Rozmowa z prof. Markiem Mrówczyńskim, dyrektorem Instytutu Ochrony Roślin – Państwowego Instytutu Badawczego (IOR – PIB) z siedzibą w Poznaniu, na temat projektu eDWIN (Internetowa Platforma Doradztwa i Wspomagania Decyzji w Integrowanej Ochronie Roślin) oraz jego znaczenia dla rolnictwa, ochrony roślin, instytucji naukowych i cyfryzacji rolnictwa.

Jak istotny jest projekt eDWIN dla rolnictwa oraz ochrony roślin?

eDWIN to bardzo ważny projekt tym bardziej, że w 2020 roku Unia Europejska podjęła decyzję o wprowadzeniu dwóch strategii, które ograniczają o połowę stosowanie środków ochrony roślin. Nacisk na ograniczenie środków chemicznych jest bardzo duży, jest to możliwe do wykonania, ale przy zachowaniu i przestrzeganiu wszelkich procedur i wytycznych związanych ze świadomym ich stosowaniem. Do tego celu może zostać wykorzystany właśnie projekt eDWIN, który wesprze producentów rolnych w dostosowaniu się do powyższych zaleceń. Ponadto, trzeba pamiętać, że eDWIN ma służyć nie tylko praktykom rolniczym, ogrodniczym, sadowniczym, doradcom, ale także inspekcji ochrony roślin. Co więcej, eDWIN pozwoli także nauczyć rolników, że powinni dokładnie obserwować swoje plantacje. To jest bardzo istotne, zwłaszcza w przypadku dużych obszarów, gdzie dana choroba nie atakuje plonów na całym obszarze w takim samym nasileniu.

Jak ważną rolę w rolnictwie odgrywa odpowiednia ochrona roślin?

Ochrona roślin przed różnymi agrofagami jest bardzo istotna. Gdyby nie odpowiednia ochrona, to plony byłyby niższe średnio o około 20 procent. A w przypadku ważnych gospodarczo szkodników, plony mogą zostać nawet całkowicie zniszczone. Żeby temu zapobiec, stosuje się właśnie środki ochrony roślin. Należy jednak pamiętać, aby stosować je świadomie, a przed wykonaniem zabiegu koniecznie przeprowadzać systematyczne lustracje pól pod kątem występowania, a przede wszystkim  stopnia nasilenia porażenia przez choroby czy zasiedlenia przez szkodniki. Pamiętajmy, że żywność musi być stale produkowana, bo niemożliwe jest przecież wyprodukowanie zapasów na kilkadziesiąt lat. Do stałej produkcji potrzebna jest jednak stabilizacja plonów, za którą odpowiada także ochrona roślin.

Czy projekt eDWIN może przyczynić się do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska oraz poprawy jakości żywności?

Wykorzystanie wyników projektu eDWIN będzie pozwalało na dokładne i precyzyjne wykorzystanie środków ochrony roślin. Rolnicy mają najwięcej problemu właśnie z ustaleniem właściwej ilości środków chemicznych oraz odpowiedniego terminu przeprowadzenia zabiegu z ich wykorzystaniem. Do tej pory niejednokrotnie rolnicy korzystali z informacji od sąsiadów. Niektórzy, jeśli widzieli, że sąsiad opryskuje zboże przed chorobami, to robili tak samo. A tak nie może być. Dzięki eDWIN rolnicy będą mogli też dowiedzieć się o istniejących aktualnie zagrożeniach i agrofagach.

Dlaczego Instytut Ochrony Roślin – PIB postanowił przyłączyć się do realizacji projektu eDWIN? Jakie argumenty za tym przemawiały?

W projekcie eDWIN pełnię rolę Zastępcy Przewodniczącego Komitetu Sterującego i uważam, że to bardzo ważny projekt dla całego polskiego rolnictwa, zarówno pod względem praktycznych działań, jak i badań naukowych. Z kolei Instytut Ochrony Roślin – PIB od zawsze współpracował z Wielkopolskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Poznaniu oraz innymi jednostkami oraz praktykami. To bardzo ważne, by połączyć praktykę z nauką. Można powiedzieć, że IOR – PIB jest naukowym zapleczem oraz bazą danych w tym projekcie. Ale wiedza naukowa nie może być oderwana od praktyki. Te oba aspekty muszą iść ze sobą w parze.

Projekt eDWIN ma służyć różnym instytucjom naukowym. W jaki sposób instytucje naukowe, w tym IOR – PIB, będą mogły z niego korzystać?

Dane, które są zbierane między innymi przez pracowników ośrodków doradztwa rolniczego, są następnie analizowane i wykorzystywane przez Instytut Ochrony Roślin – PIB, ale także inne jednostki naukowe w ramach badań nad ochroną roślin. Ponadto, zebrane dane są prezentowane na rozmaitych konferencjach naukowych. Na zdalnej Sesji Naukowej IOR – PIB był specjalny panel poświęcony doradztwu rolniczemu w wymiarze praktycznym i naukowym. Prezentowaliśmy wtedy, jak wygląda przebieg informacji od wymiaru naukowego do praktycznego. Zależy nam na tym, by zebrane dane nie trafiały tylko na półkę, lecz były wykorzystywane w praktyce. Jako przykład możemy podać niedawne informacje od doradców, którzy wskazywali, że po wysokich temperaturach pod koniec lutego, w żółtych naczyniach na plantacjach rzepaku zostały wykryte chowacze łodygowe. Takie dane są dokładnie analizowane i pozwalają nam tworzyć prognozy na kolejny rok dotyczące między innymi ewentualnych zagrożeń. Na tej podstawie można też podejmować odpowiednie decyzje. Żeby to jednak było możliwe, niezbędna jest szeroka baza informacji, które są zbierane z całej Polski.

Jak istotna jest cyfryzacja oraz stosowanie nowoczesnych rozwiązań w ochronie roślin oraz rolnictwie? Czy mogą one wspomóc rolników w ich pracy?

Cyfryzacja to odpowiedni kierunek i bardzo dobrze, że rolnictwo także idzie w tę stronę. Od tego nie ma odwrotu. Ale trzeba pamiętać, że w terenie muszą odbywać się także osobiste spotkania przy zachowaniu odpowiednich warunków sanitarnych. Chociaż szkolenia mogą odbywać się online, to w pewnych przypadkach niezbędny jest osobisty kontakt rolnika z doradcą. Jednak eDWIN idealnie wpisuje się w obecne trendy cyfryzacji i przenoszenia informacji do Internetu.

Wiosenne Targi Rolno-Ogrodnicze AGROMARSZ w Marszewie stały się już coroczną tradycją. Jednak nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, jak długa jest ich historia, która liczy dziesiątki lat. Chociaż w tym roku pandemia uniemożliwia stacjonarną organizację targów, przez co odbędą się one w formie konferencji online, to postanowiliśmy przedstawić, jak targi w Marszewie prezentowały się w przeszłości.

– Historia targów w Marszewie i okolicach jest bardzo długa – nie ma wątpliwości Wiesława Nowak, dyrektor Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu, który odpowiada za organizację targów w Marszewie.

Co ciekawe, pierwsze wystawy w tamtych okolicach zostały zorganizowane w Pleszewie jeszcze w czasach zaboru pruskiego, w latach 1868 i 1884. Były one pierwszymi zwiastunami rodzącego się oporu przeciwko germanizacji Wielkopolski w formie pracy organicznej nad umacnianiem gospodarczym polskiego społeczeństwa.

Następna wystawa odbyła się na początku poprzedniego stulecia, tuż przed pierwszą wojną światową, w 1912 roku, zaś dwie kolejne już w okresie międzywojennym. I tak w terminie 15-19 sierpnia 1925 roku miała miejsce wystawa rolniczo-przemysłowa w Pleszewie, na której obecnych było aż 104 wystawców, w tym 46 z samego Pleszewa i terenu obecnej gminy.

Z kolei od 14 do 21 sierpnia 1938 roku odbyła się wystawa przemysłowo-rolnicza, na której również pojawiło się 104 wystawców, w tym 39 z Pleszewa i okolicy. Prezentowane na niej były maszyny rolnicze, narzędzia rolnicze i rzemieślnicze, części gospodarstwa domowego, odzież, meble, lustra, obrazy, skóry garbowane, artykuły kosmetyczno-chemiczne, ceramika, sztukatorstwo, artykuły spożywcze, grafika i przetwory papiernicze, nawozy sztuczne i nasiona, aparaty gorzelniane i kadzie, instrumenty muzyczne, artykuły elektro i  radiotechniczne, psy, kury, króliki, kwiaty i owoce czy ule. Była to największa wystawa zorganizowana przez pleszewskich społeczników w historii.

Do tradycji organizacji wystaw nawiązano po drugiej wojnie światowej. W 1955 roku pleszewscy wystawcy uczestniczyli w wystawie powiatowej w Jarocinie, a w następnych latach (po utworzeniu w 1956 roku powiatu pleszewskiego) organizowano wystawy powiatowe także w Pleszewie.

W 1978 powstał Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego (WOPR). Stworzył on własne tereny wystawowe, z jednej strony przylegające do swojej siedziby w dawnym przebudowanym pałacu marszewskim, a z drugiej do pól i zabudowań własnego gospodarstwa wdrożeniowo-szkoleniowego.

W tamtym okresie zaczęto organizować wystawy pod nazwą „Dni Otwartych Drzwi”. W 1983 roku z okazji 700-lecia Pleszewa organizatorzy zaprezentowali w Marszewie dorobek rolniczy regionu.

1 stycznia 1991 roku, na bazie WOPR, został utworzony Ośrodek Doradztwa Rolniczego Marszew, a gospodarstwa rolne należące do dawnego WOPR zostały zlikwidowane. Natomiast z chwilą powstania w 1999 roku Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu, ośrodki na przykład z Kościelca, Leszna, Marszewa, Sielinka czy Starej Łubianki stały się oddziałami WODR.

Tym samym Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego stał się spadkobiercą 50-letniej historii państwowego systemu upowszechniania postępu oraz doradztwa rolniczego w regionie, cyklicznie organizując między innymi targi w Marszewie.

– Zależy nam na tym, by tradycja targów w Marszewie była kontynuowana w następnych latach. Mamy nadzieję, że w przyszłości będą one mogły odbywać się już w tradycyjnej, stacjonarnej formie – kończy Wiesława Nowak.

Zostań Rolnikiem Roku Regionu Morza Bałtyckiego i wygraj 10 000 euro! Nowa edycja konkursu na Rolnika Roku rozpoczęta. Zgłoszenia przyjmujemy do 11 maja 2021 roku.

Ruszyła kolejna edycja konkursu na Rolnika Roku regionu Morza Bałtyckiego. WWF od 12 lat przyznaje nagrodę za stosowanie praktyk przyjaznych środowisku morskiemu, które ograniczają odpływ substancji biogennych (związków azotu i fosforu) z gospodarstw do wód. Wśród tych praktyk znajdują się działania, które przyczyniają się do poprawy jakości gleby, zrównoważonego gospodarowania wodami czy racjonalnego gospodarowania składnikami odżywczymi.

Dlaczego musimy drastycznie zmniejszyć odpływ substancji biogennych do wód?

Zbyt duże ilości związków azotu i fosforu w wodzie tworzą idealne warunki do zakwitów glonów i sinic. Nadmierne zakwity przyczyniają się do powiększania się przydennych pustyń tlenowych, gdzie zamiera podwodne życie. Już około 17% Morza Bałtyckiego stanowią martwe strefy – całkowicie pozbawione tlenu, zaś około 28% strefy o obniżonej zawartości tlenu. Niestety ta liczba stale rośnie.

Jaki ma to związek z rolnictwem?

Za eutrofizację, czyli negatywne w skutkach przeżyźnienie wód, w znacznym stopniu odpowiedzialne jest rolnictwo. Aż 50% wszystkich substancji biogennych, które trafiają do Morza Bałtyckiego, pochodzi z uprawy ziemi lub hodowli zwierząt. Na szczęście coraz więcej rolników jest gotowych zadać sobie dodatkowy trud, aby pomóc w ratowaniu Morza Bałtyckiego. Jak pokazuje konkurs na Rolnika Roku, wiele gospodarstw podejmuje aktywne działania w celu zniwelowania emisji substancji biogennych i zmierza w kierunku rolnictwa przyjaznego środowisku. Przyznając nagrodę Rolnika Roku, WWF pragnie zwrócić uwagę na to, jak ważna jest ich praca, wyróżnić i podziękować za wspólną walkę o zdrowy Bałtyk. Celem konkursu jest również inspirowanie rolników z całego zlewiska Morza Bałtyckiego do aktywnego angażowania się w zwalczanie eutrofizacji.

„Byliśmy bardzo zadowoleni, gdy zauważyliśmy, że samo stosowanie nawozów naturalnych wystarczyło, aby osiągnąć stabilne plony i poprawić żyzność gleby” – mówi Marta Żerańska – laureatka krajowego etapu konkursu w 2019 roku.

„Decydujące znaczenie dla zrównoważonego rolnictwa ma pomoc finansowa państwa, w jeszcze większym stopniu dotyczy to produkcji ekologicznej. Wsparcie jest kluczowe dla rolnictwa ekologicznego i takich działań jak: wapnowanie gleby, współfinansowanie zakupu nasion gatunków roślin, które są zapomniane lub rzadko uprawiane, budowa miejsc do przechowywania obornika, domowych oczyszczalni ścieków lub zbiorników na gnojowicę i instalacji do produkcji energii ze źródeł odnawialnych” – dodaje.

Kto może wziąć udział w konkursie?

Konkurs adresowany jest do rolników/rolniczek indywidualnych, gospodarstw rodzinnych, przedsiębiorstw rolnych, czerpiących dochód z produkcji konwencjonalnej lub ekologicznej (hodowli zwierząt i/lub uprawy roślin). Nominowani kandydaci muszą wykazać się podjęciem konkretnych działań mających na celu ograniczenie emisji substancji biogennych: związków azotu i/lub fosforu z ich gospodarstw. Za emisję substancji biogennych uważa się ich wyciek do wód, jak również emisję gazów, np. amoniaku pochodzącego z obornika.

Zwycięzcy I etapu, ogólnokrajowego, otrzymają nagrody w wysokości: 1000 euro (I miejsce), 500 euro (II miejsce), 300 euro (III miejsce). Zwycięzca II etapu, całego regionu bałtyckiego, otrzyma nagrodę w wysokości 10 000 euro.

Do pobrania:

• formularz zgłoszeniowy (plik PDF 1.75 MB),
• kryteria konkursu (plik PDF 3.57 MB),
• zwycięskie praktyki (plik PDF 1.71 MB),
• plakat konkursowy (plik PDF 3.27 MB).

Przyjmowanie zgłoszeń do konkursu jest rozpoczęte. Prosimy o nadsyłanie formularzy do 11 maja 2021 roku. Zgłoszenia należy nadsyłać na adres email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. lub pocztą tradycyjną na adres: Fundacja WWF Polska, ul. Usypiskowa 11, 02-386 Warszawa, z dopiskiem Rolnik Roku.

Zwycięzcę konkursu etapu krajowego poznamy wiosną 2021 roku, etapu międzynarodowego jesienią.

Więcej informacji na stronach internetowych: www.wwf.pl/rolnikroku lub www.zdrowybaltyk.pl.

Poniżej plakat promujący Konkurs na Rolnika Roku Regionu Morza Bałtyckiego 2021. Na plakacie zdjęcie przedstawiające łąkę, z lewej strony zbiornik wodny oraz w oddali drzewa i krzewy. Na zdjęciu logo WWF – organizatora konkursu oraz duży napis: Konkurs Wygraj 10 000 euro. Poniżej zdjęcia znajdują się informacje o konkursie, które zostały przedstawione w tekście powyżej.