W dniu 23 lutego 2021 roku odbyła się X edycja „ Powiatowego Forum Kobiet” w formie internetowej konferencji pt: „ Rola Kół Gospodyń Wiejskich w kultywowaniu dziedzictwa kulturowego i kulinarnego w społeczności wiejskiej”. Od dekady  organizatorem spotkania edukacyjno-integracyjnego jest Zespół Doradczy WODR w Grodzisku Wlkp. Tradycyjnie gości i uczestników spotkania powitała Genowefa Feldgebel z PZDR w Grodzisku Wlkp. a uroczystego otwarcia konferencji dokonali pan Mariusz Zgaiński – starosta powiatu grodziskiego a w imieniu wójtów i burmistrzów gmin powiatu grodziskiego ciepłe słowa powitania i jubileuszowe gratulacje przekazała pani burmistrz Wielichowa Honorata Kozłowska.

W organizowanej konferencji  wzięło udział około 90 osób, a więc mimo trudu związanego z pandemią i formą spotkania-online za pomocą platformy ClickMeeting, duża frekwencja świadczy o popularności  i dużym zainteresowaniu dorocznym spotkaniem kobiet aktywnych. W X edycji „ Powiatowego Forum Kobiet” uczestniczyły przewodniczące Stowarzyszeń KGW , przewodniczące KGW oraz  aktywne i przedsiębiorcze członkinie organizacji kobiecych, rolniczki  z powiatu grodziskiego. Swą obecnością spotkanie uświetnili wójtowie i burmistrzowie, przedstawiciele władz samorządowych a także przedstawiciele instytucji związanych ze środowiskiem wiejskim.

„Rola Kół Gospodyń Wiejskich w kultywowaniu dziedzictwa kulturowego i kulinarnego w społeczności wiejskiej”, tak brzmiał temat w tegorocznej edycji Forum Kobiet. W życiu społeczeństw rozwiniętych przyjęta jest maksyma: „ Nic nie jest możliwe bez ludzi, ale nic nie jest trwałe bez organizacji i odpowiednich instytucji” i te jakże wymowne słowa  powinny wspierać w aktywności lokalnej liderki i członkinie Kół Gospodyń Wiejskich.

Program webinarium był bogaty w prelekcje, pokazy, filmy i wystąpienia gości.

W czasie webinarium pan Damian Kostański – kierownik PZDR w Grodzisku przedstawił w pigułce najważniejsze informacje dla rodzin rolniczych a w formie krótkiego filmu pani Wiesława Nowak dyrektor WODR zaprezentowała aplikację EPSU wspierającą rolników w pracy.

Historia działalności KGW została zaprezentowana w formie wywiadu przeprowadzonego z przewodniczącą Genowefą Feldgebel przez uczennice Szkoły Podstawowej im. Polskich Noblistów w Wielichowie.

Była też okazja zobaczenia na wyemitowanym filmie ogródka ziołowo-kwiatowego w Sielinku prowadzonego przez panią Ewę Tuliszka specjalistę  ds. ROW w Sielinku, która zaprezentowała także  temat dotyczący naturalnych probiotyków w profilaktyce zdrowotnej.

Ciepłe słowa pod adresem uczestników i organizatorów skierowała również pani Aldona Jankowska – kierownik działu Rozwoju Obszarów Wiejskich WODR w Poznaniu, która omówiła i pokazała rolę KGW w kultywowaniu dziedzictwa kulturowego i kulinarnego.

W czasie spotkania wyemitowano piękny pokaz taneczny w wykonaniu zespołu Cheerleaderek –  „Jak nie my to kto”, którego liderką grupy jest przewodnicząca Stowarzyszenia KGW w gminie Wielichowo pani Barbara Kostrzewa. W jubileuszowej edycji największym zainteresowaniem cieszył się film historyczny obrazujący tradycje, integrację  i aktywność mieszkańców gminy Wielichowo biorących udział w gminnym turnieju środowisk wiejskich ” Moja Wieś Aktywna”  z 1997 roku w Wilkowie Polskim.

Organizacja „Forum Kobiet” ma na celu pogłębienie i uaktualnienie wiedzy z różnych obszarów życia społecznego, wzmacnianie aktywności, któremu służy  prezentowanie przykładów dobrych praktyk z zakresu pracy, prowadzenia gospodarstwa domowego i działalności społecznej kobiet.  Okazuje się, że jest  istotne i możliwe nawet w dobie pandemii, by inspirować  i motywować do dalszej pracy i wspólnego działania.

Zasady bioasekuracji i danych epidemiologicznych w odniesieniu do grypy ptaków.

Notatka z konferencji z dnia 3.02.2021 organizowanej przez PIWet.

W 2020 roku w Polsce zanotowano 51 ognisk (czyli przypadków zachorowań w obiektach inwentarskich) H5A1- wysoce zjadliwej grypy ptaków, i tylko 5 przypadków u dzikiego ptactwa. W 2021 roku  ( do 3.02.2021 włącznie) PIWet odnotowała 16 ognisk i 3 przypadki u dzikiego ptactwa. Ogniska w największej liczbie wystąpiły na fermach indyków (8 ognisk), kolejno: na fermach kur niosek (3), na fermach kur reprodukcyjnych (1), na fermie gęsi (1), na fermie kur mięsnych reprodukcyjnych (1), na fermie drobiu rzeźnego (1) oraz jedno ognisko w chowie przydomowym. Przypadki u dzikich ptaków odnotowano u gęsi zbożowej, łabędzia niemego i wróbla domowego.

W Polsce ptasia grypa jest najczęściej odnotowywana na fermach indyków - są to ptaki najbardziej na nią wrażliwe. Aby zachorowała kura, potrzebuje około 100 razy większej dawki wirusa.

Rezerwuarem są  dzikie ptaki blaszkodziobe. Są one podatne na zakażenie wszystkimi szczepami wirusa A1, ale tylko niektóre bardzo zjadliwe wirusy powodują u nich postać choroby. Wróble nie są naturalnym rezerwuarem, mogą jednak ulec zakażeniu i przenosić wirusa na bliskie odległości -  stąd konieczność utrzymania porządku wokół silosów z paszą. Zakażone ptaki wydalają wirusa wraz z kałem, wydzieliną z dróg oddechowych i z wydychanym powietrzem. Wektorem (czyli nośnikiem) wirusów są dzikie ptaki, ludzie, domowe zwierzęta, zabrudzone odchodami koła maszyn i słoma używana jako ściółka. Nie stwierdzono przypadku zarażenia ssaka wirusem H5N8. Pamiętać jednak należy, że koty i psy mogą być mechanicznym wektorem wirusa (np. kał na sierści, koty- polowania na wróble).

Chów wysokiego ryzyka to chów gęsi, drobiu przyzagrodowego, chów proekologiczny i ekologiczny. Chów taki powiązany jest z wolnym wybiegiem, gdzie może dojść do bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem lub do zanieczyszczonej np. odchodami paszy, wody, ściółki czy sprzętu.

W ochronie inwentarza przed patogenem pomoże przestrzeganie określonych wytycznych. Ochrona fermy  przed biologicznymi zagrożeniami - inaczej bioasekuracja są to działania prowadzone na terenie gospodarstwa, jak i w jego najbliższym otoczeniu mające na celu ochronę biologiczną i zdrowotną gospodarstwa. Celem bioasekuracji jest ograniczenie rozprzestrzeniania się w obrębie gospodarstwa wirusów, pasożytów, wektorów biologicznych, poprzez stworzenie środowiska maksymalnie wolnego od drobnoustrojów chorobotwórczych.

Najważniejszym aspektem bioasekuracji w przypadku ptasiej grypy jest izolacja zwierząt hodowlanych od dzikich ptaków. Należy zwrócić szczególna uwagę na znajdujące się w okolicy oczka wodne. Kolejną istotną kwestią jest wyeliminowanie wektorów przedostania się wirusa. Słoma przeznaczona na ściółkę powinna być zabezpieczona przed kontaktem z dzikimi ptakami, podobnie powinno być z paszą, wodą, środkami transportu i sprzętami używanymi przy obsłudze ptaków. Do obiektów, gdzie utrzymywany jest drób nie powinno być dostępu dla żadnych innych zwierząt (psów, kotów, ważna jest systematyczna deratyzacja). Wskazane jest, aby osoby mające kontakt z dzikimi ptakami wstrzymywały się (72 godziny) od obsługi ptaków utrzymywanych w gospodarstwie- dotyczy to m. in. myśliwych.

Podstawą obsługi zwierząt powinna być odzież ochronna i obuwie, indywidualne dla każdego obiektu a także higiena osób wchodzących na obiekty tzn. mycie i dezynfekcja rąk.

W budownictwie w dzisiejszych czasach jednym z bardzo ważnych aspektów stała się oszczędność energii. Jedną z głównych przyczyn tej tendencji są stale rosnące ceny tradycyjnych nośników energii oraz większa świadomość społeczeństwa związana z dbałością o środowisko naturalne. W związku z tym poszukuje się odnawialnych źródeł energii w celu ogrzewania budynków i pozyskania ciepłej wody w nich używanych.

Ciepło w budynkach od lat jest wytwarzane na zasadzie spalania paliwa. Na początku wykorzystywano paliwa w postaci stałej jak drewno czy węgiel, później zaczęto korzystać z paliw ciekłych i gazowych takich jak oleje opałowe czy na przykład gaz ziemny. Zasoby większości wykorzystywanych substancji palnych są nieodnawialne. Produkcja ciepła w wyniku spalania wiąże się z dużymi stratami energii .Najpierw poddając składniki palne paliwa reakcji spalania wytwarzana jest temperatura rzędu kilkuset a nawet kilku tysięcy stopni Celsjusza, aby ogrzać czynnik grzewczy do temperatury kilkudziesięciu stopni Celsjusza, a następnie powietrze w pomieszczeniu do około dwudziestu stopni. Na każdym etapie przekazywania energii dochodzi do dużych strat , przez co następuje wysoki nakład na energię końcową. Spalanie wiąże się również z zanieczyszczeniem środowiska. W jego wyniku dostaje się wiele pyłów oraz toksycznych związków chemicznych do atmosfery. W celu ochrony zdrowia ludzi konieczne jest budowanie na przykład kosztownych instalacji oczyszczania spalin. Obserwuje się również ciągle rosnące ceny tradycyjnych nośników energii. Koszty eksploatacyjne ogrzewania budynków i przygotowania ciepłej wody użytkowej są wysokie i stale rosną. Rozwiązaniem tych problemów z pewnością są odnawialne źródła energii, oraz budownictwo w technologii pasywnej lub termomodernizacja istniejących budynków o jak najmniejszym zapotrzebowaniu na energię użytkową. W wielu przypadkach najtańszym pod względem kosztów eksploatacji sposobem zaopatrzenia w ciepło budynków jest pompa ciepła. Pompa ciepła nie jest źródłem ciepła, służy ona tylko do transportowania ciepła zakumulowanego w środowisku, gdzie istnieje niższa temperatura, do pomieszczenia z wyższą temperaturą. Ideą stosowania pomp jest odbieranie energii zgromadzonej w dolnym źródle ciepła, którym jest na przykład grunt, woda czy powietrze. W takim przypadku ważniejsza jest ilość ciepła, którą można odebrać z danego źródła, niż jego temperatura. Różnice temperatur w układach z pompą ciepła są znacznie mniejsze niż w układach z kotłem spalającym paliwo, dzięki temu straty energii na poszczególnych etapach przekazywania ciepła są znacznie niższe. Koszty inwestycyjne instalacji z wykorzystaniem pompy ciepła w zależności od rodzaju dolnego źródła ciepła są z pewnością znacznie wyższe od montażu kotła, ale eksploatacja takiej instalacji jest tania i zdecydowanie korzystna dla środowiska naturalnego.

Jak działa pompa ciepła

Podstawowa pompa ciepła zbudowana jest z parownika, skraplacza, sprężarki i zaworu rozprężnego. Parownik to wymiennik ciepła znajdujący się po stronie dolnego źródła ciepła, natomiast skraplacz jest wymiennikiem po stronie górnego źródła. W obiegu znajduje się czynnik roboczy, który musi mieć odpowiednie właściwości, a mianowicie jego temperatura wrzenia musi być możliwe niska, a objętość po odparowaniu mała. Czynnik ten krąży w obiegu pompy ciepła. W parowniku ciepło jest pochłaniane z dolnego źródła poprzez odparowanie czynnika w niskiej temperaturze, po czym sprężarka podnosi jego ciśnienie, a co za tym idzie także temperaturę. Następnie czynnik trafia do skraplacza, gdzie skrapla się, oddając energię górnemu źródłu ciepła, po czym przepływa przez zawór rozprężny po to, żeby zostało obniżone jego ciśnienie, co umożliwia ponowy pobór ciepła w parowniku.

Zastosowanie pomp ciepła do ogrzewania

W związku z powyższym, z pompami ciepła lepiej współpracuje ogrzewanie płaszczyznowe niż grzejnikowe. Ciepło, przy zastosowaniu ogrzewania płaszczyznowego, przekazywane jest w pomieszczeniu w większości za pomocą promieniowania, a nie jak w przypadku tradycyjnych grzejników głównie poprzez konwekcję. Dzięki temu komfort cieplny jest odczuwany przy niższych temperaturach powietrza w pomieszczeniu, powietrze nie wysusza się tak bardzo, nie ma odczucia mniej czy bardziej ogrzanych stref w pomieszczaniu, nie dochodzi do znacznych ruchów powietrza, w związku z czym na przykład do unoszenia zanieczyszczeń z podłogi w przypadku zastosowania ogrzewania podłogowego. Temperatury powierzchni grzejnych dla ogrzewania podłogowego wynoszą 24-26°C, dla sufitowego 30- 35°C, ściennego 25-30°C. Są to niskie temperatury, w porównaniu do konwekcyjnego ogrzewania, odpowiednie do współpracy z pompami ciepła. Dodatkową zaletą grzejników płaszczyznowych jest możliwość chłodzenia pomieszczeń z wykorzystaniem pomp ciepła. Cechą ogrzewania płaszczyznowego jest akumulacyjność ciepła przez elementy konstrukcyjne budynku (na przykład dla ogrzewania podłogowego jest to podłoga). Daje to korzyści przy zastosowaniu pomp ciepła na przykład w przypadku przerw w dostawie prądu. W przypadku współpracy pompy ciepła z ogrzewaniem istotne jest także wykorzystanie zbiornika buforowego, co dla układów niskotemperaturowych jest efektywniejsze, po za tym pozwala zapewnić minimalny przepływ w instalacji, co stanowi hydrauliczne zabezpieczenie oraz optymalizuje czas pracy sprężarki w pompie, czyli pozwala na możliwie długie czasy pracy i czasy przerwy, dodatkowo stanowi zapas ciepła w przypadku braku energii elektrycznej.

Rodzaje pomp ciepła w zależności od wykorzystywanego źródła ciepła:

Powietrzna pompa ciepła

Jest to pompa ciepła typu powietrze/woda, co oznacza, że jako dolne źródło ciepła wykorzystuje ona otaczające powietrze, natomiast w obiegu górnego źródła ciepła krąży woda. Zastosowanie polegające na wykorzystaniu otaczającego powietrza, jako źródła ciepła wymaga najmniej wysiłku i nakładów kosztów inwestycyjnych w porównaniu do pomp typu woda/woda i grunt (solanka)/woda. Zaletami tego rozwiązania jest to, że powietrze jest ogólnie dostępne, wystarczy umieścić pompę ciepła w budynku i podłączyć kanał z powietrzem zewnętrznym, albo umieścić pompę po za budynkiem, bez stosowania kanału. Wadą jest mała pojemność cieplna powietrza i duże wahania jego temperatury w ciągu roku, przez co w okresie letnim urządzenie działa z wysoką efektywnością, a zimą z mniejszą. Przy temperaturze około -20°C pokrywanie zapotrzebowania na ciepło za pomocą powietrznej pompy ciepła jest nieopłacalne i stosuje się dodatkowe, szczytowe źródło ciepła, uruchamiające się przy określonej temperaturze zewnętrznej. Ważne jest jeszcze odpowiednie umiejscowienie powietrznej pompy ciepła ze względu na hałas pracy wentylatorów, na przykład z dala od okien budynku.

Gruntowa pompa ciepła

Gruntowa pompa ciepła to pompa typu solanka/woda. Dolnym źródłem ciepła w takim przypadku jest grunt, który gromadzi ciepło od promieniowania słonecznego .Możliwości akumulowania ciepła przez grunt zależy od zdolności magazynowania wody przez niego, zależność wprost proporcjonalna, czyli im grunt zatrzyma więcej wilgoci tym więcej ciepła nagromadzi. Ważne jest ,aby nie dopuszczać do zbyt mocnego wychłodzenia gruntu w czasie eksploatacji pompy ciepła-grunt nie powinien zamarzać. W sezonie letnim należy pozwolić aby grunt mógł się zregenerować .W dolnym źródle istnieje obieg z czynnikiem roboczym najczęściej solanką lub roztworem glikolu, czynnik ten musi być odporny na zamarzanie. Zdecydowanie ogromną zaletą wykorzystania gruntu jako źródła dolnego jest stabilność temperatur w przeciągu roku. Stosowane są dwa rodzaje gruntowych wymienników ciepła a mianowicie sondy pionowe i kolektory poziome. Przy sondach pionowych konieczne są odwierty gruntowe, które mają od kilkudziesięciu do nawet 150 metrów głębokości. Zależnie od rodzaju gruntu możliwe jest pobranie z niego różnej mocy. Przyjęto, iż z jednego metra długości takie sondy można pozyskać średnią moc w granicach 50-55 W. Rury umieszczone poziomo pod powierzchnią ziemi to kolektory poziome na przykład można umieścić je spiralnie. Głębokość na jakiej najczęściej umieszcza się wymiennik to ok.1,5 metra. Moc jaką można pobrać z gruntu zależy od rodzaju gruntu, średnia moc jaka jest możliwa do uzyskania z jednego metra rury poziomego wymiennika wynosi w przybliżeniu 20 W.

Katarzyna Kowalska PZDR nr 7

Źródła: Oszczak W. Ogrzewanie domów z zastosowaniem pomp ciepła. Wydawnictwo Komunikacji i łączności.

Firma Viessmann. Podręcznik architekta, projektanta i instalatora – Pompy ciepła. Viessmann Werke.

Damian Żabicki, Niskotemperaturowe ogrzewanie płaszczyznowe, „Rynek Instalacyjny” 6/2017

Zbigniew Karmowski, Piotr Rynkowski, Analiza techniczno-ekonomiczna wykorzystania pomp ciepła na przykładzie wybranego obiektu, „Budownictwo i Inżynieria Środowiska”

Fot. Katarzyna Kowalska

Wyjaśnienie pojęcia wiroidy.

            Wiroidy to najmniejsze bezkomórkowe znane czynniki zakaźne roślin. Składają się z jednej zamkniętej kolistej cząsteczki jednoniciowego RNA o długości kilkuset nukleotydów ( 240 -400 ). Nie kodują żadnych białek, nie posiadają osłonki białkowej. Mają zdolność do samoreplikacji, nie posiadają natomiast własnych enzymów metabolicznych. Do namnażania – replikacji wykorzystują enzymy gospodarza. Nie należą do żywych organizmów. Wiroidy replikując się w komórce roślinnej cząstkami kwasu rybonukleinowego zakażają tylko rośliny wyższe powodując objawy chorobowe podobne do objawów wiroz. Wiroidy mogą atakować rośliny jednoroczne, np. wiroid bladości owoców ogórka , a także wieloletnie, np. owoce cytrusowe. Choroby wywołane przez wiroidy występują głównie w rejonach klimatu tropikalnego. Charakterystyczną ich cechą jest bardzo duża stabilność termiczna. Wiroidy przenoszone są mechanicznie wraz z sokiem uszkodzonych tkanek roślin, wegetatywnie , rzadziej przez pyłek chorej rośliny. Choroby te wyróżniają się długim okresem inkubacji. Symptomami choroby są deformacje i wyginanie się liści, karłowacenie roślin, zmiana zabarwienia, np. w formie pstrości , a nawet lokalnej nekrozy. Niekiedy martwica tkanek. Na podstawie obecnej wiedzy można uznać wiroidy za obligatoryjne pasożyty układu transkrypcyjnego komórki roślinnej. Wiroidy jako bezbiałkowe cząsteczki kwasu rybonukleinowego nie posiadają właściwości antygenowych i nie mogą być wykrywane testami serologicznymi. Sposobem na sprawdzenie są rośliny testowe z rodziny Solanaceae i Chenopodiaceae. Z metod laboratoryjnych stosuje się elekroforezę w 5% żelu poliakrylamidowym przy udziale katalizatora , np.: siarczan amonu. Z metod terapeutycznych nieskuteczna jest klasyczna termoterapia. Dobre wyniki uzyskuje się stosując niską temperaturę, 5 -6 C^o przez kilka miesięcy. Choroby powodowane przez wiroidy są chorobami kwarantannowymi. W ochronie przed tymi chorobami stosuje się głównie metody agrotechniczne i hodowlane przez użycie  zdrowych sadzeniaków i wykorzystywanie odmian o małej wrażliwości. Cykl życiowy wiroidów nie jest znany i nie wiadomo ostatecznie w jaki sposób doprowadzają do rozwoju choroby.

Literatura:

1.”Nauka o chorobach roślin”- Z Borecki.

2. „ E – biotechnologia.pl”

3.” Edikator.pl”

4. „ Terazwiedza.pl”

5. „ www.biologia.net.pl”

6. „Wikipedia – wolna encyklopedia”

Opracowanie : Barbara Skrzypniak , główny doradca PZDR nr 7