Zabiegi pielęgnacyjne mają szczególne znaczenie dla uzyskania wysokiej i dobrej jakościowo produkcji mleka oraz zapewnienia długiego użytkowania krów. Obowiązek stosowania zabiegów pielęgnacyjnych wynika z Ustawy o Ochronie Zwierząt, a także z ustaw  o dobrostanie i ochronie zdrowia zwierząt.

Korekcja racic ma na celu wyeliminowanie problemów zdrowotnych kończyn w hodowli bydła mlecznego wynikających z przerostu rogu racicowego.

Chore kończyny to:

• obniżenie produkcyjności krów do 36 %
• wydłużenie okresu międzyciążowego nawet o 76 dni
• obniżenie skuteczności zapłodnień podczas pierwszego krycia, torbiele jajnika
• trzykrotnie wyższy wskaźnik powtórek inseminacji na jedno zacielenie
• wysoki wskaźnik brakowania
• utrata miejsca w hierarchii stada

Niestety zwracamy uwagę na schorzenia racic w momencie, gdy zwierzę:

• wyraźnie kuleje
• przyjmuje dziwną postawę
• ma trudności ze wstawaniem i poruszaniem się

Wtedy choroba jest już zaawansowana i powoduje obniżenie wydajności dziennej o 1,5 do 3 k g mleka.

Znajomość budowy i funkcji racic bydlęcych jest warunkiem wczesnego rozpoznawania nieprawidłowości, chorób, a także stosowania profesjonalnej pielęgnacji. Poniższy rysunek przedstawia optymalne kształty racicy. Kąt nachylenia przedniej ściany racicy to 50-55 stopni a tylnej 45-50 stopni. Najodpowiedniejsze ustawienie nogi patrząc z boku to 145- 155 stopni.

W stadzie, w którym profilaktyka tych schorzeń prowadzona jest bardzo dobrze dopuszcza się, że rocznie brakowanych z tego tytułu jest 2 – 3 % krów. Profilaktyka racic, ich korekcja jest jednym z najważniejszych i podstawowych zajęć wykonywanych w gospodarstwie. Prawidłowo przeprowadzona może w dużym stopniu przywrócić nie tylko naturalny kształt, ale umożliwić rozłożenie równomiernie masy ciała na kończyny nie obciążając nadmiernie tylko wybranych stawów ( widoczne obrzęki ). Tym samym umiejętnie przeprowadzoną korekcją możemy wyraźnie wpływać na chód i poprawną postawę zwierzęcia. Wszystkie zabiegi profilaktyczne wymagają regularnego stosowania. Pierwszą korekcję u jałówek przeprowadza się w wieku 12-16 m-cy i powtarza około 18-20 miesiąca życia. Standardowo korekcję u krów przeprowadza się dwa razy do roku.

Prawidłową, funkcjonalną  pielęgnację – korekcję – racic przeprowadza się w pięciu etapach.

,,Funkcjonalna pielęgnacja racic’’ to schemat opracowany w latach 60 w Holandii, który zyskuje coraz większe uznanie profesjonalistów w wielu krajach.

1. Podcinanie racicy wewnętrznej.
2. Wyrównanie racicy zewnętrznej względem  wewnętrznej.                                               
3. Wcięcie rowka przyosiowego.
4. Odciążenie chorej racicy.
5. Usunięcie luźnego rogu.

Korekcje powinny przeprowadzić wyspecjalizowane firmy lub wykwalifikowany pracownik dysponujący profesjonalnym sprzętem.

Oprócz korekcji racic nie należy zapominać o przeciwdziałaniu zakażeniom bakteryjnym. Rozwiązaniem są tu systematyczne kąpiele racic. Częstotliwość i długość okresów, w których są przeprowadzane dobiera się indywidualnie, zależnie od sytuacji w stadzie oraz stosowanego płynu do kąpieli. W oborach bez większych problemów z kulawiznami, z reguły kąpiele racic przeprowadza się raz w miesiącu przez tydzień.

Pośrednio zabiegiem wpływającym na pielęgnację jest usuwanie zawiązków rogów młodym cielętom lub całych rogów u bydła dorosłego. Dekornizację najlepiej wykonywać u cieląt w wieku do 2 miesięcy życia, kiedy zawiązki rogów nie są zrośnięte z czaszką i łatwe do usunięcia. Głównym celem tego zabiegu jest ograniczenie występowania urazów zwierząt i walk między nimi oraz zwiększenie bezpieczeństwa obsługi pracującej ze zwierzętami. Krowy pozbawione rogów są łagodniejsze, rzadziej dochodzi do dominacji, a i ułatwione jest korzystanie ze żłobów, poideł, stacji paszowych itp. Dekornizację możemy przeprowadzać trzema metodami.

• chirurgiczna
• termiczna
• chemiczna

Każda dekornizacja powinna być przeprowadzona przez osobę doświadczoną i poprzedzona unieruchomieniem zwierzęcia, zlokalizowaniem zawiązków rogów i usunięciem z nich sierści a następnie znieczuleniem miejscowym lub w razie potrzeby ogólnym.

Ważnym zagadnieniem pielęgnacyjnym z punktu widzenia zdrowia zwierząt jest utrzymanie wymienia w czystości i niedopuszczenie do jego mechanicznych uszkodzeń. Osiąga się to przede wszystkim poprzez zapewnienie zwierzętom między dojami jak najlepszych warunków zoohigienicznych. Czyste, suche o odpowiedniej wielkości legowiska, oraz jakość podłoża wpływają pozytywnie na czystość krów a tym samym stan higieniczny wymion i strzyków. Na szczególną uwagę zasługują zabiegi pielęgnacyjne wymion związane z dojem,  które są istotne w aspekcie produkcji mleka wysokiej jakości i zdrowotności zwierząt.

Duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ma pielęgnacja skóry zwierząt, jest ona równie ważna jak dojenie, korekcja racic czy zadawanie pasz. Skóra jest narządem, który oddziela zwierzę od środowiska zewnętrznego, bierze udział w procesie  oddychania, regulacji ciepłoty ciała oraz syntezy witaminy ,,D” z prowitamin przy udziale promieni słonecznych. Pielęgnacja skóry usuwa zrogowaciały naskórek, pasożyty, wydzieliny gruczołów potowych oraz inne zanieczyszczenia, prowadzi do poprawy komfortu i samopoczucia zwierząt. W naturalnym środowisku bydło ocierało się o drzewa, do niedawna w oborach stosowano ręczne szczotki lub zgrzebła, obecnie dla zaspokojenia tych potrzeb montowane są stacjonarne i ruchome czochradła. Zwierzęta szybko uczą się korzystać z tego urządzenia, co sprzyja poprawie zdrowia, wygody i kondycji. Krowy przemieszczają się w naturalny sposób, są czystsze, spokojniejsze i jak zaobserwowano, omijają wystające elementy wyposażenia obory, które często prowadziły do uszkodzeń skóry.

Zabiegi pielęgnacyjne maja szczególne znaczenie dla uzyskania wysokiej i dobrej jakościowo produkcji mleka, przyczyniają się do różnorodności właściwych form zachowania zwierząt, oraz przynoszą satysfakcję hodowcy z zapewnienia odpowiedniego poziomu dobrostanu.

Jerzy Mikołajczak

WODR Poznań