Zgnilec amerykański
Przyczyną choroby są bakterie występujące w postaci długich lasek oraz w formie przetrwalnikowej. Choroba atakuje larwy wszystkich postaci pszczół. Do śmierci larw przyczyniają się głównie enzymy wydzielane przez bakterie, które trawią zdrowe tkanki larw. Dorosłe osobniki pszczół nie chorują, ponieważ w ich przewodzie pokarmowym zarodniki nie kiełkują i są usuwane wraz z kałem.
Drogi szerzenia choroby – larwy zakażane są drogą pokarmową przez pszczoły robotnice w trakcie ich karmienia mleczkiem. W terenie choroba szerzy się poprzez wędrówki z chorymi rodzinami, roje pszczół niewiadomego pochodzenia, rabunki w pasiece oraz nieprawidłową gospodarkę prowadzoną w pasiece.
Obserwowane objawy – ciemnienie czerwiu krytego, zapadanie się zasklepu czerwiu, obumarcie i wysychanie larw, co prowadzi do znacznego osłabienia rodziny. Z kolei silnie osłabione zgnilcem rodziny, które nie zamarły, stają się źródłem zakażenia dla pozostałych rodzin w pasiece oraz pasiek w okolicy.
Zwalczanie
Podczas okresowych przeglądów rodzin pszczelich trzeba zwracać baczną uwagę na występowanie objawów choroby. Znalezienie rodzin podejrzanych o chorobę stanowi podstawę rozpoczęcia walki z nią. Zwalczanie choroby odbywa się pod nadzorem lekarza weterynarii, ponieważ jest to choroba zwalczana z urzędu i za zniszczone zlikwidowane rodziny pszczelarz otrzymuje odszkodowanie.
W ostatnich latach do praktyki weterynaryjnej wprowadzono nowatorską metodę diagnozowania występowania choroby, która polega na badaniu próbek miodu lub cukru z zapasu na obecność przetrwalników zgnilca. Ten sposób diagnozowania choroby sprzyja wczesnemu rozpoczęciu zwalczania, co decyduje o dalszym losie rodziny – czy będzie ona tylko odkażona i przesiedlona do nowego ula, czy poddana termicznemu niszczeniu.
W przypadku wystąpienia choroby zasady postępowania reguluje Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 września 2005 r. w sprawie zwalczania zgnilca amerykańskiego pszczół (Dziennik Ustaw z 2005 r. nr 187).
Najważniejsze zasady postępowania wynikające z rozporządzenia
Rozporządzenie określa:
- sposób i tryb postępowania,
- rodzaj próbek pobieranych do badań diagnostycznych,
- środki stosowane przy zwalczaniu choroby,
- sposób przeprowadzania czyszczenia i odkażania.
Powiatowy lekarz weterynarii w przypadku stwierdzenia choroby w pasiece wyznacza ją jako ognisko choroby oraz:
-
zakazuje przemieszczania z pasieki oraz do pasieki:
- rodzin pszczelich, pszczół, matek pszczelich, czerwia, pni pszczelich i produktów pszczelich,
- sprzętu i narzędzi używanych do pracy w pasiece;
- nakazuje odpowiednie postępowanie z chorymi rodzinami pszczelimi, w szczególności ich leczenie albo zniszczenie;
- nakazuje przeprowadzenie oczyszczania i odkażania;
- nakazuje wykonanie badania klinicznego rodzin pszczelich, w których nie stwierdzono choroby.
- W przypadku wyznaczenia ogniska choroby określa się obszar zapowietrzony i obszar zagrożony.
- Promień obszaru zagrożonego wynosi co najmniej 3 km.
- Obszar zapowietrzony i obszar zagrożony określa się uwzględniając czynniki geograficzne, administracyjne, ekologiczne i epizootyczne odnoszące się do choroby oraz kontrolowanych obiektów.
-
W obszarze zapowietrzonym i obszarze zagrożonym powiatowy lekarz weterynarii może:
- nakazać przegląd pasiek;
- zakazać przemieszczania bez zezwolenia rodzin pszczelich, matek pszczelich, czerwia, pszczół, pni pszczelich, produktów pszczelich oraz sprzętu i narzędzi używanych do pracy w pasiece;
- zakazać wystaw i targów z udziałem pszczół.
Uzupełnieniem rozporządzenia są dwa załączniki:
Załącznik nr 1
RODZAJ PRÓBEK POBIERANYCH DO BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH ORAZ SPOSÓB ICH POBIERANIA I WYSYŁANIA
Załącznik definiuje, jak prawidłowo pobrać próbki do badań, następnie jak je właściwie oznakować i przygotować do przesyłki do specjalistycznego laboratorium, które z kolei przeprowadzi badania na ewentualne występowanie choroby.
Załącznik nr 2
SPOSOBY OCZYSZCZANIA I ODKAŻANIA
Załącznik definiuje, jak prawidłowo powinny być przygotowane osoby do zabiegu oczyszczania i odkażania sprzętu i urządzeń pszczelarskich i terenu pasieczyska oraz sposoby właściwego przeprowadzenia zabiegów.
Źródło informacji: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 września 2005 r. w sprawie zwalczania zgnilca amerykańskiego pszczół (Dziennik Ustaw z 2005 r. nr 187) oraz materiały konferencyjne 2015, dr n. wet. Zbigniew Lipiński.