Uwaga! Termin składania wniosków o pomoc finansową w ramach działania „Premie dla młodych rolników​” jest wydłużony do 17 sierpnia!

Od środy 3 czerwca do 1 sierpnia 2020 r. młodzi rolnicy mogą składać w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wnioski o przyznanie premii na rozpoczęcie samodzielnego gospodarowania. Pomoc finansowana jest z budżetu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

O „Premię dla młodych rolników” może ubiegać się osoba, która w dniu złożenia wniosku ma nie więcej niż 40 lat i posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Jeżeli ich nie ma, powinna uzupełnić je w ciągu 36 miesięcy od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy. Musi też posiadać gospodarstwo rolne o powierzchni co najmniej 1 ha i rozpocząć prowadzenie w nim działalności rolniczej nie wcześniej niż 24 miesiące przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy.

Jednym z warunków przyznania 150 tys. zł premii jest utworzenie gospodarstwa rolnego o wielkości ekonomicznej nie mniejszej niż 13 tys. euro i nie większej niż 150 tys. euro. Kolejny wymóg dotyczy powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie. Musi być ona co najmniej równa średniej krajowej, a w województwach, w których średnia powierzchni gospodarstw jest niższa niż krajowa – gospodarstwo musi mieć wielkość średniej wojewódzkiej. Natomiast maksymalna powierzchnia nie może być większa niż 300 ha.

Złożone przez młodych rolników wnioski zostaną poddane ocenie punktowej. Suma uzyskanych punktów (co najmniej 8) będzie decydowała o kolejności przysługiwania pomocy dla województwa mazowieckiego oraz łącznie dla pozostałych województw.

Premia w wysokości 150 tys. zł będzie wypłacana w dwóch ratach:

• I rata – w wysokości 120 tys. zł – na wniosek o płatność pierwszej raty złożony po spełnieniu przez młodego rolnika warunków, z zastrzeżeniem których została wydana decyzja o przyznaniu pomocy, w terminie 9 miesięcy od dnia doręczenia tej decyzji;
• II rata – w wysokości 30 tys. zł – na wniosek o płatność drugiej raty złożony po realizacji biznesplanu.

Zgodnie z przepisami rolnik musi przeznaczyć całą kwotę premii na inwestycje dotyczące działalności rolniczej lub przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w swoim gospodarstwie. Ważne jest, że co najmniej 70% tej kwoty musi zostać wydane na inwestycje w środki trwałe.

Dotacji nie można przeznaczyć na chów drobiu (z wyjątkiem produkcji ekologicznej), prowadzenie plantacji roślin wieloletnich na cele energetyczne oraz prowadzenie niektórych działów specjalnych produkcji rolnej.

Wnioski przyjmują oddziały regionalne ARiMR. W czasie trwania na terenie kraju stanu epidemii ARiMR zachęca, by wnioski przekazywać w następujący sposób: w formie dokumentu elektronicznego na elektroniczną skrzynkę podawczą, za pośrednictwem platformy ePUAP lub przesyłką rejestrowaną nadaną w placówce Poczty Polskiej. Dokumenty można również dostarczyć do specjalnych wrzutni, które ustawione są w placówkach terenowych Agencji lub osobiście.

Szanowni Rolnicy, Producenci Rolni,

W tegorocznej Kampanii E-wniosek Plus 2020, wnioski o płatności bezpośrednie można składać od 15 marca 2020 do 15 czerwca 2020. Należy tego dokonać w wersji elektronicznej, za pomocą systemu E-wniosek Plus udostępnionego na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa www.arimr.gov.pl w zakładce płatności bezpośrednie.

Płatności przysługują rolnikom posiadającym co najmniej 1 ha użytków rolnych kwalifikujących się do płatności. Producenci rolni, posiadający gospodarstwo rolne o powierzchni nie większej niż 10 ha gruntów ornych, u których w stosunku do roku 2019 nie nastąpiły żadne zmiany, np. w powiększeniu lub zmniejszeniu areału upraw na gruntach kwalifikujących się do płatności, mogą złożyć oświadczenie potwierdzające brak zmian do dnia 8 czerwca 2020 na formularzu udostępnionym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na ich stronie internetowej. Oświadczenie należy przesłać pocztą tradycyjną lub dostarczyć osobiście do Biura Powiatowego ARIMR właściwego ze względu na adres zamieszkania.

Płatności bezpośrednie w roku 2020, o jakie mogą ubiegać się beneficjenci to m.in.:

•  Jednolita Płatność Obszarowa (JPO),
•  Płatność z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska (tzw. Płatność za zazielenienie),
•  Płatność dla młodych rolników,
•  Płatność dodatkowa (redystrybucyjna),
•  Płatności związane z produkcją.

W ramach płatności związanej z produkcją możemy otrzymać dotację do powierzchni, m.in.:

•  buraków cukrowych,
•  uprawy ziemniaków skrobiowych,
•  uprawy truskawek,
•  upraw roślin strączkowych na ziarno,
•  upraw roślin pastewnych,
•  uprawy pomidorów.

W ramach płatności związanej z produkcją, możemy otrzymać również płatność do zwierząt tj.:

•  Płatność do krów,
•  Płatność do bydła,
•  Płatność do kóz,
•  Płatność do owiec.

W Kampanii E-wniosek Plus w roku 2020 pojawiła się nowa płatność, z której skorzystać mogą rolnicy, zajmujący się hodowlą trzody chlewnej oraz bydła mlecznego lub opasowego, tzw. „Płatność Dobrostanowa”. Celem wspomnianej płatności jest zapewnienie zwierzętom lepszych warunków bytowych, a w efekcie poprawienie ich jakość życia.

Szanowni Producenci Rolni, jeżeli chcielibyście uzyskać więcej informacji o płatnościach bezpośrednich, zapraszamy do kontaktu z doradcami Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu. Kontakty można znaleźć na stronie internetowej Ośrodka Doradztwa Rolniczego http://www.wodr.poznan.pl/kontakt-wodr/doradcy-w-powiatach .

Źródło: Opracowanie własne na podstawie strony internetowej www.arimr.gov.pl .

Produkcja trzody chlewnej charakteryzuje się zmiennością opłacalności w czasie określaną mianem cyklu świńskiego. Wyniki tej produkcji zależą w dużej mierze od kształtowania się cen zbytu nie tylko na lokalnym rynku, ale coraz bardziej od cen na rynkach międzynarodowych, co wynika z popytu na mięso wieprzowe. Ważny jest także wybór sposobu produkcji, tj. w oparciu o cykl zamknięty lub otwarty. Stąd kształtowanie się cen pasz czy cen zwierząt do dalszego odchowu ma kluczowe znaczenie.

Od dawna mięso było i nadal jest pożądanym oraz cennym składnikiem w diecie człowieka ze względu na liczne substancje odżywcze, głównie białka. W ostatnich latach znaczenie mięsa, a szczególnie wieprzowego, było kwestionowane, ponieważ zawartość tłuszczów jest na wysokim poziomie, co w połączeniu z wysokim spożyciem powoduje występowanie chorób cywilizacyjnych. Jednak z innej strony przemysł mięsny nie może obyć się bez wieprzowiny jako typowego mięsa dla przetwórstwa.

W globalnym spożyciu mięsa (wykres 1) największy udział zajmuje wieprzowina – około 50%, następnie drób – 36% oraz mięso wołowe – 4%.

Wykres 1. Bilansowe spożycie mięsa w latach 2015-2020 w kg na 1 mieszkańca (źródło: opracowanie własne na podstawie „Rynek mięsa – stan i perspektywy”)

Przeciętnie w 2018 roku w Unii Europejskiej zjadano 38,4 kg mięsa wieprzowego w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Największym spożyciem charakteryzował się Cypr – 59,3 kg oraz Hiszpania – 52,5 kg. Przeciętny Polak w 2018 roku zjadł około 51,2 kg mięsa wieprzowego. Najmniejsze ilości tego surowca były spożywane w Wielkiej Brytanii (22,8 kg), Szwecji (29,1 kg) oraz Irlandii (29,6 kg). Szacuje się, że z powodu wzrostu liczby ludności i zamożności społeczeństwa spożycie mięsa w kolejnych latach zwiększy się, a sektor trzody chlewnej obok produkcji drobiarskiej będzie odgrywał istotną rolę w zaspokajaniu tego popytu.

W latach 2015-2017 eksport wieprzowiny charakteryzował się trendem wzrostowym, jednak od 2018 roku widoczna jest tendencja spadkowa. Mogło to być spowodowane pojawieniem się afrykańskiego pomoru świń (ASF). W eksporcie w latach 2015-2019 dominującą pozycję produktów wieprzowych zajmowało mięso mrożone oraz schłodzone. Jednak nastąpiła niewielka zmiana struktury geograficznej wywozu, ponieważ zmniejszył się udział krajów UE na rzecz USA (wykres 2). W 2015 roku największe ilości mięsa wieprzowego eksportowano do Włoch, Czech czy Słowacji, podczas gdy w 2019 roku najwięcej Polska eksportowała do USA, Niemiec czy Włoch. Spośród azjatyckich rynków w 2019 roku dominował Hongkong oraz Wietnam, choć ich udział w eksporcie był relatywnie niski w porównaniu do poprzednich lat. Niewielki wywóz do krajów azjatyckich oraz do Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP) miał związek z wystąpieniem ASF w Polsce. Natomiast głównymi afrykańskimi nabywcami były Wybrzeże Kości Słoniowej oraz Kongo, z kolei amerykańskimi – USA, Kanada i Chile.

Wykres 2. Struktura geograficzna eksportu mięsa wieprzowego w pierwszym półroczu 2015 i 2019 roku (źródło: opracowanie własne na podstawie „Rynek mięsa – stan i perspektywy”)

W latach 2015-2017 import wieprzowiny odznaczał się trendem wzrostowym. Wpływ na to miał wzrost przywozu zwierząt hodowlanych. Natomiast w latach 2018-2019 można zauważyć tendencję spadkową. Spowodowane było to głównie spadkiem przywozu prosiąt i warchlaków, który związany był z pogorszeniem opłacalności chowu. W latach 2015-2019 w strukturze towarowej importu dominowało mięso schłodzone i mrożone. W przypadku struktury geograficznej importu mięsa wieprzowego dominującym rynkiem zaopatrzenia pozostawała Unia Europejska, w tym przede wszystkim: Niemcy, Belgia i Dania. Spadek cen trzody chlewnej zapoczątkowany w 2014 roku i pogłębiony w 2015 roku spowodował postępujący spadek opłacalności chowu trzody, a w dalszej kolejności zahamowanie wzrostu pogłowia i w konsekwencji przekształcenie jej w tendencję spadkową (wykres 3). Spadek pogłowia w 2016 roku w sektorze trzody chlewnej, głównie macior prośnych i prosiąt, nastąpił po raz pierwszy od wielu lat. Mogło to wynikać ze spadku opłacalności chowu, ale także z obaw związanych z rozszerzaniem się choroby ASF. Pogorszenie warunków chowu, które nastąpiło w 2018 roku, spowodowało, że po dwuletnim okresie tendencji wzrostowej pogłowia ponownie można zauważyć spadek, który dotyczy wszystkich województw. Głęboka redukcja dotyczy głównie województwa małopolskiego, lubelskiego, świętokrzyskiego oraz lubuskiego. Na całym obszarze województwa lubelskiego występują strefy związane z chorobą ASF. Głęboki spadek pogłowia we wszystkich kategoriach wiekowych sygnalizuje, że wychodzenie z kryzysu może nie być łatwe ani szybkie. Szacuje się, że w czerwcu 2020 roku skala spadku pogłowia może wynieść 1-2%, jednak uzależnione jest to od poziomu cen zbóż i pasz.

Wykres 3. Pogłowie trzody chlewnej powyżej 20 kg w Polsce w drugim półroczu w latach 2015-2020 (źródło: opracowanie własne na podstawie „Rynek mięsa – stan i perspektywy”)

W chowie trzody chlewnej wyróżnia się dwa główne cykle produkcji, tj. cykl zamknięty i otwarty. W cyklu zamkniętym posiadane lochy produkują prosięta, które są przeznaczone do dalszego tuczu, we własnym gospodarstwie rolnym. Zaletą takiej formuły jest niezależność od pozostałych producentów. Z kolei cykl otwarty można podzielić na dwa rodzaje. W pierwszym przypadku w gospodarstwie utrzymywane są lochy produkujące prosięta, które są sprzedawane przez hodowcę. Natomiast w drugim przypadku rolnik dokonuje zakupu prosiąt, w celu prowadzenia ich tuczu do uzyskania określonej masy ciała.

Od wielu lat produkcja żywca wieprzowego odbywa się w okresach, o których możemy mówić, że produkcja jest opłacalna lub wystąpiła zła koniunktura. Na wykresie 4 zostały przedstawione wybrane dane z kalkulacji rolniczych, które są przygotowywane przez Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu (WODR). Można zauważyć, że bardziej opłacalnym cyklem był cykl zamknięty we wszystkich analizowanych latach w porównaniu do cyklu otwartego. Spowodowane było to głównie koniecznością zakupu zwierząt do tuczu w cyklu otwartym. Należy także zwrócić uwagę na grudzień 2015 roku w cyklu otwartym. Nadwyżka bezpośrednia w tym miesiącu przyjęła wartość ujemną, co świadczy o tym, że rolnicy zajmujący się chowem trzody chlewnej w cyklu otwartym ponieśli straty. Szczególną uwagę należy zwrócić także na koszty związane z paszą. W kalkulacji WODR udział pasz w kosztach bezpośrednich w cyklu otwartym przeciętnie wynosi 55%, z kolei w cyklu zamkniętym jest znacznie wyższy i średnio wynosi 78%. Jak podaje M. Kamyczek z Instytutu Zootechniki PIB Zakład Doświadczalny Pawłowice, „udział kosztów paszowych w produkcji wieprzowiny jest wysoki i najczęściej sięga 60-70% wszystkich poniesionych kosztów. Dlatego ceny zbóż, komponentów białkowych oraz dodatków paszowych i premiksów znacząco wpływają na koszty paszy”.

Wykres 4. Porównanie wybranych parametrów chowu trzody chlewnej w cyklu otwartym oraz zamkniętym (źródło: opracowanie własne na podstawie kalkulacji miesięcznych Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu)

Cena sprzedaży żywca wieprzowego zaliczana jest do najważniejszych czynników, które wpływają na opłacalność produkcji żywca wieprzowego. Jak można zauważyć na zamieszczonym wykresie 5, po trwającej spadkowej tendencji cen trzody w 2015 roku nastąpił przełom w ich rozwoju, ponieważ w połowie 2016 roku ceny te zaczęły ponownie wzrastać. Początkowy spadek cen zapoczątkowany był w 2014 roku przez wprowadzenie rosyjskiego embarga na import wieprzowiny z Unii Europejskiej. W 2015 roku spadek cen drastycznie się pogłębił, ponieważ rynek unijny, w tym także polski, nadal pozostawały pod presją podaży. Dopiero w połowie 2016 roku, kiedy nadwyżki podaży zaczęły się zmniejszać, nastąpił definitywny koniec tendencji spadkowej. W 2017 roku na rynku żywca wieprzowego wystąpiły dwie tendencje cen. W pierwszej połowie roku – wzrostowa, w drugiej połowie roku – spadkowa. Wzrost cen był przedłużeniem tendencji trwającej od połowy 2016 roku. Narastający w Unii Europejskiej wzrost ubojów i produkcji wieprzowiny w połączeniu ze spowolnieniem dynamiki eksportu z UE-28 do krajów trzecich (w tym zwłaszcza do Chin) przyczynił się do ponownego spadku cen. Po trwającej od połowy 2017 roku do końca pierwszego kwartału 2019 roku spadkowej tendencji cen trzody chlewnej, w kwietniu rozpoczęła się tendencja wzrostowa obejmująca wiele krajów UE – w tym Polskę. Wynikało to z dwóch czynników. Pierwszym czynnikiem był spadek pogłowia i ubojów trzody w krajach UE-28. Natomiast drugim czynnikiem był wzrost popytu na wieprzowinę na rynku światowym, który wynikał z pojawienia się wirusa ASF w Chinach i w innych krajach azjatyckich. Jednak w ostatnich tygodniach możemy zauważyć znaczne spadki cen żywca wieprzowego, związane jest to z pandemią koronowirusa. Jak podaje Krajowy Związek Pracodawców – Producentów Trzody Chlewnej „zamknięte restauracje i punkty gastronomiczne w połączeniu z osłabioną siłą nabywczą ludności z powodu zwiększającego się bezrobocia lub zagrożenia utraty pracy znacznie osłabiły optymistyczne nastroje panujące jeszcze przed kilkoma tygodniami”. Zimny początek maja oraz ograniczenia w organizowaniu spotkań przy grillu nie sprzyjają wzrostowi konsumpcji wieprzowiny, który zwykle widoczny był w tym okresie. Na uwagę zasługuje również zaostrzająca się konkurencja na światowych rynkach wieprzowiny. Niskie ceny wieprzowiny w USA pozwalają na łatwiejsze lokowanie taniej amerykańskiej wieprzowiny na rynkach azjatyckich. Nadzieję na poprawę popytu pozwala mieć podpisane porozumienie handlowe pomiędzy Unią Europejską a Meksykiem.

Wykres 5. Notowania cen żywca wieprzowego (źródło: opracowanie własne na podstawie kalkulacji miesięcznych Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu)

Na wykresie 5 możemy również dostrzec wahania cykliczne, które powstawały na skutek rytmicznych zmian. Najbardziej znanymi zmianami cyklicznymi są tzw. cykle świńskie. Mechanizm ten jest następujący: spadek opłacalności w wyniku pogorszenia relacji cen trzody do pasz powoduje zmniejszenie zainteresowania rolników chowem trzody. W ślad za tym następuje redukcja pogłowia, a w końcu tuczników. Naturalnym następstwem redukcji pogłowia trzody jest wzrost cen żywca, co poprawia opłacalność chowu i wywołuje ponowny wzrost zainteresowania rolników tym chowem. W początkowym okresie przejawia się ono wzmożonym popytem na prosięta i wzrostem ich cen. Po upływie określonego czasu pogłowie i podaż trzody sukcesywnie rosną, czego wyrazem jest spadek cen trzody chlewnej.

Wyróżnia się dwa rodzaje czynników, które wpływają na opłacalność trzody chlewnej. Pierwszą grupę stanowią czynniki, na które producent ma bezpośredni wpływ. Zalicza się do nich m.in.: korzystanie w tuczu ze zwierząt o dobrych predyspozycjach genetycznych, stosowanie właściwej higieny i profilaktyki zapewniającej dobry stan zdrowotny zwierząt czy stosowanie zbilansowanego żywienia w całym okresie odchowu i tuczu. Drugą grupę stanowią czynniki, na które producent nie ma wpływu, a mają one znaczący wpływ na wysokość przychodów ze sprzedaży oraz wysokość ponoszonych nakładów paszowych. Do tej grupy zalicza się popyt na wieprzowinę i jej podaż (głównie kraje UE) oraz ceny zbóż, pasz białkowych, aminokwasów oraz premiksów mineralno-witaminowych.

Analizując dwa gospodarstwa prowadzące produkcję żywca wieprzowego w cyklu zamkniętym i otwartym o powierzchni użytków rolnych w przedziale 50-60 ha i produkcji rocznej tuczników w przedziale 1700-1800 szt., które w 2019 roku uczestniczyły w systemie rachunkowości rolnej Polski FADN, można zauważyć istotne różnice w strukturze kosztów bezpośrednich.

W przypadku gospodarstwa produkującego żywiec wieprzowy w cyklu zamkniętym pasze stanowiły ponad 80% kosztów bezpośrednich, a zakup zwierząt niewiele ponad 4% tych kosztów. Z kolei odmienna była sytuacja w gospodarstwie produkującym żywiec wieprzowy w cyklu otwartym. Tutaj pasze stanowiły ok. 40%, a zakup zwierząt ok. 60% kosztów bezpośrednich. W systemie Polski FADN wartość pasz własnych ustalana jest na podstawie cen rynkowych loco gospodarstwo. W obu gospodarstwach pasze własne stanowiły tylko część zużywanej paszy, gdyż większość pasz pochodziła z zakupu. Zestawiając koszty bezpośrednie na 1 szt. sprzedanego tucznika w gospodarstwie prowadzącym produkcję w cyklu otwartym były one większe o niemal 188 zł głównie za sprawą kosztu zakupionych zwierząt. Stąd dla cyklu otwartego tak istotny jest zakup dobrego materiału do dalszego odchowu, o czym mógł się przekonać inny rolnik spoza systemu Polski FADN, który produkując ok. 2365 tuczników kupował prosięta, jego zdaniem, ze sprawdzonego źródła. Jednak dzięki prowadzonej ewidencji zużytej paszy i przyrostom tuczników okazało się, że przyrosty są o wiele niższe od spodziewanych w stosunku do zużytej paszy. Jak się okazało zakupione zwierzęta nie były w pełni zdrowe, przez co nie w pełni wykorzystywały zjadaną paszę.

Oba gospodarstwa produkowały zbliżoną liczbę tuczników, jednak różnica w wartości sprzedaży nie wynikała tylko z liczby zwierząt, ale także z różnicy w cenie, po której były sprzedawane tuczniki. Gospodarstwo w cyklu otwartym uzyskało większą cenę netto, tj. 5,98 zł/kg, a gospodarstwo w cyklu zamkniętym 5,43 zł/kg. Można by zaryzykować stwierdzenie, że w produkcji rolniczej, nie tylko trzody chlewnej, istotnym czynnikiem wpływającym na ostateczny wynik finansowy produkcji jest rynek, a na nim odbiorca oferujący określoną producentowi cenę. Wskazywałoby to na to, że poszukiwanie najkorzystniejszej ceny jest procesem, który wymaga od rolnika ciągłej weryfikacji ofert.