W Polsce występuje skrzypionka zbożowa i skrzypionka błękitek. Skrzypionka błękitek jest długości 3,5-4 mm barwy ciemnoniebieskiej z metalicznym połyskiem. Natomiast chrząszcze skrzypionki zbożowej są długości 4-5 mm zielonkawe lub niebieskawe z metalicznym połyskiem. Przedplecze i nogi mają pomarańczowe, głowę i czułki czarne. U obu gatunków na pokrywach skrzydeł widoczne są charakterystyczne rzędy kropek.

Dorosłe owady zimują w glebie, zaroślach lub ściółce. Na wiosnę, gdy temperatura przekracza 10°C w ciągu kolejnych 2-3 dni, chrząszcze wychodzą i przelatują na uprawy roślin żywicielskich. Samice składają jaja na górnej stronie blaszki liściowej zbóż od połowy maja do połowy czerwca. Z jaj wylegają się larwy po upływie 10-14 dni, które żerują na blaszkach liściowych. Zjadają skórkę górną liścia i tkankę miękiszową. Na przełomie czerwca i lipca larwa skrzypionki zbożowej przepoczwarcza się w kokonach w glebie, a skrzypionka błękitek buduje kokon w kątach pochew liści lub na kłosie. Stadium poczwarki trwa około 12 dni. Po przepoczwarczeniu chrząszcze żerują na trawach i samosiewach zbóż. Gdy przyjdzie odpowiednia pora szukają bezpiecznego schronienia na zimę. Mają jedno pokolenie w ciągu roku.

Systematyczny monitoring pozwala na stwierdzenie obecności skrzypionki, która występuje na wszystkich gatunkach zbóż. Chemiczne środki ochrony roślin stosujemy w okresie masowego wylęgu larw, gdy przekroczony zostanie próg ekonomicznej szkodliwości. Wyróżniamy następujące progi ekonomicznej szkodliwości:

• 1-2 larwy na źdźble pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i żyta;
• 1 larwa na 2-3 źdźbła jęczmienia ozimego i jarego, pszenicy jarej, pszenżyta jarego i owsa.

Metoda agrotechniczna (płodozmian, izolacja przestrzenna od zasiewów zbóż prowadzonych w monokulturze, zwalczanie chwastów, terminowy zbiór plonu, orka) pozwala na ograniczenie liczebności szkodnika.

Literatura: „Atlas szkodników roślin rolniczych” – praca zbiorowa pod redakcją Pawła K. Beresia.

Na przełomie czerwca i lipca na obszarze Słowiańszczyzny zaczynają kwitnąć majestatyczne drzewa – lipy. Obsypują się pięknie i słodko pachnącym kwieciem. Dni są długie, a wieczory ciepłe, co sprzyja wypoczynkowi, ale też żmudnej pracy w ogrodach i na polach. Część płodów jest już zebrana, a kolejna dojrzewa.

Nazwa tego siódmego miesiąca według Brücknera - badacza kultury polskiej dla części terenu Słowiańszczyzny jest więc oczywista. Lipeń – tak w staropolskim języku mówiono na ten miesiąc. Nieznane są dla Polaków inne staropolskie nazwy tego miesiąca. Lipy gdzieniegdzie zaczynają kwitnąć już w połowie czerwca, dlatego dla Chorwatów czerwiec – to już lipanij, a lipiec – spranj. Obserwacja zjawisk przyrodniczych sprawiła, że lipiec dla Czechów to cervenec – miesiąc pozyskiwania czerwonego barwinka z owadów o nazwie czerwce. Pozostałe kraje słowiańskie, takie jak Słowacja, Serbia, Bułgaria, Rosja, w nazewnictwie tego miesiąca przejęły terminologię łacińską, w której nazwa Julius została nadana na cześć cesarza Rzymian – Juliusza Cezara.

Dla Słowian lipa zawsze była bardzo ważnym drzewem. Jego nazwa funkcjonuje we wszystkich językach słowiańskich. Widząc długowieczność lipy, która może dożyć nawet 1000 lat, uważano ją za święte drzewo. Sadzono je przy zabudowaniach gospodarskich wierząc, że nigdy nie uderzy w nie piorun, choć to jedynie mit. Utożsamiano ją z bóstwami żeńskimi i Matką Ziemią. Traktowano jako drzewo miłości, życia i urodzaju, a także śmierci. Pod lipą składano ofiary z prośbą o dobre plony w nadchodzące żniwa, przy lipie lokowano święte źródełka. W dawnych wierzeniach drzewo lipowe stanowiło środek na chwytanie i odpędzanie demonów, a kołek lipowy był skuteczny na unieszkodliwianie wampirów. Funkcja ochronna łyka lipowego w religii chrześcijańskiej wykorzystywana jest do wykonywania wianuszków na oktawę Bożego Ciała, które po poświęceniu służyły do ochrony domu przed niebezpieczeństwami. Lipy sadzono dawniej na mogiłach żołnierskich, a wyrośnięta i widziana z daleka nie pozwalała zapomnieć o miejscu pochówku.

Lipę wykorzystywano i nadal wykorzystuje się w medycynie ludowej. Napary z kwiatów lipy podaje się przy schorzeniach dróg oddechowych, przeziębieniach, gorączce. Wyciąg z lipy może opanować rozstrój żołądka. W postaci okładów wywar z kwiatu lipowego stosuje się przy oparzeniach, wrzodach i bólach reumatycznych. Kora lipowa zawiera wiele śluzu i stosowana jest przy leczeniu hemoroidów i oparzeń. Jedno z wierzeń ludowych mówiło: „Chory musi w pniu lipowym wywiercić dziurę, następnie chuchnąć i powiedzieć: Idź febro! Potem zabić dziurę kołkiem i w ten sposób uwięzić chorobę”. Od niepamiętnych czasów ceniono lipę za jej pożytek pszczeli – aromatyczny miód lipowy.

Lipa jest drzewem bardzo zakorzenionym w życiu ludu, a pokazuje to duża liczba nazwisk i nazw miejscowości, których nazwa wywodzi się od tego drzewa. Mamy więc Lipnie, Lipnice, Lipie Góry, a mieszkają w nich Lipińscy, Lipscy czy Lipowscy. Lipa była także klasycznym punktem centralnym miejscowości, gdzie w cieniu jej rozłożystych konarów spotykali się na rozmowę mieszkańcy wsi. Obsadzano nimi drogi i aleje wiodące do zabudowań gospodarskich. Kilka alej jeszcze się zachowało, a część niestety została wycięta, ponieważ stwarzała niebezpieczeństwo dla kierowców samochodów.

Aleja lipowa w miejscowości Wiesiołów, gmina Dąbie, fot. A. Stanisławska.

Lipa służyła i nadal służy do zabawy, ponieważ drewno lipowe jest jednym z najlepszych do rzeźbienia – jest miękkie i łatwe w obróbce. Do zabawy można wykorzystywać także owoce lipy, które posiadają skrzydełka i można je puszczać jak małe śmigłowce. Drewno lipowe ma też zastosowanie do produkcji węgla drzewnego, produkcji oklein, wełny drzewnej i płyt pilśniowych, a także do produkcji instrumentów muzycznych dętych, skrzypiec i gitar.

Gęste ulistnienie i ugałęzienie lipy, dające dużo cienia i znakomicie pochłaniające pył i hałas, docenił już Jan Kochanowski w swoich wierszach pisząc: „Gościu, siądź pod mym liściem, a odpocznij sobie! Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie”. 

Dnia 5 lipca 2017 roku rusza nabór wniosków na przyznanie pomocy w ramach programu PROW 2014-2020 poddziałanie 4.2. „Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój” i będzie trwał do 3 sierpnia 2017 roku.

Warunki i tryb przyznawania pomocy, w tym szczegółowe informacje o prawach i obowiązkach beneficjentów, określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 października 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach poddziałania "Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 1581 z późn. zm.), którego treść dostępna jest na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi www.minrol.gov.pl oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR).

O pomoc może ubiegać się podmiot, który:

• podejmuje wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przetwarzania produktów rolnych w ramach co najmniej jednego z rodzajów działalności wymienionych w tabeli poniżej;
• podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie;
• nie podlega wykluczeniu z ubiegania się o przyznanie pomocy;
• jest zdolny do zrealizowania operacji i osiągnięcia jej celu w terminie określonym we wniosku;
• posiada numer identyfikacyjny nadany w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności;
• zobowiąże się, że po złożeniu ostatniego wniosku o płatność do dnia, w którym upłynie 5 lat od dnia dokonania płatności końcowej, będzie:
  • nabywał co najmniej 50% całkowitej ilości produktów rolnych przeznaczonych do produkcji na podstawie co najmniej 3-letnich umów, obejmujących mechanizm ustalania cen nabycia tych produktów, zawieranych bezpośrednio z:
    • producentami rolnymi,
    • grupami lub organizacjami producentów,
    • związkami grup lub zrzeszeniami organizacji producentów
    • podmiotami wstępnie przetwarzającymi produkty rolne.

Powyższego zobowiązania nie nakłada się na podmioty przetwarzające miód, produkty runa leśnego lub dziczyznę, produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego bądź wyłącznie produkty rolne wytworzone w ramach prowadzonej przez podmiot ubiegający się o przyznanie pomocy działalności rolniczej.

Wsparcie może zostać udzielone podmiotom zdolnym do realizacji przedsięwzięcia, jednak wyłącznie wtedy, gdy jego realizacja nie jest możliwa bez udziału środków publicznych (tzw. efekt deadweight). Pomoc może być udzielona jeżeli zostały spełnione inne warunki określone w rozporządzeniu wykonawczym oraz wymagania określone przepisami prawa związanymi z realizacja operacji, w tym obowiązujące standardy weterynaryjne, higieniczno- sanitarne, ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt.

Pomoc jest udzielana w formie refundacji części poniesionych kosztów kwalifikowalnych operacji. Refundacji podlegają koszty inwestycji kwalifikującej się do wsparcia, poniesione przez beneficjenta, w wysokości do 50 % kosztów kwalifikowalnych.

Pomoc przyznaje się i wypłaca do wysokości limitu, który w okresie realizacji Programu wynosi 300 000 zł. 

Minimalna wysokość pomocy przyznana na realizację jednej operacji wynosi 10 tys. zł .

Podmioty ubiegające się o przyznanie pomocy mają również możliwość korzystania z zaliczek na realizację operacji. Warunkiem wypłaty zaliczki jest ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia właściwego wydatkowania zaliczek w postaci m.in. gwarancji bankowej lub równoważnej gwarancji (np. ubezpieczeniowej), odpowiadającej 100% kwoty zaliczki.

O kolejności przysługiwania pomocy, decydować będzie suma uzyskanych punktów przyznanych na podstawie kryteriów wyboru operacji określonych w przepisach rozporządzenia wykonawczego.

Kryteria wyboru premiować będą:

• innowacyjność operacji (5 pkt)
• wiek podmiotu ubiegającego się o przyznanie pomocy, jeżeli będzie miał nie więcej niż 40 lat w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy (3 pkt)  
• inwestycje związane z ochroną środowiska lub przeciwdziałaniem zmianom  klimatu (5 pkt),
• uczestnictwo w unijnych lub krajowych systemach jakości (3 pkt);
• przetwarzanie produktów rolnych pochodzących bezpośrednio od producentów ekologicznych w wysokości co najmniej 10% całkowitej ilości surowca niezbędnego do produkcji - po zakończeniu operacji (5 pkt),
• operacje realizowane na obszarach objętych bezrobociem (maksymalnie 4 pkt),
• prowadzenie działalności w sektorach przetwórstwa: mleka, mięsa, owoców i warzyw oraz zbóż (2 pkt).

Prezes ARiMR, nie później niż w terminie 90 dni od dnia upływu terminu składania wniosków o przyznanie pomocy, poda do publicznej wiadomości, na stronie internetowej administrowanej przez ARiMR, informację o kolejności przysługiwania pomocy w województwie mazowieckim i łącznie w pozostałych województwach.

Zakres wsparcia

Do kosztów operacji, które kwalifikują się do wsparcia, zalicza się m.in. koszty:
1) zakupu (wraz z instalacją)
a) maszyn lub urządzeń do:

• magazynowania lub przygotowania produktów rolnych do przetwarzania,
• przetwarzania produktów rolnych,
• magazynowania produktów rolnych lub półproduktów oraz przygotowania ich do sprzedaży,
• przetwarzania lub magazynowania produktów rolnych wyposażonych w instalacje związane z ochroną środowiska i przeciwdziałaniem zmianom klimatu,

b) aparatury pomiarowej, kontrolnej oraz sprzętu do sterowania procesem produkcji lub magazynowania,

c) oprogramowania służącego do zarządzania przedsiębiorstwem lub sterowania procesem produkcji, lub magazynowania;

2) budowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy lub remontu połączonego z modernizacją:

a) budynków i budowli wykorzystywanych do produkcji, magazynowania, handlu hurtowego lub kontroli laboratoryjnej produktów rolnych (obiektów podstawowych),

b) budynków i budowli infrastruktury technicznej związanej z użytkowaniem obiektów podstawowych:

c) pomieszczeń higieniczno-sanitarnych,
"Koszty budowlane" będą kwalifikowane wyłącznie w zakresie niezbędnym do wdrożenia inwestycji polegającej na zakupie maszyn i urządzeń, natomiast zakup środków transportu i używanych maszyn, urządzeń lub sprzętu jest całkowicie wykluczony z finansowania.

3) przygotowania dokumentacji technicznej operacji, w szczególności:

• kosztorysów,
• projektów technologicznych, architektonicznych lub budowlanych,
• przygotowania biznesplanu,
• sprawowania nadzoru urbanistycznego, architektonicznego, budowlanego w wysokości nieprzekraczającej 10 % pozostałych kosztów kwalifikowalnych.

Dokumenty aplikacyjne dostępne są pod adresem:

http://www.arimr.gov.pl/dla-beneficjenta/wnioski/prow-2014-2020/poddzialanie-42-wsparcie-inwestycji-w-przetwarzanie-produktow-rolnych-obrot-nimi-lub-ich-rozwoj.html

Wykaz wykonywanych rodzajów działalności gospodarczej, w zakresie których może zostać przyznana pomoc w załączeniu.

Wniosek o przyznanie pomocy należy wypełnić zgodnie z Instrukcją, zwracając szczególną uwagę na wszystkie wymagane pozycje i załączniki, których niewypełnienie lub nie dołączenie do wniosku będzie skutkowało nieprzyznaniem pomocy. Jeżeli wniosek o przyznanie pomocy lub dołączone do niego dokumenty nie będą zawierać danych niezbędnych do ustalenia liczby punktów za dane kryterium, nie będą przyznane punkty za to kryterium.

Wniosek o przyznanie pomocy składa się w oddziale regionalnym ARiMR właściwym ze względu na miejsce realizacji operacji.

Wniosek składa się osobiście lub przez upoważnioną osobę, albo przesyłką rejestrowaną, nadaną w placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. 

Żródło informacji: MRiRW, ARiMR.

W dniu 29 maja 2017 r. został ogłoszony nabór wniosków o przyznanie pomocy na operacje typu „Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej” w ramach poddziałania „Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich” objętego PROW na lata 2014-2020, dotyczący obszarów wyznaczonych w związku ze zwalczaniem choroby afrykańskiego pomoru świń (ASF).

Nabór wniosków przeprowadzony zostanie w terminie od 29 czerwca do 28 lipca 2017 r.

Warunki i tryb przyznawania pomocy, w tym szczegółowe informacje o prawach i obowiązkach beneficjentów, określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 25 lipca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu „Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej” w ramach poddziałania „Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 1196 z późn. zm.).

Pomoc udzielana będzie na podjęcie działalności gospodarczej w zakresie kodów Polskiej Klasyfikacji Działalności, zgodnie ze szczegółowym wykazem działalności pozarolniczej, w zakresie których może być przyznana pomoc, stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia.

Treść rozporządzenia dostępna jest na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (www.minrol.gov.pl) oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (www.arimr.gov.pl).

Szczegółowa informacja w zakresie obszarów objętych wsparciem znajduje się m.in. na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Weterynarii pod linkiem: http://www.wetgiw.gov.pl/719---asf-w-polsce.

Kto może ubiegać się o wsparcie?

Pomoc przyznawana jest w formie premii w wysokości 100 tys. zł rolnikowi, małżonkowi rolnika lub domownikowi rolnika, który m.in. podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy, nieprzerwanie co najmniej od 24 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku o przyznanie pomocy. Do ww. okresu 24 miesięcy wlicza się również podleganie ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności rolniczej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Przedmiotową pomoc przyznaje się m.in. jeżeli:

Kryteria wyboru premiować będą:

• operacje realizowane przez beneficjenta, który w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy miał nie więcej niż 40 lat (3 punkty),
• innowacyjność operacji w odniesieniu do gminy, na obszarze której będzie zlokalizowane główne miejsce wykonywania działalności (2 punkty),
• operacje realizowane w gminach o wysokim poziomie bezrobocia w województwie (0-2 punkty),
• operacje, które przewidywać będą utworzenie, poza etatem przewidzianym dla beneficjenta, dodatkowe miejsca pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne (3-4 punkty),
• operacje realizowane przez beneficjentów posiadających kwalifikacje zawodowe z zakresu podejmowanej działalności pozarolniczej (1 punkt),
• gospodarstwa o większej średniorocznej liczbie świń w stadzie (0-3 punkty).

Pomoc przysługuje według kolejności ustalonej przy zastosowaniu kryteriów wyboru dla województwa mazowieckiego oraz łącznie dla pozostałych województw, w których znajdują się obszary wyznaczone w związku ze zwalczaniem choroby ASF.

Zobowiązania beneficjenta

Decyzję o przyznaniu pomocy wydaje się, z zastrzeżeniem dopełnienia przez beneficjenta w terminie 9 miesięcy od dnia doręczenia tej decyzji, następujących warunków:

• rozpoczęcia realizacji biznesplanu;
• zarejestrowania pozarolniczej działalności gospodarczej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej;
• zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, z tytułu wykonywania działalności;
• zaprzestania podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników;
• terminowe złożenie wniosku o płatność pierwszej raty pomocy;
• zaprzestanie chowu i hodowli świń w gospodarstwie;
• przyznania jednolitej płatności obszarowej w roku złożenia wniosku o przyznanie pomocy, o ile na dzień wydania decyzji płatność ta nie została przyznana.

Premia w wysokości 100 tys. złotych będzie wypłacana w dwóch ratach:

• pierwsza w wysokości 80% premii – po spełnieniu przez beneficjenta, w terminie 9 miesięcy od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy, warunków, z zastrzeżeniem których została wydana ww. decyzja;
• druga w wysokości 20% premii – po realizacji biznesplanu.

Wysokość limitu środków

Zakres wsparcia

Biznesplan musi zapewniać zgodność szacunkowych wartości planowanych inwestycji w środki trwałe z cenami rynkowymi. Inwestycje objęte operacją powinny dotyczyć wyłącznie zakupu nowych maszyn, urządzeń oraz wyposażenia. Zgodnie z przepisami rozporządzenia, wydatki powinny stanowić co najmniej 100% kwoty pomocy, w tym w inwestycje w środki trwałe o szacunkowej wartości równej co najmniej kwocie stanowiącej 70% kwoty pomocy.

Wniosek o przyznanie pomocy składa się do dyrektora oddziału regionalnego ARiMR właściwego ze względu na miejsce zamieszkania podmiotu ubiegającego się o przyznanie pomocy.

Pomoc przysługuje według kolejności ustalonej przez ARiMR przy zastosowaniu kryteriów wyboru operacji. O kolejności przysługiwania pomocy decyduje suma uzyskanych punktów przyznanych na podstawie kryteriów wyboru operacji określonych w przepisach § 10 ust. 2 ww. rozporządzenia.

Dokumenty aplikacyjne dostępne są pod adresem:
http://www.arimr.gov.pl/dla-beneficjenta/wnioski/prow-2014-2020/poddzialanie-62-pomoc-na-rozpoczecie-pozarolniczej-dzialalnosci-gospodarczej-na-obszarach-wiejskich-dotyczacy-obszarow-wyznaczonych-w-zwiazku-ze-zwalczaniem-choroby-afrykanskiego-pomoru-swin-asf.html

Żródło informacji: ARiMR.