Zasady bioasekuracji i danych epidemiologicznych w odniesieniu do grypy ptaków.
Notatka z konferencji z dnia 3.02.2021 organizowanej przez PIWet.
W 2020 roku w Polsce zanotowano 51 ognisk (czyli przypadków zachorowań w obiektach inwentarskich) H5A1- wysoce zjadliwej grypy ptaków, i tylko 5 przypadków u dzikiego ptactwa. W 2021 roku ( do 3.02.2021 włącznie) PIWet odnotowała 16 ognisk i 3 przypadki u dzikiego ptactwa. Ogniska w największej liczbie wystąpiły na fermach indyków (8 ognisk), kolejno: na fermach kur niosek (3), na fermach kur reprodukcyjnych (1), na fermie gęsi (1), na fermie kur mięsnych reprodukcyjnych (1), na fermie drobiu rzeźnego (1) oraz jedno ognisko w chowie przydomowym. Przypadki u dzikich ptaków odnotowano u gęsi zbożowej, łabędzia niemego i wróbla domowego.
W Polsce ptasia grypa jest najczęściej odnotowywana na fermach indyków - są to ptaki najbardziej na nią wrażliwe. Aby zachorowała kura, potrzebuje około 100 razy większej dawki wirusa.
Rezerwuarem są dzikie ptaki blaszkodziobe. Są one podatne na zakażenie wszystkimi szczepami wirusa A1, ale tylko niektóre bardzo zjadliwe wirusy powodują u nich postać choroby. Wróble nie są naturalnym rezerwuarem, mogą jednak ulec zakażeniu i przenosić wirusa na bliskie odległości - stąd konieczność utrzymania porządku wokół silosów z paszą. Zakażone ptaki wydalają wirusa wraz z kałem, wydzieliną z dróg oddechowych i z wydychanym powietrzem. Wektorem (czyli nośnikiem) wirusów są dzikie ptaki, ludzie, domowe zwierzęta, zabrudzone odchodami koła maszyn i słoma używana jako ściółka. Nie stwierdzono przypadku zarażenia ssaka wirusem H5N8. Pamiętać jednak należy, że koty i psy mogą być mechanicznym wektorem wirusa (np. kał na sierści, koty- polowania na wróble).
Chów wysokiego ryzyka to chów gęsi, drobiu przyzagrodowego, chów proekologiczny i ekologiczny. Chów taki powiązany jest z wolnym wybiegiem, gdzie może dojść do bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem lub do zanieczyszczonej np. odchodami paszy, wody, ściółki czy sprzętu.
W ochronie inwentarza przed patogenem pomoże przestrzeganie określonych wytycznych. Ochrona fermy przed biologicznymi zagrożeniami - inaczej bioasekuracja są to działania prowadzone na terenie gospodarstwa, jak i w jego najbliższym otoczeniu mające na celu ochronę biologiczną i zdrowotną gospodarstwa. Celem bioasekuracji jest ograniczenie rozprzestrzeniania się w obrębie gospodarstwa wirusów, pasożytów, wektorów biologicznych, poprzez stworzenie środowiska maksymalnie wolnego od drobnoustrojów chorobotwórczych.
Najważniejszym aspektem bioasekuracji w przypadku ptasiej grypy jest izolacja zwierząt hodowlanych od dzikich ptaków. Należy zwrócić szczególna uwagę na znajdujące się w okolicy oczka wodne. Kolejną istotną kwestią jest wyeliminowanie wektorów przedostania się wirusa. Słoma przeznaczona na ściółkę powinna być zabezpieczona przed kontaktem z dzikimi ptakami, podobnie powinno być z paszą, wodą, środkami transportu i sprzętami używanymi przy obsłudze ptaków. Do obiektów, gdzie utrzymywany jest drób nie powinno być dostępu dla żadnych innych zwierząt (psów, kotów, ważna jest systematyczna deratyzacja). Wskazane jest, aby osoby mające kontakt z dzikimi ptakami wstrzymywały się (72 godziny) od obsługi ptaków utrzymywanych w gospodarstwie- dotyczy to m. in. myśliwych.
Podstawą obsługi zwierząt powinna być odzież ochronna i obuwie, indywidualne dla każdego obiektu a także higiena osób wchodzących na obiekty tzn. mycie i dezynfekcja rąk.