miejsc bezpiecznego gniazdowania wskutek pozostawiania nieużytków porośniętych roślinami nieuprawnymi (rowy, pobocza dróg gruntowych, pasy roślinności krzewiastej). Miejsca takie, w sytuacji intensywnego rolnictwa, stanowią dla młodych kuropatw często jedyne źródło pożywienia „zwierzęcego” (do 7 dnia życia młode kuropatwy odżywiają się prawie wyłącznie owadami). Inne ważne działania - szczególnie w okresie zimy – to zakładanie poletek „żerowo-osłonowych”, dokarmianie ptaków (zakładanie budek,  zadaszeń). Mówiąc o zabiegach zmierzających do zwiększenia liczebności populacji kuropatwy nie sposób,  nie wspomnieć o ograniczaniu liczebności niektórych drapieżników (lis, jenot, norka amerykańska) oraz odławianiu kuropatw w okresie zalegania pokrywy śnieżnej, a następnie przetrzymywanie ich w bezpiecznych miejscach przez okres zimy i ponowne zasiedlanie ptakami terenu po ustąpieniu niekorzystnych warunków pogodowych. I wreszcie na terenach, gdzie kuropatwa występuje nielicznie, dobrym sposobem – jak się okazało na terenie powiatu gnieźnieńskiego – jest zasiedlanie kuropatwami hodowlanymi. Generalnie liczba jednorazowo wsiedlanych ptaków nie powinna być mniejsza niż 200 sztuk. I tak właśnie stało się na terenie powiatu gnieźnieńskiego w dniu 23 września 2016 roku. Akcja odbiła się szerokim echem na terenie całego województwa wielkopolskiego, ale co najważniejsze, zakończyła się dużym sukcesem na drodze zatrzymania regresu populacji kuropatwy. Potwierdzają to myśliwi oraz mieszkańcy powiatu, którzy zauważają zwiększoną obecność (aktywność) ptaków na podstawie obserwacji przemieszczających się kuropatw i ich charakterystycznych głosów. Jest to dobry prognostyk potwierdzający opinię wielu praktyków, że powiat gnieźnieński dobrze rokuje jako teren, na którym odbudowanie populacji kuropatw jest możliwe do osiągnięcia. Duża w tym zasługa myśliwych, leśników i samorządowców, gdyż tylko poprzez wspólne, dobrze zorganizowane działania można czynnie włączyć się w ochronę zagrożonych gatunków, jakim w chwili obecnej pozostaje wciąż kuropatwa. To także budowanie pozytywnego wizerunku myśliwych, bowiem trzeba podkreślić fakt, że kuropatwa w Polsce pomimo, że jest na liście gatunków łownych, to wszystkie koła łowieckie na terenie powiatu gnieźnieńskiego – już od wielu lat – całkowicie zrezygnowały z polowań na te piękne, a już tak nieliczne ptaki. Ważne, poza bezpośrednią reintrodukcją kuropatwy, są działania – co podkreślano wcześniej – w kierunku poprawy warunków bytowania oraz innych działań ochronnych uwzględniających specyfikę każdego obwodu łowieckiego, tj. monitoring, redukcja drapieżników, przygotowanie terenu, aklimatyzacja kuropatw.

We wrześniu tego roku mija okrągły rok licząc od dnia 23.09.2016, w którym Starostwo Powiatowe zakupiło, a myśliwi wypuścili prawie 300 sztuk kuropatw na teren powiatu gnieźnieńskiego. Kuropatwy - na podstawie obiektywnych obserwacji – wsiedlone w tym dniu mają się dobrze i wszystko wskazuje na to, że podejmowane działania doprowadzą do zatrzymania niekorzystnego trendu, tj. regresu populacji kuropatwy. Akcja reintrodukcji nie może być jednak działaniem jednorazowym, a pełnym sukcesem mogą zakończyć się wyłącznie zaplanowane i realizowane z dużą determinacją wspólne działania wielu osób / instytucji na możliwie dużym obszarze. Wiedząc o tym fakcie – już teraz realizowany jest kolejny projekt dotyczący reintrodukcji  kuropatw na terenie powiatu gnieźnieńskiego dzięki zrozumieniu, poparciu i pomocy finansowej  udzielonej przez Zarząd Powiatu i Wydział Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego w Gnieźnie – za który w imieniu własnym i wszystkich tych, którym odbudowa populacji tych wciąż nielicznych, jakże pięknych i tak charakterystycznych dla naszej przyrody ptaków jest bliska sercu. Akcja trwa (o szczegółach kolejnych wsiedleń i ich rezultatach będziemy informować czytelników Poradnika Gospodarskiego).

W pierwszą niedzielę września, pomimo niesprzyjającej pogody, grupa sadowników z powiatu konińskiego odwiedziła sady doświadczalne Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego znajdujące się w Wilanowie. Organizatorem wyjazdu było Stowarzyszenie Producentów Owoców i Warzyw w Sompolnie.

Sadownicy cenią sobie takie spotkania nauki z praktyką sadowniczą i chętnie w nich uczestniczą, ponieważ są to imprezy specjalistyczne i mają bogatą ofertę nowości. Poza tym wymieniają doświadczenia z sadownikami z innych regionów i poszerzają wiedzę teoretyczną na ciekawych i licznych wykładach na temat sadownictwa, bo jak powiedział jeden z prelegentów problemy sadownictwa można rozwiązywać skutecznie tylko w szerszym gronie – ze specjalistami innych dziedzin wiedzy.

Sadownicy przyglądali się z zainteresowaniem prezentowanym innowacjom technicznym w nowych maszynach i urządzeniach do pielęgnacji, sortowania, pakowania, odwiedzali również stoiska z nowościami odmianowymi owoców ziarnkowych. W międzyczasie na stoiskach firmowych odbywały się liczne konkursy dla zwiedzających z ciekawymi nagrodami rzeczowymi. Organizatorzy zadbali o to by nikt się nie nudził i wrócił do domu nie tylko z nowymi pomysłami, ale i z pamiątką.

Jednak głównym punktem spotkania w wilanowskim sadzie była lustracja kwater. Sadowników oprowadzali po nich pracownicy Zakładu, po drodze odwiedzając stoiska firm prezentujących swoje produkty oraz założone w sadzie doświadczenia – odmianowe, agrotechniczne czy wdrożeniowe z nowymi produktami. Sadownicy zadawali wiele pytań, podglądali rozwiązania i komentowali rezultaty.

Dziękujemy uczestnikom za wspólnie pożytecznie spędzony czas i zapraszamy do udziału w kolejnych wyjazdach.

Dnia 3 września 2017r. odbyły się w Wapnie dożynki Gminno–Parafialne. Uroczystość rozpoczęła się mszą świętą  w kościele parafialnym w Srebrnej Górze, którą odprawił ks. Marek Szewczykowski.

Dalszy ciąg uroczystości miał miejsce na Stadionie Gminnym w Wapnie. W części oficjalnej na którą składały się przemówienia i podziękowania dla rolników ze tegoroczne żniwa, Wicestarosty Powiatu Wągrowieckiego Michała Piechockiego oraz Wójta Gminy Wapno Zbigniewa Grabowskiego, wręczone zostały odznaczenia dla rolników: „Herb Powiatu Wągrowieckiego”, który otrzymały dwie osoby oraz „Zasłużony dla rolnictwa”, którą otrzymał  jeden z rolników gminy Wapno. Starostami dożynek byli mieszkańcy sołectwa Podolin: Maria Szuman oraz Eugeniusz Ridiger.

Po części oficjalnej rozpoczęła się część rozrywkowa, w której wystąpił chór z Wapna „Solanie”, a także Grupa taneczna „Cat Clan” z Obornik Wlkp. oraz  koncert w wykonaniu Ewy Czajki. Wesoło dla ucha przygrywała też kapela podwórkowa Kombinatorzy z Budzynia, którzy zaszczycili swoją obecnością już po raz drugi.  Impreza zakończyła się zabawą taneczną.

W trakcie trwania obchodów dożynkowych zaplanowano dla wszystkich różnorakie atrakcje. Dzieci  mogły skorzystać z przejażdżki na kucykach oraz zjeżdżalni a dla starszych – grochówka, bufety, stoiska z gadżetami oraz inne atrakcje.

Anna Skotowska
PZDR Wągrowiec
gmina Wapno

Gospodarstwo prowadzone przez Państwa Natalię i Marcina Krzewińskich położone jest w powiecie gnieźnieńskim i należy do sieci gospodarstw demonstracyjnych Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. W gospodarstwie od kilkunastu lat prowadzona jest produkcja bydła mięsnego rasy Charolaise. Pan Marcin jest zdobywcą I miejsca w konkursie "Hodowca Bydła Mięsnego" (2011) i laureatem konkursu "Farmer Roku".

Gospodarstwo Państwa Krzewińskich położone jest na terenie dwóch gmin: Gniezno oraz Trzemeszno. Pan Marcin swoją przygodę z bydłem mięsnym rozpoczął w 2003 roku, kiedy to wspólnie z ojcem Tadeuszem, postanowili hodować bydło mięsne, decydując się na rasę Charoleise. Skłonił ich do tego fakt, że gospodarstwo posiada trudne do uprawy tereny, grunty o słabszych klasach bonitacyjnych oraz wiele nieużytków, na których założono pastwiska. Na początku zakupiono  30 jałowic i 1 buhaja. Z roku na rok stopniowo powiększano stado zostawiając cały żeński materiał w swoim gospodarstwie. Obecnie stado podstawowe liczy 90 szt. krów matek oraz 3 buhaje- jest to stado zarodowe. Całe stado to ponad 220szt. bydła. Rolnik gospodaruje na 270 hektarach, licząc z gruntami dzierżawionymi. OK.200 ha to grunty własne. Ponad 60 ha stanowią pastwiska. Produkcja roślinna to: zboża(głównie pszenica ok. 85 ha), rzepak (ok. 75 ha), kukurydza ok.40 ha.

Kilka słów na temat rasy Charoleise

Charoleise to największa pod względem kalibru i masy ciała francuska rasa mięsna, o znakomitych walorach opasowych, dobrej wydajności rzeźnej, wysokiej odporności na choroby i niekorzystne warunki środowiska. Mięso tych zwierząt posiada niską zawartość tłuszczu, ale jest soczyste i kruche. Charakteryzuje je wysoka wydajność rzeźna na poziomie od 60 do 70%. Zawartość mięsa w tuszy wynosi od 80 do 85%.

Zwierzęta tej rasy są rogate, umaszczenie zwierząt  jest w odcieniach beżu, bieli lub ecrue. Skóra jest niepigmentowana, a śluzawica, rogi i racice jasne. Głowa szeroka, szyja krótka i dobrze umięśniona. Posiadają głęboką i dobrze wysklepioną klatkę piersiową, szeroki, długi i dobrze umięśniony zad.

Rasa Charoleise ma duże zapotrzebowania żywieniowe, idealnie sprawdza się podczas wypasania na żyznych pastwiskach. Samice wolno dojrzewają płciowo. Jałówki osiągają dojrzałość hodowlaną między 18. a 24. miesiącem życia.

Warunki hodowli i organizacja stada

Hodowla bydła mięsnego w gospodarstwie Państwa Krzewińskich nakierowana jest na jak największe wykorzystanie posiadanych łąk i pastwisk dlatego maksymalna ilość bydła od wiosny do późnej jesieni przebywa na pastwiskach, tylko na noc zwierzęta są spędzane do budynków inwentarskich. W tym okresie zwierzęta te nie są dodatkowo dokarmiane. Bydło hodowlane najlepiej czuje się na otwartej przestrzeni, dzięki temu jest spokojne, zdrowe i pełne wigoru. Bydło tej rasy cechuje się silnym instynktem macierzyńskim. Gdy stado przebywa na pastwisku matki chronią młode całym stadem.

W gospodarstwie przeprowadzana jest inseminacja, więc rolnik ma pełną wiedzę na temat, kiedy wystąpi wycielenie. Jałówki hodowlane zacielane są po raz pierwszy w wieku 20-24miesięcy. Buhaje są wprowadzane do stada od 1 czerwca, w celu pokrycia sztuk, które nie zostały wcześniej zacielone. Od 1 marca rozpoczyna się okres wycieleń.

W okresie zimowym podstawą wyżywienia krów mamek są sianokiszonki oraz kiszonka z kukurydzy stanowiące ok. 75% objętości całej diety, słoma, siano oraz pasze treściwe z dodatkami witaminowo - mineralnymi. Młodzież do wieku 6-8 miesięcy przebywa z matkami. Najkorzystniej na cielęta wpływa wypas z matkami na pastwisku. Młode odłączane są po zakończeniu okresu pastwiskowego.  Po odsadzeniu dokonywana jest selekcja . Ze względu na bardzo wysoki poziom genetyczny zwierząt gospodarstwo co roku sprzedaje buhaje hodowlane oraz pewną ilość jałówek hodowlanych. Część jałówek pozostaje w gospodarstwie i wykorzystywana jest do remontu stada. Buhajki nie kwalifikujące się na hodowlane przeznaczane są do opasu i sprzedawane w wieku ok.20 miesięcy i wadze ponad 700kg. Są one przeznaczone na eksport głównie do Włoch i Grecji. Cena netto uzyskiwana za kg uzależniona jest od kursu euro, podczas ostatniej sprzedaży była na poziomie 9,20 zł/kg .  

Jeden buhaj pochodzący z gospodarstwa Państwa Natalii i Marcina Krzewińskich użytkowany jest rozpłodowo w Stacji Hodowli i Unasienniania Zwierząt.

Czy Charoleise to trudna do hodowli rasa?

Bardzo ważnym zagadnieniem jest wybór odpowiedniej rasy, najlepiej dostosowanej do istniejących uwarunkowań. Pana Marcin nie żałuje swojego wyboru. Jest to rasa spokojna, bydło charolaise dobrze wykorzystuje pasze i łatwo przystosowuje się do różnych warunków klimatycznych i bytowych. Mimo, iż w charakterystyce rasy do jej cech zalicza się problemy z płodnością i trudności z wycieleniami, to przy odpowiednim żywieniu przedporodowym w gospodarstwie Państwa Krzewińskich tych problemów nie ma. Krowy cielą się same, z wyjątkiem pojedynczych przypadków nieprawidłowego ułożenia cielęcia podczas porodu.

Czy hodowla bydła mięsnego jest opłacalna?

Na pytanie, czy opłaca się produkcja ras mięsnych,  Państwo Krzewińscy odpowiadają, że przy tej liczbie zwierząt, którą obecnie posiadają, to tak. W momencie,  gdy gospodarstwo ustabilizowało wielkość stada i zaczęło sprzedawać jałówki hodowlane są widoczne zyski. Opłacalność produkcji uzależniona jest także od bazy paszowej, jaką dysponuje gospodarstwo. Do dodatkowych korzyści należy także zaliczyć fakt produkcji  przez zwierzęta cennego nawozu organicznego. Stado mięsne stanowi dobry sposób na poprawę wykorzystania i pielęgnację ziemi dotychczas nie najlepiej użytkowanej.

Strony internetowe:

http://bydlo.com.pl/charolaise/