Tegoroczna susza bardzo negatywnie odbiła się na stanie użytków zielonych. Wielu rolników zdecyduje się na poprawę ich składu gatunkowego w celu uzyskania w przyszłym roku zadowalających efektów produkcyjnych. Efekty te będą zależały od terminu wykonania renowacji, zastosowanej metody, dostosowania odpowiedniej mieszanki traw do warunków siedliskowych panujących na łące i pastwisku oraz prawidłowego nawożenia i pielęgnacji.

Pierwszym warunkiem udanego zasiewu lub podsiewu są warunki wilgotnościowe panujące w okresie odnawiania. Zwyczajowo wykonuje się je w okresie wiosennym, chociaż ostatnie lata wykazały, że jest to termin zawodny z uwagi na wiosenne niedobory wody. Coraz więcej specjalistów wypowiada się pozytywnie o jesiennym terminie wysiewu traw. Do niedawna graniczną datą dla tego typu prac była połowa września. W ostatnich latach przebieg pogody jesienią pozwala na przesunięcie tego terminu nawet na drugą połowę października. Okazuje się, że trawy są bardziej odporne na przymrozki niż na suszę.

Jesienne wysiewy traw są godne polecenia ze względu na to, że:

• rośliny zdążą równomiernie wzejść i osiągnąć dostateczną wysokość, aby z łatwością przezimować i wiosną osiągnąć pełnię rozwoju w postaci zadowalającego przyrostu zielonej masy;
• na glebach lżejszych i umiarkowanie wilgotnych jesienny wysiew może zapewnić szybkie kiełkowanie nasion i ukorzenienie siewek;
• większość gatunków traw jest odporna na przymrozki;
• pełne użytkowanie kośno-pastwiskowe, które ma miejsce w roku następnym jest konsekwencją wzrostu wydajności paszy z tej samej powierzchni bez potrzeby pozyskiwania dodatkowego areału użytków zielonych;
• umożliwia zastosowanie podsiewu mającego na celu zabliźnienie starej darni, utrzymanie trwałości użytku zielonego oraz poprawienie wartości pokarmowej uzyskanego plonu.

W gospodarstwie rolnym zawsze jest co robić. A w związku z tym, że przybywa też dokumentacji, którą trzeba prowadzić, zajęć jest coraz więcej. W nawale różnych prac nie można jednak zapominać o nałożonych na producenta rolnego obowiązkach, przede wszystkim trzeba pamiętać o dochowaniu ustawowych terminów. Ich niedotrzymanie może skutkować sankcjami w płatnościach, z których rolnicy korzystają.

O czym trzeba pamiętać?

Nawozy naturalne i organiczne, w postaci stałej lub płynnej, stosuje się w okresie od 1 marca do 30 listopada, z wyjątkiem nawozów stosowanych pod uprawy pod osłonami (Dz.U. z 2008 r. nr 80 poz. 479 ze zm.).

Natomiast rolnicy, którzy posiadają uprawy, w całości lub w części, zlokalizowane na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych, tzw. OSN, muszą pamiętać, że zgodnie z założeniami programów działań dla OSN:

• nawozy naturalne i organiczne na gruntach ornych stosuje się w okresie od 1 marca do 15 listopada,
• nawozy płynne naturalne na łąkach trwałych i pastwiskach trwałych stosuje się od 1 marca do 15 sierpnia,
• nawozy stałe naturalne stosuje się:
  • - na łąkach trwałych – od 1 marca do 30 listopada,
  • na pastwiskach trwałych – od 1 marca do 15 kwietnia i od 15 października do 30 listopada.

Pamiętać należy, że nawożenia nie stosuje się przez cały rok na glebach nieuprawianych, w tym na ugorach.

Przy użytkowaniu zmiennym (kośno-pastwiskowym) i przy wypasie kwaterowym stosuje się obniżoną dawkę azotu w ilości do 85 kg N/ha/rok z nawozów płynnych naturalnych, bezpośrednio po pokosie/wypasie, ale nie później niż do 15 sierpnia.

Natomiast nawozy azotowe mineralne stosuje się:

• na gruntach ornych i w uprawach wieloletnich od 1 marca do 15 listopada (termin ten nie dotyczy producentów buraków, kukurydzy, którzy zawarli umowę kontraktacyjną na dostawę buraków, kukurydzy po 15 listopada; dla nich jesienny termin graniczny stosowania nawozów azotowych mineralnych oblicza się dodając 14 dni do terminu dostawy produktów rolnych objętych umową kontraktacyjną, jednak nie później niż po zakończeniu okresu wegetacyjnego w danym regionie);
• na łąkach trwałych i pastwiskach trwałych od 1 marca do 15 sierpnia.

Jeżeli rolnik, zgodnie z przepisami, składuje obornik na pryzmie bezpośrednio na gruncie, musi pamiętać, że wolno mu w taki sposób składować nawóz nie dłużej niż przez 12 tygodni i tylko do 31 października (począwszy od 1 marca).

(Dz. Urz. Woj. Wlkp., Poznań, 20.08.2012 r., poz. 3601 oraz Dz. Urz. Woj. Dolnośl., Wrocław, 17.09.2012 r., poz. 3157 i Dz. Urz. Woj. Wlkp., Poznań, dnia 14 września 2012 r., poz. 3847).

Ważne terminy dotyczą też rolników realizujących program rolnośrodowiskowy czy też działanie rolnośrodowiskowo-klimatyczne. Rolnicy realizujący pakiet Ekstensywne trwałe użytki zielone w ramach Programu rolnośrodowiskowego na lata 2007-2013 muszą pamiętać, że najpóźniej do 30 września można kosić użytki zielone objęte zobowiązaniem (Dz.U. z 2013 r., poz. 361 ze zm.). Natomiast rolnicy – beneficjenci działania rolnośrodowiskowo-klimatycznego na lata 2014-2020, realizujący pakiet Rolnictwo zrównoważone, muszą pamiętać o tzw. praktykach dodatkowych. Międzyplony jako praktyka dodatkowa muszą być w tym pakiecie wysiane do 1 października i pozostają na polu do 15 lutego następnego roku. W pakiecie Ochrona gleb i wód w wariancie Międzyplony obowiązuje zakaz wznawiania zabiegów agrotechnicznych przed dniem 1 marca.

Roślinność turzycowata występuje najczęściej w siedliskach wilgotnych i mokrych, gdzie często tworzy charakterystyczne płaty. To wieloletnie rośliny zielne. Podobnie jak trawy wytwarzają wiązkowy system korzeniowy. Często charakteryzują się pokrojem kępkowym. Wiele gatunków, dzięki posiadaniu zakorzeniających się rozłogów, tworzy gęste lub luźne darnie. Wiele cech odróżnia jednak turzycowate od traw. Łodyga jest najczęściej trójkanciasta, pełna w środku, niepodzielona na węzły i międzywęźla. Liście wyrastają na trzy strony, starsze liście i łodygi gromadzą dużo krzemionki, wskutek czego stają się twarde i ostre.

Roślinność turzycowata może dominować w składzie gatunkowym na łąkach bagiennych. W praktyce rolniczej najczęściej jest koszona i suszona na siano. Ze względu na twardość łodyg i liści jest ona niechętnie zjadana przez zwierzęta gospodarskie. W badaniach naukowych przeprowadzonych przez zespół prof. Jana Zastawnego (ITP Falenty) wykazano, że kiszonka z roślinności turzycowej jest znacznie lepsza i chętniej pobierana przez zwierzęta niż siano. Korzystny jest także dodatek preparatów bakteryjnych i bakteryjno-enzymatycznych, które poprawiają jakość i wartość pokarmową kiszonek. W większości przypadków dodatek testowanych preparatów poprawiał również stabilność tlenową kiszonek. Ich zastosowanie miało również wpływ na dzienne przyrosty zwierząt (wyższe o 24%).

Ocena jakości i wartości pokarmowej sianokiszonek oraz uzyskane przyrosty ciężaru ciała wskazują, że zakiszanie roślinności turzycowej jest lepszym sposobem konserwacji niż suszenie jej na siano.

Źródło: Informator o wynikach badań przeznaczonych do upowszechniania.

Mączlik warzywny jest szkodnikiem występującym od wielu lat w Polsce, jednak do tej pory nie był wykazywany jako szkodnik warzyw. Sprzyjające warunki zimowania i rozmnażania spowodowały, że z dziko rosnących roślin żywicielskich, głównie glistnika jaskółcze ziele, przenosi się wiosną na uprawy polowe warzyw kapustnych, dla których jest groźnym szkodnikiem. Zasiedla dużą grupę tych warzyw, a w szczególności brokuły, brukselkę i kalafiory. W mniejszym stopniu znajdziemy go na kapuście głowiastej białej i czerwonej, jarmużu, brukwi i rzepie.

Z przeprowadzonych badań wynika, że poziom jego szkodliwości zależy nie tylko od gatunku warzyw, ale również od odmiany. I tak w przypadku brokuła różnice w porażeniu odmian mogą wynosić 35%, a w przypadku odmian kalafiora późnego te różnice mogą dochodzić nawet do 44%. Na wysadzonej w polu rozsadzie warzyw kapustnych może rozwijać się od 3 do 5 pokoleń.

Jak rozpoznać mączlika warzywnego? Łatwo rozpoznać osobnika dorosłego, u którego na każdej parze białych skrzydełkach – tak pośrodku – znajdują się ciemniejsze plamki. Tych plamek nie mają mączliki występujące w szklarniach. Długość szkodnika dorosłego waha się od 1,5 do 2 mm. Odwłok jest barwy żółtej, pokryty białym nalotem woskowym, a głowa i tułów są ciemniejsze. Drugą zasadniczą cechą różniącą oba gatunki jest sposób składania jaj. Samice nowego szkodnika składają jaja na dolnej stronie liści w okręgu lub w półokręgu, zupełnie inaczej niż mączlika szklarniowego. Larwy mączlika warzywnego mają kształt owalny i barwę żółtawo-białą. Dorosłe formy mączlika warzywnego zimują na glistniku jaskółczym zielu, chociaż są również informacje, że osobniki dorosłe mogą zimować na rzepaku ozimym.

Okazuje się, że szkodnik ten w Niemczech wyrządza duże szkody na brukselce, stąd firma Bayer opracowała program zwalczania, który został oparty o dwa preparaty Movento 150 OD i Biscaya 240 SC. W Polsce nie ma jeszcze zaleceń zwalczania tego szkodnika, ale są zarejestrowane na warzywa kapustne dwa preparaty zwalczające między innymi mączlika szklarniowego. Jest to Movento 100 SC i Proteus 110 OD. Należałoby wnioskować o rozszerzenie zakresu stosowania wymienionych preparatów i wprowadzenie zmian na etykietach. Jak zaznaczał profesor Gabriel Łabanowski podczas swojej prelekcji na XVII Dniach Ogrodnika w Gołuchowie, ze względu na dużą szkodliwość mączlika warzywnego istnieje potrzeba podjęcia odpowiednich badań co do środków ochrony roślin i odpowiednich zapisów do zaleceń programu ochrony warzyw kapustnych. Bardzo ważnym elementem jest zwrócenie uwagi, aby blisko pól z uprawą warzyw kapustnych nie rósł główny żywiciel – glistnik jaskółcze ziele.

Źródło: Informacja napisana na podstawie wysłuchanego wykładu prof. dr. hab. Gabriela Łabanowskiego podczas XVII Dni Ogrodnika w Gołuchowie.